داستان معراج رسول خدا (ص)

درسهايي
از تاريخ تحليلي اسلام

بخش سوم

قسمت
بيستم

داستان
معراج رسول خدا (ص)

حجة
الاسلام والمسلمين رسولي محلاتي

و بر طبق
همين روايت در آنجا ملک الموت را نيز مشاهده کرد که لوحي از نور در دست او بود و
پس از گفتگويي که با آن حضرت داشت عرض کرد: همگي دنيا در دست من همچون درهم (و سکه
اي) است که در دست مردي باشد و آن را پشت و رو کند، و هيچ خانه اي نيست جز آنکه من
در هر روز پنج بار بدان سرکشي مي کنم و چون بر مرده اي گريه مي کنند بدانها مي
گويم: گريه نکنيد که من باز هم پيش شما خواهم آمد و پس از آن نيز بارها مي آيم تا آنکه
يکي از شما باقي نماند، در اينجا بود که رسولخدا (ص) فرمود: براستي که مرگ
بالاترين مصيبت و سخت ترين حادثه است، و جبرئيل در پاسخ گفت: حوادث پس از مرگ سخت
تر از آن است.

و سپس
فرمود:

و از آنجا
بگروهي گذشتم که پيش روي آنها ظرفهائي از گوشت پاک و گوشت ناپاک بود و آنها ناپاک
را مي خوردند و پاک را مي گذاردند، از جبرئيل پرسيدم: اينها کيانند؟ گفت: افرادي
از امت تو هستند که مال حرام مي خورند و مال حلال را واميگذارند و مردمي را ديدم
که لباني چون لبان شتران داشتند و گوشتهاي پهلوشان را چيده و در دهانشان مي
گذاردند، پرسيدم: اينها کيانند؟ گفت: اينها کساني هستند که از مردمان عيبجويي مي
کنند. و مردمان ديگري را ديدم که سرشان را با سنگ مي کوفتند و چون حال آن ها را
پرسيدم پاسخ داد: اينان کساني هستند که نماز شامگاه و عشاء را نمي خوانده و مي
خفتند، و مردمي را ديدم که آتش در دهانشان مي ريختند و از نشيمنگاهشان بيرون مي
آمد و چون وضع آنها را پرسيدم، گفت: اينان کساني هستند که اموال يتيمان را به ستم
مي خورند، و گروهي را ديدم که شکمهاي بزرگي داشتند و نمي توانستند از جا برخيزند
گفتم: اي جبرئيل اينها کيانند؟ گفت: کساني هستند که ربا مي خورند، و زناني را ديدم
که بر پستان آويزانند، پرسيدم: اينها چه زناني هستند؟ گفت: زنان زناکاري هستند که
فرزندان ديگران را به شوهران خود منسوب مي دارند، و سپس به فرشتگاني برخوردم که
تمام اجزاء بدنشان تسبيح خدا مي کرد.[1]

و از آنجا
به آسمان دوم رفتيم و در آنجا دو مرد را شبيه بيکديگر ديدم و از جبرئيل پرسيدم:
اينان کيانند؟ گفت: هر دو پسر خاله يکديگر يحيي و عيسي عليهما السلام هستند، بر
آنها سلام کردم و پاسخ داده و تهنيت ورود به من گفتند، و فرشتگان زيادي را که به
تسبيح پروردگار مشغول بودند و در آنجا مشاهده کردم.

و از آنجا
به آسمان سوم بالا رفتيم و در آنجا مرد زيبائي را که زيبائي او نسبت به ديگران
همچون ماه شب چهارده نسبت به ستارگان ديگر بود مشاهده کردم و چون نامش را پرسيدم
جبرئيل گفت: اين برادرت يوسف است، بر او سلام کردم و پاسخ داد و تهنيت و تبريک
گفت، و فرشتگان بسياري را نيز در آنجا ديدم.

از آنجا
به آسمان چهارم بالا رفتيم و مردي را ديدم و چون از جبرئيل پرسيدم گفت: او ادريس
است که خدا وي را به اينجا آورده، بر او سلام کرده و پاسخ داد و براي من آمرزش
خواست، و فرشتگان بسياري را مانند آسمانهاي پيشين مشاهده کردم و همگي براي من و
امت من مژده خير دادند.

سپس به
آسمان پنجم رفتيم و در آنجا مردي را بسنّ کهولت ديدم که دورش را گروهي از امتش
گرفته بودند و چون پرسيدم کيست؟ جبرئيل گفت: هارون بن عمران است، بر او سلام کردم
و پاسخ داد، و فرشتگان بسياري را مانند آسمان هاي ديگر مشاهده کردم.

آنگاه به
آسمان ششم بالا رفتيم و در آنجا مردي گندمگون و بلند قامت را ديدم که مي گفت: بني
اسرائيل پندارند من گرامي ترين فرزندان آدم در پيشگاه خدا هستم ولي اين مرد از من
نزد خدا گرامي تر است، و چون از جبرئيل پرسيدم: کيست؟ گفت: برادرت موسي بن عمران
است، بر او سلام کردم جواب داد و همانند آسمان هاي ديگر فرشتگان بسياري را در حال
خشوع ديدم.

سپس به
آسمان هفتم رفتيم و در آنجا بفرشته اي برخورد نکردم جز آنکه گفت‌: اي محمد حجامت
کن و به امّت خود نيز سفارش حجامت را بکن، و در آنجا مردي را که موي سر و صورتش
سياه و سفيد بود و روي تختي نشسته بود ديدم و جبرئيل گفت: او پدرت ابراهيم است، بر
او سلام کرده جواب داد و تهنيت و تبريک گفت، و مانند فرشتگاني را که در آسمانهاي
پيشين ديده بودم در آنجا ديدم، و سپس درياهايي از نور که از درخشندگي چشم را خيره
مي کرد، و درياهايي از ظلمت و تاريکي، و درياهايي از برف و يخ لرزان ديدم و چون
بيمناک شدم جبرئيل گفت: اين قسمتي از مخلوقات خدا است.

و در
حديثي است که فرمود: چون به حجابهاي نور رسيدم جبرئيل از حرکت ايستاد و بمن گفت:
برو!

و در حديث
ديگري فرمود: از آنجا به سدرةالمنتهي رسيدم و در آنجا جبرئيل ايستاد و مرا تنها
گذارده گفت: برو! گفتم: اي جبرئيل در چنين جايي مرا تنها مي گذاري و از من مفارقت
مي کني؟ گفت اي محمد اينجا آخرين نقطه اي است که صعود به آن را خداي عزوجل براي من
مقرّر فرموده و اگر از اينجا بالاتر آيم پر و بالم مي سوزد[2]،
آنگاه با من وداع کرده و من پيش رفتم تا آنگاه که در درياي نور افتادم و امواج مرا
از نور به ظلمت و از ظلمت به نور وارد مي کرد تا جائيکه خداي تعالي مي خواست مرا
متوقف کند و نگهدارد آنگاه مرا مخاطب ساخته با من سخناني گفت.

و در
اينکه آن سخناني که خدا بآنحضرت وحي کرده چه بوده است در روايات بطور مختلف نقل
شده و قرآن کريم بطور اجمال و سربسته مي گويد «فاوحي الي عبده ما اوحي»- پس وحي
کرد به بنده اش آنچه را وحي کرد- و از اين رو برخي گفته اند: مصلحت نيست در
اينباره بحث شود زيرا اگر مصلحت بود خداي تعالي خود مي فرمود، و بعضي هم گفته اند:
اگر روايت و دليل معتبري از معصوم وارد شد و آن را نقل کرد، مانعي در اظهار و نقل
آن نيست.

و در
تفسير علي بن ابراهيم آمده که آن وحي مربوط به مسئله جانشيني و خلافت علي بن
ابيطالب (ع) و ذکر برخي از فضائل آن حضرت بوده، و در حديث ديگر است که آن وحي سه
چيز بود: 1-وجوب نماز 2-خواتيم سوره بقره 3-آمرزش گناهان از جانب خداي تعالي غير
از شرک، و در حديث کتاب بصائر است که خداوند نامهاي بهشتيان و دوزخيان را به او
داد.

و به هر
صورت رسول خدا (ص) فرمود: پس از تمام مناجات با خداي تعالي باز گشتم و از همان
درياهاي نور و ظلمت گذشته در سدرة المنتهي بجبرئيل رسيدم و به همراه او بازگشتم.

روايت
ديگري در اين باره

درباره
چيزهايي که رسول خدا (ص) آن شب در آسمانها و بهشت دوزخ و بلکه روي زمين مشاهده کرد
روايات زياد ديگري نيز بطور پراکنده وارد شده که ما ذيلاً قسمتي از آنها را انتخاب
کرده و براي شما نقل مي کنيم:

در احاديث
زيادي که از طريق شيعه و اهل سنت از ابن عباس و ديگران نقل شده آمده است که رسول
خدا (ص) صورت علي بن ابيطالب را در آسمانها مشاهده کرد و يافرشته اي را بصورت آن
حضرت ديد و چون از جبرئيل پرسيد در جواب گفت: چون فرشتگان آسمان اشتياق ديدار علي
(ع) را داشتند خداي تعالي اين فرشته را بصورت آن حضرت خلق فرمود و هر زمان که ما
فرشتگان مشتاق ديدار علي بن ابيطالب مي شويم به ديدن اين فرشته مي آييم.

و در حديث
نيز آمده که صورت ائمه معصومين پس از علي (ع) را تا حضرت مهدي عجل الله تعالي فرجه
الشريف در سمت راست عرش مشاهده کرد و چون پرسيد گفتند: اينها حجتهاي الهي پس از تو
در روي زمين هستند.

و در حديث
ديگري است که رسول خدا (ص) گويد: ابراهيم خليل در آن شب فرمودند:- اي محمد امت خود
را از جانب من سلام برسان و به آن ها بگو: بهشت آبش گوارا و خاکش پاک و پاکيزه و
دشتهاي بسياري خالي از درخت دارد و با ذکر جمله «سبحان الله و الحمدلله و لا اله
الا الله و الله اکبر و لا حول و لا قوة الا بالله» درختي در آن دشتها غرس مي
گردد، امت خود را دستور ده تا درخت در آن زمين ها زياد غرس کنند.[3]

شيخ طوسي
(ره) در امالي از امام صادق (ع) از رسول خدا (ص) روايت کرده که فرمود: در شب معراج
چون داخل بهشت شدم قصري از ياقوت سرخ ديدم که از شدت درخشندگي و نوري که داشت درون
آن از بيرون ديده مي شد و دو قبّه از درّ و زبرجد داشت از جبرئيل پرسيدم: اين قصر
از کيست؟ گفت: از آن کسي که سخن پاک و پاکيزه گويد، و روزه را ادامه دهد (و پيوسته
گيرد) و اطعام طعام کند، و در شبهنگامي که مردم در خوابند تهجّد- و نماز شب- انجام
دهد، علي (ع) گويد: من به آن حضرت عرض کردم: آيا در ميان امت شما کسي هست که طاقت
اين کار را داشته باشد؟ فرمود: هيچ مي داني سخن پاک گفتن چيست؟ عرض کردم: خدا و
پيغمبر داناترند فرمود: کسي که بگويد: «سبحان الله والحمدلله و لا اله الا الله و
الله اکبر» هيچ مي داني ادامه روزه چگونه است؟ گفتم: خدا و رسولش داناترند، فرمود:
ماه صبر- يعني ماه رمضان- را روزه گيرد و هيچ روز آن را افطار نکند، و هيچ داني
اطعام طعام چيست؟ گفتم: خدا و رسولش داناترند، فرمود: کسي که براي عيال و نانخواران-
خود (از راه مشروع) خوراکي تهيه کند که آبروي ايشان را از مردم حفظ کند، و هيچ مي
داني تهجّد در شب که مردم خوابند چيست؟ عرض کردم: خدا و رسولش داناترند، فرمود:
کسي که نخوابد تا نماز عشاء خود را بخواند- در آن وقتي که يهود و نصاري و مشرکين
مي خوابند.

اين حديث
را نيز که متضمّن فضيلتي از خديجه- بانوي بزرگوار اسلام- مي باشند بشنويد:

عياشي در
تفسير خود از ابوسعيد خدري روايت کرده که رسول خدا (ص) فرمود: در آن شبي که جبرئيل
مرا به معراج برد چون بازگشتيم بدو گفتم: اي جبرئيل آيا حاجتي داري؟ گفت: حاجت من
ان است که خديجه را از جانب خداي تعالي و از طرف من سلام برساني و رسول خدا (ص)
چون خديجه را ديدار کرد سلام خداوند و جبرئيل را به خديجه رسانيد و او در جواب
گفت:

«ان الله
هو السلام و منه السلام و اليه السلام و علي جبرئيل السلام».

خبر دادن
رسول خدا (ص) از کاروان قريش

ابن هشام
در سيره در ذيل حديث معراج از ام هاني روايت کرده که گويد: رسول خدا (ص) آن شب را
در خانه من بود و نماز عشاء را خواند و بخفت، ما هم با او بخواب رفتيم، نزديکيهاي
صبح بود که ما را بيدار کرد و نماز صبح را خوانده ما هم با او نماز گزارديم آنگاه
رو به من کرده فرمود: اي ام هاني من امشب چنانچه ديديد نماز عشاء را با شما در اين
سرزمين خواندم سپس به بيت المقدس رفته و چند نماز هم در آنجا خواندم و چنانچه
مشاهده مي کنيد نماز صبح را دوباره در اينجا خواندم.

اين سخن
را فرموده برخاست که برود من دست انداخته دامنش را گرفتم بطوري که جامه اش پس رفت
و بدو گفتم: اي رسول خدا اين سخن را که براي ما گفتي براي ديگران مگو که تو را
تکذيب کرده و مي آزارند، فرمود: بخدا! براي آنها نيز خواهم گفت!

ام هاني
گويد: من به کنيزک خود که از اهل حبشه بود گفتم: بدنبال رسول خدا (ص) برو ببين
کارش با مردم بکجا مي انجامد و گفتگوي آنها را براي من بازگوي.

کنيزک رفت
و بازگشته گفت: چون رسول خدا (ص) داستان خود را براي مردم تعريف کرد با تعجب
پرسيدند: نشانه صدق گفتار تو چيست و ما از کجا بدانيم تو راست مي گويي؟  فرمود: نشانه اش فلان کاروان است که من هنگام
رفتن بشام در فلانجا ديدم و شترانشان از صداي حرکت براق رم کرده يکي از آنها فرار
کرد و من جاي آن را به ايشان نشان دادم و هنگام بازگشت نيز در منزل ضجنان (25 ميلي
مکه) بفلان کاروان برخوردم که همگي خواب بودند و ظرف آبي بالاي سر خود گذارده
بودند و روي آن را با سرپوش پوشانده بودند و کاروان مزبور هم اکنون از دره تنعيم
وارد مکه خواهند شد، و نشانه اش آن است که پيشاپيش آنها شتري خاکستري رنگ است و
دولنگه بار روي آن شتر است که يک لنگه آن سياه مي باشد.

و چون
مردم اين سخنان را شنيدند بسوي دره تنعيم رفته و کاروان را با همان نشانيها که
فرموده بود مشاهده کردند که از دره تنعيم وارد شد و چون آن کاروان ديگر به مکه آمد
و داستان رم کردن شتران و گم شدن آن شتر را از آنها جويا شدند همه را تصديق کردند.

محدثين
شعه رضوان الله عليهم نيز بهمين مضمون- با مختصر اختلافي- رواياتي نقل کرده اند و
در پايان برخي از آنها چنين است که چون صدق گفتار آن حضرت معلوم شد و راهي براي
تکذيب و استهزاء باقي نماند آخرين حرفشان اين بود که گفتند:

-اين هم
سحر ديگري از محمد!

ادامه
دارد