ساختار
نظام اجرائي كشور
قسمت
سي ام ـ محمدرضا حافظ نيا
مشخصات
كلي نظام آموزشي
8ـ
متكي به حافظه بودن و نه بر فهم:
چگونگي
عمل در درون نظام آموزشي بگونه ايست كه دانش آموز و دانشجو بايد محتواي آموخته را
حفظ نمايد و طبعا پس از مدتي از ذهنش خارج شود. فهميدن مطلب توسط آموزنده در
مجموعه عملكرد سيستم آموزشي مطرح نيست و اصولا سيستم موجود، آموزش متكي به فهم را
القاء و تأكيد نمي نمايد و بگونه اي طراحي شده است كه همه عناصر سيستم آموزشي در
يك فرايند و عملكرد متقابل ناچارند به حفظ كردن مطالب از سوي آموزنده روي آورند. در
چنين وضعي معلوم است كه نتيجه چه خواهد شد؟ رشد كم سوادي ـ ضعف علمي و ناتواني در
كسب تازه هاي علمي و دسترسي ضعيف به ابداعات و اكتشافات و غيره.
وقتي
آموزنده اي مطالب را حفظ مي نمايد يقينا پس از چند صباحي از ذهنش بيرون خواهد رفت.
آموزش در چنين نظامي فاقد استمرار و جهت تكاملي است و آموختن به چند روز ايام
امتحان محدود گرديده و پس از آن نيز آثارش از ذهن آموزنده رفع مي گردد. اين معني
پديده اي بسيار واضح و روشن در مدارس و دانشگاه هاي كشور است.
يكي
از صاحبنظران تعليم و تربيت در ارتباط با اين قضيه گفته بود: «دانشجويان ما شب
امتحان همه چيز دارند ولي ورقه ها سفيد است و شب بعد از امتحان ورقه ها همه چيز
دارند ولي ذهن دانشجويان سفيد است» گرچه اين گفته كاملا قابل پذيرش نيست ولي بيان
واقعيتي دردناك و رنج آور در سيستم آموزشي متداول كشور بوده و هست كه در قالب يك
انقلاب آموزشي قابل حل است. آموزش متكي به حافظه مانع از رشد فكري و انديشه هاي
خلاق مي گردد. و هنگامي كه تفكر فرد از رشد و پويائي برخوردار نبود نبايد انتظار
تازه ها را از اذهان ايستا و فاقد تحرك داشت.
آنچه
كه در سيستم آموزشي متداول مدارس و دانشگاه ها باعث حاكميت آموزش متكي به حافظه مي
گردد سيستم و نظام ارزشيابي و روش امتحانات سنتي است. و در واقع شيوه متداول
امتحان و ارزشيابي در مؤسسات آموزشي كشور عامل اصلي تاكيد بر حفظ كردن مطالب توسط
آموزنده مي باشد. اين سيستم ارزشيابي و امتحان متاسفانه آنچنان سنت محكم و غالبي
گرديده است كه امتحان كننده اعم از استاد و معلم و مدرسه و دانشگاه و كنكور و
مقررات مربوطه نمي توانند بپذيرند كه اين روش غلط است و عامل بدبختي جامعه و كشور
ما در بعد آموزش و علم و تكنولوژي مي باشد. براي تحول در نظام ارزشيابي و امتحاني
را به زير سئوال برده و آن را متلاشي نمود و سيستم ارزشيابي تاكيد كننده فهم مانند
ارزشيابي تحقيقاتي و استدلالي و… را جايگزين نمود. هر چند بايد ساير ابعاد و
اجزاء سيستم آموزشي را نيز با اين هدف تناسب داد.
يكي
از فرقهاي اساسي كه نظام آموزشي وارداتي و متداول در كشور با نظام آموزش سنتي و
بومي دارد و همين موضوع مي باشد، كه در نظام متداول در مدارس و دانشگاه ها متكي به
حافظه مي باشد و نظام آموزش حوزه متكي به فهم شكل گرفته است. يكي از مشخصه هاي
نظام آموزشي حوزه كه باعث فهم مطالب و آموخته ها مي گردد وجود جريان مباحثه در
فرآيند آموزش است، كه با توجه به ويژگيهاي مباحثه آموزنده سعي مي كند بخوبي بر
مطالب مسلط شده و آنها را بفهمد و بخوبي درك نمايد.
9ـ
القاءِ ناچيز روحيه تفكر و تحقيق و كنجكاوري به افراد
نظام
آموزشي بايد به گونه اي باشد كه اين روحيه را در آموزنده ايجاد و رشد دهد. ولي
متاسفانه سيستم آموزشي متداول چنين نتيجه اي را از خود كمتر بروز مي دهد. كنجكاوي
و جستجو و تلاش براي كشف حقايق به فعاليت فكري نيازمند است و تفكر فعال در پي درك
مطالب و محتواها و حقايق مي باشد و ادراك تازه ها خود باعث تكامل فكري و روند
فزاينده قدرت تفكر فرد مي گردد.
از
آنجائي كه نظام آموزشي متداول همان طور كه قبلا بيان گرديد بر حافظه متكي مي باشد،
بنابراين آموزنده در پي تفكر و تامل پيرامون آموخته ها نخواهد بود، و فكر فعاليت
نداشته و روح علمي و تحقيقي در فرد ايجاد نخواهد گرديد و يا اگر ايجاد شود نيز،
ضعيف خواهد بود، وقتي سيستم آموزشي نتواند اين روحيه را در افراد ايجاد كند طبعا
دستيابي به حقايق علمي و فني مقدور نخواهد بود زيرا با تحقيق و پژوهش و تفكر است
كه روابط علت و معمولي پديده ها و مناسبات آنها كشف مي گردد. و كشف روابط علت و
معلولي پديده ها و ارتباطات متقابل بين اجزاء و عناصر مادي طبيعت و شناخت ماهيت و
چگونگي آنها مستلزم انجام تحقيقات علمي و تفكر پيرامون آن مي باشد، و زماني كه اين
امر انجام نشود عقب افتادگي علمي و تكنولوژيكي امري غير منتظره نخواهد بود و يكي
از دلايل عقب ماندگي علمي كشور ما نيز همين خصوصيت نظام آموزشي مي باشد.
10ـ
گسترش كم سوادي و نتيجتا ادامه وابستگي تكنيكي به خارج
همان
طور كه قبلا بيان گرديد چون سيستم آموزشي بر حافظه تاكيد دارد لذا آموزش از عمق
لازم برخودار نبوده و سطحي است. تخصص ها عمدتا ظاهري و صوري هستند و بين فرد متخصص
اسمي كه از دانشگاه فارغ التحصيل گرديده با توانائي واقعي تخصصي وي كه از محتواي
آموزش او انتظار مي گردد فاصله قابل توجهي وجود دارد. يك پزشك يا يك مهندس و
تكنيسين پس از فراغت از تحصيل از دانشگاه و ورود به محل كار با اولين مسئله اي كه
روبرو مي شود اين است كه خود را كمتر از ميزان مورد احتياج مي يابد و بايد براي
كسب توانائي مورد نياز با گذراندن آموزش هاي توجيهي و عملي ويژه خودش را با نياز
محيط كار هماهنگ سازد. از آنجائي كه سيستم آموزشي روح تحقيق و تفكر از فرصت هاي
ايجاد شده در مقام تجربه و محيط كار كمتر بهره برداري مي نمايند، و لذا نوآوري و
خلاقيت كمتر شكل مي گيرد. قبل از پيروزي انقلاب اسلامي كه حضور كارشناسان و
متخصصان بيگانه در تاسيسات صنعتي و غير صنعتي كشور وجود داشت كمتر به نيروهاي بومي
و متخصصين فرصت رشد و پويائي در زمينه ابداع و اختراع و خود گرداني تاسيسات داده
مي شد و دانشگاه نيز چنين روحيه اي به آنان القاء نكرده بود. ولي بعد از پيروزي
انقلاب اسلامي به لحاظ ضرورت امر و نياز شديدي كه احساس مي شد و تاسيسات صنعتي و
غير صنعيت بايد به صورت فعال اداره مي گرديد و خوشبختانه متخصصان بيگانه از كشور
بيرون رانده شده بودند، بحمدالله متخصصين ايراني دست به كار شده و از فرصت هاي
ايجاد شده جهت رشد تكنولوژي استفاده كردند و ما شاهد بروز خلاقيت ها و ابداعات و
اختراعات توسط اين نيروها در مراكز ياد شده بوديم به ويژه كه كمبود قطعات يدكي و و
… آنها را وادار به طراحي و توليد تازه اي تكنولوژيك مي نمود. حال اگر سيستم آموزشي
روح تحقيق و پژوهش را به معني واقعي در وجود متخصصين بيرون دادۀ خود ايجاد كرده و
آنها را در اين زمينه به خوبي تمرين دهد يقينا دست آوردهاي تكنولوژيك كشور در داخل
فوق العاده خواهد بود.
11ـ
القاء روحيه مدرك گرائي
سيستم
آموزشي به مسئله مدرك بيش از علم و دانش اصالت داده است به طوري كه علم آموزي و
دانش افزائي و تحصيل در درون سيستم به خاطر علم و دانش، به صورت امري حاشيه اي و
هدفي فرعي در آمده است. ولي بالعكس كسب صوري درجه تحصيلي و به عبارتي نائل شدن به
مدرك رسمي بالاتر به صورت هدف اصلي و انگيزه مهم تحصيل براي افراد در سيستم آموزشي
مطرح است. در واقع هدف هاي اصلي و فرعي بنا حق جابجا شده اند به طوري كه معيار
سنجش سطح سواد و دانش افراد، مدرك بدون انطباق كامل با ميزان سواد مورد انتظار،
گرديده است. مدرك به عنوان يك ارزش در جامعه جاي خود را باز كرده است و در آفرينش
نقش هاي اجتماعي و كسب پايگاه هاي اجتماعي تاثير زيادي دارد! مدرك ملاك رشد و
ارتقاء اجتماعي افراد گرديده است! اين در حالتي است كه در اين سيستم آموزشي به طور
قطع و يقين افراد باسواد ولي فاقد مدرك وجود دارند كه به آنها بها داده نمي شود.
هر چند به يُمن پيروزي انقلاب اسلامي ارزش كاذبانه مدرك درهم شكست و به دانش و
توانائيهاي علمي افراد بها داده شد ولي اين حركت بايد گسترش بيشتري يافته و علم
ارزش پيدا نمايد نه مدرك.
براي
حل مسئله. مي توان با رايج كردن مدارك افتخاري اقدام نمود و پس از يك ارزيابي جدي
از افراد در صورتي كه تشخيص داده شد داراي توانائي لازم هستند به صورت افتخاري
مدرك هم سطح آن توانائي به آنان داده شود. در اينجا هر چند در پي مقايسه سيستم
آموزشي متداول با نظام آموزشي حوزه نيستيم زيرا كه اين امر خود بحث جداگانه اي را
مي طلبد. ولي لازم است اشاره گردد كه در نظام حوزه چون به علم جوئي و دانش بهاء
داده مي شود و طلبه به انگيزه علم جوئي تحصيل مي نمايد مي بينيم براي تحصيل و
مطالعه و تحقيق و شركت در جلسات كلاس و درس جديت و علاقه در حد بالاست ولي در
سيستم آموزشي متداول كه انگيزه علم جوئي منحرف گرديده است مي بينيم دانش آموز و
دانشجو علاقمند نبوده و با بي حوصلگي براي درس و بحث و كلاس آماده مي شود. مثلا
وقتي زنگ كلاس مي خورد دانش آموزان با بي ميلي به كلاس مي آيند و به محض اين كه
زنگ پايان كلاس مي خورد جملگي با شتاب از در و ديوار مدرسه قصد فرار دارند گوئي از
زندان آزاد شده اند!!
12ـ
وجود مقررات محدود كننده
در
سيستم آموزشي متداول محدوديت هايي چون سن و استاد و معلم و كلاس اجباري و و…
وجود دارد و اين امر مانع از اختيار آموزنده مي شود. مقررات هر چند لازم است ولي
مختار گذاشتن آموزنده در حدي كه عقل اجازه مي دهد امري ضروري است. اين امر كه
آموزنده دخالتي در آن چه برايش تعيين كرده اند نداشته باشد خودش عامل بي ميلي و
تحميلي تلقّي كردن آموزش مي شود و بالعكس آزادي نسبي او در انتخاب، باعث علاقمندي
و رشد جنبه هاي استعدادي او خواهد شد.
13ـ
گسستگي واحدهاي اجرائي نظام آموزشي
نظام
آموزشي كشور فاقد انسجام و تمركز در سياست گذاري هاي آموزشي است و چند دستگاه
اجرائي بدون پيوند سيستمي با همديگر در اين زمينه فعاليت مي كنند. در حال حاضر
وزارت خانه هاي آموزش و پرورش و آموزش عالي از دستگاههاي اجرائي عمدۀ نظام آموزشي
هستند و در كنار آنها و در سطحي محدود سازمان آموزشي ديگر فعاليت هاي كوچك و بزرگ
را در درون خود انجام مي دهند. اين گسستگي و عدم انسجام در تشكيلات نظام آموزشي
منجر به ناهماهنگي در برنامه ها و سياست هاي آموزشي و گسستگي در نظم آموزش مي
گردد. البته آن چه كه باعث اين گسستگي شده و ادامه آن را تائيد مي نمايد متاسفانه
متمركز بودن نظام اجرائي كشور است كه تمامي دستگاه هاي اجرائي را متاثر نموده است
و طبعا وقتي كه سيستم اجرائي متمركز باشد تصميم گيري در خصوص مسائل جزئي نيز به
حوزه هاي ستادي دستگاه هاي اجرائي كشيده مي شود و لذا انباشتگي امور در حوزۀ مركزي
دستگاه منجر به تقسيم آن و زايش سازمان جديدتر خواهد شد و بالعكس با غير متمركز
شدن امور اجرائي كشو، سازمان هاي مركزي و حوزه هاي ستادي دستگاه ها فارغ البالتر
شده و انسجام و همبستگي و الحاق دستگاه هاي هم كردار را باعث خواهد گرديد. به هر
حال در نظام آموزشي مطلوب با تاكيد بر غير متمركز كردن امور اجرائي بايد دستگاههاي
اجرائي نظام آموزشي در همديگر ادغام گردند تا بتوان انسجام و وحدت رويه را در تمام
ابعاد آن لحاظ نمود.
14ـ
تاثير پذيري بيش از اندازه از دستگاه هاي برون سازماني
نظام
آموزشي كشور از دستگاه هاي برون سازماني اداري و مالي و بودجه اي تاثير مي پذيرد و
اين تاثير پذيرفتن بيش از حد بوده و گاهي منجر به توقف و ركود در فعاليت هاي آن مي
گردد. آموزش مقوله اي است بسيار ظريف و محدوديت هاي اداري و مالي و بودجه نبايد بر
چگونگي آن تاثير بگذارد بلكه قبل از دخالت اين عوامل بايد تمامي تحولات آن برخاسته
از نظرات عميق و صريح كارشناسان تعليم و تربيت باشد تا امر آموزش كه بسيار ظريف مي
باشد خدشه پذير نگردد، سازمان امور اداري به عنوان متولي نظام اداري و وزارت
دارائي و امور اقتصادي به عنوان متولي عمليات مالي دولتي در دستگاه ها و وزارت برنامه
و بودجه به عنوان متولي امور برنامه اي و بودجه اي كشور هر يك در راستاي انجام
وظايف سازماني خود باعث ايجاد محدوديت هاي زيادي در نظام آموزشي شده كه كيفيت
آموزش را تحت تاثير قرار مي دهد. به عنوان مثال نظام اداري در امور مربوط به تامين
معلم، نسبت دانش آموز به كلاس ـ نسبت معلم به دانش آموز و موارد ديگر و نيز نظام
مالي دولتي در گردش عمليات مالي نظام آموزشي دخالت نموده و جريان كيفي آموزش را در
كشور خدشه دار مي كنند.
15ـ
تناسب نداشتن محصولات نظام آموزشي با نياز بازار كار كشور
نظام
آموزشي علاوه بر انجام رسالت هاي تربيتي و رفتاري و اخلاقي در مورد نسل آينده و
اصولا ساختن جامعه فردا، بايد رسالت پرورش نيروهاي انساني متخصص و تكنيك ديده را
انجام داده و مهارت هاي مشخصي را در افراد به معني واقعي كلمه ايجاد نمايد.
متاسفانه نظام آموزشي در هر دو قسمت از رسالت هاي خود ضعيف عمل كرده است كه البته
از چنين نظام آموزشي و با چنان بنياد و مشخصه هائي؛ بيش از اين انتظار نمي رود.
جامعه
با روند گسترش روبرو است و توسعه تكنولوژي هر روز تكنيك جديدي را به وجود مي آورد
و از همه مهمتر، نيازهاي جوامع روند فزاينده اي دارد كه با توجه به منابع خدادادي
طبيعت، انسان ناگزير است به خلق تكنولوژي و تكنيك هاي جديد بپردازد تا بتواند نياز
خود را از منابع خدادادي طبيعي و جغرافيائي تامين نموده و جوامع بشري را با تدبير
لازم اداره نمايد. انجام اين امور جملگي به مهارت نياز دارد. و انسان ها بايد براي
رفع نيازها، مهارت هاي لازم را كسب نمايند. اگر انسان ها در جامعه اين مهارت ها را
كسب ننموده و يا از حيث كمي و كيفي به طور ناقص كسب نمايند يقينا تنگناهاي اقتصادي
و اجتماعي و فرهنگي بروز كرده و جامعه دچار بحران اشتغال نيز خواهد گرديد.
سيل
عظيم جمعيتي جامعه را، نظام آموزشي بايد از حيث كسب مهارتها، با نيازهاي متنوع و
فزاينده بخش هاي مختلف اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي تناسب داده و تربيت كند. نظام
آموزشي بايد جنبه هاي مختلف تعهد و تقوي و عشق و ايثار و نيز تخصص و مهارت خوب را
در افراد ايجاد و رشد دهد. در صورتي كه مجموعه نظام آموزشي مدرسه اي و دانشگاهي
كشور در انجام اين رسالت قوي عمل ننموده است و علاوه بر نارسائي هاي تربيتي و
رفتاري كه در محصولات آن وجود دارد نتوانسته است مهارت هائي به آنها بدهد كه نياز
جامعه را مرتفع نمايد. و اين امر باعث گرديده است كه از سوئي كشور دچار تنگناي نيروي
انساني متخصص باشد و كليه برنامه ريزي هاي توسعه را تحت تاثير قرار دهد و از سوي
ديگر باعث بيكار ماندن فارغ التحصيلان شده و بحران اشتغال را ايجاد نمايد. در
اينجا وقتي صحبت از نيروي انساني متخصص مي شود منظور فقط فني و حرفه اي نيست كه
بعضي از بينش ها متاسفانه اين گونه به مسئله مي نگرند و تصور مي كنند بايد همه چيز
به اين سمت سوق داده شود كه همان طور كه در بحث نقش استعمار فرهنگي ديديم يكي از
جهت گيري هاي نظام آموزشي در كشورهاي زير سلطه همين مسئله مي باشد كه اغنياء و
اشراف زادگان به سوي تخصص هاي عالي و نظري پيش بروند و محرومين و مستضعفين در مسير
آموزش هاي فني و حرفه اي قرار گيرند تا نيروي كار جسمي و يدي جامعه را تامين
نمايند بلكه امروزه مشكل كشور ما قبل از اين كه تربيت نيروي فني و حرفه اي باشد
كمبود و نبود نيروهاي متخصص علوم اجتماعي و انساني و جغرافيا و برنامه ريزي و
آزمايشي سرزميني است كه بايد با تفكر عميق به مسائل اصلي جامعه و كشور بپردازند و
آن را به خوبي تجزيه و تحليل كنند و بخش هاي مختلف توسعه را در سطح ملي و منطقه اي
هدايت سيستمي و نظام يافته نمايند و چهره و فضاي جغرافيائي كشو را از حيث سكونت
گزيني و فعاليت هاي اقتصادي ـ اجتماعي و فرهنگي و دفاعي در چشم انداز آينده آرايش
دهند و مقدار و چگونگي كاربري منافع و توانائي ها و نيروهاي انساني و محصولات نظام
آموزشي كشور را مشخص كنند. و بالاخره خط مشي و استراتژي بخش هاي مختلف توسعه كشور
من جمله نظام آموزشي را مشخص نموده و آنها را در مسير خير و صلاح آينده جامعه
هدايت برنامه اي نمايند.
اين
است كه تربيت نيروي متخصص را در تمامي ابعاد انساني ـ اجتماعي ـ جغرافيائي ـ
برنامه ريزي ـ كشاورزي ـ فني و مهندسي و درماني و بهداشتي و غيره بايد متعادل و در
قالب يك برنامه توسعه جامع ملي و منطقه اي ديد و باز متخصصين علوم انساني و
جغرافيا و برنامه ريزي هستند كه مي توانند ميزان نياز شغلي جامعه را در هر بخش و
هر تخصص در چشم انداز آينده مشخص و بر روي جهت گيري و ساختار نظام آموزشي مدرسه اي
و دانشگاهي كشور اثر بگذارند و اصولا تنگناهاي اشتغال را برطرف نمايند.
ادامه
دارد
پاسخ
به نامه ها
*
بروجرد ـ براد، م ـ ر
حالتي
كه مشاهده مي كنيد كاملا طبيعي است و اگر چنين نبود نياز به معالجه داشت. ازدواج
اشكالي ندارد ولي اگر بتوانيد صبر كنيد تا نهايت تحصيل بهتر است. در مورد گناهان
گذشته توبه كافي است، نمازهاي فوت شده را قضا كنيد.
*
تهران ـ برادر سيد امير ـ م
1ـ
قطع رحم از گناهان كبيره است. ولي صله رحم فقط اين نيست كه رفت و آمد خانوادگي
داشته باشيد بلكه اين يك راه صله رحم است و اگر مستلزم گناه باشد نبايد انجام
دهيد.
2ـ
بايد از انساني كه براي شما كاري انجام داده تشكر كنيد و در احاديث بسيار بر اين
امر تاكيد شده است.
3ـ
احضار ارواح و جن ملحق به سحر و حرام است.
4ـ
اخلاص در عمل يك امر قلبي است و انسان با دقت و كاوش در نهان ذا خويش مي تواند
تشخيص دهد كه عمل را تا چه اندازه خالص انجام داده است و البته اخلاص كامل بسيار
نادر است.
5ـ
به نظر حضرت امام قدس سره در غيبت توبه كافي است.
6ـ
توكل اين است كه تنها مؤثر در عالم وجود را خدا بدانيد و از آن چه جز او است قطع
اميد كنيد و ايمان داشته باشيد كه آن چه واقع مي شود به خواست و ارادۀ او است در
عين حال چون سنت الهي بر اين مستقر شده كه از راه اسباب ظاهري حوادث جهان واقع شود
انسان نيز بايد در كارهاي خويش به اسباب و علل و عوامل طبيعي متوسل شود.
*
تهران ـ خواهر زينب ـ ي 5/19
شما
بايد با كمال صراحت و شهامت مسائل را با خانوادۀ خود در ميان بگذاريد و دروغ هاي
آن فرد از خدا بي خبر را فاش سازيد و هر چه زودتر پاسخ مثبت به آن فرد متعهد كه از
نظر اخلاق و ديانت مورد پسند است بدهيد و از هيچ چيز نترسيد. كسي كه پرونده اش پاك
است دليلي ندارد كه بترسد اشتباه شما اين است كه از روز اول در برابر آن دروغ ها
خانوادۀ خود را آگاه نساختيد.
*
ورامين ـ برادر، ص ـ ص ـ ص
لازم
نيست آن شخص خود را معرفي كند توبه اش قبول مي شود انشاءالله. عملي كه او انجام
داده مستوجب حد نيست بلكه فقط تعزيز مي شود و اين هم لازم نيست با اقدام خود او
باشد و به هر حال ازدواج او هيچ گونه اشكالي ندارد.
اهواز
ـ برادر، ت ـ ع ـ م
آن
ازدواج صحيح نيست و عقد اگر خوانده شود هم اثري ندارد بايد عذري بتراشيد و انصراف
خود را اعلام كنيد هر چند بسيار سخت و مشكل باشد.
*
تهران ـ برادر امير ـ ع
1ـ
لا اكراه في الدين يك حقيقت روشن است يعني نمي توان دين را كه همان عقيده است بر
مردم تحميل كرد زيرا اعتقاد يك امر قلبي است ولي اين ربطي به نظام اجتماعي ندارد.
قوانيني كه در جامعه اسلامي پياده مي شود دستور همان قرآن است كه اين جمله را
فرموده، اسلام هرگز آزادي غربي را تائيد نمي كند. شما كه يك آيه قرآن را مورد توجه
قرار مي دهيد بقيه آن را هم بخوانيد. از مراجعه به آيات ديگر متوجه مي شويد كه
منظور از اين آيه دموكراسي غربي نيست بلكه فقط به رسول اكرم «ص» تذكر مي دهد كه
شما از عدم ايمان مردم نگران نباشد و شما وظيفه اي در اين رابطه به جز تبليغ
نداريد و آياتي كه اين مضمون را مي رساند فراوان است ولي اين هرگز به آن معني نيست
كه مردم را رها كنيد هر كار مي خواهند انجام دهند بلكه برعكس، اسلام براي همه
مسائل اجتماعي و فردي تكليف معين كرده و براي متخلفين از قانون جزاي سخت قرار داده
است.
2ـ
هيچ راهي براي اطمينان از آن مساله نيست و هيچ نيازي به تحقيق ندارد و اصولا امر
مهمي نيست.
*
بروجردـ برادر، ب ـ م ـ ب 111
1ـ
اگر مي توانيد با نهي از منكر جلوي ادامه گناه را بگيريد و اگر نمي توانيد براي
جلوگيري از ادامه منكر مراكز انتظامي را در جريان قرار دهيد و در مورد مسائل
امنيتي و قاچاق مواد مخدر و امثال آن فورا به مراكز مربوطه اطلاع دهيد. اين يك
وظيفه شرعي و ملي است.
2ـ
سال اول تكليف كه به دليل جهل به مسائل شرعي و عدم توجه به تكليف روزه را خورده
ايد فقط قضا دارد و كفاره بر شما واجب نيست
3ـ
در مورد سوم اشكال ندارد ولي سعي كنيد موافقت آنها را جلب نمائيد.
*
اهواز ـ براد عليرضا توسلي
پاسخ
نامه شما برگشت شد آدرس كافي بدهيد.
*
اهواز ـ برادر، ا ـ‌ع
بچه
ها حلال زاده اند و اشكالي ندارد ولي يك بار ديگر عقد را طبق آن چه در رساله است
بخوانيد يا كسي را براي اجراي عقد وكيل قرار دهيد.
*
تهران ـ برادر، پ ـ ش 22
توبه
كنيد و از خداوند با عجز و لابه تقاضاي عفو نمائيد و گذشته را با عمل صالح جبران
كنيد و به لطف و كرم بي نهايت الهي اميدوار باشيد. هيچ كسي را از راز خود مطلع
نسازيد و اگر كسي پرسيد تكذيب كنيد و آبروي خود را حفظ نمائيد.
قزوين
ـ ي ـ برادر، 1ـ ر
مطالبي
كه در آن كتاب ديده ايد واقعيت ندارد نگران نباشيد در رابطه با آن بيماري پوستي به
پرشك متخصص مراجعه كنيد.
*
گرمسار ـ خواهر، م ـ ط ـ21
شركت
شما در آن مجالس اگر مستوجب گناه است جايز نيست و قطع رابطه شما هيچ اشكالي ندارد
آنها رحم شما نيستند و حتي اگر هم رحم باشند نبايد رابطه آن جا كه مستوجب گناه است
نيز رعايت شود مي توانيد به احوال پرسي و امثال آن اكتفا كنيد.
*
اصفهان ـ برادر جان علي سربيدي
1ـ
شرط بندي و برد و باخت بر سر هر چيز باشد به جز مسابقات جنگي حرام است.
2ـ
دختر و خواهر ملك انسان نيست كه آن را با كسي معامله كند يا در قمار ببازد نمي
دانم شما از مردم همين قرن صحبت مي كنيد يا از مردم دوران جاهليت.
*
تهران ـ براد، ج ـ ف ـ‌آ ـ‌ج 533
اختلاف
سن مانع ازدواج نيست.
*
تهران ـ برادر، ع ـ خ ـ ي
با
خانوادۀ خود در ميان بگذاريد.
*
خرم آباد ـ‌برادر، ع ـ س ـ‌ف 110
1ـ
توبه هر گنهكار طبق آيه قرآن مورد قبول خداوند است.
2ـ
لازم نيست از آن افراد رضايت بخواهيد.
3ـ
در مورد اموال افرادي كه برداشته ايد اگر نمي شناسيد بايد به مقدار آن مال به
فقيري از جانب صاحب واقعيش صدقه بدهيد.
4ـ
حق با همسر شما است. حتما بايد براي او منزل جداگانه اي تهيه كنيد در عين حال
احترام پدر را نگه درايد.
*
ساري ـ برادر، س ـ ش
1ـ
در مورد سوال اول توبه كافي است.
2ـ
پاسخ رد آنها دليل نمي شود كه قطع رحم كنيد به هر حال آنها آزادند طبق مصلحت
انديشي خود بپذيرند يا رد كنند شما هم اصراري نداشته باشيد و به جاي ديگر روي
آوريد اين مشكلي نيست كه آن را بزرگ كرده ايد.
*
باختران ـ برادر، س ـ س ـ م
1ـ
اگر آن كار براي امرار معاش كافي نيست مي توانيد به كار و كسب ديگري روي آوريد اين
عذري نيست كه مجوز دزدي باشد. به هر حال اگر از بريدن دست و ريختن آبرو در دينا
بتوانيد جان سالم به در ببريد كه آن هم معلوم نيست ولي حتما از چنگال عذاب الهي
نمي توانيد فرار كنيد.
2ـ
نماز و روزه شما صحيح است ولي از ادامه آن گونه روابط اجتناب كنيد.
*
تهران ـ ص ـ عابد
آدرس
و نام كامل بنويسيد يا به وسيله تلفن (24803) تماس بگيريد.
*
برادر اميد ـ 2345
پولي
كه نذر كرده ايد به قحطي زدگان اتيوپي بدهيد بايد به وسيله شخص يا ارگان موثقي به
آنها برسانيد.
*
تهران ـ برادر، ح ـ د ـ ا ـ 1280
نگران
گناه بودن و خوف از عذاب و خشم الهي يك فضيلت است بايد هميشه اين حال را نگه درايد
ولي به لطف و رحمت الهي كاملا اميدوار باشيد خداوند خود فرموده است كه توبه را از
همه بندگان مي پذيرد. توبه با زبان آسان است. همين دعاي كميل را كه مي خوانيد
بهترين و رساترين بيان پشيماني و بازگشت به درگاه الهي است. در رابطه با سلامتي
جسمي مطمئن باشيد كه مشكلي پيش نيامده و شما كاملا سالم و طبيعي هستيد.
*
خوزستان ـ برادر، م ـ ر ـ ت
بر
شما لازم است هر چه زودتر ازدواج كنيد.
*
تاكستان ـ برادر، س ـ ي
از
آن عمل اجتناب كنيد.
*
قم ـ برادر، ن ـ ي
شما
كاملا سالم و طبيعي هستيد و هيچ جاي نگراني نيست چيزي كه مشاهده مي كنيد يك امر
طبيعي است و آن پاك است و غسل ندارد.
*
نطنز ـ‌خواهر س ـ م
به
نظر ما نيز بهتر است شما در آن رابطه استخدام شويد. ولي بايد سعي كنيد رضايت
همسرتان را به دست آوريد.
*
ساري ـ برادر ميثم شيرازي
1ـ
لاغري شما معلول آن مساله نيست به پزشك مراجعه كنيد.
2ـ
براي ترك عادت هاي زشت ارادۀ قوي لازم است ورزش و تلقين در اين رابطه مفيد است. به
خود چنين تلقيني نكنيد كه روحيه ام ضعيف است و اراده ندارم. برعكس مرتب به خود
تلقين كنيد كه من مانند هر انسان ديگر قوي و نيرومند هستم. هيچ انساني بالطبع ضعيف
الاراده نيست. ضعف اراده يا ناشي از تلقين خود او است يا از القاء ديگران. سعي
كنيد شخصيت واقعي خود را پيدا كنيد خواهيد ديد كه بسيار قوي الاراده و نيرومنديد و
مي توانيد با يك تصميم قوي و جدي مشكل ترين عادت ها را ترك نمائيد.
3ـ
از پيشنهاد شما در مورد بحث و تفسير سياسي متشكريم.
4ـ
آخرت گرائي هرگز خطرناك نيست و اگر قرآن را بخوانيد خواهيد ديد كه مهمترين مساله
آن، سوق انسانها به عمل براي آخرت و ايجاد نفرت نسبت به زينت ها و ظواهر دنيا است
ما هرگز دعوت به رهبانيت و ترك دنيا نمي كنيم ولي دلبستگي به دنيا مذموم است نه
دنيا داري. ممكن است كسي در دنيا يك زندگي ساده و محقر داشته باشد ولي اگر از او
گرفته شود تا سرحد خودكشي يا ديوانگي برسد و ديگري اگر در يك لحظه، زن و فرزند و
خانه و همه وسايل زندگي مرفهي كه دارد از دست بدهد به جز حمد و شكر الهي بر زبان
نياورد. آن فقير دنيا گرا و اين ثروتمند آخرت گرا است البته چنين چيزي نادر است.
*
خمين ـ برادر، ع ـ ع ـ ع ـ ن ـ ن ـ ن
بدون
شك راه بازگشت به سوي خدا باز است ولي بايد دست از كارهاي زشت خود برداريد و
برگرديد. اين كه مي گوئيد نمي توانم اشتباه است ارادۀ انسان بسيار قوي و شگفت
انگيز است مهم اين است كه تشخيص بدهيد كه بايد گناه را ترك كنيد و به سوي خدا باز
گرديد. اگر انسان اين را از صميم قلب باور كرد اراده به طور طبيعي محقق مي شود و
او را از گناه باز مي دارد.
*
قم ـ برادر اسماعيل، م ـ ن
اگر
مساله همان گونه است كه نوشته ايد ازدواج شما با او جايز نيست و هيچ راه حلي ندارد
اگر آدرس بدهيد يا تلفني تماس بگيريد توضيح بيشتري داده مي شود.
*
خوانسار ـ برادر، م ـ‌ح ـ د 643
1ـ
پرداخت فطره بر هر كس كه مخارج سال خود را دارد يا كاري دارد كه تدريجا مخارج سال
خود را به دست مي آورد واجب است.
2ـ‌بهتر
آن است كه فطره را به فقير بدهيد گرچه صرف آن در همه مصارف زكات صحيح است.
3ـ
كسي كه خود مستحق فطره است فقير است و بر او فطره واجب نيست ولي بهتر است در صورت
امكان فطره بدهد.
4ـ‌خجالت
عذر نيست و اگر به اين دليل كسي در ماه رمضان جنب شد و قبل از فجر غسل نكرد روزه
اش باطل است و قضا و كفاره دارد.
5ـ
آن رطوبت ها پاك است و غسل ندارد.
آمل
ـ خواهر رفيعه ـ خ ـ 242
شما
بايد تفصيلا آن چه رخ داده بنويسيد تا پاسخ صحيح داده شود.
*
تهران ـ برادر جواد جمالي
پيشنهادي
كه او داده است راهي است براي به دام انداختن شما و ديگر هرگز نمي توانيد از اين
دام شيطاني رها شويد به فكر چاره اي اساسي براي زندگي خويش باشيد.
*
اصفهان ـ خواهر، ف ـ م ـ 321
كتاب
«آئين دوست يابي» را بخوانيد و در رابطه با لاغري به پزشك مراجعه كنيد.
*
تهران ـ م ـ ر ـ ت
موردي
كه استخاره كرده ايد جاي استخاره نيست با اولياي خود مشورت كنيد.
*
بندر ماهشهرـ برادر، الف ـ الف
1ـ
نمازهائي را كه مي دانيد پس از رسيدن به تكليف شرعي نخوانده ايد بايد قضا كنيد.
علامات بلوغ را در رساله بخوانيد.
2ـ
تراشيدن ريش چه با تيغ و چه با وسايل ديگر خلاف احتياط واجب است ولي تراشيدن موهاي
زائد بدن با تيغ يا هر چيز ديگر اشكالي ندارد.
*
قم ـ برادر، م ـ خ
شما
كه استعداد خوبي داريد سعي كنيد با مطالعه بيشتر و دقت در مسائل علمي ضعف هاي
طبيعي خويش را جبران نمائيد ضعف ها و كمبودهاي طبيعي غير قابل علاج انگيزۀ خوبي
است براي تلاش انسان در تحصيل علم و كمال. البته بعضي از آن ضعف ها كه نام برده
ايد قابل معالجه است. ضعف بيان با تمرين و اصرار و ضعف ارادده با ورزش و تلقين
قدرت، برطرف مي شود. به جاي اين كه هميشه خود را ضعيف و بيچاره بدانيد به خود
تلقين كنيد كه من قوي و نيرومند و با اراده و مصمم هستم. اين تلقين را مانند يك
ورد و ذكر با تلفظ به كلمات و با صداي محكم تكرار كنيد اثر عجيب آن را مشاهده
خواهيد كرد.
*
تكاء ـ برادر محمدرضا مقدم
متاسفانه
پاسخ كامل به چنين مطلبي در مجله آن هم بدون ذكر نام رمز ممكن نيست و ما نمي دانيم
آدرس و نامي كه داده ايد واقعي است يا نه. به هر حال به نظر ما چند اشتباه از سوي
هر دو طرف موجب اين انزجار و تنفر شده است. داستاني كه او نقل مي كند ممكن است
واقعيت داشهت باشد ولي توجيهي دارد كه ذكر آن در مجله ممكن نيست. آدرس صحيح و نام
كامل ذكر كنيد.
*
تهران ـ برادر ولي الله ـ سكالو
اگر
كسي به طور كلي از مساله شكسته شدن نماز مسافر اطلاع نداشته و نمازهايش را در سفر
تمام مي خوانده نمازش صحيح است و قضا لازم نيست و اگر اصل شكسته شدن نماز مسافر را
مي دانسته ولي در مساله خاصي وظيفه خود را نمي دانسته مثلا مسائل مربوط به بلاد
كبيره را نمي دانسته و امثال آن در اين صورت بايد نمازهائي را كه تمام خوانده و
وظيفه اش شكسته بوده يا به عكس قضا كند.
*
تهران ـ برادر، ر ـ م
شما
هيچ تكليفي در رابطه به آن گناهان به جز توبه به درگاه خداوند نداريد هرگز از لطف
او مايوس نشويد كه بدترين گناه است. گناه خود را به هيچ كس به جز خدا بازگو نكنيد
كساني را كه با شما در گناه شريك بودند سعي در هدايتشان داشته باشيد.
*
قم ـ برادر حميد واعظي
1ـ
رضايت يا اجازۀ پدر و مادر و همسر در انتخاب شغل يا تحصيل شرط نيست.
2ـ
اگر نان خور پدر است بر خود او فطره واجب نيست.
3ـ
مفاتيحي كه از جبهه آورده ايد بايد به جاي خود برگردانيد و اما آن لباس ها كه به
شما بخشيده اند اشكال ندارد.