خسرو هدایت
دین و آراستگی
وقتی از نظافت، بهداشت و آراستگی صحبت می‌کنیم، فوراً یاد روایاتی می‌افتیم که نظافت را از ایمان بر شمرده۱ و یا این که خداوند، زیبایی و آراستن را دوست دارد.۲
بله، همین طور است. خداوند، انسان‌ها را طوری آفریده است که آنها به طور طبیعی،عاشق زیبایی و پاکیزگی باشند. نیز نظافت و پاکیزگی و آراستگی، از آداب پیامبر(ص) و امامان معصوم(ع)۳ بوده است. در اسلام، به پاکیزگی عمومی، آراستگی و خودآرایی، تأکید و سفارش شده است.۴
در این‌جا قصد پرداختن به همه وجوه آراستگی ظاهری و باطنی و روایات آن نیست؛ بلکه از میان آنها، به آراستگی و نظافت شوهر، اشاره می‌شود.
آراستگی شوهر
همان طور که اشاره شد، انسان‌ها، چه مرد و چه زن، به طور طبیعی و خدادادی، زیباطلب هستند و دوست دارند با همسر زیبا ازدواج کنند.
این حسّ زیبا‌خواهی در زنان، باعث می‌شود که علاقه‌مند باشند، شوهرانشان، با ظاهری زیبا و پاکیزه در کنارشان زندگی کنند. از این رو، پیشوایان دینی نیز خود را برای همسران خویش، آراسته می‌کردند و لباس‌های رنگارنگ می‌پوشیدند. پیامبر(ص) فرمود: «هر شوهری باید خود را برای همسرش آراسته نماید، همان‌طوری که زنان، خود را برای شوهرانشان آرایش می‌کنند».۵
سنگین‌ترین هزینه زندگی پیامبر و امامان، به عطر، پاکیزگی و آراستگی آنان اختصاص می‌یافت و آنها خود را برای خانواده خویش، آرایش می‌کردند. از امام رضا(ع) نقل می‌کنند که گروهی به محضر امام باقر(ع) مشرف شدند. دیدند که ایشان محاسن خود را با رنگ مشکی خضاب نموده است. چون از ایشان، علّت این کار را سؤال کردند، فرمود: «چون من زنانم را دوست دارم، این کار را به جهت آنان انجام داده‌ام».۶
عفّت همسر
نظافت و آراسته بودن شوهر، عشق خانوادگی و رغبت جنسی را نسبت به شوهر حفظ می‌کند و برعکس، عدم دقّت و توجّه به این مهم، میل جنسی زنان را کاهش می‌دهد و آنها را در پرتگاه گناه و لغزش قرار می‌دهد.
در روایت است که امام کاظم(ع) را با قیافه‌ای آراسته و خضاب کرده دیدند. از ایشان سؤال کردند: آیا شما هم خضاب می‌کنید؟ فرمود: «آراستگی شوهر، موجب عفّت همسرش می‌شود و چه بسا زنانی که راه بی‌عفّتی را به دلیل عدم آراستگی شوهرانشان، دنبال کردند».۷
البته توجّه به نظافت و آراستگی، هم بر مرد خانه و هم بر همسر او، لازم است. در بعضی روایات که به جنبه‌های آراستگی و خودآرایی، مانند مو، ناخن، عطر، لباس، دهان و … اشاره دارند، به تفاوت جنبه‌های ظاهری و زیبایی مردان و زنان، توجّه شده است.
امام صادق(ع) به مردان می‌فرمود: « ناخن‌های خود را کوتاه کنید» و به زنان می‌فرمود: «ناخن‌های خود را بلند نگه دارید که برای شما زیباتر است».۸
شاید در این جا بتوان گفت همان گونه که فقها در باره هرگونه زینت زنان فتوا می‌دهند که نباید نامحرم، آن را ببیند، ناخن بلند نیز اگر زینت باشد نباید در برابر نامحرم، آشکار شود.
بنا بر این، شایسته است که برای حفظ کانون عشق و محبّت خانواده، در کنار همه حق و حقوق خانوادگی، مردان، برای آراستگی و خودآرایی خود هزینه کنند و در خانه و بیرون آن، زیبا، خوش‌بو ، خوش‌قیافه، معطّر، خوش‌پوش و… باشند.۹
پی‌نوشت‌ها
- بحار الأنوار، ج ۵۹، ص ۲۹۱ : النّظافه من الایمان.
- الأمالی، شیخ طوسی، ج ۱، ص ۲۷۵: انّ الله یحبّ الجمال و التجمیل و یکره البؤس و التباؤس؛ خداوند، زیبایی و آراستن را دوست دارد و از نپرداختن به خود و خود را ژولیده نشان دادن، کراهت دارد.
- ر.ک: شمائل النّبی(ص)، ابو عیسی تِرمِذی، ترجمه: دکتر محمّد مهدوی دامغانی، تهران: نشر نی، اوّل: ۱۳۷۲، ص ۲۶۱ ، رقعی؛ اوّلین دانشگاه و آخرین پیامبر، سیدرضا پاک‌نژاد، تهران: کتاب فروشی اسلامیه، ج ۱۸، (بهداشت لباس)، ۳۳۹ ص، جیبی.
- نک: میزان الحکمه، محمّد محمّدی ری‌شهری و همکاران، عناوین: نظافت، طهارت، زینت.
- مستدرک الوسائل، ج۲، ص ۵۵۹٫
- وسائل الشیعه، ج ۱، ص ۳۹۹: انّی رجل أحب النّساء و انا اتصنّع لهن.
- الکافی، ج ۶، ص ۴۸۰: انّ التهیّه ممّا یزید فی عفّه النّساء و لقدترک النّساء العفّه بترک ازواجهنّ التهیّه.
- بحار الأنوار، ج ۷۳، ص ۱۴۰٫
- ر.ک : مسائل ازدواج و حقوق خانواده، علی اکبر بابازاده، انتشارات بدر، سوم، ۱۳۷۵، ص ۲۰۲ ـ۲۰۶ و ۲۵۲ ـ ۲۵۶؛ دو‌ماه‌نامه حدیث زندگی، ش ۱، مهر و آبان ۸۰، ویژه آراستگی، ص ۶ ـ ۹ و ۱۵ ـ ۱۹٫