اصول
اعتقادي اسلام معاد
عذاب اهل
جهنم
«*
ø×Ém<tR
üÏ$t6Ïã
þÎoTr&
$tRr&
âqàÿtóø9$#
ÞOÏm§9$# ¨br&ur
Î1#xtã
uqèd
Ü>#xyèø9$#
ÞOÏ9F{$# »[1]
خداوند
متعال دو مطلب را با تأکيداتي که ملاحظه مي‌کنيد در اين دو آيه که خطاب به حضرت
رسول اکرم(ص) ميباشد تذکر داده است:
1- ببندگان من خبر بده که من بخشاينده و مهربانم يعني
همه بايد به رحمت من اميدوار باشند و در مسير زندگي خود در راه از دست ندادن
شايستگي فطري و کسب شايستگي بيشتر گام بردارند تا از اين رحمت فراگير محروم
نگردند.
2- عذاب
من عذاب دردناکي است يعني هيچکس نبايد عذاب مرا حقير بشمارد و از اينکه در ورطه
عذاب بيفتد ايمن باشد (مگر افراديکه خداوند به آنها ايمني بخشيده است.)
از اين دو
آيه بعنوان مطلع سخن استفاده ميکنيم و وارد بحث شده مطالب خود را که در بيان انواع
عذابهاي جسماني اهل جهنم است تعقيب مينمائيم.
در مقابله پيش
انواع غذاها و آشاميدنيهاي جهنميان را مورد تذکر قرار داديم اکنون در باره سومين و
چهارمين عذاب:
3-
منازل و مساکن
اهل جهنم:
خداوند در
اين مورد ميفرمايد: «¨bÎ)ur
tL©èygy_
öNèdßÏãöqyJs9
tûüÏèuHødr& $olm;
èpyèö7y
5>ºuqö/r&
Èe@ä3Ïj9
5>$t/
öNåk÷]ÏiB
Öä÷ã_
ìQqÝ¡ø)¨B »[2]
يعني جهنم
وعده‌گاه همه گناهکاران و گمراهان است و براي آن تعداد 7 در قرار داده شده است که
هر دري براي گروه خاصي مقرر گرديده است.
بايد در
اينجا توجه داشت که منظور از 7 در همانطور که علامه طباطبايي رضوان الله عليه نيز
در تفسير الميزان[3] فرموده‌اند طبقات هفتگانه جهنم
است که هر طبقه‌اي جايگاه گروه مخصوصي است و انواع عذابهاي موجود در آن طبقه با
اعمال آن گروه ارتباط دارد.
در تفسير
مجمع البيان از حضرت امير مؤمنان(ع) نقل
مي‌کند که حضرتش در توضيح اين آيه يکدست را در بالاي دست ديگرش قرار دادند و
فرمودند: جهنم هفت طبقه است که هر طبقه‌اي از آن در بالاي طبقه ديگر قرار داده شده
است وي منازل بهشت در عرض هم يعني در برابر هم قرار دارند.
سپس افزودند
هر طبقه‌اي از طبقات جهنم نام مخصوصي دارد، ونام پائين‌ترين طبقات، «جهنم» است[4] و
طبقه‌اي که در روي آن قرار دارد «لظي» است و طبقه بالاي آن «حطمه» و طبقه بالاي آن
«سقر» و طبقه‌اي که در روي آن قرار دارد «جحيم» و طبقه روي آن «سعير» و طبقه بالاي
آن «هاويه»است که بالاترين طبقات است.[5]
قرآن مجيد
در مورد ديگر جايگاه منافقين را پائين‌ترين طبقات جهنم معرفي مي‌کند و مي‌گويد:
«ان المنافقين في الدرک الأسفل من النار ولن تجد لهم نصيرا»[6].
يعني
منافقان در پست‌ترين طبقات جهنم جاي خواهند داشت و هرگز براي آنها ياوري وجود
ندارد.
و در موردي
از جايگاه ستمکاران خبر ميدهد و ميفرمايد: «!$¯RÎ)
$tRôtGôãr&
tûüÏJÎ=»©à=Ï9
#·$tR
xÞ%tnr&
öNÍkÍ5
$ygè%Ï#uß
»[7]
يعني ما
براي ستمکاران آتشي که خيمه‌هاي آن آنها را در برگرفته است مهيا کرده‌ايم.
و نيز مي‌گويد:
«ö@t/
(#qç/¤x.
Ïptã$¡¡9$$Î/
(
$tRôtGôãr&ur
`yJÏ9
z>¤2
Ïptã$¡¡9$$Î/
#·Ïèy #sÎ)
Nßgø?r&u
`ÏiB
¥b%s3¨B
7Ïèt/
(#qãèÏÿx
$olm;
$Zàtós?
#ZÏùyur !#sÎ)ur
(#qà)ø9é&
$pk÷]ÏB
$ZR%s3tB
$Z)Íh|Ê
tûüÏR§s)B
(#öqtãy
Ï9$uZèd
#Yqç6èO
w
(#qããôs?
tPöquø9$#
#Yqç6èO
#YÏnºur
(#qãã÷$#ur
#Yqç6èO
#ZÏV2 »[8]
يعني: ما
براي کساني که معاد و قيامت را قبول ندارند و آن را انکار مي‌کنند آتشي پرالتهاب
مهيا ساخته‌ايم هنگامي که آتش آنها را از دور مي‌بيند آنها فرياد و خروش خشمناک
آتش را بگوش خود مي‌شنوند و وقتي که آنها با زنجير بسته شده در مکان تنگي از جهنم
افکنده مي‌شوند فرياد واويلا سر مي‌دهند در اين واقع بآنها عتاب مي‌شوند که امروز
نه يک فرياد حسرتبار بلکه فريادها که امروز نه يک فرياد حسرتبار بلکه فريادهاي آه
واويلاهاي بسياري خواهيد کشيد.
حضرت
اميرمؤمنان(ع) مي‌فرمايند:
«افرأيتم
جزع احدکم من الشوکة تصيبه والعترة تدميه والرمضاء تحرقه فکيف اذا کان بين طابقين
من نار ضجيع حجر و قرين شيطان».
آيا ديد‌ه‌ايد
که يکي از شما هنگامي که خاري ببدن او فرو مي‌رود يا از يک قطره خوني که در موقع
لغزيدن از بدن او خارج مي‌شود يا از يک ريگ گرم که پاي او را ميسوزاند چگونه بي‌تابي
و اظهار درد مي‌کند؟ پس چه حالتي خواهد داشت هرگاه ميان دو طبقه از آتش قرار گرفته
همخوابه او سنگ سوزان و همنشينش شيطان باشد. [9]
4- لباسهاي جهنميان
يکي ديگر از
عذابها جسماني اهل جهنم لباسهاي مخصوصي است که براندام آنها پوشانده مي‌شود قرآن
مجيد در اين رابطه مي‌گويد « فالدين کفروا قطعت لهم ثياب من نار»[10]
براي کافران
در جهنم لباس‌هائي از آتش بريده شده است.
و در مورد
ديگر ميفرمايد: «tts?ur
tûüÏBÌôfßJø9$#
7ͳtBöqt
tûüÏR§s)B
Îû
Ï$xÿô¹F{$# Oßgè=Î/#ty
`ÏiB
5b#tÏÜs%
4Óy´øós?ur
ãNßgydqã_ãr
â$¨Y9$# yÌôfuÏ9
ª!$#
¨@ä.
<§øÿtR
$¨B
ôMt6|¡x.
4
¨bÎ)
©!$#
ßìÌy
É>$|¡Åsø9$# »[11]
يعني در
آنروز بدکاران را زير زنجير قهر الهي که چند نفر با هم به يک زنجير کشيده شده‌اند
مشاهده خواهي کرد و خواهي ديد که پيراهنهائي از «قطران» که مايعي است سياه و بسيار
بدبو که بر بدن اهل جهنم ماليده مي‌شود و غلظت آن بحدي است که مانند پيراهن بدن
آنها را فراگرفته است. بر تن دارند و چهره‌هاي آنها در زير شعله‌هاي متراکم آتش
پنهان است و اين موضوع بر اين اصل است که خداوند هر کسي را به کيفر کردارش برساند
که خداوند با سرعت به حساب خلق خواهد رسيد و در رابطه با لباس جهنميان حضرت
باقر(ع) فرمودند هفتاد جامه از آتش باهل جهنم پوشانده مي‌شود [12] و
شايد عبارت هفتاد کنايه از لباسهاي متعدد باشد.
و حضرت
اميرمؤمنان (ع) ميفرمايد: « واما اهل المعصية فأنزلهم شردار، و غل الايدي إلي
الأعناق، و قرن النواصي بالأقدام، و ألبسهم سرابيل القطران، و مقطعات النيران، في
عذاب داشتدحره،و باب قد أطبق علي أهله، في نار لها کلب و لجب ولهب ساطع و قصيف
هائل لايظعن مقيمها، ولايفادي أسيرها، ولاتفصم کبولها لامدة للدار فتفني، ولا أجل
للقوم فيقضي».
يعني:
خداوند قهار اهل معصيت را در بدترين جائي درحالي که بوسيله غلها دستهايشان
بگردنهايشان بسته و موي‌هاي پيشانيشان بقدمهايشان پيوسته گشته است و پيراهنهائي
از قطران (که روغني است سياه و بسيار بدبو) و جامه‌هائي از آتش سوزان بر آنها
پوشانده شده است قرار ميدهد آنها درعذابي بسير ميبرند که گرماي آن بسيار سوزاننده
و درها بر روي آنها بسته شده است.
در آتشي
هستند بسيار سوزان و پرغوغا و پرخروش داراي زبانه‌ها و شعله‌هاي بلند و صداي
ترسناک هر که در آن آتش اقامت يابد ديگر از آنجا بيرون برده نمي شود و از آن اسارت
هرگز رهائي نيابد غلها و بندهاي آن هرگز شکسته نمي‌شود مدت آن پايان‌ناپذير است و
زيان آن هرگز بسر نخواهد آمد.[13].
ادامه دارد.
تأديب نفس
حضرت علي(ع):
«الفکر مرآة
صافية والاعتبار منذر ناصح و کفي ادبا لنفسک تجنبک ماکرهته لغيرک». (نهج البلاغه
فيض- صفحه 1246)
فکر و تدبر،
آئينه پاکي است که حقيقت را به آدمي نشان ميدهد، عبرت گرفتن از امور ترساننده‌اي
است که به انسان پند و اندرز مي‌گويد و براي ادب و تربيت همين بس است که بپرهيزي
از آنچه که ميل نداري دگران مرتکب شوند.