اصول اعتقادي اسلام معاد
بهشت
(2)
بر اساس معارف اعتقادي اسلام كه از متن قرآن مجيد و احاديث معتبر ديني سرچشمه
ميگيرد بهشت و جهنّم هم اكنون مخلوق و موجود ميباشند و خداوند جهان از آغاز خلقت
انسانها اين دو جايگاه را نيز آفريده و بهشت را وعده گاه نيكان و پاكان و جهنّم را
مسكن بدكاران و ظالمان قرار داده است.
و بر پايۀ دلالت بسياري از روايات اهلبيت عليهم السلام حضرت پيغمبر اكرم (ص)
هنگامي كه به عنوان معراج به آسمانها مسافرت كردهاند بهشت و جهنّم را مورد بازديد
قرار داده و بعلاوه وارد بهشت گرديدند و پس از مراجعت مطالبي در اين رابطه بيان
نمودند كه در كتب حديث موجود است.
و نيز بر اساس تعدادي از روايات معتبر كه از آن پيشوايان معصوم عليهم السلام
صادر گرديده است هيچ فردي نميميرد مگر اينكه پيش از اينكه از اين جهان به جهان
آخرت منتقل شود جايگاه خود را در بهشت يا جهنّم ميبيند.[1]
به اين نكته نيز بايد توجه كنيم كه خلقت قبلي بهشت و جهنّم با موضوع تجسّم
اعمال كه اعمال انسان را در ساختار بهشت و جهنّم مؤثّر ميداند منافات ندارد زيرا
خلقت بهشت و جهنّم به عنوان زمينه است كه تكميل و بوجود آمدن خصوصيّات ديگر با
اعمالي كه انسان در دنيا انجام ميدهد مرتبط ميشود.
در قرآن كريم آيات فراواني از شكوه و عظمت و زيبائي و و پاكيزگي بهشت سخن ميگويد
و نعمتهائي كه حضرت رحمان در اين جايگاه با عظمت مهيّا كرده است را مورد تذكّر
قرار ميدهد كه توجّه به آنها براي اينكه انسانها در زندگي تقوا و پاكي را پيشه
خود بسازند و براي نيل به تقرّب پروردگار و رسيدن به اين مقامات و موقعيّتها
بكوشند فوق العاده مؤثّر است.
و ما براي نمونه به بيان قسمتي از آنها ميپردازيم:
در 36 مورد از نهرهائي كه در ميان باغستانهاي بهشتي در جريان است خبر ميدهد و
در يك مورد خصوصيّات آن نهرها را به اين عبارت بيان ميكند:
«ã@sW¨B Ïp¨Ypgø:$# ÓÉL©9$# yÏããr tbqà)GßJø9$# ( !$pkÏù Ö»pk÷Xr& `ÏiB >ä!$¨B Îöxî 9`Å#uä Ö»pk÷Xr&ur `ÏiB &ûtù©9 óO©9 ÷¨tótGt ¼çmßJ÷èsÛ Ö»pk÷Xr&ur ô`ÏiB 9÷Hs~ ;o©%©! tûüÎ/Ì»¤±=Ïj9 Ö»pk÷Xr&ur ô`ÏiB 9@|¡tã y”|ÁB ( öNçlm;ur $pkÏù `ÏB Èe@ä. ÏNºtyJ¨V9$# ×otÏÿøótBur `ÏiB öNÍkÍh5§ ( ô`yJx. uqèd Ó$Î#»yz Îû Í$¨Z9$# (#qà)ßur ¹ä!$tB $VJÏHxq yì©Üs)sù óOèduä!$yèøBr& ».[2]
يعني: داستان بهشتي
كه از جانب خداوند وعدۀ آن داده شده است اين است كه در آن نهرهائي از آب زلال و
گوارا و نهرهائي از شير بيآنكه هرگز طعمش تغيير كندو نهرهائي از شراب ناب كه
نوشندگان را لذّتي به حد كمال ميبخشد و نهرهائي از عسل مصفا روان است.
در مواردي چشمههائي
را كه در آن چشمه سار الهي وجود دارد مورد توجّه قرار ميدهد و ميفرمايد: «¨bÎ) tûüÉ)GßJø9$# Îû ;M»¨Zy_ Abqãããur»[3]
افراد باتقوا در بهشت
بر لب چشمههاي آب قرار گرفتهاند.
و گاهي آن چشمهها را
با اين عبارت شرح ميدهد:
«$YZøtã Ü>uô³o $pkÍ5 ß$t7Ïã «!$# $pktXrãÉdfxÿã #ZÉføÿs? »[4]
يعني بندگان خاص خدا
از سرچشمه گواراي آب مينوشند كه آن را به اختيار خودشان هر كجا بخواهند جاري ميسازند
به اين معنا كه جهت جريان آن چشمهها نيز با ميل بهشتيان انجام ميگيرد.
و در موردي نام آن
چشمه را با اين تعبير بيان ميكند و ميفرمايد:
«$YZøtã $pkÏù 4£J|¡è@ WxÎ6|¡ù=y »[5]
يعني آن سرچشمۀ ناب و
زلال سلسبيل ناميده ميشود.
و نيز در مواردي
جايگاههاي بلندو كاخهاي باعظمتي كه بهشتيان را در آغوش خود جاي داده را متذكّر ميشود
و از آنها به عنوان غرفههائي كه بر روي يكديگر قرار دارند تا از آن جايگاه بلند و
با شكوه مناظر زيباي بهشت را بهتر ببينند نام ميبرد و ميگويد:
«Ç`Å3»s9 tûïÏ%©!$# (#öqs)¨?$# öNåk®5u öNçlm; Ô$täî `ÏiB $ygÏ%öqsù Ô$täî ×p§Ï^ö7¨B ÌøgrB `ÏB $pkÉJøtrB ã»pk÷XF{$# ( yôãur «!$# ( w ß#Î=øä ª!$# y$yèÏJø9$# »[6] .
براي انسانهائي كه در
برابر خداوند تقوا را پيشۀ خود ساختهاند كاخها و عمارتهائي كه بالاي يكدگير قرار
دارد بنا شده است كه در جلوِ آن كاخها نهرهاي آب جاري است و اين وعدۀ خداوند است و
خداوند هرگز وعدۀ خود را خلاف نخواهد كرد.
در جاهاي متعدّدي از
اينكه بهشت جاي آمن است و اهل بهشت در ايمني نكامل بسر ميبرند سخن ميگويد.
براي توضيح بايد
توجّه داشت كه خداوند حكيم بر اساس مصلحت و حكمتي كه در نظر داشته است اين دنيا را
براي آمن و آسايش كامل قرار نداده است و در اقيانوس اين جهان، انسانها در هر لحظهاي
از زندگي خود امواجي از مرگ و ميرها، طوفانها و تلاطمها از بلاها و ناراحتي و
رنجها و غم و اندوهها را در بالاي سر خود مشاهده ميكنند كه كشتي زندگي آنها را
با خطر و ويرانيها و هول و هراسها مواجه ميسازد و هنوز شهد زندگي را نچشيده شرنگها
كام آنها را تلخ ميكند.
اين حقيقت را حضرت
اميرالمؤمنين (ع)با اين عبارات بيان فرمودند.
«دارٌ محفوفة و
بالغدر و معروفة لاتدوم احوالها ولايسلم نزّالها احوال مختلفة و تارات متصرفة
العيش فيها مذموم و الأمان منها معدوم و انّما الها فيها اغراض مستهدفة ترميهم
بسهامها و تفنيهم بِحِمامها».[7]
يعني دنيا جايگاهي كه
بلاها و مصيبتها آنرا فرا رگفته است و به مكرر و حيله شناخته شده است.
منه دل بر جهان كين
سرد ناكس وفاداري نخواهد كرد
با كس
از اين سرد آمد اين
جاي بلاخيز كه تا جا گرم كردي گويدت
خيز
اوضاع آن هميشگي نيست
و ساكنان اين جهان هرگز به سلامت نخواهند ماند حالاتي است متفاوت و نوبتهائي است
در تغيّر بطوريكه هر كسي چند روز نوبت اوست شادماني كامل در آن مورد مذمّت و ايمني
كامل در آن وجود ندارد و اهل اني دنيا هدفهاي تيرهاي اندوه و گرفتاري و مرگ ميباشند
كه دنيا آنان را هدف قرار ميدهد و بالاخره به وادي مرگ و نابودي ميكشاند ولي
قرآن مجيد بهشت را جاي امن و آسايش معرفي ميكند و در مواردي متعدّدي امنيت
بهشتيان را بعنوان يكي از مزاياي اين مهمانخانۀ الهي گوشزد مينمايد:
«¨bÎ) tûüÉ)FãKø9$# Îû BQ$s)tB &ûüÏBr& Îû ;M»¨Zy_ 5cqãããur »[8]
يعني افراد باتقوا در
جايگاه امن و در باغستانها و چشمه سارهاي بهشت بسر ميبرند و نيز ميگويد:«!$tBurz`tBu @ÏJtãur $[sÎ=»|¹ y7Í´¯»s9’ré’sù öNçlm; âä!#ty_ É#÷èÅeÒ9$# $yJÎ/ (#qè=ÏHxå öNèdur Îû ÏM»sùãäóø9$# tbqãZÏB#uä
».[9]
يعني كساني كه داراي
ايمان بوده و به انجام كارهاي نيك اقدام نمودند براي آنها پاداش مضاعف خداوندي
مقرر گرديده است تا در غرفههاي بهشتي از هر غم
و اندوه و رنج و ناراحتي ايمن و آسوده خاطر باشند. و نيز ميفرمايد:
¨bÎ) tûüÉ)FãKø9$# Îû BQ$s)tB &ûüÏBr& Îû ;M»¨Zy_ 5cqãããur tbqÝ¡t6ù=t `ÏB <¨ßZß 5-uö9tGóÎ)ur úüÎ=Î7»s)tGB y7Ï9ºx2 Nßg»oYô_¨ryur Aqçt¿2 &ûüÏã tbqããôt $ygÏù Èe@ä3Î/ >pygÅ3»sù úüÏZÏB#uä»[10]
كساني كه در راه تقوا
را
در زندگي پيش گرفتند در بهشت در مقام امن و امان قرار گرفته و در باغها و كنار
چشمهها آرميده و لطيفترين لباس از حرير نازك و ستبر بر تن پوشيده و روبروي هم بر
تختها تكيه زدهاند و با حوريان زيبا آن را همجفت قرار دادهايم و از هر نوع ميوه
كه بخواهند براي آنها و از هر گونه ناراحتي و درد و رنج و زحمت ايمن و آسودهاند.
ادامه دارد