خودکشی تدریجی با دخانیات

«و لا تلقوا بايديکم إلي التخلکة»

خود را با دستهاي خود
در هلاکت نيندازيد.

دكتر سيد حسن عارفي

مواد شيميائي و
فارماكولژي كه از سوختن توتون حاصل مي شود.

اگر دود حاصل از
سوختن توتون را به وسيله مواد سرد كننده با عبور دادن از صافي متراكم كنيم، دود به
دو قسمت تقسيم مي شود:

1. ذرات موجود در دود
توتون روي هم انباشته شده و به جسمي به رنگ قهوه اي تيره شبيه قير به نام تارتوتون
يا توتون متراكم شده تبديل مي شود.

2- گازهاي موجود در
دود توتون.

بنابراين دود حاصل از
سوختن توتون مخلوطي از گازها و ذرات ريز قيري شكل مي باشد كه بطور كلي آن ها را به
دو فاز تقسيم مي كنند:

1- فاز گازي ـ كه
شامل مواد گازي شكل مثل نيتروژن و اكسيژن و منواكسيد كربن و تركيبات ديگر گازي مي
باشند.

2- فاز ذرات ـ كه
شامل نيكوتين و ذرات متراكم بنام تار توتون مي باشند.

دود سيگار برگ و پيپ
از نظر شيميائي قليائي و داراي پ ـ هاش در حدود 5/8 مي باشند. نيكوتين موجود در
دود آنها غير يونيزه و محلول درليپيد مي باشد. بنابراين بسادگي از راه دهان جذب مي
شود بهمين دليل دود سيگار برگ و پيپ بيشتر از طريق جذب مستقيم مخاطي دهان و حلق و
حنجره سبب ايجاد ضايعات در اين نواحي مي شوند.

دود سيگار معمولي
اسيدي و پ ـ هاش در حدود 3/5 دارد. و نيكوتيم موجود در دود آن يونيزه و غير قابل
حل شدن در چربي ها مي باشد.

بنابراين، مقدار قابل
ملاحظه اي از آن در صورتي جذب بدن مي شود كه به داخل ريه ها وارد شود.

دود پيپ و سيگار برگ
تحريك كننده مجاري تنفسي است و دود سيگار معمولي كمتر از دود پيپ و سيگار سبب
تحريك مجاري هوائي ريشه مي شود.

بهمين دليل، دود
سيگار معمولي براي استنشاق بيشتر مورد علاقه معتادين است و بين 90-10 درصد آن
استنشاق مي شود.

با آتش زدن بر سر يك
سيگار، دود از دو قسمت خارج مي شود:

1- دود از ناحيه آتش
سيگار به هواي خارج مي رود كه آنرا «سايداستريم» نامند.

2- با پك زدن، دود
حاصل از سوختن سر سيگار با فشار منفي تنفسي طول سيگار را طي مي كند و همراه  اين دود مقداري هوا از طريق منافذ ريز كاغذ
سيگار نيز به داخل مسير جريان دود كشيده مي شود كه آنرا «مين استريم» نامند.

دود سايد استريم
غليظتر از مين استريم مي باشد.

به تدريج كه دود حاصل
از سوختن توتون طول سيگار را طي مي كند، ذرات بسيار زيادي از دود در قسمتي از
سيگار كه آتش به آن نرسيده است، جمع مي شود. اين ذرات به همراه توتون در مراحل
بعدي در معرض آتش سيگار قرار مي گيرند.

به عبارت ديگر با
ادامه پك زدن به يك سيگار معمولي به تدريج دود جريان اصلي غليظتر و متراكم تر مي
شود.

به همين دليل افرادي
كه يك سيگار را تا انتها مي كشند (مثل معتادين انگليسي) بيشتر زيان مي بينند، تا
افرادي كه سيگار را تا نصف كشيده و نيمه تمام به دور مي اندازند (مثل معتادين
آمريكائي).

سوختن توتون داخل يك
سيگار و كاغذ سيگار سبب ايجاد مواد شيميائي مي شود كه با نوع كاغذ و نوع توتون
متفاوت است.

برگ توتونهائي كه با
متد «و يرجي نيا» آماده و مصرف مي شوند (در اين متد برگ توتون را بعد از جمع آوير
از مزارع با كوره اي حرارت مي دهند) قند موجود در برگ توتون حفظ مي شود.

برگ توتونهائي كه با
متد «ماري لاند» آماده و مصرف مي شوند (در اين متد برگ توتون را به مدت چند هفته
در هواي معمولي قرار مي دهند) قند موجود در برگ توتون هشم مي شود و از بين مي رود.

تأثير دود دخانيات بر
موجود زنده:

موادي كه در دود
دخانيات وجود دارند از نظر اثر بر روي موجود زنده ترتيب ذيل تقسيم مي شوند:

الف) مواد سرطانزا كه
به دو گروه تقسيم مي شوند:

1- موادي كه شروع
كننده و ايجاد كننده سرطان مي باشند كه آنها را مواد كارسنيوژن يا كانسرايني شي
تيور نامند.

2- موادي كه سبب
توليد سرطان نمي شوند ولي سبب تسريع در ايجاد سرطان به وسيله مواد سرطانزاي ديگر
مي شوند. اين مواد را كوكارسينوژن نامند.

ب) مواد محرك كه سبب
تحريك مخاط دستگاه تنفس و سبب ترشح موكوس از مخاط برونش ها و وقفه عمل مژك هاي
داخل برونش ها مي شوند (مژك ها برجستگي هاي كوچكي در داخل مجاري هوائي ريه مي
باشند كه با حركات هم آهنگ خود، يك قشر از موكوس را دائماً به طرف دهان در جريان
مي اندازند و بدين طريق گرد و غبار و ميكروبها را از اعماق ريه به خارج مي رانند)

بعضي از اين مواد
تحريك كننده كوكارسينوژن نيز مي باشند. اين مواد ايجاد سرفه و تنگ كردن مجاري
تنفسي مي شوند.

ج) موادي كه روي
سيستم عصبي و قلب و عروق و بافتهاي ديگر اثر مي كنند مثل نيكوتين.

د) موادي كه در نقل و
انتقال اكسيژن و استفاده بافت ها از اكسيژن، نقص ايجاد مي كنند. مثل منواكسيد كربن
مقدار مواد سرطانزا و مواد محرك و نيكوتين و منواكسيد كربن در دود انواع توتونها،
طريقي كه توتون مي سوزد متفاوت است.

افزودن مواد شيميائي
مثل نيتريت به توتون سبب سوختن سريع تر توتون مي شود و دود حاصل از اين توتون ها
داراي مواد غليظ شده كمتر خواهد بود.

انواع كاغذ هاي سيگار
در سرعت سوختن توتون تأثير دارد. كاغذهائي كه حاوي سولفات آمونيوم باشند سرعت و
توانائي بيشتري به سوختن توتون مي دهد.

 

عواملي كه در جذب
مواد مختلف دود موثرند:

بطور كلي عوامل ذيل
در جذب مواد مختلف دود دخانيات موثرند:

1. نوع توتون.

2. حرارتي كه توتون
در آن حرارت مي سوزد.

3. طول سيگار.

4. تعداد سوراخ هاي
كاغذ سيگار

5. موادي كه به سيگار
اضافه شده است.

6. وجود و عدم فيلتر.

از سوختن هر سيگار
معمولي در حدود 500 ميلي گرم دود از جريان اصلي خارج مي شود كه 92% آن به شكل فاز
گازي و 8% آن به شكل فاز ذرات است.

دود جريان اصلي حاوي 5-2
بليون ذرات در هر سانتي متر مكعب است كه اندازه اين ذرات بين 1-1/0 ميكرون است.

درجه حرارت در ناحيه
آتش سيگار در حدود 800 درجه سانتي گراد است. در اين درجه حرارت، توتون مي سوزد و
در حدود 4000 نوع مواد شيميائي بوجود مي آيد. در نتيجه حرارت زياد، بعضي از مواد،
تجزيه شده و مواد جديدي را به وجود مي آورند كه اين عمل را بنام پيروزيس نامند و
از تركيب بعضي ملكولها مواد جديدي حاصل مي شود كه اين عمل نوسازي را پيروسنتسيس
نامند.

مهمترين موادي كه در
فاز گازي دود دخانيات مي توان نام برد عبارتند از:

1-   
منو اكسيد كربن.

2-   
دي اكسيد كربن

3-   
اكسيد هاي نيتروژن

4-   
آمونيا

5-   
نيترو زامين

6-   
سيانيد هيدروژن

7-   
تركيبات حاوي
سولفارهاي متصاعد شده

8-   
نيتريل و تركيبات
حاوي نيتروژني ديگر

9-   
هيدروكربن متصاعد
شونده

10-                      
الكل

11-                      
الدهيدها

12-                      
كتوها كه شامل مواد
ذيل است: الف) استالدهيد ب) فورم الدهيد پ) آكرولئين.

13-                      
نيتريك اكسيد

14-                      
نيتروژن دي اكسيد

15-                      
كروزول

16-                      
آمفنول

17-                      
آستون

18-                      
آستونيتريل

19-                      
اكريلونيتريل

20-                      
بنزيلن

 

مهم ترين موادي كه در فاز ذرات دود دخانيات مي توان نام برد عبارتند از:

1-    نيكوتين.

2-   
آب

3-   
تار توتون يا مواد قيري شكل كه شامل مواد: الف) د. د. ت. ب) دي متيل امين. ج)
بوتي لامين. د) اندرين. ه‍) فورفورال. و) هيدرو كربنهاي پلي سيكليك اروماتيك ز)
نيترو زامينهاي نان و لاتيل. ح) آمين هاي اروماتيك. ط) پلي سيكليك هيدرو كربن بنزو
آلفاپيرن. ي) يونهاي فلزي و مواد راديو اكتيو مثل پولونيوم، سرب، نيكل، كادميوم.

 

در ذيل تعدادي از
مواد موجود در دود ناشي از سوختن توتون را با اثراتي كه در انسان دارند ذكر مي
كنيم:

1-   
تار كه عبارت از
قسمتي تار دود است كه به هم پيوستن ذرات موجود در دود غير از نيكوتين و آب حاصل مي
شود، داراي خاصيّت و اثر سرطانزائي مي باشد.

2-   
پلي نوكلئر اروماتيك
هيدروكربن كه داراي خاصيت و اثر سرطانزائي مي باشد.

3-   
نيكوتين كه داراي اثر
تحريك كننده و اثر تخفيفي بر روي گانگليونها است.

4-   
فنون كه داراي اثر و
خاصيت تحريك كنندگي مخاط دستگاه تنفسي و تقويت كننده اثر مواد سرطانزاي ديگر است.

5-   
كرزول، اثر و خاصيتي
مشابه فنول دارد.

6-   
بتا نفتي لامين كه
داراي اثر و خاصيت سرطانزائي است.

7-   
ان نيترو سونور
نيكوتين كه داراي خاصيت و اثر سرطانزائي است.

8-   
بنزو پيرن كه خاصيت و
اثر سرطانزائي دارد.

9-   
بنزو آلفا انتراسن
خاصيت و اثر سرطانزائي دارد.

10-                      
فلزات به مقدار بسيار
كم مثل نيكل و پلونيوم كه داراي خاصيت و اثر سرطانزائي مي باشند.

11-                      
ايندول كه داراي
خاصيت تسريع كننده در تومورها مي باشند و سرعت در رشد تومورها ايجاد مي كنند.

12-                      
كربازول، خاصيّت و
اثري مشابه ايندول دارد.

13-                      
منواكسيد كربن كه
داراي خاصيت و ايجاد نقص در انتقال اكسيژن و مصرف اكسيژن مي باشد.

14-                      
اسيد هيدروسيانيك كه
داراي خاصيت و اثر تحريكي بر روي مجاري تنفسي و داراي خاصيت سمي بر روي مژك ها مي
باشد كه اين عمل را سيلوتوكسين نامند.

15-                      
استا الدهيد كه داراي
اثر مشابه هيدروسيانيك اسيد مي باشد.

16-                      
اكرولئين، داراي
خاصيت و اثري شبيه استاالدهيد مي باشد.

17-                      
آمونيا داراي خاصيّتي
شبيه اثر اكرولئين است.

18-                      
فورمالدهيد داراي
خاصيتي شبيه آمونيا است.

19-                      
اكسيد نيتروژن اثر آن
شبيه فورمالدهيد است.

20-                      
نيتروزامين داراي اثر
سرطانزائي مي باشد.

 

تراكم مواد سمي موجود
در دود دخانيات بيش از حدودي است كه از نقطه نظر سمي در محيط صنعت تعيين شده است.

در مطالعه اي كه در
دانشگاه واترلو به عمل آمد به اين نتيجه رسيدند كه در دود حاصل از سوختن توتون و
در خاكستر باقيمانده آن، سرب و كادمي يوم وجود دارد. و جالب است كه در ريه بيماران
معتاد به دخانيات كه به عللي مرده اند، بعد از مرگ ريه آنها را مورد بررسي قرار
داده اند، سرب و كادمي يوم در ريه آنها يافت شده است.

 

مصرف دخانيات و مسائل
رواني:

روانشناسان و روان
كاوان و روانپزشكان معتقدند كه شخصيت وضع رواني معتادين به دخانيات با افراد غير
متعاد متفاوت است براي نمونه:

– بررسي آماري نشان
مي دهد كه معتادين به دخانيات بيشتر از غير معتادين تصادف اتومبيل مي كنند.

معتادين به دخانيات
با خصوصيات اخلاقي كه دارند بيشتر در زندگي زناشوئي همسر خود را طلاق مي دهند يا
طلاب مي گيرند.

از 25 مطالعه اي كه
در بين سالهاي 1970-1956 انجام شده معتادين به دخانيات را از نظر برونگرائي و درون
گرائي بررسي كرده اند، 22 مطالعه نشان داده است كه معتادين به سيگار بيشتر برونگرا
مي باشند.

(برونگرا فردي است كه
توجهش بيشتر به ظواهر خارجي معطوف است و از انجام كار مفيد و مؤثر ضعيف تر از درون
گرا، مي باشد).

معتادين به دخانيات
از نقطه نظر سطح بيداري در سطح پائين تر از معمول قرار داند و با مصرف دخانيات
بيدارتر مي شوند تا بتوانند در اجتماع مشابه افراد غير معتاد فعاليت كنند.

دانشمنداني مثل
«هاگ»، «لارسون»، «فرويد»، و ديگران معتقدند كه قرار دادن سيگار و چپق و پيپ و
غيره در بين لبها و دهان مشابه عملي است كه نوزادان با پستانك انجام مي دهند و اين
عمل سبب ارضاء احساس لذت دهاني آنها مي شود.

گذاشتن پستان مادر در
اوائل تولد در دهان نوزاد، نوشيدن شير از شيشه و بعد از چندي گذاشتن پستانك (گول
زن) در دهان و در سنين بالاتر خوردن غذا و سن بالاتر و بلوغ گذاشتن سيگار يا يك
وسيله دود كننده ديگر همه و همه براي اغناء حسي است كه در دهان وجود دارد و گذاشتن
سيگار يا هر وسيله دود كننده ديگر براي ارضاء اين حس دهاني است.

به عبارت علمي تر
معتادين به دخانيات از نقطه نظر ارضاء مرحله دهاني در محله طفوليت باقي مانده اند.

بعضي مطالعات نشان مي
دهد كه مصرف دخانيات سبب افزايش كار موثر و تمركز فكري و افزايش حافظه مي شود و
عده اي از معتادين ادعا مي كنند كه مصرف دخانيات سبب كاهش خشونت و تهاجم به ديگران
مي شود. به عقيده اكثر محققين اثرات ذكر شده در دو سطر فوق مي تواند ناشي از تلقين
و يا تقليد كوركورانه باشد كه در ذيل ذكر خواهيم كرد.

اكثر معتادين معتقدند
كه مصرف دخانيات براي آنها لذت بخش است.

به نظر مي رسد
مهمترين عامل در اعتياد به دخانيات حالت رواني خاصي است كه دانسته يا ندانسته
تقليد از بزرگتر ها و رهبران محيط هاي كوچك (مدرسه، منزل) و يا بزرگ (اجتماع) مي
كنند. در عمل با ذكر موارد ذيل مي توان در مطالب رواني ذكر شده فوق تا حدودي شك
كرد و افراد معتاد را در اكثر موارد سالم دانست و علل معتاد شدن آنها را صرفاً
تقليد كوركورانه بحساب آورد. اين موارد عبارتند از:

1- در طول 18-17 ساعت
روزه داراي در ماه مبارك رمضان، ميليون ها مسلمان كه اكثراً از سيگار كش هاي قهار
مي باشند دخانيات مصرف نمي كنند و بازده كار آنها، ضريب هوش آنها، خصوصيات اخلاقي
آنها و سطح بيداري اكثر آنها با روزهاي غير روزه داري تفاوت زيادي ندارد. با وجود
نكشيدن سيگار مسئله مهمي از نظر عوارض محروميت براي آنها ايجاد نمي شود.

2- معدنچيان و
كارگراني كه در اعماق زمين كار مي كنند (مثلاً در معادن اورانيوم) در اكثر موارد
اجازه مصرف دخانيات در اعماق زمين را ندارند. عدم استعمال دخانيات در چنين افراد،
نقصي از نظر كار مؤثر، فعاليت مغزي، كار مفيد ايجاد نمي كند.

3- كليميان ارتودوكس
كه در روز هاي شنبه حق روشن كردن آتش را ندارند و در روزهاي شنبه سيگار نمي كشند،
نكشيدن و مصرف نكردن دخانيات تفاوتي از نظر بازده كار و كار مؤثر و ضريب هوشي و
مهارت كاري بين روزهاي شنبه و روزهاي ديگر هفته براي آنها ايجاد نمي كند.

4- عده زيادي از
مسئولين بالاي مملكتي و افراد پر كار و فعال ما نيز در سال هاي اخير ترك دخانيات
كرده اند نه تنها اشكالي از نظر تمركز فكري و كار مؤثر و سطح بيداري براي آنها
بوجود نيامده بلكه بعد از ترك دخانيات از نظر جسمي سالمتر، و قوي تر شده اند و
قيافه آنها بشاش تر و خندان تر و بيدارتر و باهشو تر و فعال تر و موثرتر مي باشد.

نتيجه آنكه ما
توجيهات روانشناسان و روانكاواني چون «فرويدها» و «راسل ها» كه غرق در شهوت و مادي
گري بوده اند قبول نداريم و مبناي فكري و عقيدتي ما اتكال به نيروي لايزال
خداوندي، اراده قوي انساني و پيروي از تعاليم انسان ساز اسلام است و تقليد از
چرچيل ها و هنر پيشه هاي مبتذل براي ما قبيح و ننگ محسوب ميشود. ادامه دارد