بی‌پرده با تاریخ/ اردیبهشت و خرداد۱۳۵۹
سید روح‌الله امین‌آبادی
اردیبهشت ۱۳۵۹ با سهرویداد بسیار مهم در تاریخ انقلاب شناخته می‌شود. انقلاب فرهنگی، حمله نظامی آمریکا به ایران برای آزادسازی ۵۳ گروگان که به شکستی تاریخی در طبس منتهی شد و اشغال سفارت ایران در لندن.
در خردادماه همین سال نیز رویدادهایی چون افتتاح نخستین مجلس شورای اسلامی، اعدام کادر مرکزی گروهک تروریستی فرقان و آغاز تحریم اقتصادی ایران از سوی متحدان اروپایی کارتر مورد بررسی قرار خواهند گرفت.
انقلاب فرهنگی و ضرورت بازنگری در کار دانشگاه‌ها
۳۰ فروردین ماه کلیه دانشگاه‌های کشور به علت درگیری‌های سیاسی متعدد میان دانشجویان و لزوم پاکسازی دانشگاه‌ها از اساتید و جریانات غرب‌زده و ضدانقلاب با عنوان انقلاب فرهنگی تا اطلاع ثانوی تعطیل شد.
شورای انقلاب در این روز طی اطلاعیه‌ای به کلیه گروه‌های سیاسی ۳ روز مهلت داد تا دفاتر خود را از دانشگاه‌ها تخلیه کنند.
اولین روز اردیبهشت ۱۳۵۹ نیز امام خمینی در مورد ضرورت انقلاب فرهنگی اظهار داشتند:اگردانشگاه‌هایماتربیتاسلامیواخلاقاسلامیداشت،میدانزدوخوردعقایدیکهمضرّبهحالاینمملکتاستنمیشد. اگراخلاقاسلامیدرایندانشگاه‌هابوداینزدوخوردهاییکهبرایمابسیارسنگیناست،تحققپیدانمی‌کرد، اینهابرایایناستکهاسلامرانمیدانندوتربیتاسلامیندارند.(۱)
دوم اردیبهشت نیز مقارنساعت ۹ صبحدرحالیبنی‌صدرواعضایشورایانقلابدرمیانخیلجمعیتبهدانشگاهتهرانرسیدندکهمردمیکپارچهشعار می‌دادند «مرگبرسهمفسدین،توده‌ای،فداییومنافقین».
بنی‌صدردر همین روزدرمحلدانشگاهتهرانوطیسخنانیاظهارداشت:دانشگاه‌هابایددایرباشندوتا ۱۵ خردادبهکارخودادامهدهندوازاولسالتحصیلیآیندههمنظامآموزشیجدیددرکلیهسطوحدانشگاه‌هاوموسساتعالیپیادهخواهدشد.
۲۳ خرداد ماه همین سال نیز با فرمان امام خمینی آقایان محمد جواد باهنر، مهدی ربانی املشی، حسن حبیبی، عبدالکریم سروش، شمس آل‌احمد، جلال‌الدین فارسی و علی شریعتمداری مسئول تشکیل شوراهای برنامه‌ریزی رشته‌های مختلف و خط‌مشی فرهنگی دانشگاه‌ها شدند.
در بخشی از حکم رهبر انقلاب آمده بود: مدتیاستضرورتانقلابفرهنگیکهامریاسلامیاستوخواستملتمسلمانمیباشد،اعلامشدهاستوتاکنوناقداممؤثراساسیانجامنشدهاستوملتاسلامیوخصوصدانشجویانباایمانمتعهد،نگرانآنهستندونیزنگراناخلالتوطئهگرانکههماکنونگاهگاهآثارشنمایانمیشودوملتمسلمانوپایبندبهاسلامخوفآندارندکهخداینخواستهفرصتازدستبرودوکارمثبتیانجامنگیرد،وفرهنگهمانباشدکهدرطولمدتسلطهرژیمفاسدکارفرمایانبیفرهنگ،اینمرکزمهماساسیرادرخدمتاستعمارگرانقراردادهبودند.
امام خمینی افزودند: ادامهاینفاجعهکهمعالأسفخواستبعضگروههایوابستهبهاجانباست،ضربهایمهلکبهانقلاباسلامیوجمهوریاسلامیواردخواهدکرد،وتسامحدراینامرحیاتی،خیانتعظیمبراسلاموکشوراسلامیاست.
رهبر انقلاب در این حکم به افرادی که اسم آنها ذکر شد ماموریت دادند تا «ستادیتشکیلدهندوازافرادصاحب‌نظرمتعهد،ازبیناساتیدمسلمانوکارکنانمتعهدودانشجویانمتعهدباایمانودیگرقشرهایتحصیلکرده،متعهدومؤمنبهجمهوریاسلامیدعوتنمایندتاشوراییتشکیلدهندوبرایبرنامهریزیِرشتههایمختلفوخطمشی فرهنگیآیندهدانشگاه‌ها،براساسفرهنگاسلامیوانتخابوآمادهسازیاساتیدشایستهمتعهدوآگاهودیگرامورمربوطبهانقلابآموزشیاسلامیاقدامنمایند.»(۲)
وضعیت دانشگاه‌ها در سال ۱۳۵۹ چگونه بود؟!
در این زمینه بازخوانی خطبه‌های ۲۹ فروردین ۱۳۵۹ آیت‌الله خامنه‌ای ضروری به نظر می‌رسد.
آیت‌الله خامنه‌ای ۲۹ فروردین و پیش از تعطیلی دانشگاه‌ها در خطبه‌های نمازجمعه وضعیت دانشگاه‌های کشور را تشریح کردند.
ایشاندرخطبهاولنمازبااشارهبهفضایآن روزدانشگاه‌هایکشوراظهارداشتند:امروزدرسراسرکشورگروه‌هایینمی‌خواهندبگذارندکهدانشگاهکاردرستورسالتواقعیخودرابهاینمملکتانجامدهد، می‌خواهندمرکزعلمودانشتوسعهوگسترشاسلامونیزمرکزتربیتوپرورشنسل‌هایمومنیراکهبایدآیندهجامعهاسلامیراادارهکنداینپایگاهراتبدیلکنندبهپایگاهیبرایانجاممقاصدشومخارجیوضدیتبااسلامزیرلوایدانشگاهودانش،یعنیایجادمسجدضرار.
نمی‌توانبهنظامکنونیدانشگاهیامیدواربود
آیت‌اللهخامنه‌ای درخطبهدومنیزگفتند:همچنانکهامامدرپیامخودفرمودندمانیازبهاینداریمکهدرسطحجامعهودردانشگاه‌هایاینکشورهمتعلیمباشدوهمتزکیه،چقدردانشگاه‌هابهاینرسالتعمل می‌کنند؟آنکسانیکهدردانشگاه‌هادرس می‌خوانندویادرس می‌دهند،پیشازاینگواهیدادهو می‌دهندکهنظامدانشگاهیکنونیماهماننظامدانشگاهیرژیمگذشتهاستواینفرصتپیدانشدهاستکهاینسازمانوسیستمبهکلیدگرگونشود.
ایشانادامهدادند:ملتمسلمانایراننمی‌تواندبهدانشگاهکنونیامیدوارباشدکهفرزندشرابرایاوعالمودارایاخلاقپاکتربیتخواهدکرد.
دانشجویانمسلمانمادیگرتحملندارند
آیت‌اللهخامنه‌ای افزودند:دانشجویانمسلمانمادیگرتحملاینراندارندکهستادگروه‌هایمسلحضداسلامیسازماندهی‌شانرادرداخلدانشگاه‌هابکنند،دانشگاه‌هاییکهباخونملتتغذیهمی‌شود،مرکزیشودبرایاینکهچندنفرقداره‌بندعلیهجمهوریاسلامیآنجابنشینند [و توطئه کنند].(۳)
وقتی شن‌های بیابان سربازان خدا شدند
۵ اردیبهشت ۱۳۵۹ آمریکا در یک عملیات سری تعدادی بالگرد، هواپیما و کماندوهای دلتای خود را برای آزادسازی ۵۳ گروگان خود عازم ایران کرد که در طبس بر اثر طوفان شن تعدادی از بالگردها و هواپیماها به همراه ۸ تن از سرنشینانش به زمین برخورد کرده و در آتش سوختند.
کاخ سفید در بیانیه‌ای بدون اشاره به این رسوایی بزرگ اعلام کرد ۸ نفر از سربازانش بدون هیچ‌گونه برخوردی در طبس کشته شده‌اند.
پس از تحویل اجساد کشته‌شدگان به آمریکا در این کشور سه روز عزای عمومی اعلام شد. آمریکا این عملیات را پنجه عقاب نامگذاری کرده بود.
محمد منتظر قائم فرمانده سپاه یزد که به منطقه عملیات آمریکایی‌ها در طبس رفته بود بر اثر بمباران ادوات به جای مانده آمریکایی‌ها توسط هواپیماهای خودی به شهادت رسید. این بمباران به دستور مستقیم بنی‌صدر صورت گرفت.
روباه پیر به دنبال انتقام شیطان بزرگ!
۱۰ اردیبهشت ۱۳۵۹ خبر رسید چند عضو حزب بعث عراق به سفارت جمهوری اسلامی ایران در لندن حمله و آن را اشغال کرده‌اند.
پلیس لندن در این زمینه گزارش داد: مهاجمان که ۶ نفر از اعضای واحد کماندویی محی‌الدین ناصر شهید متعلق به جنبش دانشجویان خوزستان بوده‌اند پس از اشغال سفارت و به گروگان گرفتن ۱۹ نفر خواستار آزادی ۹۱ زندانی به اصطلاح سیاسی خوزستان شده‌اند.
اعضای این گروه در ادامه خواستار آزادی گروگان‌های آمریکایی نیز شدند ولی با حمله پلیس انگلیس به سفارت و آزادی گروگان‌های ایرانی ناکام ماندند. در جریان این حادثه ۲ دیپلمات ایرانی به شهادت رسیدند.(۴)
بازگشایی نخستین مجلس شورای اسلامی پس از انقلاب
در شماره‌های پیشین به نخستین انتخابات مجلس شورای اسلامی پس از انقلاب و تعارض دو خط و جریان رئیس‌جمهور و حامیان او با حزب جمهوری اسلامی و دیگر تشکل‌های اصیل انقلابی پرداختیم.
بنی‌صدر تلاش داشت که نخستین مجلس شورای اسلامی پس از انقلاب همسو با او بوده و در نتیجه هیچ مانعی بر سر راه برنامه‌ها و اهداف او وجود نداشته باشد.
با رای قاطع مردم به نامزدهای مورد حمایت حزب جمهوری اسلامی بنی‌صدر در این توطئه شکست خورد و تلاش‌های بعدی او در ایجاد تشکیک در نتیجه انتخابات بی‌ثمر ماند.
به هر حال نخستین دوره مجلس شورای ملی جمهوری اسلامی ایران همزمان با سالروز ولادت مولای متقیان امام علی«ع» صبح امروز گشایش یافت.
آمار نخستین مجلس شورای ملی
در این مراسم تاریخی که بنی‌صدر رئیس‌جمهور، سید احمد خمینی، اعضای شورای انقلاب، وزرا، رئیس دیوانعالی کشور، رئیس ستاد مشترک ارتش، فرماندهان قوای سه‌گانه و نیز فرمانده سپاه پاسداران انقلاب اسلامی حضور داشتند آیت‌الله مهدوی کنی سرپرست وزارت کشور گفت: ازنظرآمارانتخاباتوآنچهکهتاکنونانجامشدهجمعاً ۲۳۴ نفرتاالانانتخابشده‌انددردوراول ۹۷ نفر،ودردوردوم ۱۳۷ نفر،اعتبارنامه ۲۱۳ نفرتابهحالصادرشدهاستو ۲۱ نفربهعللیصادرنشدهاست.
رئیسان سنی مجلس اول
وی ادامه داد: همان‌طوریکهاستحضارداریدمجلسنمایندگاناسلامیماباحضوردوسومازنمایندگانرسمیتخواهدداشت،باآماریکهمنعرضکردمبیشازآنتعدادنمایندگاندرمجلسحضوردارندبنابراینمجلسماآمادهافتتاحهست.
آیت‌الله مهدوی کنی در پایان از دکتریداللهسحابیبهعنوانرئیسسنیومهندسمهدیبازرگانبهعنواننایبرئیسسنیدعوت کرد بهجایگاهآمده و مدیریت جلسه را برعهده بگیرند.(۵)
نمایندگان جز به اسلام و عدالت الهی به چیزی فکر نکنند
در ادامه پیام امام خمینی به نخستین مجلس شورای ملی توسط سیداحمد خمینی قرائت شد. اهم نکات مطرح در این پیام عبارت است از؛
۱ـ شمادوستانمحترمنمایندهملتیهستیدکهجزبهاسلامبزرگوعدالتالهی ـاسلامیفکرنمی‌کنیدوانتخابشمابرایپیادهنمودنعدالتاسلامیاستکهدرطولسلطنتظالمانهوغاصبانهرژیمشاهنشاهیازآنمحرومبودند.
رسیدگی به حال مستضعفین در رأس برنامه‌ها
۲ـ امیدآن استکهرسیدگیبهحالمستضعفینومستمندانکشورکهقسمتاعظمملتمظلومرادربرمی‌گیرد،دررأسبرنامه‌هاقرارگیرد.
متمایلان به شرق و غرب را هدایت و در صورت لزوم منزوی کنید
۳ـ سیاستنهشرقیونهغربیرادرتمامزمینه‌هایداخلیوروابطخارجیحفظکنیدوکسیراکهخداینخواستهبهشرقیاغربگرایشداردهدایتکنیدواگرنپذیرفتاورامنزوینماییدواگردروزارتخانه‌هاونهادهایدیگرکشورچنینگرایشیباشدکهمخالفسیراسلاموملتاستاولهدایتودرصورتتخلفاستیضاحنماییدکهوجودچنینعناصرتوطئه‌گردررأساموریادرپست‌هایحساسموجبتباهیکشورخواهدشد.
توصیه اکید امام به شورای نگهبان؛ در مأموریت خود ملاحظه منحرفین را نکنید
ازحضراتفقهاینگهبانتقاضامی‌شودکهدرمأموریتمهمخودبههیچ‌وجهملاحظهاشخاصویاگروه‌هایانحرافیراننمودهوبهوظیفهبسیارخطیرخودقیامواقدامنمودهونگهبانیازاسلامواحکاممترقیآننمایندوخدمتخودراباقدرتتمامدرپیشگاهخداوندمتعالوولیمطلقاو،حضرتولی‌اللهاعظمامامعصرعجل‌اللهتعالیفرجهشریف،عرضهدارند.(۶)
اعدام کادر مرکزی گروهک تروریستی فرقان
سومین روز خردادماه سال ۱۳۵۹، ۶ نفرازبنیانگذارانوکادررهبریگروهکتروریستیفرقانکهدرطرحوپیشنهادوتصویبترورشخصیت‌هاییچونآیت‌اللهشهیدمطهری،شهیدمفتحوحاجمهدیعراقیوفرزندشحسامعراقیوشهیدقره‌نیونیزطرحسرقت‌هایمسلحانهمتعددازبانک‌هانقشدرجهیکراداشته‌انددردادگاهانقلابمحاکمهوبهاعداممحکومشدند.
حکمصادرهساعت ۳ بامدادسوم خرداد ۱۳۵۹ دربارهاکبرگودرزی،علیحاتمی،عباساخگری،سعیدقرآب،علیرضاشاهباباویتبریزیوحسنآقیرلوبهمورداجراگذاشتهشد.درباره این گروهک می‌توان به مواردی چند پرداخت.
سهماهازورودامامبهایرانوپیروزیانقلابگذشتهبود. بازارمباحثسیاسیواعتقادیهم‌چنانداغبود. گروه‌هایمختلفباگفت‌وگوواطلاعیهومناظرهوروزنامهو…سعیدرترویجنظراتخودداشتند. چندروزیازترورسپهبدقرنیگذشتهبودکهناگهانخبردیگریفضایسیاسیایرانراشوکهکرد؛استادمطهریدرحالی‌کهشب‌هنگامازمنزلدکترسحابیخارجمی‌شد،باگلوله‌ایبهشهادترسید.
درپیاین‌خبر،اینسؤالدراذهانمردمنقشبستکهچهکسانیوچراآیت‌اللهمطهریرابهشهادترساندند؟ابهامبهسرعتبرطرفشد. «گروهفرقان»کهمسئولیتترورشهیدقرنیرا ـ بهعلتنقشویدرسرکوبشورش‌هایکردستان ـبه‌عهدهگرفتهبود،اینبارنیزباافتخار،دلیلتروراستادمطهریرااین‌گونهاعلامکرد: «فکربهقدرترسیدنآخوندیسموآماده‌سازیتشکیلاتیآن،ازمدت‌هاقبل،حتیقبلازخرداد ۴۲ ازطرفاوطرحشدهبود.»
اینگروهبیکارننشستوبازهمبهسراغبزرگانانقلابرفتوترورحاج‌مهدیعراقی،آیت‌اللهمفتحوترورنافرجامآیت‌الله‌هاشمیرفسنجانیراهمدرکارنامه‌یسیاهشثبتکرد.
آغازگروهالتقاطیوتروریستیفرقانکهبنابراسنادبه‌دستآمدهازلانه‌یجاسوسی،بازوینظامیمنافقینبود،درسال ۵۶ بهرهبریطلبه‌یجوانیبهنام «اکبرگودرزی»شروعبهفعالیتکرد.
اوباترکحوزهوپسازمراجعتبهتهرانلباسروحانیتراکنارگذاشت. گودرزیدرهمانسال‌هاخودرابهعنوانمفسرقرآنمعرفیکردودرمساجدالهادی،فاطمیه‌یخزانه،رضواناتابک،خمسه‌یقلهکو…بهتفسیرقرآنپرداخت. اوازهمینجلساتبرایگروهفرقانجذبنیروکرد. بهتدریجعباسعسگری،کمالیاسینی،علیحاتمیو…بهاینگروهپیوستند.
گودرزیدراوایلتشکیلگروهتنهابهصدوراطلاعیهوبیانیهاکتفامی‌کردوبااینروشبهدنبالورودبهفضایسیاستومبارزهبود. مثلاًاطلاعیه‌هایشهیدمطهریومرحومبازرگانبهمناسبتمرگدکترشریعتیباواکنششدیدگروهفرقانمواجهشد.
موضع‌گیریبعدیآنهادراطلاعیه‌ایبهمناسبتقیامقموتبریزدرحالیصادرشدکهآنهادخالتبی‌رویهروحانیتدرسیاسترافاجعه‌ایعظیممی‌پنداشتند.
پسازپیروزیانقلاباسلامیوتصرفپایگاه‌هاینظامیتوسطمردم،گودرزیوهمراهانشبابرداشتناسلحهومهمات،بیشترمسلحشدند.
شاهرفتهبودوازدیدفرقان،مبارزهباآخوندیسم،مهم‌ترینرسالتبهشمارمی‌آمد. باهمیندیدگاهبودکهفرقاناقداماتتروریستیخودراازاردیبهشت ۵۸ وباتهیه‌یلیستیازاسامیاشخاصمذهبیوانقلابی‌هایمؤثرآغازکرد.
تاآذرهمانسال،درکناربسیاریازایننام‌ها،واژه‌یشهیدهماضافهشد؛سپهبدقرنی،مرتضیمطهری،اکبر‌هاشمیرفسنجانی،محمدمفتح،حاجی‌طرخانی،رضیشیرازی،حاجمهدیوحسامعراقی،مهدیانوحتییکمستشارنظامیخارجیبهنام‌هانسیواخیملایب.
افرادیدیگریهمدراینلیستودرصفانتظاربودند؛سیدمحمدبهشتی،محمدجوادباهنر،حقی،امامی‌کاشانی،ناطقنوری،موسویاردبیلی،تیمسارولی‌اللهفلاحیو… پاککردنایننام‌هاازدفتریارانانقلاب،ضرباتبزرگوشدیدیبودبرپیکرجمهوریاسلامی. کاریراکهشاهپیشازانقلابنتوانستهبودبه‌وسیله‌یساواکانجامدهد،اینگروهمنحرفدرطولچندماهمی‌خواستبهانجامبرساند.
گودرزیازسال۵۰ تاسال ۵۵ «درجهتراهیابیآزادانهبهقرآنومتوناصلی»بهمطالعه‌یقرآنمشغولشدوپسازآنبهترویجدیدگاه‌هایخودبهعنوانمفسرانقلابیقرآنپرداخت. طلبه‌یجوانکهحتیدروسحوزویرانیمه‌کارهرهاکردهوتنهاپنجسالبهمطالعه‌یقرآنپرداختهبود،بهچنانفهمواستنباطیازقرآندستیافتکهنتیجه‌اشکشتنبهترینفرزندانملتبود.
گودرزیهنوز ۲۵ سالنداشتکه ۲۰ جلدتفسیرقرآننوشتهبود. شرحیدوجلدیبرصحیفه‌یسجادیهوشرحدعایعرفههمازمحصولاتکارگاهاندیشه‌یاوبودکهمثلهمیشهباناممستعاربهچاپمی‌رسید.
واحداطلاعاتکمیته‌یانقلابباافزایشترورهابهخانه‌هاییمشکوکشدکهمشخصگردیدخانه‌یتیمیفرقانبوده‌اند. سپسسرنخ‌هاییبهدستآوردوبهتدریجاعضایفرقانرادستگیرکردوبهمقاماتقضاییتحویلداد. دادگاهنیزپسازبررسیاتهامترورشخصیت‌هایبرجسته‌ی مردمیوانقلابی،آنهارابهاعدامیازندانمحکومکرد. برخیازاعضایفرقاننیزکهنقشکمتریدراعمالجنایتکارانهداشتند،عفوشدندوچندنفرینیزبهخارجازکشورگریختندکههنوزهمباانتشاراطلاعیه‌هایی،جهالت‌هاوحماقت‌هایپیشینرادرذهن‌هاتداعیمی‌کنند.(۷)
تحریم اقتصادی ایران توسط متحدان اروپایی کارتر
در اولین روز خردادماه سال ۱۳۵۹ کشورهای عضو بازار مشترک اروپا به استثنای انگلیس تصمیمات کنفرانس ناپل درباره تحریم بازرگانی ایران را به مرحله اجرا در آوردند.
انگلیس به رغم اعتراض هشت کشور عضو جامعه اقتصادی اروپا تصمیم گرفته بود قراردادهایی را که بعد از نوامبر با ایران امضا کرده است متوقف نسازد.
از سوی دیگر آمریکا از تصمیم انگلیس در مورد اینکه فقط قراردادهای بازرگانی آینده خود با ایران را به حمایت از کوشش‌های آمریکا در جهت آزادی گروگان‌ها تحریم می‌کند ابراز نارضایتی کرد.(۸)
پی‌نوشت‌ها
۱ـ صحیفهامام،جلد ۱۲،ص ۲۴۸٫
۲ـ صحیفه امام،جلد ۱۲، ص ۴۳۱٫
۳ـ اطلاعات، ۳۰ فروردین ۱۳۵۹، ص ۱٫
۴ـ روزنگار جامع ایران پس از انقلاب اسلامی، طاهرخانی رضا، ص ۹۴٫
۵ـ کیهان، ۸ خرداد ۱۳۵۹، ص ۱۶٫
۶ـ صحیفه امام، جلد ۱۲، ص ۳۶۱٫
۷ـ رککتابجریان‌هاوسازمان‌هایسیاسیمذهبیایران ۱۳۲۰-۱۳۵۷)؛رسولجعفریان؛مرکزاسنادانقلاباسلامی.
۸ـ اطلاعات، ۱ خرداد ۱۳۵۹، ص ۱۲٫