قسمت نهم
حجه الاسلام سید محمد هاشمی اصفهانی، دکتر حسن عارفی
شیر و شیرخوارگی
خلاصه ای از خواص شیر مادر و اهمیت آن که در بحث های قبل به طور مبسوط ذکر شده است:
شیر دادن، با دو سال(۲۴ ماه کامل تمام می شود، و جایز است مادر تا سه ماه کمتر از آن شیر دهد یعنی پس از ۲۱ ماه، بچه را از شیر باز دارد، و جایز نیست از این مدت کمتر شود- در صورت امکان و اگر ضرورتی نداشته باشد. (نقل و تحریر الوسیله امام خمینی ج۲ ص۳۱۲)
۱- نقل از آیه ی شریفه ی ۲۳۳ سوره ی بقره:
مادرانی که می خواهند شیر دادن فرزندان خود را تمام کنند، لازم است دو سال تمام آنها را شیر دهند، و در این مدت بر پدران است که خوراک و پوشاک مادران شیرده را به اندازه ی متعارف فراهم نمایند. و بیشتر از توان بر آنها تکلیف نشود، و هیچ یک از پدر و مادر نبایند به واسطه ی فرزند خود ضرری ببیند: (و اگر پدر مرد) بر وارث است که به همین منوال خوراک و پوشاک زن شیرده را فراهم آورد. اگر پدر و مادر خواستند بعد قبل از دوسال او را از شیر جدا کنند، با رضایت و مشورت همدیگر مانعی ندارد. و هرگاه خواستند برای شیر دادن دایه بگیرند، در صورتی که خوراک و پوشاک او را در- حد متعارف – بدهند مانعی نیست. (در این مسأله فوق العاده مهم و سرنوشت ساز) تقوی را پیشه کنید و از خداوند پروا داشته باشید و بدانید که هر آنچه انجام دهید خدا بینا است.
۲- مطابق حدیثی از کتاب “کافی” و “من لا یحضره الفقیه” که از قول پیامبر اکرم(ص) نقل می کند:برای تغذیه ی کودک هیچ شیری مانند شیر مادر نیست. همین طور که ملاحظه می کنید، پیامبر، شیر مادر را از هر شیری بهتر و سودمندتر می داند.
۳- و حدیث دیگری که از امیرالمؤمنین (ع) نقل شده:” با برکت ترین شیری که فرزند با آن تغذیه می شود، شیر مادر است”.
۴- مطابق آخرین مطالعات دانشمندان تغذیه نوزاد از پستان مادر بر تغذیه غیر از پستان رجحان دارد، زیرا شیر مادر ماده ای است که با طبیعت و سرشت انسان و با رشد ونمو طبیعی اعضا و اندام های انسان کاملا سازگار است.
۵- شیر مادر که به دنبال بارداری- که یک پدیده ی طبیعی است- شروع می شود، ادامه و تغذیه ی نوزاد با آن نیز باید یک پدیده ی غیر قابل انکار و ضروری باشد.
۶- تغذیه ی نوزاد از شیر مادر موجب تماس حسی بیشتری بین مادر و فرزند می شود.
۷- شیر مادر غذائی طبیعی و مطابق احتیاجات نوزاد و دقیقا بر طبق معیارها و نیازهای رشد نوع انسان می باشد.
۸- شیر مادر از جنبه ی علمی و ترکیبات شیمیائی بر شیر غیر مادر ترجیح دارد.
۹- اکثر شیرهای غیر مادر دارای پروتئینی(مواد گوشتی) به نام کازئین می باشند که سبب ایجاد حساسیت در نوزاد می شود. بدین دلیل نوزدانی که از شیر مادر تغذیه می کنند بیماری های ناشی از حساسیت در آنها کمتر است.
۱۰- چون اکثر نقاط جهان از بهداشت خوب برخوردار نیست، نسبت آلودگی شیر غیر مادر به میکروبها بیشتر از شیر مادر است.
۱۱- شیر گاو- که یکی از شیرهای شایع برای تغذیه ی نوزادان است- به علت ازدیاد کلسیم و پروتئین های مخصوص آن، سبب یبوست در نوزاد می شود، در صورتی که نوزدانی که از شیر مادر تغذیه می کنند از این جهت، مسئله ای ندارند. ترکهای کوچک در مقعد که “شقاق” نامیده می شود و سبب خون ریزی از مقعد می شود، ناشی از یبوست و نوع تغذیه است.
۱۲- در سطح جهان به – طور کلی – مرگ و میر نوزادانی که از شیر غیر مادر تغذیه می کنند بیشتر است.
۱۳- اسهال های عفونی، دردهای شکمی (متناوب) و خونریزی گوارشی در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند کمتر است.
۱۴- در دو سال اول زندگی در حدود ۵/۴ مغز و سلسله اعصاب مرکزی رشد یافته است و در این دو ساله ی اول عمر که حساس ترین دوران زندگی از نقطه نظر رشد اعصاب است، غذایی مناسب وضع جسمی و روانی و عقلانی و سیر خلقتی باید در اختیار نوزاد قرار گیرد و شیر مادر مناسب ترین نوع تغذیه می باشد که دست پر قدرت خداوندی در سینه ی پرمهر مادر تهیه کرده است.
۱۵- به عقیده ی “هایز” و دیگران، بیماری هموزیدروز که در نوزاد ظاهر می شود ناشی از حساسیت به شیر غیر مادر است، زیرا با قطع شیر غیر مادر بهبودی نسبی حاصل می شود.
۱۶- نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می شوند در مقابل فلج اطفال مقاوم بوده و در برابر بیماری های رودیون، آنفلوانزا، واکسینا،انسفالیت (ورم مغز) مصونیت دارند.
۱۷- به عقیده دانشمندان، مرگ ومیر ناشی از اسهال های عفونی در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند کمتر است.
۱۸- راجع به طول تغذیه نوزاد با شیر مادر:”گایرونر” به این نتیجه رسید که در میان ۲۱۶ طفلی که اسهال داشته اند، نوزادانی که قبل از یک ماهگی از شیر گرفته شده اند، مرگ و میر در حدود ۶۱% داشته اند در حالی که نوزدانی که بیش از یک ماه از شیر مادر استفاده نموده اند، مرگ ومیر در حدود ۲۸% داشته اند.
۱۹- به عقیده ی “هاآگنسن” شیر مادر دارای خصوصیات بیولژیکی و زیست شناسی است که از بدو خلقت پستانداران- که در حدود ۱۶۰ میلیون سال می گذرد- مطابق احتیاجات رشد و نمو هر نوع، در سینه ی پستاندار مربوطه تولید می شود.
۲۰- بیماری های وخیم در سال اول عمر در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه نموده اند شایع نیست، و بیماری های جلدی و درد شکم در نوزادانی که از شیرغیر مادر تغذیه می کنند شایع تر است.
۲۱- عفونت گوارشی و ریوی و عفونت خونی و مننژیت در نوزادانی که از شیر غیر مادر تغذیه می کنند بیشتر است.
۲۲- مطابق گزارشی از وزارت بهداری آمریکا، گوش درد میانی در نوزادان اسکیموئی در سال اول عمر که از شیر غیر مادر تغذیه کرده اند، شایع تر بوده است.
۲۳- آن چه ارجحیت شیر مادر بر شیر غیر مادر را بیان می کند، تنها ترکیبات شیمیائی نیست، بلکه مهم جنبه ی روحی و روانی شیر دادن از پستان پر مهر مادری می باشد، احساس صمیمیت بین مادر و فرزند هنگام تغذیه، فقط با تغذیه ی شیر مادر از سینه ی مادر به حد اعلا در طرفین تجلی می کنند.
۲۴- “آلدریک” نتیجه ی بحث ای کمیته ای را که راجع به مسائل مادر و فرزند تحت عنوان انجمن تحقیقاتی ملی، بحث کرده بود، چنین بیان کرد که امروز نیز مورد قبول است: “به عنوان غذا، شیر مادر هنوز بهترین نوع شیر برای نوزاد است، گرچه همیشه یک غذای کامل بعد از چند هفته- از ولادت نوزاد- نخواهد بود.”
۲۵- جمع مطالعات دانشمندان راجع به شیر مادر در جمله ی ذیل خلاصه می شود : شیر مادر روی هم رفته در سطح جهانی در نوزاد و مادر، احساس رضایت در طرفین نموده و ایجاد امنیت برای نوزاد و احساس حمایت در طرفین می کند.
۲۶- شیر مادر خود به خود در پستان مادر ترشح شده،مادر بدون صرف وقت زیاد( در مقایسه با شیر غیر مادر) می تواند نوزاد خود را از این نعمت خدائی بهره مند سازد.
۲۷- تغذیه نوزاد با شیر مادر، نقطه ای از رشد در سیر تکاملی مادر است که از نظر فیزیولژیکی و سایکولژیکی برای مادر بسیار مهم است.
۲۸- “بروا “در نیوزیلند اطفال مدرسه ای رامعاینه کرد و نتیجه ی مطالعاتش چنین بود که : اطفالی که از شیرمادر تغذیه شده اند، دارای کیفیت صحبت کردن و قدرت خواندن بهتر و روان تری از اطفالی هستند که از شیر غیر مادر تغذیه شده اند.
۲۹- شیر مادر حاوی مواد ایمنی بخشی به نام IGA می باشد که سبب افزایش مقاومت روده ها در مقابل بیماری ها و بعضی ویروس ها می شود. مواد ایمنی بخش IGA میکروبهای استانیلوکوک، پلی یو ویروس را در روده از بین می برد.
۳۰- شیر مادر حاوی نمک به مقدار کمتر از شیر غیر مادر است. و ازدیاد نمک موجود در شیرهای غیر مادر را مسئول فشار خون های بالای دوران بعدی زندگی می دانند.
۳۱- گرچه شیر گاو و اکثر شیرهای غیر مادر حاوی کلسیم به مقدار بیشتر از شیر مادر است ولی کلسیم موجود در شیر مادر بهتر جذب می شود. و این ناشی از نوع چربی شیر مادر است، به همین دلیل تشنج “تتانی” در نوزا دانی که از شیر مادر تغذیه می کنند بسیار نادر است.
۳۲- بررسی های دقیق نشان داده است که مرگ ناگهانی در گهواره در نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند نادرتر است.
۳۳- نوزادانیکه از شیر مادر تغذیه می شوند، در صورتی که مبتلا به یک بیماری شوند زودتر بهبود پیدا کرده است و بهبودی آنها کامل تر از نوزادانی است که از شیر غیر مادر تغذیه می کنند.
۳۴- نوزادانی که از شیر مادر تغذیه می کنند، بعد از سن ۴ ماهگی رشد و نمو کندتری از نوزادانی دارند که از شیر غیر مادر تغذیه می کنند، این رشد سریع و چاق بودن کودکانی که از شیر غیر مادر تغذیه شده اند، نه تنها مفید نیست بلکه در آینده کودکان از نظر ایجاد برخی بیماری ها نقش مهمی دارد. بنابراین تغذیه با شیر مادر که همراه با رشد آهسته نوزاد در دوران کودکی خواد بود، برای ایجاد سلامتی و سالم بودن انسان مناسبتر است.
۳۵- نوزادانی که از شیر مادر تغذیه شده اند در دوران سنین ۱۴-۱۰ سالگی، عروق قلب آنها ضایعه ای دال بر انسداد نشان نداده است ولی در نوزادانی که از شیر غیر مادر تغذیه شده اند، در عروق کرونر قلب آنها ضایعات اولیه که دال بر غیر طبیعی بودن عروق است، موجود بوده است.
با در نظر گرفتن خواص فوق در شیر مادر، ابتدا در سوئد و بعد در انگلیس و آمریکا، اشخاص تحصیل کرده، نوزادان خود را با شیر مادر تغذیه کردند، و امروزه نوزادان اشخاص ثروتمند و دانشگاهی و کالج رو بیشتر از شیر مادر تغذیه می شوند ولی از آنجا که استثمار و تحمیل همیشه متوجه مستضعفین جهان و افراد کم درآمد است، کارخانه های شیر خشک ساز با تبلیغات مسموم خود تا می توانند شیر مادر را با عکس های مبتذل تحقیر کرده و کوچک می شمارند و با عکسهای گول زننده بر روی قوطی، شیر مصنوعی را تبلیغ می کنند. تاسف آور است که تبلیغات شوم و انتفاعی شرکت های نفع طلب و سود جوی شیرهای مصنوعی سبب کنار زدن شیر مادر و جایگزین کردن آن با ترکیبی که معلوم نیست آینده ی بشریت را به کجا می کشاند، شده اند. با تبلیغ، نوزادانی چاق و تپول را سمبل سلامتی معرفی می کنند در حالی که نوزادی ضعیف در دامن مادری ژنده پوش را در کنار خرابه دیواری در حال نوشیدن شیر از پستان مادر معرفی می کنند. کالج روی سوئدی، انگلیسی و آمریکائی نوزادش را با شیر مادر تغذیه می کند ولی فقرا و مستضعفین جامعه ی بشریت را تشویق به نوشیدن شیر مصنوعی می کنند، تا با فروش شیرهای مصنوعی، شرکت های بزرگ شیر ساز جهان را متمول تر و جیب تهی مستضعفین را خالی تر کنند. ترا به خدا بیاییم – به حکم وظیفه ی انسانی و اسلامی- مادران را تشویق به تغذیه با شیر مادر کنیم و از دادن شیرهای مصنوعی که معلوم نیست چه ضایعه ای در آینده ی نوزاد ما به وجود می آورد پرهیز کنیم. شیر مادر شیره ی جان مادر و آب حیاتی است که با چاشنی تبسم و لبخند مادری در حالی که در آغوش پر مهر و محبت مادری لم داده است، بهترین، مفیدترین، و ساده ترین، بی عیب ترین، کامل ترین، و سالم ترین شیر محسوب می شود و با آنچه در تجارت ساخته می شود و با شیشه بلوری و پستانک لاستیکی به نوزاد دلبند انسانی تغذیه می شود قابل قیاس نبوده و نخواهد بود.
ادامه دارد