امام سجاد (ع) از
زبان فرزدق
به مناسبت شهادت امام
زين العابدين علي بن الحسين عليه السلام در روز 12 محرم الحرام قصيده بسيار شيوا و
مثنوي جالب عبدالرحمان جامي را که ترجمه اي از قصيده معروف فرزدق در مدح و منقبت
آن امام همام (ع) مي باشد، در اينجا نقل مي کنيم.
هذا الذي تَعرِف
البطحاء وطأتَه و البَيْتُ
يَعْرِفه و الحِلُّ و الحرمُ
هذا ابن خيرِ عبادِ
الله کلِّهم هذا التقيُّ
النقيُّ الطاهرُ العلَمُ
هذا ابنُ فاطمةٍ إن
کنتَ جاهلهَ بجدِّه أنبياء
اللهِ قد خُتِموا
و ليس قولک: من هذا
بضائرِِه العُرْبُ تعرِف
مَنْ أنکرتَ و العجم
* إذا رأته قريشٌ قال
قائلها: إلي مکارمِ هذا
ينتهي الکرمُ
يُفْضيِ حياء و
يُفْضِي من مهابته فما
يُکَلِّمُ إلا حين يَبم *
* بکَفّه خيزُرانٌ رِيحُها عَبِقٌ من کفّ أورعَ في عِرْنينه شم
* يکاد يُمسکه عِرْفانَ راحته رُکنُ الحطيم إذا ما جاء يستلم
* الله شرِّفه قِدْماً و عَظَمِّه جَرَي بذاک له في لوحِه القلم
*
أيُّ الخلائق ليست في
رقابهم لأوِّلِية هذا أولَهُ
نِعَمُ؟
مَنْ يشکرِ الله
يشکرْ أوَلية ذا فالدِّين
من بيت هذا ناله الأمم
يَنْمي إلي ذروة
الدين الي قَصُرت عنها الأ کفُّ و
عن إدراکها القَدَمُ
مَنْ جَدُّه دان
فَضْلُ الانبياء له و
فَضْلُ أمِّته دانت له الأمم
مُشتقِّة من رسول
الله نبَعتُه طابت مفارسُه و
الحليمُ و الشِّيَمُ
ينشقُّ ثَوبَ الدجي
عن نُور غُرِّته کالشمس تنجابُ عن
إشراقها الظُلَم
مِنْ مَعشرٍ حُبُّهم
دينٌ، و بغضهمُ کُفْرٌ و قُرْبُهُم
مَنْجًي و مُعْتَصَم
مُقَدِّمٌ بعد ذکر
الله ذِکرُهُمُ في کلِّ بْدء و مختومٌ به
السکَلِم
إن عُدَّ أهلُ التقي
کانو أئمتَهم أو قيل مَنْ خيرُ
أهل الارض قيل:همُ
لا يستطيع جوادٌ کنهَ
جودهمُ و لا يدانيهمُ قومٌ و
إن کرموا
يَسْتَدفَع الشّرُّ و
البلوي بحبِّهمُ و يستربُّ به
الإحْسانُ و النِّعَم
پور عبدالملک به نام
هشام
در حرم بود با اهالي
شام
مي زدند اندر طواف
کعبه قدم
ليک از ازدحام اهل
حرم
استلام حجر ندادش دست
بهر نظاره گوشه اي
نشست
ناگهان نخبه ي علي و
ولي
زين عُبّادين حسين
علي
در کساء بها و حلّه
نور
بر حريم حرم فکنده
عبور
هر طرف مي گذشت بهر
طواف
در صف خلق مي فتاد
شکاف
زد قدم بهر استلام
حجر
گشت خالي ز خلق راه و
گذر
شامئي کرد از هشام
سوال
کيست اين با چنين
جلال و جمال
از جهالت در آن تعلّل
کرد
وزشناسائيش تجاهل کرد
گفت نشناسمش ندانم
کيست؟
مدني يا يماني و مکي
است
بو فراس آن سخنور
نادر
بود در جمع شاميان
حاضر
گفت من مي شناسمش
نيکو
زو چه پرسي به سوي من
کن رو
آن کس است اين که مکه
و بطحا
زمزم و بوقبيس و خيف
و مني
حرم و حِلّ و بيت و
رکن و حطيم
ناودان و مقام
ابراهيم
مروه، مسعي، صفا،
حجر، عرفات
طيبه و کوفه، کربلا و
فرات
هر يک آمد به قدر او
عارف
بر علوّ مقام او واقف
قرّةالعين سيّدالشهدا
است
غنچه ي شاخ دوحهٔ
زهرا است
ميوه ي باغ احمد
مختار
لاله ي راغ حيدر کرار
ذِوره عزت است، منزل
او
حامل دولت است،محمل
او
از چنين عز و دولت
ظاهر
هم عرب هم عجم بود
قاصر
جد او را به مسند
تمکين
خاتم الانبيا است نقش
نگين
طلعتش آفتاب روز
افروز
روشنائي فزاي و ظلمت
سوز
جد او مصدر هدايت حق
از چنان مصدري شده
مشتق
زحيا نايدش پسنديده
که گشايد به روي کس
ديده
خلق از او نيز ديده
خوابانند
کز مهابت نگاه
نتوانند
نيست بي سبقت تبسم او
خلق را طاقت تکلم او
شد بلند آفتاب بر
افلاک
بوم اگر زان نيافت
بهره چه باک
بر نکو سيرتان و
بدکاران
دست او ابر موهبت
باران
فيض آن ابر بر همه
عالم
گر بريزد نمي نگردد
کم
هست از آن معشر بلند
آئين
که گذشتند زاوج عليين
حب ايشان دليل صدق و
وفاق
بغض ايشان نشان کفر و
نفاق
قربشان پايه علو و
جلال
بغضشان مايه عتو و
ضلال
گر شمارند اهل تقوي
را
طالبان رضاي مولا را
اندر آن قوم مقتدا
باشند
و اندر آن خيل پيشوا
باشد
گر بپرسد ز آسمان
بالفرض
سائلي: من خيار اهل
الارض؟
به زبان کواکب و انجم
هيچ لفظي نيايد الا:
هُم
ذکرشان سابق است در
افواه
بر همه خلق بعد ذکر
الله
ختم هر نظم و نثر را
الحق
باشد از يُمن نامشان
رونق
چون هشام آن قصيده ي
غرا
که فرزدق همي نمود
انشا
کرد از آغاز تا به
آخر گوش
خونش اندر رگ از غضب
زد جوش
بر فرزدق گرفت حالي
دق
همچو بر مرغ خوش نوا،
عقعق
ساخت بر چشم شاميان
خوارش
حبس بنمود بهر آن
کارش
اگرش چشم راست بين
بودي
راست کردار و راست
دين بودي
دست بيداد و ظلم
نگشادي
جاي آن حبس، خلعتش
دادي
آفت ديده ي جسد، رمد
است
رمد ديده ي خرد، حسد
است
از حسد ديده ي خرد شد
کور
وز رمد ديده ي جسد،
بي نور
دايما از طبيعت فاسد
بر خدا معترض بود
حاسد
که چنان مال يا منال
چرا
مرفلان را همي دهد نه
مرا
گر بدانم نمي کند
خوشدل
کاش ازو نيز سازدش
زايل
قصه مدح بوفراس رشيد
چون بدان شاه حق شناس
رسيد
از درم بهر آن نکو
گفتار
کرد حالي روان ده و
دو هزار
بوفراس آن درم نکرد
قبول
گفت: مقصود من خدا و
رسول
بود از آن مدح، ني
نوال و عطا
زانکه عمر شريف را
زخطا
همه جا از براي هر
همجي
کرده ام صرف هر مديح
حجي
تافتم سوي اين مديح
عنان
بهر کفاره ي چنان
سخنان
قلته خالصاً لوجه
الله
لالأن استعيض ما
اعطاء
قال زين العِباد و
العُباد
ما نؤدّيه نحن لا
نرتاد
زانکه ما اهل بيت
احسانيم
هر چه داديم باز
نستانيم
ابر جوديم بر نشيب و
فراز
قطره از ما به ما
نگردد باز
آفتابيم بر سپهر علا
نفتد عکس ما دگر سوي
ما
چون فرزدق به آن وفا
و کرم
گشت بينا، قبول کردم
درم
از براي خداي بود و
رسول
هر چه آمد ازو چه رد
چه قبول
رشحه اي ز آن سجال و
لطف و نوال
که رسيدش از آن خجسته
مآل
گر جز اينش ز دفتر
حسنات
برنيايد نجات يافت
نجات
مستعد شد رضاي رحمان
را
مستحق شد رياض رضوان
را
زانکه نزديک حاکم
جائر
کرد حق را براي حق
ظاهر