گریه نه، شیعه غروری ازلی می‌خواهد…

گفتم اي عشق ببين،
كفر، سوارِ بخت است

با نفس‌سوختگان، حرفِ
رسيدن سخت است

داس رقصيد و زمين از
طپش گندم ماند

قبر بي‌معجر و بي‌گوشه‌ي زهرا گم ماند

آتشِ زردِ طلا آمد و
غيرت يخ زد

چشم در منبرِ بي‌حيدرِ
حيرت يخ زد

يادشان رفت حديث
ثقليني بوده است

حسن و زينب و عباس و
حسيني بوده است

يادشان رفت كه سلمان و
ابوذر دارند

تشنه مردند و نديدند
كه كوثر دارند

***

عشق فرمود: عَلَم كج
شده، سجاد كه هست

نَفَسَت سوخته در
حنجره، فرياد كه هست

عشق فرمود: شب واقعه
سر مي‌گردد

دارد اين شام به خون
خفته سحر مي‌گردد

به خداوند قسم تيغِ
علي منتظر است

اسب، همراه سواري است
ولي منتظر است

به خداوند اگر روز
مقرر آيد

واي اگر واي، اگر صبر
علي سر آيد

تيغ در دست به فتح دو
جهان مي‌خيزد

خون اصحاب ستم را به
زمين مي‌ريزد

گر جهان خسته و بي‌قوت
به خود مي‌پيچد

«مرد» مي‌آيد و طاغوت
به خود مي‌پيچد

آخر از حنجره‌ي كوه
صدا مي‌خيزد

به خداوند كه عباس به
پا مي‌خيزد

***

آي اي عصر به خون خفته
«ولي» منتظر است

آخرين وارثِ شمشير علي
منتظر است

گريه نه، شيعه غرورِ
ازلي مي‌خواهد

سپر حمزه و شمشير علي
مي‌خواهد

سوره‌ي واقعه در كشتن
دشمن ماييم

«لو نشاء لجَعَلناهُ
حُطاماً» ماييم

بسته با پهلوي بشكسته‌ي
زهرا عهدي

كيست پيغمبرِ شمشيرِ
علي جز “مهدي”

«محمد رضا برامکه»

خورشید
من بر آی

دل
را ز بی‌خودی سر از خود رمیدن است

جان
را هوای از قفس تن پریدن است

از
بیم مرگ نیست که سرداده‌ام فغان

بانگ
جرس زشوق به منزل رسیدن است

دستم
نمی‌رسد که دل از سینه برکنم

باری
علاج شکر گریبان دریدن است

شامم
سیه‌تر است ز گیسوی سرکشت

خورشید
من برآی که وقت دمیدن است

سوی
تو این خلاصه گلزار زندگی

مرغ
نگه در آرزوی پرکشیدن است

بگرفت
آب و رنگ زفیض حضور تو

هرگل
در این چمن که سزاوار دیدن است

با
اهل درد شرح غم خود نمی‌کنم

تقدیر
قصه دل من ناشنیدن است

آن
را که لب به دام هوس گشت آشنا

روزی
(امین) سزا لب حسرت گزیدن است

«مقام معظم رهبری»

 باید
برای دیدن تو مهزیار شد….                                                                                                         

برگرد ای توسل شب زنده‌دارها

پایان بده به گریه‌ی چشم انتظارها

از یک خروش ناله‌ی عشاق کوی تو

حاجت روا شوند هزاران هزارها

یک‌بار نیز پشت سرت را نگاه کن

دل بسته این پیاده به لطف سوارها

از درد بی‌حساب فقط داد می‌زنم

آیا نمی‌رسند به تو این هوارها

ما را به جبر هم که شده سر به زیر کن

خیری ندیده‌ایم از این اختیارها

باید برای دیدن تو “مهزیار” شد

یعنی گذشتن از همگان “محض یار” ها

دیگر برای تو صدقه رد نمی‌کنم

بیهوده نیست اینکه گره خورده کارها

یک‌بار هم مسیر دلم سوی تو نبود

اما مسیر تو به من افتاد بارها

شب‌ها بدون آمدنت صبح می‌شوند

برگرد ای توسل شب زنده‌دارها

این دست‌ها به لطف تو ظرف گدایی‌اند

یا ایها العزیز تمام ندارها

«علی‌اکبر لطیفیان»

آقا ببخش…

وقتی میان نفس و هوس جنگ می‌شود

شیطان دوباره دست به نیرنگ می‌شود

نقشه کشیده است مرا دشمنت کند

با لشگر گناه هماهنگ می‌شود

دارد حنای توبه و شرمی که داشتم

پیشت عزیز فاطمه بی‌رنگ می‌شود

با هر گناه فاصله می‌گیرم از شما

کم‌کم وجب وجب، دو سه فرسنگ می‌شود

اشکم چه شد؟! به جان تو باور نداشتم

روزی دلم ز فرط حسد سنگ می‌شود

آقا ببخش، بسکه سرم گرم زندگیست

کمتر دلم برای شما تنگ می‌شود

«وحید قاسمی»

«ارث مادری»

شرط نزول کوثر رحمت دعاي توست

اصلاً تمام خلقت عالم براي
توست

بالاتري ز درک تمام جهانيان

وقتي که انتهاي جهان ابتداي
توست

حتي نداشت روح‌الامين اذن پر
زدن

آنجا که از ازل اثر رد پاي
توست

بي‌حب تو کسي به سعادت نمي‌رسد

رمز نجات اهل زمانه ولاي توست

آسوده خاطران هياهوي محشريم

وقتي رضاي حضرت حق در رضاي
توست

فردوس ماست تا به ابد روضة
الحسين

تنها بهشت اهل ولا، کربلاي
توست

در آستانة تو کسي نااميد نيست

صحن امير علقمه‌دار الشفاي
توست

از ابتداي صبح ازل فضل مي‌کني

ما را گداي دست اباالفضل مي‌کني

وقتي که هست دوش نبي آسمان تو

يعني تو از پيمبري و او از آن
تو

فرزند خويش را به فداي تو
کرده است

بسته‌ست جان حضرت خاتم به جان
تو

معلوم کرد نزد همه حرمت تو را

با بوسه‌هاي دم به دمش بر
دهان تو

فرمود هفت مرتبه تکبير عشق را

تا بشنود ترنم عشق از زبان تو

آواي «من أحب حسينا» وزيده
است

هر روز پنج مرتبه از آستان تو

ما از در حسينيه جايي نمي‌رويم

هستيم تا هميشه فقط در امان
تو

هر شب نشسته فطرس اشکم به راه
عشق

آنجا که صبح مي‌گذرد کاروان
تو

اين اشک‌ها براي دلم توشه مي‌شود

اذن طواف مرقد شش گوشه مي‌شود

حال و هواي قلب من امشب
کبوتريست

وقتي که کار صحن و سراي تو
دلبريست

شب‌هاي جمعه عکس حرم زنده مي‌شود

تصوير رقص پرچم و گنبد چه
محشريست

ما را اسير عشق تو کرده،
تفضلت

با اين حساب کار شما ذره
پروريست

با تربت تو کام دلم را گشوده‌اند

آقا ارادتم به شما ارث
مادريست

در ماتم تو محفل اشک است چشم
ما

اصلاً بناي هيأت ما روضه
محوريست

ما سالهاست در غم تو گريه مي‌کنيم

هم ناله با محرم تو گريه مي‌کنيم

«یوسف رحیمی»

نگاهی
به  احوالات و ویژگیهای آیت‌الله
بهاءالدینی«ره» در گفت‌وگوی اختصاصی«پاسداراسلام»

با
حجت‌الاسلام والمسلمین کاظم صدیقی

درآمد:

در
آستانه پانزدهمین سالگرد رحلت عالم ربانی و عارف پارسا، حضرت آیت الله سیدرضا بهاءالدینی،
فرصت را مغتنم دانستیم تا خدمت حجت الاسلام والمسلمین صدیقی برسیم و از زبان
ایشان  شمه ای از حالات و کمالات آن سالک
الی الله را بشنویم. در این گفت وگوی صمیمی، صحبتهای شنیدنی و نکات جالبی هم
درخصوص آیت الله بهجت، امام خمینی و رهبر معظم انقلاب مطرح شد که دریچه‌های جدیدی
را در شناخت این بزرگواران به روی مخاطب می‌گشاید.

 با تشکر از حاج آقای صدیقی که در این گفتگو شرکت
کردند، توجه خوانندگان بزرگوار «پاسدار اسلام» را به آن جلب مي‌کنیم:

*سؤال اولمان این است که از چه زمانی با آیت الله بهاءالدینی آشنا شدید؟

خیلی دقیق یادم نیست. من بچه طلبه بودم در یک مجلسی که ایشان بودند، روضه
خواندم و آقای بهاءالدینی خیلی مرا تحویل گرفت. این حرف‌هايي که الان به برکت امام
و انقلاب مطرح است، آن موقع اصلاً کسی در این وادي‌ها نبود، ولی خب امثال آنها را
دوست داشتم. اینها هم ما را دوست مي‌داشتند و خیلی عادی تفقد و نوازش مي‌كردند،
ولی رفت و آمد اصلی  ما با مرحوم آيت‌الله
بهاءالدینی از اواخر دوره حضرت امام بود که رسماً گاهی به منزلشان مي‌رفتيم. ایشان
هم سراغ ما را مي‌گرفت. قهراً هم آدم یک احساس خاص و جدیدی پیدا مي‌کند. كرامت‌هاي
ایشان را مي‌شنيديم و دیگر با این دید به ایشان نگاه مي‌كرديم. آن وقت‌ها این جوری
نبود. نماز آقای بهجت مي‌رفتيم، روضه آقای بهجت مي‌رفتيم و حالیمان نبود که آقای
بهجت از اولیاءالله است، اشرافی دارد، چشم بازی دارد. اینها حالیمان نبود، ولی
دوست داشتیم. آقای بهاءالدینی هم همین‌ جور بود. بعد از انقلاب، امام افق را عوض کرد و خیلی از
ناگفتني‌ها را دریافتیم و فهمیدیم که اینجاها هم خبرهایی هست.

ما معمولاً خدمت آيت‌الله بهاءالدینی می‌رفتیم و معمولاً هم ایشان نوازش
خاصی داشت و گاهی ما را برای ناهار نگه مي‌داشت. صبح که مي‌رفتيم، می‌پرسید صبحانه خوردی یا نه و به
ما صبحانه می‌داد. یک بار تهران آمدند، منزل ما و شب ماندند. تنها شبی که
خدمت ایشان بودم، همان شبی بود که ایشان تهران بود. دلم مي‌خواست بدانم شب را ایشان
چگونه می‌گذراند؟ و آن شب را نخوابیدم. ایشان بعد از نیمه شب بلند
شد. مي‌دانستيم که چای باید کنارشان باشد، چایشان آماده بود. قبل از وضو، بلند
شدند، نشستند مدتی در عالم خودشان بودند و داشتند نگاه مي‌كردند، بعد رفتند وضو
گرفتند و آمدند و نماز شب مختصری خواندند. شاید نماز شب آقا یک ربع بیشتر طول
نکشید. بعد از نماز شب همين‌طور ساعتها در عالم خودشان بودند.

*با آیت الله بهجت از چه زمانی آشنا شدید؟

دقیقا یادم نمي‌آيد ولی از همان دورانی که بچه طلبه بودم خدمت آيت‌الله بهجت،
علاقه داشتم. همان ایام یک بار که رفته بودم مشهد، برای آقا یک پوستين‌ خریدم.
وقتی برگشتم رفتم درِ خانه آقای بهجت. در زدم، آمد دم در، گفتم: «آقا! من این را
برای شما آورده‌ام».

 فرمودند: «اگر روز
قیامت، مرا دیدی که وضع بدی دارم، پشیمان نمي‌شوي که این را آوردی؟ اگر به عنوان
یک آدم خوب آوردی، به من نده». از همان ‌جا خلاصه حجت را رساند که اینکه
دیگران فکر کنند آدم خوبی هستی فایده ندارد…

ما که افق آنها را نداشتیم، فقط ظواهرشان را مي‌دیدیم. آقای
بهجت کلاس دیگری بود، آقای بهاءالدینی مسیر خاص خودش را داشت و در نوع خودش بي‌نظير
بود.

آقای بهجت استاد داشته، استادش آقای قاضی بوده و کار کرده،
رفقایشان امثال آقای علامه طباطبایی و دیگران بودند و اهل دستورات و نسخه‌ها و سیر
و سلوک بوده است. اما آقای بهاءالدینی تا آخر عمر اصلاً در این وادي‌ها نه رفت و
نه کسی را تشویق کرد که فلان ذکر را بگویند، فلان کار را بکنند. مجالسش خیلی عُرفی
و عادی و نشست و برخاستش خیلی مردمی بود. با همه بود و با هيچ‌كس نبود. آقای بهجت امساک
داشت در اینکه همه را بپذیرد یا وقتش را به همه کسی بدهد و علی‌الدوام مشغول
کارهای خاص خودش بود، ولی آقای بهاءالدینی خیلی دست‌باز بود در اينكه همه را بپذیرد
و رفت و آمد کند. هیچ تکلفی، هیچ نوع تقیدی جز قید شرعی در وجود آقای بهاءالدینی
مطلقاً نبود.

وقتی ایشان آمد منزل ما، خب به اعتبار ایشان عده دیگری هم
آمده بودند. عیال ما هم با یک عشقی، آستین بالا زده بود و غذاهای خوبی درست کرد.
برای آقا سوپ به همراه آن غذاها درست کرده بود. اما ایشان هیچ دست به غذاها نبرد،
ولی سوپ را خورد. آب هویج آوردیم، آب هویج را  هم خورد، ولی نه گله کرد که چرا این‌ جور غذايی را درست
کردید، نه خودش این ‌جور بود که حالا که اینها زحمت كشيده‌اند باید بخوریم. هیچ!
هیچ! راحتِ راحت! انگار مثلاً خانه خودش است و هیچ تکلفی نداشت. بعد هم صبح که شد،
گفت: «من مي‌خواهم بروم کنار باغچه بنشینم». فرش انداختیم و آنجا نشست. حالا اینکه
مهمان است و چیز خاصی باشد، اصلاً مطرح نبود.

محضرشان هم که مي‌رفتيم، اين جور نبود که حالا کسی آمده و
چیز جدیدی باید باشد. همان حالات عادی خودشان را داشت. بي‌تكلفي آقای بهاءالدینی
بارز بود و علاوه بر آن، از بازی و بازیگر خیلی بدش مي‌آمد.

فردی از ایشان درخواست کرده بود که بروند منزلش و شاید
مقدماتی را هم فراهم کرده بود. آن بنده خدا كاره‌اي هم بود، وقتی آمد، آقا یک
حالتی نشان دادند که خیلی برای ما عجیب بود و نرفتند. هم نرفتند و هم نشان دادند
که خوششان نمي‌آيد. اما اشخاصی بودند که در آن رده‌ها نبودند، ولی آقا به قدري
راحت برخورد مي‌كرد که طرف احساس مي‌كرد آقا خیلی دوستش دارد. معمولاً این شیوه
ایشان، شیوه حضرت رسول‌«ص» بود.

 خود من هم فکر مي‌كردم،
آقا هیچ‌كس را بیشتر از من دوست نمي‌دارد! آخرین دیداری که با ایشان داشتم، حالشان
خوب نبود، سكته‌شان شدید بود. مي‌خواستند بلند شوند نمي‌توانستند، من رفتم کمک
کنم. حاج‌آقا عبدالله آمد، ایشان گفت: «بعضي‌ها از فرزند به آدم نزديك‌ترند، بگذار
کمک کند»، ولی احساسم این است که با خيلي‌ها اين جور بودند. وقتی عنایتشان شامل
بود، هر کسی که مي‌رفت فکر مي‌كرد که آقا خیلی به ایشان لطف دارند.

*از کرامات وحالات  معنوی آن بزرگوران چه مواردی را در یاد دارید؟ 

من در محضر آقای بهاءالدینی نه سؤال مي‌كردم و نه پیش آمد
که ایشان از كرامت‌ها چیزی بگوید.

با آقای بهجت هم در طی سنواتی که روضه‌خوانشان بودیم و خیلی
وقت‌ها در خلوت‌هايشان بودیم، گاهی مي‌رفتم، آقا مي‌آمدند، مي‌نشستند و تحملمان مي‌كردند،
ولی یادم نمي‌آيد یک بار چیزی سؤال کرده باشم. معمولاً دوست داشتم خودشان عنایتی
بکنند و حرفی بزنند. من نه چیزی پرسیدم، نه ایشان از این مسائل با ما چیزی مطرح
کردند البته گاهی بعضی از كرامت‌هاي دیگران را مي‌گفتند.

آقای بهاءالدینی قضیه‌ دوره بچگی خود را این گونه فرمودند
که: «با بچه‌ها بازی مي‌كرديم، خواب دیدیم، مَلَکی چیزی تقسیم مي‌كند. به ما که
رسید، گفتند این اهل بازی است. به او چیزی ندهید». فرمودند: «بچه بودم که این خواب
را دیدم. از آنجا بازی را از ما گرفتند و ما بازی را کنار گذاشتیم» و ایشان هم
خودش واقعاً بازی نداشت. از این تشریفاتی که بعضی از ماها، در شأن آخوندي‌مان
رعايت‌هايي می‌کنیم، اصلاً نداشت. هیچ نداشت. ایشان با اشخاصی که اين جور
بودند، خوشحال نبود.

یک چیزی هم که در آقای بهاءالدینی یافتم، هم خودشان تصریح
مي‌كردند و هم خودم گاهی دیده بودم. ایشان نفوس ناریه را مي‌شناختند. یک
بار رفتم خدمت ایشان. ساعت را نگاه کردم، دیدم چهار ساعت است در منزل ایشان هستم.
خیلی خجالت کشیدم. بین خود و خدا منفعل شدم. چنین آقایی و چنین نوری را ما چه كاره‌ايم
که چهار ساعت وقت ایشان را گرفتیم؟ با خجالت به ایشان گفتم: «آقا! ما در محضر شما
گویا در زمان نیستیم. من به ساعت نگاه نکرده بودم. خیلی مزاحم شدیم، اذیت شدید.»
ایشان فرمودند: «نه! ما از وجود شما اذیت نمي‌شويم. ما از نفوس ناریه اذیت مي‌شويم».

آقای بهاءالدینی یک چیزی را برای همه تکرار مي‌كرد، آقای
بهجت هم یک چیزی را برای همه تکرار مي‌كرد. آقای بهجت یکی قضیه عمروعاص را که موقع
مردن، از شدت حسرت انگشت به دهان بود و با آن حال سقط شد، خیلی برای عبرت تکرار مي‌كرد.
دیگر اينكه به همه این کلید را مي‌گفتند که در مسلّمات شرع، به یقینیات خودتان عمل
کنید، در غیر یقینیات توقف کنید تا برایتان روشن شود. در بعضی از مواقع این را هم
تکرار مي‌كردند، ولی پیش همه نمي‌گفتند. ایشان حدیثی را اضافه مي‌كردند: «مَنْ عَمِلَ
بِمَا عَلِمَ وَرَّثَهُ اللَهُ عِلْمَ مَا لَمْ يَعْلَمْ»(1).

مکرر از مرحوم بهاءالدینی این حدیث را در جلسات مختلفی که
ایشان موعظه مي‌كردند، مکرر از ایشان مي‌شنيدم که پیغمبر فرموده است: «خداوند تمام
مَساوی(بدی ها) را در یک بیت جمع و قفل کرده است، کلیدش شراب است. هر که شراب مي‌خورد،
این بیت مَساوی را باز مي‌كند و به همه مَساوی راه دارد» و مي‌فرمودند، پیغمبر
فرمود: «دروغ بدتر از شراب است». ایشان در مقام معالجه دردهای اجتماعی، خیلی روی
این موضوع حساس بودند و بارها مي‌گفتند که دروغ بدتر از شراب است.

به نظر مي‌رسيد حالتی که آقای بهاءالدینی داشت، حالت شهود
بود، حضورش هم قوی بود. آدم وقتی خدمت آقای بهاءالدینی بود، واقعاً احساس حضور در
محضر خدا را مي‌كرد. گویا این خودِ آئینه خداست و خدا در وجودش جلوه دارد. در عین
حال که با آدم حرف مي‌زد، عالمش عالم عجیبی بود که جز تعبیر به حضور نمي‌شود چیزی
گفت. دیگر اينكه نگاه‌هايش حاکی از این بود که ایشان یک چیزهایی را مي‌بيند. بعضی
از دوستان ما مي‌گفتند که مکاشفات آقای بهاءالدینی آنقدر زیاد است که گاهی این
رؤیت سَر را با رؤیت سِرّش اشتباه مي‌كند! علي‌الدوام پسِ پرده را با آن چشم باطنش
مي‌ديد، در عین حال که چشم ظاهرش هم باز بود.

ایشان منزل ما که بودند، آقای فاطمي‌نيا آمد. دیروقت بود.
آقای بهاءالدینی فرمودند: «خیلی گشتی». ظاهرا آقای فاطمي‌نيا راه را گم کرده بودند
و زیاد گشته بودند و گفت: «تا راه را پیدا کنیم خیلی گشتیم». ایشان گشتن آنها را
داشتند مي‌ديدند.

جریان شهید صیاد هم مشهور است. ما هم هر وقت رفتیم، گویا
آقا آماده بودند و مي‌دانستند که بناست ما بیاییم. یک بار هم نشد که آمدن برایشان
غیرمنتظره باشد. گویا بنا بوده و خودشان خواستند که شما بیایید و با آمادگی مي‌پذيرفتند.

* داستان شهید صیاد شیرازی که اشاره کردید چه بود؟

مرحوم صیاد از جبهه که می‌آمدند، به قم رسیده بودند، شب
دیروقت بوده. ایشان به دوستش پیشنهاد کرده بود که برویم پیش آقای بهاءالدینی.
رفیقش گفته بود که الان که وقتش نیست. گفته بود: «نه، دلم برای آقا تنگ شده». وقتی
رفته بودند، در زده بودند، آقا خودش در را باز کرده بود و چايی هم آماده بود.
مرحوم صیاد گفته بود: «آقا! ما فکر می‌کردیم دیروقت داریم می‌آییم. چه‌جور شد که چایتان آماده است؟»
فرموده بود: «همانی که در دل شما انداخت که بیایید، همان هم به ما گفت که چای درست
کنیم».

*شهید صیاد اهل معنا بود…

 به بزرگان و به اخلاقیون علاقمند بود، به توسلات علاقمند
بود. صیاد کارش درست بود، خدا رحمتش کند.

*اشاره فرمودید که علی الظاهر  نماز شب آقای بهاءالدینی ساده بود، آن ذکر و ورد
هم به آن صورت و با آن دستورالعمل‌هاي خاص که در سیر و سلوک هست، ایشان نداشت. پس
این مقام و ویژگی را از کجا به دست آورده بود؟

اينكه عرض کردم ایشان بي‌نظير بود، برداشتم با عقل قاصر
خودم همین است، فکر مي‌كنم این موهبتی است. اینها اول مجذوب مي‌شوند، بعد راه مي‌افتند.
دیگران راه مي‌افتند تا جذبه‌ها ببرند. اینها از اول مجذوب‌اند. آقای بهاءالدینی
که فرمودند در بچگی بازی را از من گرفتند، پیدا بود که از همان وقت دستی با ایشان
همراه شده است. اينكه «ناجاهم فی قلوبهم» امیرالمؤمنین در جملات نهج‌البلاغه دارند،
سکوتشان حاکی از این است که از جای دیگر با آنها اشراق مي‌شود، خودش سکوت کرده است
که او بگوید.

  *گاهی وقت‌ها برای
ما که نمازمان ناقص است، خیلی حواسمان جمع باشد، تازه توجه به الفاظ پیدا مي‌كنيم
که داریم چه لفظی را با چه معنایی مي‌گوييم. خیلی تلاش کنیم معنای آن لفظ را هم در
ذهنمان مرور مي‌كنيم. «اهدِنَا الصِّرَاطَ المُستَقِيمَ* صِرَاطَ الَّذِينَ…»،
اما قرب و خدا را در آن لحظه با همه وجود یافتن و احساس کردن و حضور در محضر او را
احساس کردن و سخن گفتن با او را درک نمي‌كنيم و گاهی اوقات الفاظ به نوعي حجاب مي‌شوند
و همين طور تقید به تجوید و آداب قرائت و تلاوت. البته اینها جای خودشان را دارند
و آثار خودشان را. حتی در روایات داریم که شنیدن آیات قرآن یا خواندن و مطالعه‌ کردنش برای هر
حرفی حسنه و درجه و محو سیئه دارد و بي‌اثر نیست و آثار زیادی دارد، ولی شاید
مرحله عميق‌تر قضیه، نكته‌اي باشد که فرمودید آقای بهاءالدینی بعد از نماز مدتها
در سکوت مي‌نشست و غرق در فکر و اندیشه و تمرکز روی خدا… «تَفَکُّر السَّاعَةِ اَفْضَلُ مِنْ عِبَادَةِ سَبْعِين سِنَة».

همان حالات حضرت ابی‌ذر: «كانَ أَكْثَرُ عِبادَةِ أَبی‌ذَر أَلتَّفَكُرَ و الْأِعتِبارَ»(2)

 *تفکر در خدا… «اُذْكُرُوا
اللَّهَ ذِكْرًا كَثِيرًا»(3) که همان ذکر قلبی است.

بله…

*رابطه آقای بهاءالدینی با امام چگونه بود؟

ایشان معتقد بود که امام ولایت تکوینی دارد. ایشان مي‌گفتند
اينكه امام با یک صحبت یا یک نوشته، خلقی را بیرون مي‌كشد یا تعطیل مي‌كند، اين
جور نیست که بر اساس یک امر اعتباری این کار را بکند. ایشان در خلق تصرف مي‌كند و
حتی افرادی که در خط نیستند، همراهی مي‌كنند. معتقد بود که همان ولایت تکوینی است.
آقای بهاءالدینی درباره امام فرمودند که این ولایت تکوینی است.  یکی هم اینکه فرمودند: «امام که مي‌آيد و دستش
را بالا مي‌برد، نیت مي‌كند و برای خدا دستش را بالا مي‌برد. همه کارهایش برای
خداست، دستش را هم که تکان مي‌دهد، برای خداست».

*از آقای بهاءالدینی در ارتباط با مقام معظم رهبری مطالب
مختلفی نقل شده است. شما در این خصوص چه مي‌دانید؟

حافظه‌ام خیلی قوی نیست. گاهی خدا مي‌آورد در ذهنمان و یک
چیزهایی به مناسبت‌ها مي‌آيد، ولی الان چیزی که یادم هست، ایشان همین اواخر عمرشان
آمدند تهران و رفتند بیمارستان. من هم اینجا رفتم دیدنشان و هم بعد رفتم قم. ایشان
فرمود: «مي‌دانستم مشکل من پزشکی نیست. با طبیب حل نمي‌شود، ولی چون حضرت آقا خواستند
بروم، به احترام ایشان رفتم».

*آقا از ایشان خواسته بودند که برای معالجه بروند؟

بله. ایشان با پیشنهاد حضرت آقا رفته بود و مي‌گفتند با
اينكه مي‌دانستم مؤثر واقع نمي‌شود، به احترام ایشان رفتم.

تا اینجا را خودم از آقای بهاءالدینی شنیدم. آقای شمشیری می‌گفت
که آقای بهاءالدینی فرمودند: «من می‌دانستم کار این ‌جوری نیست و به احترام آقا آمدم بیمارستان شهید
رجایی، ولی وقتی آمدم فهمیدم خیری در آن بوده و وجود مبارک امام زمان ـ ‌اروحنا فداه‌ـ برای عیادت اینجا تشریف
آوردند».  معلوم شد که حکمتش این
بوده که  حضرت قرار بوده  قدمشان را اینجا بگذارند.

 *به غیر از این
مورد آیا ایشان باز هم به حضرت حجت تشرف داشتند؟

بله، ما یک آقای سجادی در قم داریم که همشهری‌مان است. هم از مریدهای آقای
بهجت بود و هم از مریدهای آقای بهاءالدینی. گاهی هم می‌آمد و آب و جارو می‌کرد و خیلی به آقا عشق داشت.
گفت: «روزی آقای بهجت آمد عیادت آقای بهاءالدینی. آمد خم شد دست آقای بهاءالدینی
را ببوسد، آقای بهاءالدینی دستشان را کشیدند، ولی آقای بهجت با ایشان معانقه
کردند. دوزانو نشستند کنار تختشان. مدتی نشستند، همین‌جوری نگاه می‌کردند و هیچی نمی‌گفتند». می‌گفت شاید یک ساعتی آنجا بود.

*یعنی آقای بهجت، می خواستند دست آقای بهاءالدینی را ببوسند؟

بله. آقای سجادی گفت: «من ایشان را بدرقه کردم. وقتی آقای
بهجت از در خانه آقای بهاءالدینی آمد بیرون، برگشت نگاهی به درِ این خانه کرد و
گفت: همسایه‌های ایشان ندانستند که با چه کسی همسایه‌اند، ولی بدانند یا ندانند،
برکات حضور حضرت در این خانه به اینها هم می‌رسد».

بله، خیلی نعمت‌ها را از دست دادیم ما.

*درباره موضوعی که از ایشان در مورد قائم مقام رهبری نقل
شده و اینکه چه کسی جانشینی امام خواهد بود، شما چیزی در ذهنتان هست؟

خودم از ایشان نشنیدم، ولی یکی از دوستانمان آقای فرحناک
برایم نقل کرد، صحبت قائم‌مقامی [آقای منتظری] که شد، ایشان گفت: «نه! من این‌جور
نمي‌بينم. کسی که ما دلخوش به او هستیم، آسید علی آقا است». آن وقت اصلاً کسی
خوابش را هم نمی‌دید، اصلاً آن فضا، فضایی بود که کسی نمی‌توانست مقابل قائم‌مقامی چیزی بگوید.

ایشان خیلی عاطفی نسبت به حضرت آقا بود. حتی گاهی که
آقازاده‌های آقا می‌رفتند آنجا و بعد که ما می‌رفتیم، با خوشحالی می‌گفت که آقامصطفی یا آقازاده
دیگرشان اینجا بود.

* ذکر نکاتی از رابطه آقای بهجت و آقا هم در اینجا خالی از
لطف نیست!   

اجمالاً ارادت آقا به آقای بهجت، خیلی سابقه دارد. آقا از
ابتدا نسبت به اهل باطن یک کشش خاصی داشته، لذا خیلی‌ها سر راهش قرار گرفتند. مثلاً
حضور ایشان در جلسات مرحوم حاج شیخ عباس قوچانی. ملاقات‌های مکررشان قبل از انقلاب و در
دوره نهضت با آقای بهجت سابقه داشته است. من خودم به خاطر اينكه علاقمند به آقا
بودم و هستم و امیدوارم تا آخر هم خدا ثابت‌قدم نگهم ‌دارد، گاهی نسبت به بعضی از مقدسین تردید داشتم
که اینها نسبت به انقلاب، نظام، رهبری و ولایت سلیقه خاص خودشان را داشته باشند
لذا چیزی نمی‌گفتم و سؤالی نمی‌کردم، ولی یکی از رفقایمان -که ایشان هم مثل من
گاهی برای آقای بهجت روضه می‌خواند و آقا هم تشویقش می‌کرد- گفت در جلسه‌ای که خدمت آقای بهجت بودیم، یکی
دو نفر آمدند خدمت آقای بهجت، یک چیزی را سؤال کردند که به نظر می‌رسید سؤالشان طوری بود که گویا
تعریضی به آقا دارند. آقای بهجت با ناراحتی زیاد و نگاه تند و با عصبانیت گفتند:
«شما بهتر از ایشان سراغ دارید؟ من که بهتر از ایشان سراغ ندارم».

*معروف است که همان اوایل، ایشان وقتی در حضورشان راجع به
جوان بودن و کم‌سن بودن آقا نسبت به بزرگان دیگر صحبت ‌کردند، ایشان قریب
به این مضمون فرموده بودند: همان یکبار که گفتند علی(ع) جوان است برای هفت پشتمان
کافی است!

پیشنهاد مرجعیت آقای بهجت را هم آقا به ایشان داده بود.
آقای بهجت در کاغذ کوچکی که معمولاً مصرف نمی‌شود، چهار شرط نوشته و داده
بودند به آقا که: از من تبلیغ نشود. رساله‌ام باعث نشود از رساله دیگری جلوگیری شود. دو شرط
دیگر خاطرم نیست.

*یعنی آقا از ایشان خواسته بودند که رساله چاپ شود؟

بله.

 به عنوان حسن ختام
بفرمایید جنابعالی در این سالها از ابعاد معنوی آقا چه دریافت کرده‌اید؟ احساس می‌شود در ایشان زمینه‌هایی از قبل بوده
است. از پیشینه، سابقه و روحیه عبودیتی که ایشان داشت، انس با قرآنی که داشت، انسی
که با امام رضاو اهل بیت «ع» داشت، هم‌سن‌های ایشان نکات
خیلی جالبی را تعریف می‌کنند. در دوران نهضت و مبارزه و انقلاب هم که روشن است.
زمان ریاست جمهوری و زمان امام و عنایت‌های خاص امام هم به
ایشان روشن است، اما می‌خواهم این را عرض کنم که بعد از اينكه علی‌رغم عدم تمایل
ایشان برای تصدی رهبری، خداوند مقلّب القلوب، قلب‌ها را به سوی او
متمایل کرد و مسئولیت رهبری بر دوش ایشان قرار گرفت، احساس می‌شود یک نورانیت
دیگری، یک معنویت دیگری، یک پیوند عمیق‌تری با خداوند، اهل‌بیت، عبادت و قرآن
در وجود ایشان ایجاد شد.

الحمدلله همین‌طور است. بنده علاقه دارم که هر ماه
خودم را به امام رضا«ع» عرضه کنم. مدتی است که توفیق دست داده است و می‌روم. گاهی هم که کار دارم، می‌روم حرم و برمی‌گردم فرودگاه. فقط در همین حد. یک بار رفتم، از آستانه پایینِ پا که می‌خواستم وارد صحن شوم، صورتم را
گذاشتم روی سنگ آستانه و به امام رضا«ع» عرض کردم: «آقا! من مهمان شما هستم. می‌خواهم بدانم که آیا شما مرا به
عنوان مهمان پذیرفته‌اید؟ می‌خواهم به حساب شما اینجا باشم. خودم نمی‌خواهم هزینه کنم. تقاضای دیگرم
این است که یا حضرت مهدی«عج» را ببینم یا کسی را ببینم که او حضرت را دیده باشد».

این را عرض کردم و رفتم تو. رفتم مفاتیح را باز کردم، می‌خواستم زیارت جامعه بخوانم.
هنوز شروع نکرده بودم. یک آقای سلیمی در مشهد بود که منبر می‌رفت و خیلی هم حدیث حفظ بود.
مرحوم طباطبایی که تابستان‌ها به مشهد می‌آمدند، ما آن وقت‌ها که مشهد بودیم جلسات آقای طباطبایی، در روزهای
پنج‌شنبه را می‌رفتیم. نوعاً هم ایشان احادیث نابی را آنجا مطرح می‌کرد و آقای طباطبایی توضیح می‌داد. با آقای سلیمی در حد سلام
و علیکی که در جلسات آقای طباطبایی همدیگر را می‌دیدیم، ارتباط داشتیم. غیر از
آن هم هیچ ارتباطی با هم نداشتیم. هنوز شروع نکرده بودم که ایشان آمد کنار من و
گفت: «فلانی! ناهار بیایید خانه ما». من چون از حضرت خواسته بودم، فوری به ذهنم
آمد شاید حضرت پذیرفته‌اند. استخاره کردم، ببینم اگر این اجابت حضرت است که ناهار
را بمانیم و بعد از ناهار برگردیم. استخاره خوب آمد. فهمیدم که مطلب اول برآورده
شد. به ایشان گفتم: «من منزل شما را بلد نیستم». گفت: «ظهر بیا مسجد ملاحیدر، نماز
آقای مروارید، من می‌آیم و از آنجا با هم می‌رویم».

رفتم مسجد آقای مروارید، نماز ظهر را خوانده بودند. جوانی
آمد و مقابل من نشست، خم شد دستم را بوسید و اشک ریخت. گفت: «من با منبرهای شما
خیلی صفا کردم، ولی یک اتفاقی برایم افتاده، می‌خواهم این را برای شما بگویم».
گفت: «مرحوم آقای مولوی قندهاری که از دنیا رفت، من مطمئن بودم که در تشییع جنازه
ایشان حضرت حضور پیدا می‌کند، لذا به شوق و اشتیاق حضرت رفتم و سایه به سایه از
اولین آناتی که مطلع شدم، کنار جنازه بودم، تا اينكه آمدیم توی صحن. به صحن که
آمدیم، دائماً حواسم به اطرافم بود که ببینم شخصیت فوق‌العاده‌ای یا کسی را می‌بینم… به نزدیک‌های حرم که رسیدیم، یک حالت
سرزنشی نسبت به خودم شروع کردم:  مگرتو کی
هستی؟ با چه رویی می‌خواهی حضرت را ببینی؟ اصلاً چه توقعی داری؟ شروع کردم به
بدی‌های خودم بد و بیراه گفتن. ‌ما کجا؟ آقا کجا؟ در حال سرزنش خودم بودم که صدایی خیلی
ملایم و آرام آمد: می‌خواهی آقا را ببینی؟ برگشتم جهت صدا را ببینم، دیدم
ماشاءالله حضرت در این جمعیت از همه به قول معروف یک سر و گردن بلندتر بود… و
توصیفاتی از حضرت کرد از جمله اینکه گفت «موهای مبارکشان از زیر عمامه تا
بناگوششان بود، محاسن پرپشت. دقت کردم و در موهای سر و صورت حضرت یک موی سفید
ندیدم». این جوان این را با یک حالت انقلابی به من گفت و رفت. من این جوان را نه
قبلش یادم می‌آید دیده باشم، نه بعد از آن. خیلی هم آرزو دارم یک بار
دیگر او را ببینم.

بعد آقای سلیمی آمد و ما را برد خانه‌اش و از جریاناتی که با مرحوم
آقای علامه طباطبایی داشت، سخن گفت. خدا رحمتش کند، وفات کرد. آقای طباطبایی هم به
ایشان یک اذکاری داده بود. معلوم شد که اهل بعضی حرف‌ها بود. آقای سلیمی گفت: «من سی
سال همسایه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای بودم و اُشْهِدُ بِالله، من
آقای خامنه‌ای را از دوره‌های
جوانی‌اش تا الان نسبت به نسوان معصوم می‌دانم».

در سفری هم ما به مکه می‌رفتیم. در هواپیما یکی از
آقایان روحانیون کنار من نشسته بود، گفت: «در قم یک آقایی است که حالاتی برایش پیش
می‌آید که در آن حالات، گذشته و آینده را می‌بیند. ایشان گفته است که در
مدینه، کنار حجره حضرت صدیقه طاهره«س»، در محراب تهجد در آن قسمت آخر، نقطه‌ای است که اگر کسی آنجا بنشیند و حداقل صد بار لعن را
بگوید، آثاری دارد». لعن هم این بود: «لَعَنَ الله غاصِبِیک وَ ظالِمِیک وَ ضارِبِیک
وَ قاتِلِیک یَا فاطمة الزهـــراء (سلام الله علیها)». من این را که آنجا شنیدم، در باطن خودم گفتم
در این سفر ما مهمان خانم فاطمه‌ایم و ایشان از اینجا سفره را پهن کرده‌اند. رفتیم مدینه و هر شب که می‌رفتم
آنجا این ذکر را بگویم، با اينكه آنجا معمولاً شلوغ است و گاهی آدم می‌ایستد و ناامید می‌شود، ولی هر وقت که رفتیم گویا
برایم جا نگه داشته‌اند. در همان نقطه نشستیم و این ذکر را گفتیم.

 بعد رفتیم مکه. در
مکه جمعی از دوستان بودند، یک آقایی هم آنجا بود. این دوستان که گاهی حرف‌های بی‌ربط می‌زدند، ایشان ‌گفت: «شما می‌دانید کجا هستید؟ شما که اهل
علمید. چرا اینجا وقتتان را به این چیزها صرف می‌کنید؟» به من الهام شد آن کسی
که گذشته و آینده را می‌بیند، باید این باشد.. رفتم جلو و گفتم: «شما این ذکر را
توصیه کردید؟» پرسید: «شما گفتی؟» جواب دادم: «بله». گفت: «شما امسال دوباره به
مدینه برمی‌گردی و مهمان خانم زهرایی». همانی که در ذهنم آمده بود که
مهمان خانم زهرا«س» هستم، گفت این سفر برمی‌گردی به مدینه و مهمان خانم زهرایی!.  خدا گواه است نه خودم برنامه داشتم برای برگشتن
به مدینه، نه از بعثه چنین قراری بود. اتفاقاً آقای ری‌شهری بعد از موسم حج برگشت، بنا
شد آقای جنتی بیاید به‌جای ایشان در مدینه، به من گفت: فلانی! من دارم می‌روم مدینه، شما هم بیا با هم
برویم و من به اسهلِ وجه، منتظر هم بودم ببینم چگونه می‌روم که این‌جوری جور شد.

از ایشان پرسیدم: «آن نقطه که آدم بنشیند و آن ذکر را
بگوید، چه خصوصیتی دارد؟» گفت: «حضرت زهرا«س» وقتی به هوش آمد و سراغ
امیرالمؤمنین«ع» را گرفت، فضّه عرض کرد: علی را بردند. حضرت زهرا«س» آمد که با
همان حالش امیرالمؤمنین«ع» را نجات بدهد. به آن نقطه که رسید از شدت درد، دیگر از
حرکت بازماند و آنجا نشست. نفسی گرفت و بعد رفت. من با تعجب گفتم: «ما روضه‌خوانیم و برای حضرت زهرا«س» زیاد مطالعه کرده‌ایم.
این را من در هیچ جا ندیده‌ام.
شما این را از کجا نقل می‌کنید؟»
آرام گفت: «خودم دیدم. خودم دیدم». دیگر در آن سفر با ایشان مأنوس بودیم.

  ایشان گفتند که در
مدرسه حجتیه که آقا هم در آنجا حجره داشتند، در همان ایام به آقا گفته بودند که
شما در آینده رئیس این مملکتید! نکنه دیگر که ایشان گفت اینکه: «آقای خامنه‌ای گوهر پاکی است… به همین دلیل مکرر خدمت حضرت
تشرف داشته است، ولی نشناخته». سال بعد ایشان گفت: «طوبی للخامنه‌ای! طوبی له.
وجود مبارک امام زمان ـ‌ارواحنا
فداه‌ـ در عرفات با اسم ایشان را دعا می‌کرد».

با توجه به قرائن صدقی که ایشان برای بازگشت ما به مدینه
پیشگویی قطعی کرد و همین‌جور شد، من یقین دارم آنکه گفت حضرت زهرا«س» را خودم دیدم،
گذشته را هم همین‌ جور می‌بیند و در مورد آقا هم یقیناً درست می‌گفت، هم دعای امام زمان«عج» را
و هم تشرفات ایشان را خدمت حضرت.

*جملاتی که آقا در پایان آن خطبه نمازجمعه‌شان خطاب به حضرت
حجت«عج» بیان کردند، یک  سِرّ عجیبی دارد
که هربار که انسان می‌شنود، آتش می‌زند آدم را.

خدا به حق مادرش حضرت زهرا«س» مستدامش کند. انشاءالله پرچم
را خودشان بدهند به دست آقا. [با حالت تضرع]

انشاءالله. از اینکه وقتتان را
دراختیار «پاسدار اسلام» قرار دادید از شما صمیمانه سپاسگزاریم.

پی‌نوشت‌ها

1ـ «بحارالانوار» ج‌
68، ص‌ 363؛ «الفصـول‌ المختارة‌« ج‌ 1، ص‌ 68؛ «إحياء العلوم‌« ج‌ 1، ص‌ 63، از طبع‌ دارالكتب‌
العربيّة‌ ـ مصر.

2ـ حدیثی از
امام صادق(ع)؛ بحارالانوار،
ج 71، ص 323.

3ـ قرآن کریم،
سوره احزاب، آیه 41.

4ـ قرآن کریم،
سوره قصص، آیه 85.

سوتیترها:

ـ آقای بهاءالدینی تا
آخر عمر اصلاً در این وادی‌ها نه رفت و نه کسی را تشویق کرد که فلان ذکر را بگویند،
فلان کار را بکنند. مجالسش خیلی عُرفی و عادی، نشست و برخاستش خیلی مردمی بود. با همه
بود و با هیچ‌كس نبود. خیلی دست‌باز بود در اينكه همه را بپذیرد و رفت و آمد کند. هیچ
تکلفی، هیچ نوع تقیدی جز قید شرعی در وجود آقای بهاءالدینی مطلقاً نبود.

-روزی آقای بهجت آمد عیادت آقای بهاءالدینی. آمد خم شد دست
آقای بهاءالدینی را ببوسد، آقای بهاءالدینی دستشان را کشیدند، ولی آقای بهجت با
ایشان معانقه کردند. دوزانو نشستند کنار تختشان. مدتی نشستند، همین‌جوری نگاه می‌کردند و هیچی نمی‌گفتند

– وقتی آقای بهجت از در خانه آقای بهاءالدینی آمد بیرون،
برگشت نگاهی به درِ این خانه کرد و گفت: «همسایه‌های ایشان ندانستند که با چه
کسی همسایه‌اند، ولی بدانند یا ندانند، برکات حضور حضرت در این خانه به
اینها هم می‌رسد».

ـ مرحوم آقای بهاءالدینی فرمودند: «مي‌دانستم مشکل من پزشکی
نیست. با طبیب حل نمي‌شود، ولی چون حضرت آقا خواستند بروم، به احترام آقا آمدم
بیمارستان شهید رجایی، ولی وقتی آمدم فهمیدم خیری در آن بوده و وجود مبارک امام
زمان ـ ‌اروحنا فداه‌ـ برای عیادت اینجا تشریف آوردند».

ـ به امام رضا«ع» عرض کردم: «آقا! من مهمان شما هستم. می‌خواهم
بدانم که شما مرا به عنوان مهمان پذیرفته‌اید، خودم نمی‌خواهم هزینه کنم. می‌خواهم
به حساب شما اینجا باشم. تقاضای دیگرم این است که یا حضرت مهدی(عج) را ببینم یا کسی
را ببینم که او حضرت را دیده باشد».

ـ یکی از دوستانمان آقای فرحناک برایم نقل کرد که صحبت قائم‌مقامی
[آقای منتظری] که شد، ایشان گفت: «نه! من این‌جور نمي‌بينم. کسی که ما دلخوش به او
هستیم، آسید علی آقا است». آن وقت اصلاً کسی خوابش را هم نمی‌دید، اصلاً آن فضا، فضایی بود
که کسی نمی‌توانست مقابل قائم‌مقامی چیزی بگوید.

ـ آیت‌الله بهاءالدینی معتقد بود که امام خمینی ولایت تکوینی
دارد. ایشان با یک صحبت یا یک نوشته، خلقی را بیرون می‌کشد یا تعطیل می‌کند، این‌ جور
نیست که بر اساس یک امر اعتباری این کار را بکند. ایشان در خلق تصرف می‌کند و حتی افرادی
که در خط نیستند، همراهی می‌کنند.  

ـ آقای سلیمی هم جریاناتی را که با مرحوم آقای طباطبایی داشت،
گفت و افزود: «من سی سال است که همسایه حضرت آیت‌الله خامنه‌ای هستم و اُشْهِدُ بِالله،
من آقای خامنه‌ای را از دوره‌های جوانی‌اش تا الان نسبت به نسوان معصوم می‌دانم».

حجت الاسلام والمسلمین جواد محدثی

«1»

هر كسي آنگونه زندگي مي‌كند كه مي‌انديشد.
انديشه و شناخت، تأثير مهمي در «نحوة زندگي و عمل» دارد. اگر مي‌بينيم انسان‌هاي
يك جامعه يا يك دوره، به سبك‌هاي مختلف زندگي مي‌كنند، يا قضاوت‌هايشان نسبت به يك
موضوع، «متفاوت» است، اين اختلاف و تفاوت به «نوع نگرش» آنان برمي‌گردد. به تعبير
قرآن «كل يعمل علي شاكلته»⁽¹⁾

حال، اگر به كسي اطلاعات غلط بدهند، همان‌ها
را مبناي قضاوت خود قرار مي‌دهد. اگر كسي از حادثه‌اي يا نسبت به شخصي، آگاهي‌هاي
ناقص، سطحي يا غلط داشته باشد، وضع و رفتارش فرق خواهد كرد با كسي كه در آن مورد،
اطلاعات كامل، عميق و درست داشته باشد.

نتيجه آنكه: هر چه در راه كسب نگاه سالم،  ديد صحيح و بينش درست بكوشيم، ضرر نكرده‌ايم و
هر كه به ما «علم صحيح» و «راه درست» بياموزد و نشان دهد، منّتي بر ما خواهد داشت
بس بزرگ، و ما مديون هميشگي او خواهيم بود.

«2»

معرفت صحيح را از كجا بايد به دست آورد؟ آيا
هر كس هر چه به ما مي‌گويد، صحيح است؟ آيا هر چه در كتاب‌ها و مطبوعات و مقالات و
گزارش‌ها مي‌نويسند، منطبق با واقعيت است؟ آيا هر كس داعية‌ علم و فكر و هدايت
دارد مي‌توان به او اعتماد كرد؟

در تفسير آية «فلینظر الانسان الي طعامه»⁽²⁾
(هر كس بايد به طعام خود بنگرد)، پيشوايان دين‌مان فرموده‌اند كه يعني انسان بنگرد
كه علمش را از چه كسي مي‌گيرد،⁽³⁾ اين مي‌رساند كه كانال‌هاي فكري،
علمي و اطلاعاتي ما بايد سالم و درست و دور از آلودگي باشد، وگرنه دچار «مسموميت
فكري» يا «انحراف اخلاقي» يا «مشكل اعتقادي» مي‌شويم.

پس، كانال‌هاي ورودي فكر و ذهن‌مان را
بايد كنترل كنيم و به هر چيز اجازة ورود به قلمرو انديشه و خانة دل‌مان را ندهيم.

«3»

مشكل ديگر ممكن است در خودمان باشد و
«اختلال دروني» ‌ما را به بي‌راهه بكشاند. معتقديم كه «سلامت ديد»، در گرو «سلامت
نفس» است. گاهي اشياء و اشخاص و حوادث را آن‌طور كه هستند نمي‌بينيم و نمي‌شناسيم.
اين عوضي ديدن و شناخت اشتباهي، به نداشتن «سلامت نفس» برمي‌گردد.

مثلاً: انسان بدبين، همه را بد مي‌بيند،
همة حرف‌ها را حمل بر غرض مي‌كند، همة خوبي‌ها را غرض‌ورزانه مي‌شناسد، همة دلسوزي‌ها
را حسادت‌آميز و دخالت در امور شخصي مي‌پندارد، از همه بيمناك است و همه را دشمن
خود مي‌داند و كارهاي مردم را براساس دشمني و بدخواهي تجزيه و تحليل مي‌كند. اين
يك نمونه از آن است كه اگر درون نفس آدمي سالم نباشد، ديد او هم صحيح و سالم
نخواهد بود.

چه زيباست كلام حضرت امير«ع» كه فرمود:
«من لم يحسن ظنه استوحش من كل احد».⁽⁴⁾ (هر كس خوشبين نباشد، از هر كسي
وحشت خواهد داشت).

پس بايد كوشيد كه دستگاه‌هاي معرفتي و
شناختي ما و عوامل تأثيرگذار در فهم و ديد و داوري ما چه از بيرون و چه از درون
«سالم» باشد. آفت‌ها را بايد شناخت و آفت‌زدايي كرد.

«4»

وقتي «دستگاه معرفت» ما ناسالم باشد، يا دست‌كاري
شده باشد، دچار «انحراف» مي‌شويم، چه در عقايد، چه در اخلاق، چه حتي در بينش سياسي
و اجتماعي.

در اين صورت همه معادلات به هم مي‌خورد و
ديگر نمي‌توانيم به «ديد»، «شناخت» و «قضاوت» درست برسيم يا به دانسته‌ها و فهم
خود «اعتماد»‌ كنيم.

تبعيت از «هواي نفس» نوعي دست‌كاري در
دستگاه شناخت است و انسان را به بي‌راهه مي‌كشد. در قرآن آمده است: «فان لم
يستجيبوا لك فاعلم انما يتبعون اهوائهم…»⁽⁵⁾ (اي پيامبر! اگر دعوت تو
را اجابت نمي‌كنند، بدان كه آنان از هواهاي خود پيروي مي‌كنند).

اين تفسير و تحليل مي‌گويد: اگر هواپرستي
باشد، سد راه معرفت و ايمان مي‌شود. مگر دعوت پيامبر و دين خدا «حق» نيست؟ مگر
آيات و احكام الهي، بر مبناي فطرت نيست؟ مگر اسلام، سعادت‌آور نيست؟ چرا نبايد عده‌اي
بپذيرند و در برابر آن صف‌آرايي كنند؟ چون تابع هواي نفس خويشند.

اگر شيطان، ما را به طرف‌ هواي نفس سوق
مي‌دهد و گناهان را در نظرها مي‌آرايد و وسوسه مي‌كند، همه براي دست‌كاري كردن
دستگاه معرفت و خرد انسان است، تا به راه راست نرسد.

عقل، چراغ معرفت است، ولي گاهي همين چراغ
هم دست‌كاري مي‌شود. حضرت امير«ع» مي‌فرمايد: «عدو العقل الهوي»⁽⁶⁾ (هواي
نفس دشمن عقل است).

وقتي عقل، اسير نفس باشد، انتظار ديدباني
و راهنمايي و روشنگري از چنين عقلي نبايد داشت.

«5»

در قرآن و احاديث و كتب اخلاقي، تعبيراتي
همچون «تدليس»، «تزيين»، «تعميه»، «تسويل» و «تسويف» ديده مي‌شود كه به شيطان و
نفس اماره نسبت داده مي‌شود. حق و باطل را به هم آميختن، تدليس است. كار بد را به
جاي كار خوب نشان دادن و معرفي كردن، تزيين است. جلوي ديد انسان پرده كشيدن تعميه
است و كار را به بعد موكول كردن و انگيزه را سست نمودن تسويف است. كار خطا را از
خطا درآوردن و درست جلوه دادن تسهيل است.

اينها همه كه از «بازي‌هاي ابليس» و
كيدهاي نفس اماره و شيوه‌هاي شيطان است، نوعي ديگر از «دست‌كاري در دستگاه شناخت»‌
است. ابليس مي‌كوشد تا افراد را كور كند تا حقيقت را نبينند، يا «بد» را در چشم
آنان، «خوب» جلوه دهد، يا معروف را منكر و منكر را معروف نشان دهد، اين بسيار
خطرناك است.

در روايات بسياري آمده است كه: روزگاري
خواهد آمد كه معروف منكر مي‌شود و منكر معروف مي‌گردد؛ يعني عوض شدن معيارها و به
هم خوردن ملاك‌ها.

وقتي «آينة ديد» مخدوش شد، رشوه در قالب
«هديه» جلوه مي‌كند، اشرافيت و تجمل نام «حفظ شئون» به خود مي‌گيرد. پارتي‌بازي به
اسم «كمك به مردم» راه انداختن كار آنان انجام مي‌گيرد. داشتن دوست دختر و دوست
پسر، زرنگي و برخورداري از «روابط عمومي» محسوب مي‌شود و داشتن رابطه با نامحرم
اسم «اجتماعي بودن» به خود مي‌گيرد و بي‌اعتقادي به خدا و دين، «روشنفكري» قلمداد
مي‌شود و… كه اين رشته سر دراز دارد و نمونه‌هاي فراوان.

خدا نكند كه دستگاه شناخت و ديد ما را دست‌كاري
كنند، كه اگر چنين كنند سنگ روي سنگ بند نمي‌شود. البته مي‌كوشند كه چنين كنند، در
بعضي جاها و نسبت به بعضي اشخاص هم موفق شده‌اند، اما… «سدّ بصيرت»، جلوي اين
فتنه و فساد را مي‌گيرد.

پي‌نوشت‌ها

1ـ
اسراء، آيه 84.

2ـ
عبس، آيه 24.

3ـ
كافي، ج 1، ص 49.

4ـ
غررالحكم، حديث 9084.

5ـ
قصص، آيه 50.

6ـالحياة، ج 1، ص 155 به نقل از بحارالانوار.

سوتیترها:

*وقتي «آينة ديد» مخدوش شد، رشوه در قالب
«هديه» جلوه مي‌كند، اشرافيت و تجمل نام «حفظ شئون» به خود مي‌گيرد. پارتي‌بازي به
اسم «كمك به مردم» راه انداختن كار آنان انجام مي‌گيرد. داشتن دوست دختر و دوست
پسر، زرنگي و برخورداري از «روابط عمومي» محسوب مي‌شود و داشتن رابطه با نامحرم
اسم «اجتماعي بودن» به خود مي‌گيرد و بي‌اعتقادي به خدا و دين، «روشنفكري» قلمداد
مي‌شود و…

گفت‌وگوی اختصاصی پاسدار اسلام با حضرت آیت‌الله مسلم ملکوتی؛

 تنها یادگار از نسل اول شاگردان امام خمینی

در آمد:

 در
میان شاگردان و یاران حضرت امام خمینی، آیت‌الله شیخ مسلم ملکوتی از سابقون به
شمار می‌آید. ایشان یکی از شش شاگرد حضرت امام«ره» در اولین دوره درس فقه امام و
قبل از آن، از شاگردان خصوصی درس فلسفه امام بوده است و از طرف دیگر اولین و تنها
شاگرد علامه طباطبايی«ره» در زمان ورود علامه به قم.

آیت‌الله ملکوتی پس از شهادت آیت الله قاضی طباطبایی
و آیت‌الله شهید مدنی و همچنین مدت کوتاهی کــه مرحوم آیت‌الله مشکینــی امام جمعه
تبریز بودند، از سوی حضرت امام«ره» به امامت جمعه تبریز و نماینده ایشان در
آذربایجان منصوب گردید وحدود 14 سال
در این سمت، هدایت آن خطّه شهیدپرور را به عهده داشت.

ایشان با مهاجرت مجدد به قم، بار دیگر در سنگر علوم
اسلامی و تدریس درس خارج فقه و اصول به تربیت شاگردان پرداخت و اینک در جایگاه
مرجعیت از چهره‌های روشنی‌بخش جامعه اسلامی می‌باشند.

با عنایت به بهره‌مندی «پاسدار اسلام» از محبت معظم‌له،
فرصتی فراهم شد تا از خاطرات و دیدگاه‌های ارزشمند ایشان استفاده کنیم.

علاقه داشتیم از محضر شما مستفیض
شویم. در آغاز کلام، ویژگی‌های شناسنامه‌ای معمولاً در اول مباحث مطرح می‌شوند، گرچه از مآخذ
دیگر هم می‌شود گرفت، ولی از زبان خودتان هم بشنویم، خوب است. اولاً
بفرمایید سال تولد حضرتعالی چه سالی و در کجاست؟

سال تولد من آن نحوی که پدرم در
قرآنی که داشت ضبط کرده، 1344 هجری قمری، 17 صفر…

شمسی آن چند است؟

شناسنامه‌ای که برایم گرفته‌اند 1303 هجری شمسی است. محل
تولدمان سراب به معنی سرِ آب، به اعتبار اینکه تلخه‌رود که به دریاچه ارومیه می‌ریزد، از همان‌جا سرچشمه می‌گیرد. روی همین حساب آنجا را
سرِآب می‌گویند که در دامنه سبلان است: «السَبَلانُ جِبالٌ مِن جِبال
الجَنّه، فِیه قُبورٌ مِن قُبور الانبیاء».فرمایش امام صادق«ع» است.

بلاذري هم در فتوحاتش نوشته است. مثل
اینکه در آن موقع که اسلام به آنجا رفته، مسلمان‌ها نتوانستند از جنگل بروند، از
اطراف جنگل رفته‌اند. خود اردبیل را نمی‌نویسد، اما اکراد سبلان را نوشته‌
که آنها آنجا بودند و پیمان بستند و در پیمان‌هایشان شرط کردند که نوروز را
باید عید بگیریم…

حضرتعالی از چه زمانی وارد حوزه
شدید؟

مثل اینکه شش سال کمتر داشتم. فاصله
سنی‌ام با پدرم خیلی کم بود.گويا پدرم در اول بلوغش ازدواج کرده… من اولین اولاد
ایشان و از پدرم 16 یا 17 سال کوچک‌تر هستم. آن موقع‌ها مدرسه نبود و لذا ایشان به مکتب که می‌رفت، مرا هم با خودش می‌برد.

پس با پدرتان همکلاس بودید!

بله، همکلاس بودیم. پدرم راجع به درس
خواندن من خیلی اهتمام داشت، اما من دو تا عمو داشتم که یکی از آنها آن قدرها راضی
نبود من بروم درس بخوانم، به اعتبار اینکه پدرم خودش کار نمی‌کرد، روی این حساب آنها توقعشان
این بود که من به‌جای پدرم با آنها کار کنم، ولی پدرم اصلاً به این معنا راضی
نبود و می‌گفت: «من هر قدر ثروتمند بشوم، ثروتم از فلانی که بیشتر نمی‌شود، من نمی‌توانم نگذارم بچه‌ام
درس  بخواند. بچه من باید درس بخواند».

از چه زمانی به قم تشریف بردید؟

 
عرض خواهم کرد؛ روی این حساب من در خود سراب درس می‌خواندم و تا 17 سال در آنجا
بودم. لهذا نوعاً ادبیات را در آنجا خواندم، جامع‌المقدمات و مغنی و مطول و اینها
را و یک مقدار از لمعتین را در آنجا خواندم. در 17 سالگی به تبریز رفتم.

وقتی که به حوزه تبریز رفتم، در آنجا
مكاسب و رسائل و كفايه را خواندم. بعد از آن تقريباً 24 يا 26 ذي‌الحجه بود كه به
قم وارد شدم.

 یعنی چه سالی؟

سال 61 هجری در مدرسه فیضیه. به سن
سربازی نرسیده بودم. آن موقع به اعتبار اینکه رضاشاه فرار کرده بود، از طلبه‌ها
سرباز نمی‌گرفتند.

بعد از آن یک رفیقی داشتیم ـ خدا
رحمتش کند ـ او هم رفیق دیگری داشت، و نوعاً در آن اتاق مزاحم درس خواندن من بودند،
لهذا من در آنجا اتاق کوچکی گرفتم. یک اتاق کوچک یک نفره. من تنها آنجا بودم. یک
نفر تقریباً می‌توانست چمباتمه در آن بخوابد. مدتی آنجا بودم. بعد از آن با
آقای شربیانی اتاقی گرفتیم. ایشان با آنها رفیق بود.وارد مدرسه فیضیه که می‌شدید، دست راست، اتاق من بود.

 از چه زمانی و چگونه با  حضرت امام آشنا شدید؟

من در تبریز یک مقدار فلسفه و علم
کلام خوانده بودم. در آنجا آقايی بود به نام آسید محمد بادکوبه‌ای. آن موقع که در
جمهوری آذربایجان، کمونیست‌ها روی کار آمده بودند. علما اکثراً از آنجا به تبریز
آمدند. یکی از اشخاصی که از آذربایجان آمده بود، سید محمد بادکوبه‌ای بود. من
فلسفه و علم کلام را یک مقدار از ایشان آموخته بودم. وقتی که به قم آمدم، در قم،
دیگر به درس خارج رفتم که یکی درس مرحوم آقای حجت بود که شب‌ها در مسجد امام درس می‌گفت و مرحوم آقای فیض هم که در
بالاسر درس می‌داد. وقتی که من به اینجا رسیدم، امام به حج مشرف شده و تازه از حج
برگشته بود. در اینجا ما یک آسیدحسین قاضی داشتیم، همان موقع بود که امام «رضوان‌الله‌علیه» فلسفه می‌گفت و در اصول هم رسائل مي‌گفت
و هنوز در درس خارج ورود  نکرده بود، آن هم
در مدرسه دارالشفا در آن بالا یک مَدرس داشت. قبلاً در درس فلسفه ایشان، یک نفر
زنجانی به اسم آشیخ‌حسین نامی می‌آمد. مثل اینکه ایشان دیوانه می‌شود. این را به
پای امام گذاشته بودند! لهذا بر علیه امام در اینجا جوّی درست کرده بودند.

چه ارتباطی به امام می‌توانست داشته باشد؟

جوسازي كرده بودند كه امام فلسفه
گفته و او دیوانه شده!

 یعنی در اثر فلسفه دیوانه شده؟

یک عده‌ای آنجا بودند که فلسفه را
حرام می‌دانستند. و اين جوسازي را كرده بودند. 

لهذا امام فلسفه را محدود کرده بود و
هر کسی را درس نمی‌داد، آقای آسید حسین قاضی «رضوان‌الله‌علیه» به امام سفارش کرد و امام
با سفارش ایشان، مرا قبول کرد و من به درس ایشان رفتم، چون امام هر کسی را دیگر
نمی‌پذیرفت.

يعني امام گزینش می‌کردند؟

بله، گزینش می‌کرد. هشت نفر یا کمتر بودیم. من
بودم، آقای مطهری «رضوان‌الله‌علیه» بود، آقای منتظری بود، آقای صافی بود (حاج میرزا علی)
و دو تا مرعشی بودند.

اخوان مرعشی که دامادهای آسید
عبدالهادی شیرازی بودند؟

 بله. البته بعداً رفتند نجف و داماد ایشان شدند.
آن موقع هنوز نبودند. تقریباً هشت نفری بودیم که امام اجازه داد در درس ایشان شرکت
کنیم. مدتی در درس ایشان رفتم، لهذا به امام علاقه خاصی داشتم و این علاقه خاص هم
به اعتبار آن بود که امام در روزهای پنجشنبه در زیر همان کتابخانه فیضیه درس اخلاق
 داشت. فقط هم طلبه‌ها نمی‌آمدند، بازاری‌ها و
دانشگاهی‌ها هم می‌آمدند، ولی درس اخلاق  امام طوری بود که  انسان یک روز که به درس اخلاق ایشان می‌رفت، دیگر تا آخر هفته آدم بود.
لهذا من از همان ابتدا به ایشان علاقه داشتم.

نکته دیگری که مکرر گفته‌ام این است
که امام «رضوان‌الله‌علیه» دائم‌الجماعه بود…یعنی نماز جماعت امام همیشگی و دائمی بود.

امام در نماز جماعتِ چه کسانی شرکت
می‌کردند؟

نماز صبح را در نماز مرحوم آقای صدر
در مسجد بالاسر [حرم حضرت معصومه] می‌آمدند. نماز ظهر و عصر را با آقای [سید احمد] زنجانی در مدرسه فیضیه می‌خواند. این هم دائمی بود. موقعی که آقای زنجانی نمی‌آمد، خود امام می‌خواند. به
اعتبار اینکه امام فلسفه درس داده بود، بعضی از آقایان مهرهایشان را برمی‌داشتند و
می‌رفتند و پشت سر ایشان نماز نمی‌خواندند، ولی بعداً آنها هم گرویده بودند. این
هم نماز ظهر و عصر بود که دائماً این کار را می‌کرد. نماز مغرب و عشاء را امام
با آقای آسید محمدتقی خوانساری می‌خواند.

نماز ایشان کجا بود؟

مرحوم آقای خوانساری در مدرسه فیضیه
نماز می‌خواند. موقعی که ایشان نمی‌آمد، پدر همسرشان -آقای اراکی- می‌خواند.

آن موقع یادم می‌آید مرحوم امام، چند بار درس ما
را تعطیل کرد که به عیادت مرحوم آقای بروجردی که در بیمارستان بود، برود و در عین
حال ایشان را دعوت کند که به قم بیاید.

آقای بروجردی آن زمان کجا بود؟

در بروجرد. ایشان مریض شده و رفته
بود به بیمارستان…

فیروزآبادی…

امام رفت به آنجا و از ایشان دعوت
کرد. بعضی از آقایان که آن موقع بودند، در آن موقع در قم این‌طور نبود که در رأس
همه امور یک نفر واقع شود. آقای خوانساری بود، آقای صدر بود، آقای فیض بود، مرحوم
آقای حجت بود. اینکه یک نفر باشد، این‌طور نبود. آیت‌الله بروجردی کانه مسلّم بود که مورد اتفاق همه است و ایشان
وارد شد و همه به پیشواز ایشان رفتند. امام بعد از آن درس خارج را شروع کرد.

نه‌تنها امام، آقای داماد هم كه
مکاسب می‌گفت مکاسبش را تبدیل کرد به خارج. آقای گلپایگانی کفایه می‌گفت، ایشان هم درسش را تبدیل
کرد به خارج. امام هم که داشت اصول می‌گفت، آن را تبدیل کرد به خارج. آقای مطهری و آقای منتظری در
طبقه بالای فیضیه اتاق داشتند. امام در آنجا درس اصول می‌گفت و من هم شرکت می‌کردم. 

دور اول درس اصول امام بود؟

بله…

آن موقع چند نفر بودند؟

در حدود 6، 7 نفر.

پس جنابعالی در دور اول اصول امام،
حاضر بودید؟

بله…

آن 6 نفر چه کسانی بودند؟

آقای مطهری، آقای منتظری، من بودم،
آقایان مرعشی بودند و یک نفر دیگری هم بعدها آمد. آقای آشیخ اسدالله نجف‌آبادی… ایشان هم بود.

همیشه امام «رضوان‌الله‌علیه»
درس  که تمام می‌شد، مي‌رفتند
به زيارت حرم.

درس قبل از ظهر بود؟

نه، بعد از ظهر بود.
ایشان می‌رفت و به حرم مشرف می‌شد.

امام يك روز در درس فلسفه‌اش فرمود
درس فردا را بنويسيد و بدهيد به من اگر زیر نامه‌ کسی نوشتم نیا، دیگر به درس من
نیاید، من بدانم و خودش، کس دیگر متوجه نشود. لهذا من هم نوشتم و دادم به امام.  یادم می‌آید می‌خواستم به  حرم حضرت معصومه«س» مشرف بشوم. دیدم امام زیارت
کرده و می‌خواهد از در کوچک بیرون بیاید. نامه مرا داد. در زیرش نوشته بود «خوب
حفظ شده». يعني مطلب را خوب فهميده.

ایشان تا اواخر به این گریز می‌زد.
می‌گفت قحط‌الرجال است که من فلسفه می‌گویم! آقای آشتیانی…

آمیرزا مهدی آشتیانی؟

 بله. ایشان که آمد، امام درس فلسفه‌اش را تعطیل کرد و به ما فرمود
بروید به درس ایشان. ما هم رفتیم. آمیرزا مهدی در آنجا سه ماه بیشتر نماند. بعد از
آن به تهران رفت. ایشان در مدرسه سپهسالار درس می‌گفت.

 بعد از آن، من مشرف شدم به مشهد. در همان سال  آيت‌الله حجت براي زيارت به مشهد آمد. در آنجا
من آقای [علامه] طباطبائی را نمی‌شناختم. دیدم سیدی هست پیش مرحوم آقای حجت می‌آید و آقای حجت به ایشان خیلی
احترام می‌گذارد. بعداً شناختم که ایشان آقای آسید محمدحسین قاضی
طباطبایی است.

من در آنجا نزد “شیخ سیف‌الله ئیسی” بخشي از اشارات و شفا را خواندم.
رياضيات و علم هيئت و نجوم را هم پيش مرحوم آشيخ محمد رضاي كلباسي خواندم.

وقتی که برگشتم قم، آقای قاضی
طباطبایی [علامه طباطبائی] هم به قم آمد و در همان اتاقی که گفتم در فیضیه مي‌آمد
و براي من به تنهايي درس فلسفه را شروع كرد.

بعد از آن، امام هم اصولش را توسعه
داد و هم درس فقه‌اش را. در فقه طهارت را درمسجد محمدي

می‌گفت..

  مسجدی که جنب حرم بود و حالا افتاده در شبستان
امام خميني…

اصول را هم تقریباً دوباره گفت که من
باز با ایشان شروع کردم 

دور دوم؟

دور دوم را در آنجا شروع کرد و من
درس اصول را می‌رفتم، از آنجا وقتی که امام درس را تمام می‌کرد، با هم به درس آيت‌الله
بروجردي مي‌آمديم. امام یک خصوصیت و اخلاق خاصی داشت وتا آن آخر كه آيت‌الله
بروجردي درس داشت، درس ايشان را مي‌رفت. آقاي داماد هم همين‌طور بود. اين يكي از
خصوصيات‌هاي امام «رضوان‌الله عليه» بود.

برای احترام و تقویت جایگاه مرجعیت؟

نه، این‌طور بگویید که به اعتبار احیای
حوزه. حوزه قم را ایشان می‌خواست احیا شود.

نکات جالبي را اشاره فرمودید.
جنابعالی چه سالي به نجف مشرف شديد؟

مثل اینکه سال 1334 بود.

پس شما 10 سال جلوتر از زماني كه
امام به نجف آمدند آنجا بوديد؟

بله تا “خان نصف”  كه بين نجف و كربلاست به استقبال ايشان رفتيم.
امام هم در نجف به منزل ما آمدند.

یادتان هست که آن
موقع تلقی حوزه نجف در قبال بحث حکومت اسلامی که امام مطرح کرده بودند، چه بود؟

هدف شاه و مخالفین [از
تبعید امام به نجف] این بود که امام در آنجا خرد بشود، اما امام درسش را در مسجد ترک‌ها(شیخ
انصاری) شروع كرد. درس امام در آنجا خیلی رونق گرفت. شما خودتان می‌دانید.

بله ما هم درس امام
می‌رفتیم.

امام در آنجا خیلی
ترقی کرده بود.

علاوه بر اينكه
جایگاه علمی امام در آنجا شکفته شد، بعد از رحلت آقای حکیم «رحمه ‌الله‌علیه» هم دایره مرجعیت امام از مرزهای ایران گذشت.

نه‌تنها آن موقع،  حتی قبل از آن.

ولی بحث حکومت
اسلامی، در مجموعه حوزه‌ها، مخصوصاً در حوزه نجف بحث جدیدی بود.

 من ندیدم که آقایان درباره این بحث امام در آنجا
اشکالی بکنند. خوب گرفته بود.

 یعنی 
این ایده امام تلقی به قبول شد؟

همین‌طور است.

ویژگی‌های خاصی را از
حضرت امام فرمودید که برایمان جالب بود.

امام در نجف هر شب
خود را ملزم می‌دید که به زیارت حرم امیرالمؤمنین«ع» برود. در قم هم من
امام را اين‌طور دیدم. مراجع دیگر مثل او نبودند که  مقید باشند هر صبح و هر شام مشرف بشوند.

نجف که بودیم، بعضی
از آقایان مریض‌الحال یا بیماردل به امام اشکال گرفته بودند…

که چرا می‌روید به
حرم؟

وقتی هیچ نقطه ضعفی
در کسی نمی‌یابند، ببینید به چه چیزهایی ایراد می‌گیرند! اشکالی که
گرفته بودند این بود که امام هر شب به حرم می‌رود و این کار
حرامی است!

چرا؟

دلیلش این است که
چون ایشان هر شب به حرم می‌رود و آقایان مراجع دیگر نمی‌روند، این باعث وهن
مراجع دیگر می‌شود، بنابراین این کار امام، کار خلافی است!

من می‌دانم که آقایان دیگر این تقید
را نداشتند. این از خصوصیات امام بود که هر شب به حرم مشرف می‌شد. در قم هم ایشان را همان‌جور
دیدم که هر صبح و شام مشرف می‌شد.

این اوج نقطه قوت
امام بود. روحیه عبودیت و بندگی و اخلاص و شجاعت و…

 آنچه که مرا به امام  جذب کرده بود، همان اخلاص امام بود…

بعد از پیروزی
انقلاب حضرتعالی در تبریز تشریف داشتید یا باز در قم بودید؟

در زمان پیروزی
انقلاب در قم بودم. در تبریز مرحوم آقای قاضی و آقای مدنی هر دو بودند. بعداً که
مرحوم آقای مدنی برگشت به همدان، باز آقای قاضی بود. بعد از آنکه آقای قاضی «رضوان‌الله‌علیه» را به شهادت رساندند،
مرحوم آقای مدنی رفتند به تبریز. بعداً كه ايشان را به شهادت رساندند، آقاي مشكيني
رفت به آنجا، بعد از آن بنا شد كه من بروم. من رفتم و به امام عرض كردم كه من نمي‌توانم
اداره كنم. ايشان فرمودند شما مي‌توانيد اداره كنيد و بايد برويد و من ملزم شدم و
رفتم به تبريز…

بعضی از رفقا مي‌گفتند
دوتایی نيست كه سه تا نشده باشد… دو تا را شهيد كردند، حالا نوبت توست!

در آنجا اول وارد كه شدم، اولین خطبه‌ای
که خواندم و خواستم خودم را معرفی کنم، گفتم من “مسلم” هستم و از طرف “امام” آمده‌ام!

ولی آنجا کوفه
نبود!

مردم هم شعار دادند: “ما اهل
کوفه نیستیم امام تنها بماند”.

 این شعار هم گویا از آن موقع مرسوم شد. آن مردم،
مانند اهل کوفه نبودند که امام و مسلم امام را تنها بگذارند…

از نظر مفهومی، نظر
جنابعالی راجع به ولایت فقیه چیست؟

من به ولایت فقیه
قائل هستم، خودم هم در درس مکاسب انشاءالله  بحث ولایت فقیه را شروع خواهم کرد. اگر ولایت
فقیه نباشد، اسلام انسجام پیدا نمی‌کند.

آشنایی و ارتباط حضرتعالی
با مقام معظم رهبری به چه زمانی برمی‌گردد؟

ارتباطم با آقای
خامنه‌ای که خدا انشاءالله حفظش کند،… وقتی امام جمعه تبريز بودم، آن روزها شورای
سیاستگذاری ائمه جمعه‌ نبود. ائمه جمعه سه نفر را انتخاب کرده بودند و دو نفر هم
انتصابی بودند. یک نفر امام جمعه قم که آقای مشکینی بود، یکی هم امام جمعه تهران
که آیت‌الله خامنه‌ای بود. ایشان هم رئیس‌جمهور بود و هم از طرف امام
امام جمعه بود که الان هم امام جمعه اصلی تهران خود ایشان است. سه نفر هم انتخابی
بودند، یکی بنده بودم، یکی آقای طاهری، یکی هم آقای خاتمی امام جمعه یزد. 

ما پنج نفر اقلاً
در هر ماه یک جلسه داشتیم و راجع به ائمه جمعه کشور صحبت می‌کردیم. این جلسه در ریاست‌جمهوری
در دفتر آقای خامنه‌ای بود. ارتباطم با آقای خامنه‌ای از اینجا شروع شد. ایشان از
حیث مواظبت و عبادت، از حیث دعا و چیزهای دیگر، اخلاق خاصی دارند. من تا به حال از
آقای خامنه‌ای یک عیبی ندیده‌ام. یک آدم مخلص، پاک به تمام معنا. نعمتی است که خدا
داده و باید قدرش را بدانیم.

من آقای خامنه‌ای را نعمت می‌دانم. مردم هم
باید این را بدانند. شما خودتان می‌دانید، من هم می‌دانم که اگر آقای خامنه‌ای نبود و کس دیگری بود، وضع ما
این‌طور نبود. ايشان یک نعمت الهی است. ما باید قدرش را بدانیم.

آقای خامنه‌ای خصوصیت‌هايی دارد که مردم
باید بدانند و توجه کنند. همیشه بالای سرش عکس امام است. این خصوصیت خاصی است. ایشان
اصلاً خودش را در مقابل امام هيچي نمی‌بیند. آیت‌الله خامنه‌ای دارد اثبات می‌کند
كه راه امام را زنده نگاه داشته است.

جریاناتی که در
دوره بعد از رحلت امام اتفاق افتاد، مشابه بعد از رحلت پیامبر اکرم«ص» که دوره
سختی برای حضرت امیر«ع» بود، شاید خیلی سخت‌تر از سختی‌های زمان پیامبر«ص»
بود…

قطعاً همین‌طور
بود. جای شبهه‌ای نیست.

در دوران پس از
رحلت حضرت امام و رهبری مقام معظم رهبری، سختی‌ها و دشواری‌ها و غربت‌ها و گاهی غرض‌ورزی‌ها و کینه‌ورزی‌ها را شاهد بودیم
که یکی از جلوه‌های آن فتنه سال 88 بود و تحرکی که بعضی‌ها کردند و همراه
با آنها بهایی‌ها، سلطنت‌طلب‌ها، اسرائیل،
امریکا و همه عناصر ضدانقلاب با این جریانات همسو شدند در تقابل با نظام؛ تمرکز
آنها هم روی تقابل با ولایت فقیه و ولی‌فقیه بود.

در فتنه 88 حقیقت
مطلب این است که دشمنان اسلام خیلی سرمایه گذاری کردند و شرایط بسیار سختی را به
وجود آوردند. اما خدا حفظ کرد و نقش ولایت فقیه و رهبری به خوبی ثابت شد..

در پایان سخن،
حضرتعالی برای اینکه انقلاب و ملت و امام و امت راه سلامت را برای موفقیت بیشتر طی
کند، چه توصیه‌هایی می‌فرمایید؟

شما این را ملاحظه
بفرمایید. من عقیده‌ام این است که امریکا و اسرائیل اگر اختلاف در جايی نباشد، نمی‌توانند
حمله کنند. اینها به عراق چطور حمله کردند. اگر در عراق اختلاف نبود، نمی‌توانستند
حمله کنند. الان به افغانستان حمله کرده‌اند. در افغانستان اختلاف را خودشان دارند
ایجاد می‌کنند. این طالبانی را که می‌گویند، چه کسی درست کرد؟

ساخته و پرداخته
خودشان است.

القاعده را چه کسی
تأسیس کرد؟ خود اینها. در ایران تا  زمانی
که وحدت که متکی به رهبر انقلاب است، حفظ بشود، ما از هیچ  چیز ترسی نداریم بحول قوه الهی. همه علما باید
متوجه به این معنا باشند که این وحدت را حفظ کنند. حفظ وحدت با چه چیزی میسر است؟
با وحدت حول رهبری. این توصیه من است.

جزاکم الله خیرا.
به شما خیلی زحمت دادیم…

همه شما را به خدا
می‌سپارم. آقای خامنه‌ای را هم به خدا می‌سپارم. انشاءالله این نعمت را خداوند بر ما
مستدام بدارد.

انشاءالله. از
حضرتعالی هم بسیار متشکریم. ‌

سوتيترها :

*نماز جماعت امام همیشگی و دائمی
بود… نماز ظهر و عصر را با آقای [سید احمد] زنجانی در مدرسه فیضیه می‌خواند… موقعی که آقای زنجانی
نمی‌آمد، خود امام می‌خواند. به اعتبار اینکه امام فلسفه درس داده بود، بعضی از
آقایان مهرهایشان را برمی‌داشتند و می‌رفتند و پشت سر ایشان نماز نمی‌خواندند، ولی بعداً آنها هم
گرویده بودند

 *امام يك روز در درس فلسفه‌اش فرمود درس فردا را
بنويسيد و بدهيد به من اگر زیر نامه‌ کسی نوشتم نیا، دیگر به درس من نیاید، من
بدانم و خودش، کس دیگر متوجه نشود. لهذا من هم نوشتم

*امام در روزهای
پنجشنبه در زیر همان کتابخانه فیضیه درس اخلاق 
داشت. فقط هم طلبه‌ها نمی‌آمدند، بازاری‌ها و دانشگاهی‌ها هم می‌آمدند، ولی
درس اخلاق  امام طوری بود که  انسان یک روز که به درس اخلاق ایشان می‌رفت، دیگر تا آخر هفته آدم بود

* هدف شاه و مخالفین [از تبعید امام به نجف] این بود که امام
در آنجا خرد بشود، اما امام درسش را در مسجد ترک‌ها(شیخ انصاری) شروع كرد. درس
امام در آنجا خیلی رونق گرفت. امام در آنجا خیلی ترقی کرد.

*بعد از آنکه آقای
قاضی را به شهادت رساندند، مرحوم آقای مدنی رفتند به تبریز. بعداً كه ايشان را به شهادت
رساندند، آقاي مشكيني رفت به آنجا، بعد از آن بنا شد كه من بروم… بعضی از رفقا
مي‌گفتند دوتایی نيست كه سه تا نشده باشد… دو تا را شهيد كردند، حالا نوبت توست!

*من تا به حال از
آقای خامنه‌ای عیبی ندیده‌ام. یک آدم مخلص، پاک به تمام معنا. نعمتی است که خدا
داده و باید قدرش را بدانیم.من آقای خامنه‌ای را نعمت می‌دانم. مردم هم باید این را بدانند.
شما خودتان می‌دانید، من هم می‌دانم که اگر آقای خامنه‌ای نبود و کس دیگری بود، وضع ما
این‌طور نبود. ايشان یک نعمت الهی است.

* در ایران تا وحدت که متکی به رهبر انقلاب است، حفظ بشود، ما
از هیچ  چیز ترسی نداریم بحول قوه الهی.
همه علما باید متوجه به این معنا باشند که این وحدت را حفظ کنند. حفظ وحدت با چه
چیزی میسر است؟ با وحدت حول رهبری. این توصیه من است.

در آستان امامان«علیهم
السلام»

آیت الله سید
احمد خاتمی

اشاره: در سلسله مقالات  تحت عنوان “در
آستان امامان“، به شرح زيارت
جامعه كبيره که از ارمغان‌های امام علی النقی«ع» و جامعترين متن امام‌شناسي شيعي
است، پرداختیم. در فرازهاي قبل گفته شد كه ولايت اهل بيت«ع» مايه سعادت است و
دشمني با آنها مايه نابودي و هلاكت. در اين بحث به شرح برخي از فرازهاي ديگر اين زیارت
مي‌پردازيم و نقطه مقابل ولايت و سرنوشت کسانی كه در اين سنگرند را مورد بررسی قرار
می‌دهیم.

منكران امامان: وَ خابَ مَن جحَدَكُم

آن كس كه انكارتان كند، شكست خورده و
ناكام است.

واژه خابَ

واژه خاب به معناي ناكام شدن است. بقائيس
اللغه مي‌گويد: «اصلٌ واحد يَدُلُ علي عدم فائده و حرمان».⁽¹⁾ قير مي‌گويد:
«خاب نجيب خيبه لم يظفر بما طلب»؛⁽²⁾ اين واژه به معناي آن است كه
انسان به هدفي كه مي‌خواهد نرسد (ناكام بماند). در كتاب التحقيق، اين
واژه به معناي محروم ماندن پس از ديد و آرزو آمده است. اين واژه در 5 آيه قرآن: 1ـ
سوره ابراهيم آيه 15، 2ـ سوره طه آيه 21، 3ـ سوره طه آيه 111، 4ـ سوره الشمس آيه 9
و 5ـ آل‌عمران آيه 127به کار رفته است.

واژه جحد

«واژه جحد» به معناي انكار كردن است.
حنيس بن احمد نحوي از قديمي‌ترين لغوي‌هاي عرب كه شاگرد امام باقر«ع» است، مي‌گويد:
«الجحد ضدالاقرار كالانكار والمعرفه»؛⁽⁴⁾ جحد ضد اقرار است مانند انكار
كه در مقابل معرفت است. جويري گفته است «الجحود الانكار مع العلم»؛⁽⁵⁾
جحود انكار عالمانه است.

ابن فارس گويد جحود در اصل لغت به معناي
كم‌خير بودن چيزي است. به سال كم‌باران هم «عم جحد» گفته مي‌شود؛ سال كم‌خير. او
جحود در مقابل اقرار را هم از همين ريشه مي‌داند و مي‌گويد «انكار عالمانه، جحود
است».⁽⁶⁾

تفاوت جحد و انكار آن است كه جحد، اخص از
انكار است، زيرا جحد انكارش واضح است و ويژگي عالمانه بودن را دارد.⁽⁷⁾

تفسير جمله

«ناكامند آنان كه با علم به مقام والاي
شما، انكارتان كردند». در حقیقت هم در دنياي خود ناكامند و هم در آخرت. اما در
دنيا از اين رو كه نور در مكتب اهل بيت است: « منكران اهل بيت‌، مانند كساني‌ هستند
كه براي خاموش كردن خورشيد به پستويِ تاريكِ خانۀ خويش پناه مي‌برند. آنان تنها از
تابش انوار گسترده خورشيد و فوايد آن بي‌بهره‌اند و هرگز نمي‌توانند كمترين زياني
به خورشيد برسانند».⁽⁸⁾

هر كسي در زندگي در پي خوشبختي است و مي‌خواهد
در اين دنيا كامروا باشد و بهره شايسته و مفيد از دنيايش ببرد. رسیدن به این
مقصود، تنها با اقرار به مقام والاي امامان و بهره بردن از رهنمودهاي آنان به دست
مي‌آيد. اين ناكامي دنيا.

اما ناكامي آخرت نيز واضحتر است، زيرا
كالايي كه در آن جهان رونق و خريدار دارد، عمل صالح است. اين عمل صالح بدون پيروي
از رهنمودهاي امامان امكان‌پذير نيست. در قيامت «قرب به حق» است كه سرنوشت
سعادتمندانه انسان را رقم مي‌زند. اين «قرب» بدون ولايت امكان ندارد، زيرا روح
اعمال صالح ولايت است و اعمال صالح منهاي ولايت همانند جسد بي‌روح است.

در روايات فراواني آمده است پايه‌هاي
عملي اسلام عبارتند از: 1ـ نماز، 2ـ زكات، 3ـ حج، 4ـ روزه و 5ـ ولايت.

در روايتي آمده است كه زراره مي‌گويد: از
حضرت پرسيدم برترين اين پايه‌ها كدام است؟ فرمود: ولايت؛ «لانها منتامهم و الوالي
هو الاليس عليهن» زيرا ولايت كليد آن پايه‌ها و والي، راهنماي «انجام درست»
آنهاست.⁽⁹⁾در روايت ديگر آمده كه «ولم یناد بشيءٍ ما نودي بالولايه»؛
به اندازه‌اي كه به ولايت توصيه شده به پايه‌هاي ديگر نشده است.⁽¹⁰⁾

با اين تفسير، رمز ناكامي دورافتادگان از
ولايت روشن شد.

جدايي از اهل بيت: وَ
ضَلّ مَن فارَقكُم

و هر كس از شما جدا شود، گمراه است. دليل
راه سعادت، امامانِ نورند و جدايي از آنان همان و گمراهي همان.

طي اين مرحله بي‌همرهي خضر مكن

ظلمات است بترس از خطر گمراهي

پرواضح است كه مقصود از همراهي و جدايي
اينجا همراهي و جدايي نسبت به كسي است. «من فارقكم» يعني راهش را از شما اهل بيت
«ع» جدا كند. راه اهل بيت، بندگي خداست. آنان به استقبال جلوه‌هاي برجستۀ بندگي
همچون نماز، روزه، حج و… مي‌رفتند و اين «نُسُك» امامان، قصه‌هاي خواندني فراوانی
دارد. راه اهل بيت راه دگردوستي و خدمت به بندگان خداست؛ خدمات امامان به محرومان
حتي دشمنانشان نقطه برجسته‌اي است كه هر كس حتي گذرا مروري هر چند سريع در زندگي
آنان داشته باشد، آن را مي‌يابد. صفاتي همچون زهد و وارستگي از دنيا، شجاعت و
آزادگي، از مكتب آنان الهام گرفته می‌شود.

«ضلّ مَن فارقكم» يعني آنان كه راهشان را
از شما جدا كردند به ورطه گمراهي غلطيدند. تحقيقاً مي‌توان گفت سرچشمه انحرافات
بعد از پيامبر بخصوص در عرصه فرهنگي، جدايي از اهل بيت«ع» بوده است.

تمسك به اهل بيت«ع»: وَ فازَ مَن تَمَسّك
بِكُم

فوز به معناي موفق شدن، پيروز شدن و به
دست آوردن خير است. راغب گويد: «الفوز الظفر بالخير مع حصول السلامه»؛ فوز دستيابي
به خير همراه با سلامت است.⁽¹¹⁾

«فوز» به معناي پيروزي در مسابقات هم
هست. به راستي زندگي ميدان مسابقه است. برنده اين مسابقه آنانند كه در مسير اهل
بيت «عليهم‌السلام» هستند. پيامبر اكرم«ص» فرمود: «من تمسك بعترتي من بعدي كان من
الفائزين» (كفايه الاثر، ص 22)؛ هر كس پس از من به عترتم تمسك جويد از رستگاران
است. «تمسك به عترت» به معناي چنگ زدن عملي به رهنمودهاي آنان است نه تنها دم زدن
شعاري و بس.

پناهگاه بودن اهل بيت«ع»: وَ اَمِنَ مَن
لَجَأ اِلَيكُم

هر كس به شما پناه آورد ايمني جست

ابن فارس گويد: «اللجأ و الملجاء المكان يلجي
اليه»؛⁽¹³⁾ اين واژه به معناي پناهنده شدن است و به همين دليل به
پناهگاه ملجأ گفته مي‌شود. امامان، پناهگاهِ آرامبخش هر پناهجويي هستند. واژه «امن»
و«پناهگاه» هميشه مرادف با «خطر» است. تا خطري نباشد چه پناهگاهي؟ بايد ديد خطر
چيست كه پناهگاه آن اهل بيت«ع» هستند. اين خطر، گناه و معصيت است. آنان پناهگاهند.
اگر به راستي انسان صادقانه آنها را واسطه درگاه خداوند قرار دهد، همان‌گونه كه
شفاعت نبي‌اكرم«ص» تأثيرگذار است، وساطت و شفاعت آنان نيز تأثيرگذار است و انسان را
از خطر سقوط از انسانيت و سقوط در جهنم مي‌رهاند.

«وَلَوْ أَنَّهُمْ إِذ ظَّلَمُواْ أَنفُسَهُمْ جَآؤُوكَ فَاسْتَغْفَرُواْ
اللّهَ وَاسْتَغْفَرَ لَهُمُ الرَّسُولُ لَوَجَدُواْ اللّهَ تَوَّابًا رَّحِيمًا»⁽¹⁴⁾؛
آنان آنگاه كه بر خويش ستم كردند نزد تو بيايند و از خدا طلب مغفرت كنند و پيامبر
نيز براي آنان آمرش بخواهد، خدا را توبه‌پذير و رحيم خواهند يافت.

اين آيه پاسخ كساني است كه توسل جستن به پيامبر يا امام را نوعی شرك مي‌دانند،
زيرا آيه صريحاً مي‌گويد آمدن به سراغ پيامبر، او را بر درگاه خدا شفيع قرار دادن
وساطت و استغفار او براي گنهكاران مؤثر و موجب پذيرش توبه و رحمت الهي است. اگر
وساطت، دعا، استغفار و شفاعت خواستن از پيامبر شرك بود، چگونه امکان داشت قرآن
چنين دستوري به گناهكاران بدهد. نكته قابل توجه اين است كه افراد خطاكار بايد نخست
توبه كنند و از راه خطا برگردند، سپس براي قبول توبه خود از استغفار پيامبر نيز بهره
گیرند. آري اين است معناي پناهگاه!

«وَمَا كَانَ اللّهُ لِيُعَذِّبَهُمْ وَأَنتَ فِيهِمْ وَمَا كَانَ اللّهُ
مُعَذِّبَهُمْ وَهُمْ يَسْتَغْفِرُونَ»⁽¹⁵⁾؛ هرگز خداوند آنان را تا تو
در ميانشان هستي مجازات نمي‌كند همچنان كه آنان تا زماني كه آمرزش می‌طلبند عذاب
نمي‌كشند.

ناگفته نگذاريم امامان «عليهم‌السلام» حتي در عرصه حل مشكلات اين جهانی
مؤمنان هم كارگشايي دارند، اما با شرايط خود؛ یعنی همان شرايطي كه در استجابت دعا
گفته مي‌شود. بدين معني گاه پرونده‌اي بسته شده، بيماري عمر خود را كرده و اجل
محتومش رسيده، اينجا ديگر نه دعای خودش اثر دارد نه دعاي معصوم. همچنین گاه رفتار
انسان به گونه‌ای است كه زمينه استجابت و تأثيرگذاري دعاي معصوم را از بين مي‌برد.
اينجا مشكل از فاعل نيست، بلكه مشكل از قابل است!

فراوانند کسانی که در گذشته و حال، با توسل به اهل بيت «عليهم‌السلام» گره از
کارشان باز شده است؛ حتي آنان كه مسلمان و شيعه هم نبوده‌اند. خاطرات اينان مجلدات
كتاب‌هاي قطور را تشكيل مي‌دهد. جالب اين است اين پناهگاه‌هاي مطمئن نه تنها ملجأ
انسان‌ها، كه «ملجأ حيوانات» هم هستند. نمونه‌هاي فراواني از پناهندگي «حيوانات به
امامان» و پناه دادن آنها در منابع معتبر آمده است.

تصديق اهل بيت«ع»: وسلم من صدقكم

هر كه تصديقشان كند سالم مي‌ماند.

تصديق امامان، اقرار به درستي راهي است كه آنان رهنمون شده‌اند. اين اقرار
انسان را در مسير عمل قرار می‌دهد و اين خود سبب مي‌شود در فراز و نشيب‌هاي
روزگار، آنجا كه غبار شبهه، فتنه و غبارهاي ديگر هست سلامت حاصل شود. از همه مهمتر
سلامت اعتقادي است كه تنها با تصديق اهل بيت «عليهم‌السلام» به دست می‌آید.

«اعتقاد درست» را تنها بايد در مكتب پيامبر و آل گرامي‌اش ديد و بس. آنها
مصداق بارز «صادقين» هستند. تصديق اين «صادقين»، سرمايه سلامت است: «يَا أَيُّهَا
الَّذِينَ آمَنُواْ اتَّقُواْ اللّهَ وَكُونُواْ مَعَ الصَّادِقِينَ»⁽¹⁶⁾؛
مؤمنان! تقوا پيشه كنيد و با صادقان باشيد.

در روايات فراواني مصداق بارز و در برخي از روايات تنها مصداق صادقان به
نحو اطلاق، امامان شيعه «سلام‌الله عليهم اجمعين» معرفي شده‌اند.

اعتصام به اهل بيت: و هدي من اعتصم بكم

هر كس به شما بپيوندد، هدايت مي‌شود.

«اعتصام به معناي پيوستن و چنگ زدن به چيزي است». اعتصام به اهل بيت، رهروي
راه آنان است. «وَاعْتَصِمُواْ بِحَبْلِ اللّهِ جَمِيعًا وَلاَ تَفَرَّقُواْ»⁽¹⁷⁾؛
و همگي به ريسمان الهي چنگ زنيد و پراكنده نشويد.

مقصود از «حبل‌الله» چيست؟ برخي گفته‌اند منظور قرآن است، برخي گفته‌اند مقصود
اسلام است. در رواياتي آمده است كه مقصود، خاندان پيامبر و امامان معصوم هستند. در
تفسير عياشي از امام باقر«ع» آمده است كه ريسمان الهي، آل‌محمد«ص» اند كه مردم
مأمورند به آنان تمسك جویند. ⁽¹⁸⁾

به نظر مي‌رسد تمسك به اهل بيت، جامعترين معناي اين واژه است، زيرا تمسك به
آنان هم تمسك به قرآن و هم تمسك به اسلام است، زيرا راه آنان راهي جز راه اسلام و
قرآن نيست.

آري اين امامان با اين ويژگي‌ها راهنماي بهشتند: «من اتبعكم فالجنة مأواه» (هر
كس از شما اطاعت كند بهشت جايگاه اوست) و «من خالفكم النار مثواه» (هر كس با شما مخالفت
كند آتش دوزخ جايگاه اوست).

پي‌نوشت‌ها:

1ـ لقائيس
اللغة، ج 2، ص232.

2ـ مصباح
المنير، نيومي، ج 1، ص185.

3ـ التحقيق، ج
3، ص 156.

4ـ العين، ج
3، ص 72.

5ـ‌ اللفقه، ج
2، ص451.

6ـ معجم مقائيس اللغة، «واژه
جحد».

7ـ المعجم، ج
9، صص 74 تا 88، در اين واژه به تفصيل سخن گفته است.

8ـ تفسير قرآن
ناطق، ص 532.

9ـ وسائل
الشيعه، ج 1، ابواب مقدمه العبادات، باب 1، ح 2.

10ـ همان، ج
10.

11ـ مفردات، راغب،
ص 387.

12ـ كفايه
الاثر، ص 22.

13ـ مقائيس اللغة، واژه لجأ.

14ـ سوره نسا،
64.

15ـ سوره
انفال، آيه 119.

16ـ سوره
توبه، آيه 119.

17ـ سوره آل‌عمران،
آيه 103.

18ـ تفسير
عياشي، ج 1، ص 102.

سوتیترها:

*منكران اهل بيت‌،
مانند كساني‌ هستند كه براي خاموش كردن خورشيد به پستويِ تاريكِ خانۀ خويش پناه مي‌برند.
آنان تنها از تابش انوار گسترده خورشيد و فوايد آن بي‌بهره‌اند و هرگز نمي‌توانند
كمترين زياني به خورشيد برسانند.

* كالايي كه در آن جهان رونق و خريدار دارد،
عمل صالح است که بدون پيروي از رهنمودهاي امامان امكان‌پذير نيست. در قيامت «قرب
به حق» سرنوشت سعادتمندانه انسان را رقم مي‌زند که بدون ولايت امكان ندارد، زيرا
روح اعمال صالح ولايت است و اعمال صالح منهاي ولايت همانند جسد بي‌روح است.

* تصديق امامان، اقرار به درستي راهي است كه
آنان رهنمون شده‌اند. اين اقرار انسان را در مسير عمل قرار می‌دهد و اين خود سبب
مي‌شود در فراز و نشيب‌هاي روزگار، آنجا كه غبار شبهه، فتنه و غبارهاي ديگر هست
سلامت و از همه مهمتر سلامت اعتقادي حاصل شود.

حضرت آیت الله حسین مظاهری

يکي از موانع
سقوط انسان که از نظر قرآن کريم در رديف نماز است، خدمت به خلق خداست. اساساً آيات
نوراني قرآن بر انفاق و نماز توأمان تأکيد مي‌ورزد، به گونه‌اي که در آيات
متعدّدي، در کنار تأکيد بر اقامۀ نماز، بر رسيدگي به مخلوقات و دستگيري از بندگان
خداي تعالي پافشاري کرده است.  

خداوند متعال در
آيات ابتدايي سورۀ بقره، پیش از هرچيز، قرآن کريم را هدايتگر متّقين برمي‌شمرد و سپس
با تعريف متّقين، به نماز و انفاق به عنوان دو مانع مهمّ سقوط انسان اشاره مي‌فرمايد.
در واقع اين آيات شريف مي‌فرمايد که قرآن هدايتگر متّقين است و متّقين کساني هستند
که به خداوند، پيامبر، معاد، امام زمان و بالأخره به غيب ايمان دارند. به عبارت
ديگر متّقين کساني هستند که از نظر زير بنا و پايۀ اعتقادي، محکم و استوارند و
علاوه بر آن، به نماز و انفاق نيز اهميّت ويژه مي‌دهند. به عبارت رساتر، خداوند
متعال اجازه نمي‌دهد نمازگزاران واقعي و خدمتگزاران به خلق او، سقوط کنند. ائمۀ
طاهرين«سلام‌الله‌عليهم» و بويژه در زمان حاضر،  قطب
عالم امکان حضرت وليّ عصر«ارواحنافداه» در بن بست‌ها دست او را مي‌گيرند و او را
از خطر گمراهي و انحراف مي‌رهانند.

جايگاه متعالي
خدمت به خلق خدا در تعاليم ديني

خدمت به خلق
خدا، در فرهنگ تعاليم قرآن و عترت، ارزش و ثواب فراواني دارد. حتّي در روايات،
دستگيري از ديگران و گره گشودن از مردم، نسبت به برخي اعمال عبادي نظير حج يا عمرۀ
مستحب، از ثواب والاتري برخوردار است.

مرحوم کليني در
کتاب شريف کافي روايتي از امام صادق«سلام‌الله‌عليه» نقل مي‌کند که حقيقتاً بهت‌آور
است. ابان بن تغلب مي‌گويد: از امام صادق«سلام‌الله‌عليه» شنيدم که فرمودند: هرکس
خانۀ خدا را طواف کند، خداوند عزّوجلّ شش هزار حسنه براي او مي‌نويسد و شش هزار
گناه از او مي‌آمرزد و شش هزار درجه به وي عطا مي‌فرمايد و شش هزار حاجت از او
برآورده مي‌سازد. سپس فرمودند: «گره‌گشايي از کار يک مؤمن، ده برابر اين طواف
فضيلت دارد»!(قَضَاءُ حَاجَةِ الْمُؤْمِنِ أَفْضَلُ مِنْ طَوَافٍ وَ طَوَافٍ
حَتَّى عَدَّ عَشْراً).[2]

نظير اين روايت،
در کتب روايي فراوان يافت مي‌شود و حاکي از جايگاه ويژه و بي‌نظير خدمت به خلق
خدا، در تعاليم ديني است.

اهل معرفت و
اولياي الهي ارزش و فضيلت خدمت‌رساني به مخلوقات را درک مي‌کنند و از اين جهت، اگر
يک شبانه روز خدمت به خلق خدا نکنند، گويا گم کرده‌اي دارند.

اميرالمؤمنين«سلام‌الله‌عليه»
در راه، به يک پيرمرد مسيحي برخوردند که گدايي مي‌کرد. آن حضرت تعجب کردند و معناي
تعجب ايشان اين است که به او رسيدگي کردند و او را از گدايي نجات دادند. امّا بعد
با يک تشري فرمودند: وقتي جوان بود از جواني او کار کشيديد و حالا کار رسيده به
جايي که گدايي مي‌کند؟[3] معصومين«سلام‌الله‌عليه» تا اين اندازه حتی به فکر اهل
کتاب بودند، چه رسد به فکر مسلمانان.

رابطه با خداوند
و رابطه با بندگان او، دو بال پرواز

آدمي براي صعود
و پيشرفت معنوي و در واقع براي پرواز، محتاج دو بال است: رابطه با خداوند و رابطه
با مردم.

کسي که از رابطۀ
با خداوند، منهاي رابطۀ با مردم، بهره گيرد، مرغ يک بال است و نمي‌تواند حرکت کند.
چنانکه اگر با مردم رابطه  داشته باشد و در برقراري رابطه با
خداوند کوتاهي کند، قادر به پرواز و حرکت نخواهد بود.

آيات بسياري در
قرآن کريم وجود دارد که بر لزوم برقراري اين دو رابطه يا برخورداري از اين دو بال
پرواز با جملاتي نظير: «يُقِيمُونَ الصَّلاةَ» و «مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ
يُنفِقُونَ» پافشاري دارد.[4] يعني کساني که قصد دارند به سعادت و رستگاري دست
يابند و در دنيا و آخرت تعالي و تکامل روحي و معنوي داشته باشند، بايد اوّلاً از
طريق نماز، روزه، حج، خمس، زکات و ساير واجبات و اعمال عبادي، با معبود خويش رابطه
داشته باشند و ثانياً به واسطۀ انفاق، با مخلوقات خداوند رابطه برقرار سازند؛ يعني
هرچه دارند، براي خود و ديگران بخواهند و  خدمتگزار خلق
خدا باشند.

اعمال ديني، به
هم پيوسته و تفکيک ناپذيرند

مطلبي که توجه
جدي مي‌طلبد اين است که اعمال ديني، به هم وابسته‌اند و از انسجام و پيوستگي ذاتي
برخوردارند؛ به اين معنا که امکان ندارد کسي ادّعاي ايمان يا تقوا داشته باشد، ولي
عمل به بخشي از دستورات ديني را به ساير دستورات ترجيح دهد.

احکام و اعمال
اسلام عزيز، مثل دانه‌هاي تسبيح در کنار هم و به هم پيوسته است و در عمل نمي‌توان
بعضي از دستورات را از ساير دستورات و موازين شرعي تفکيک کرد. قرآن کريم مي‌فرمايد:
«أَ فَتُؤْمِنُونَ بِبَعْضِ الْكِتابِ وَ تَكْفُرُونَ بِبَعْضٍ فَما جَزاءُ مَنْ
يَفْعَلُ ذلِكَ مِنْكُمْ إِلاَّ خِزْيٌ فِي الْحَياةِ الدُّنْيا وَ يَوْمَ
الْقِيامَةِ يُرَدُّونَ إِلى‏ أَشَدِّ الْعَذابِ وَ مَا اللَّهُ بِغافِلٍ عَمَّا
تَعْمَلُونَ»[5] یعنی آيا شما به پاره‏اى از كتاب ايمان مى‏آوريد و به پاره‏اى از
آن كفر مى‏ورزيد؟ پس جزاى هر كس از شما كه چنين كند، جز خوارى در زندگى دنيا چيزى
نخواهد بود، و روز رستاخيز ايشان را به سخت‏ترين عذابها باز برند، و خداوند از
آنچه مى‏كنيد غافل نيست.

اقامۀ نماز،
اهميّت به نماز شب، روزه، حج، عمره، مشهد و کربلا و به طور کلّي رابطه با خداوند
متعال و اهل بيت«سلام‌الله‌عليهم»، بسيار مطلوب است و ثواب دارد، امّا کافي نيست و
دوشادوش اين رابطه، بايد به اندازۀ توان به رابطه با مردم و خدمت به خلق خدا
اهميّت داده شود. حتي از روايات فهميده مي‌شود که ارزش و ثواب خدمت به خلق خدا،
بسيار برتر و والاتر از اعمال عبادي نظير حج و عمره است: «قَضَاءُ حَاجَةِ
الْمُؤْمِنِ أَفْضَلُ مِنْ أَلْفِ حِجَّةٍ مُتَقَبَّلَةٍ بِمَنَاسِكِهَا»[6] برآوردن
حاجت مؤمن برتر است از هزار حج مقبول با همة آدابش.‏

در خصوص ترک
اعمال ديني و عذاب ناشي از آن نيز، پيوستگي مورد اشاره وجود دارد. به بيان روشنتر،
همان‌طور که ترک رابطۀ با خداوند و بخصوص ترک نماز، مذموم است و انسان را جهنّمي
مي‌کند، ترک رابطه با مردم و خودداري از انفاق و خدمت به خلق خدا نيز مورد نکوهش
شديد قرآن و عترت واقع شده و سرانجام آن جهنّم و عذاب‌هاي آن است: «وَ الَّذينَ
يَكْنِزُونَ الذَّهَبَ وَ الْفِضَّةَ وَ لا يُنْفِقُونَها في‏ سَبيلِ اللَّهِ
فَبَشِّرْهُمْ بِعَذابٍ أَليمٍ»[7] يعني آدم خودخواه و خودگرا که فقط به فکر خود
است و با داشتن توان به ديگران رسيدگي نمي‌کند، جايگاهي جز جهنّم و چاره‌اي جز
چشيدن عذاب دردناک آن نخواهد داشت.

بي تفاوتي نسبت
به قانون مواسات، کفر عملي است

کفر، اقسامي
دارد و يک قسم آن، کفر عملي است؛ به اين معنا که اگر کسي در عمل به دستورات ديني
کوتاهي کند، از نظر عملي کافر است. اين موضوع در باره قانون مواسات نيز صادق است؛
يعني همان‌طور که اگر کسي راجع به نماز بي‌تفاوت باشد، کافر است، هرکس بتواند
خدمتي به خلق خدا بکند و بي‌تفاوت باشد نيز کافر عملي محسوب مي‌شود. چنين کسي
عاقبت به خير نخواهد شد و علاوه بر اين‌که گناهکار است، عاقبت او و نسل او، به
سقوط مي‌انجامد، زيرا از قانون مواسات به عنوان مانع سقوط، استفاده نکرده است و از
اين گذشته، اهل بيت«سلام‌الله‌عليهم» را رنجانده است.  

راوي مي‌گويد امام
صادق«سلام‌الله‌عليه» در مِنا براي ما منبر رفته بودند. در وسط منبر فرمودند: اي
شيعيان ما چرا اين‌قدر خون به دل ما مي‌کنيد؟ کسي در وسط جلسه بلند شد و گفت يابن
رسول الله! ما چه کرديم؟! ما شيعيان شما هستيم و شما را قبول داريم و دوست داريم.
حضرت فرمودند: خود تو چند روز قبل که از عرفات به منا مي‌آمدي، به يک آدم پياده
برخورد کردي که خسته شده بود و به تو گفت مرا پشت سر خودت سوار کن. تو مي‌توانستی
و نکردي و دل پيغمبر و دل ما را خون کردي!

اقسام خدمت به
خلق خدا

خدمت به خلق
خدا، اقسامي دارد که در ادامه به شرح برخي از آنها مي‌پردازيم:

قسم اوّل: بر اساس
بيان نوراني قرآن کريم که مي‌فرمايد: «وَ مِمَّا رَزَقْنَاهُمْ يُنفِقُونَ»، هرکسي
بايد به اندازۀ وسعش، از آنچه دارد، به ديگران هم در خوراک، پوشاک، مسکن و ازدواج کمک
‌کند. يعني اگر مي‌تواند، بايد شام شب به يک فقير را بدهد و يا بالاتر، جهيزيۀ يک
دختر را تأمين کند يا خانه براي ازدواج يک زوج تهيه کند و بالأخره اگر مي‌تواند
بايد يک درمانده را از درماندگي نجات دهد و اگر توان هيچ کمکي ندارد، باز هم به
اندازۀ توان، حتي به اندازۀ يک دانۀ خرما بايد به ديگران کمک کند: «لِيُنْفِقْ ذُو
سَعَةٍ مِنْ سَعَتِهِ وَ مَنْ قُدِرَ عَلَيْهِ رِزْقُهُ فَلْيُنْفِقْ مِمَّا آتاهُ
اللَّهُ».[8]

بر اساس اين آيۀ
شريفه، هرکس به هر اندازه که مي‌تواند بايد انفاق کند. متأسفانه در بين مردم مشهور
شده است که هنگام افطار، يک سيني خرما دست مي‌گيرند و به ديگران تعارف مي‌کنند و
تصوّر مي‌کنند که افطاري داده‌اند که با اين کار، خودشان را فريب مي‌دهند. اين کار
مطلوب است و ثواب دارد، امّا خرما دادن براي کسي است که هيچ چيزي ندارد و به همين
اندازه مي‌تواند به ديگران رسيدگي کند. امّا کسي که بيش از اين توانايي دارد، بايد
به اندازۀ توان خويش انفاق و رسيدگي کند. به قول حضرت امام«رضوان‌الله‌عليه»، اگر
کسي بداند ديگري شام شب ندارد، بايد شام خود را بين خود و او قسمت کند. ايشان مي‌فرمود:
اگر من بدانم همسايه‌ام گرسنه است، بايد عباي خود را بفروشم و او را از درماندگي
نجات دهم.

حتي اسلام عزيز
از مسلمانان مي‌خواهد که به همان اندازه که به خانه، زندگي و رفاه و ازدواج دختر و
پسر خود مي‌انديشند، به فکر ديگران هم باشند. يعني مسلمان واقعي و شيعۀ حقيقي کسي
است که فرقي بين پسر و دخترش و پسر و دختر همسايه نگذارد.  

قسم دوّم، گره
گشودن از کار مردم است که اگر از قسم اوّل مهمتر نباشد، کمتر نيست. گره‌گشايي مي‌تواند
با مال، زبان، قدم و يا قلم انسان صورت پذيرد و همۀ صور آن لازم، مفيد و مطلوب
است. مثلاً انسان ببيند ديگري چک دارد و اگر نتواند مبلغ آن را بپردازد، آبرويش مي‌رود؛
زندان مي‌رود يا مشکلات ديگري پيدا مي‌کند. در اين هنگام، بايد گرۀ کار اين شخص را
باز کند. اگر مي‌تواند بايد با طلبکار صحبت کند و از او مهلت بگيرد، وگرنه هرکاري
مي‌تواند بايد انجام دهد که مشکل آن شخص حل شود. اين قسم از قانون مواسات را نيز
به صورت جدّي از مسلمانان و بويژه شيعيان خواسته‌اند.

ابان بن تغلب
نقل می‌کند که در خدمت امام ششم «سلام‌الله‌عليه» در خانۀ خدا طواف می‌کردم. یک
نفر مرا صدا کرد و من جواب او را ندادم، در دور دوّم طواف مجدداً مرا صدا کرد و
پاسخ او را ندادم. امام صادق«سلام‌الله‌عليه» فرمودند: مگر تو را صدا نمی‌زند؟
گفتم آری یابن رسول الله! گفتند: شیعه است؟ گفتم: آری شیعه است و از من درخواستی
دارد. فرمودند: چرا درخواست او را اجابت نمی‌کنی؟ عرض کردم یابن رسول الله! درخدمت
شما مشغول طواف هستم. فرمودند: طواف را رها کن و به سوی او برو.[9]

بنابراين همه
وظيفه دارند گره گشاي مشکلات همديگر باشند و کوتاهي در اين زمينه، کفر عملي و گناه
بزرگي است، ولي گناه بزرگتر و مصيبت دردناکتر آن است که انسان، گرهی روي گرۀ
ديگران بيندازد. چنين کسي و فرزندان او بعيد است عاقبت به خير شوند و سقوط آنان
حتمي است.

قسم سوّم قانون
مواسات که بسيار حائز اهميّت است، احترام به شخصيّت انسان‌هاست. همۀ انسان‌ها
شخصيّت دارند و ما بايد همين‌طور که براي خود شخصيّت قائليم، براي ديگران هم
شخصيّت قائل باشيم و مواظب باشيم که  به
کسي بي‌احترامي نکنيم. بي‌احترامي به ديگران، گاهي منجر به مفاسد عجيبي مي‌شود که
جبران‌ناپذير است. مثلاً گاه اتّفاق مي‌افتد که پدر خانواده در اثر عصبانيّت، به
فرزندش بي‌احترامي مي‌کند و آن فرزند در اثر اين بي‌احترامي و تحقير، عقده‌اي مي‌شود
و چه بسا دين خود را از دست مي‌دهد. جواني به من مي‌گفت: نماز نمي‌خوانم؛ براي
اينکه پدرم با توهين مرا وادار به نماز خواندن مي‌کرد. برخورد تحقير آميز و همراه
با اهانت آن پدر موجب کفر فرزند شده است. البته نماز نخواندن نيز توجيه نمي‌پذيرد
و بسيار غلط است.

زن و شوهر، بايد
در خانه احترام همديگر را حفظ کنند، مخصوصاً در حضور فرزندان بايد براي يکديگر
احترام بيشتري قائل باشند. اهانت، تحقير، کوبندگي و کلمات رکيک نبايد در زبان آدمي
باشد، چه در خانه و با اعضاي خانواده و چه هنگام معاشرت با مردم کوچه و بازار.
زبان انسان اگر نيش و کنايه داشته باشد و به ديگران آزار برساند، در قيامت، مثل
مار دچار او مي‌شود. زبان رکيک انسان را به جايگاه پستي مي‌رساند و حتي او را از صف
مسلمانان جدا مي‌سازد.

قسم چهارم از قانون
مواسات که از اقسام قبلي مهمتر است، دفاع از ديگران است. مسلمانان وظيفه دارند از
جان، ناموس و آبروي يکديگر دفاع کنند. هنگامي که يک مسلمان در جلسه‌اي حضور دارد و
مشاهده مي‌کند غيبت کسي شروع مي‌شود، واجب است از او دفاع کند و واجب است که مانع
ادامۀ غيبت شود و الاّ گناه همان غيبت کننده را دارد. از نظر همۀ فقها، فرقي بين
غيبت کننده و آنکه غيبت را مي‌شنود و دفاع نمي‌کند نيست. اگر نمي‌خواهد غيبت
بشنود، بايد دفاع کند و اگر نمي‌خواهد يا نمي‌تواند دفاع کند، لاأقل بايد ناراحت
شود.

دفاع از ناموس
مردم، دفاع از جان مردم و مهمتر از آن دو، دفاع از آبروي مردم نيز واجب است. آبروي
مردم خيلي مهم‌ است و مسلمان بايد علاوه بر آنکه خودش باعث آبروريزي ديگران نمي‌شود،
از آبروريزي اشخاص ديگر نيز جلوگيري کند.

پي‌نوشت‌ها:

[1].
بقره، 3-1.

2.
كافي، ج 2، ص 194.   

3.
تهذيب‏الأحكام، ج 6، ص 292.

4.
ر.ک: بقره، 3، 83، 110، 177 و 277 ؛ نساء، 162 ؛ مائده،12 و 55؛ أعراف، 156؛ أنفال،
3؛ توبه، 71و 18؛ نمل، 3؛ لقمان،4 و …

5.
بقره، 85.

6. امالي
الصدوق، ص 237.

7.
توبه، 34.

8.
طلاق، 7.

9.
کافي، ج 2، ص 171.

سوتیترها:

* متّقين
کساني هستند که از نظر زير بنا و پايۀ اعتقادي، محکم و استوارند و علاوه بر آن، به
نماز و انفاق نيز اهميّت ويژه مي‌دهند. به عبارت رساتر، خداوند متعال اجازه نمي‌دهد
نمازگزاران واقعي و خدمتگزاران به خلق او سقوط کنند.

* ابان بن تغلب
مي‌گويد از امام صادق«ع» شنيدم که فرمودند: هرکس خانۀ خدا را طواف کند، خداوند
عزّوجلّ شش هزار حسنه براي او مي‌نويسد و شش هزار گناه از او مي‌آمرزد و شش هزار
درجه به وي عطا مي‌فرمايد و شش هزار حاجت از او برآورده مي‌سازد. سپس فرمودند: گره‌گشايي
از کار يک مؤمن، ده برابر اين طواف فضيلت دارد!

* همه وظيفه
دارند گره گشاي مشکلات همديگر باشند و کوتاهي در اين زمينه، کفر عملي و گناه بزرگي
است، ولي گناه بزرگتر و مصيبت دردناکتر آن است که انسان، گرهی روي گرۀ ديگران
بيندازد. چنين کسي و فرزندان او بعيد است عاقبت به خير شوند و سقوط آنان حتمي است.

* مسلمانان
وظيفه دارند از جان، ناموس و آبروي يکديگر دفاع کنند. هنگامي که يک مسلمان در جلسه‌اي
حضور دارد و مشاهده مي‌کند غيبت کسي شروع مي‌شود، واجب است از او دفاع کند و واجب
است که مانع ادامۀ غيبت شود و الاّ گناه همان غيبت کننده را دارد.

*

شرح خطبه امام حسين
«ع» در منا – آخرین بخش

حضرت آیت الله حاج
آقا مجتبی تهرانی

اشاره: این
سلسله مطالب بیانات آیت الله حاج آقا مجتبی تهرانی راجع به خطبه­ امام حسین«ع» در منا بود. خطبه­ای که حضرت دو
سال قبل از واقعه عاشورا ایراد کردند. اين خطبه سه بخش دارد و همه آن بخش­ها هم ناظر
به حوادثی است که بعد از پیغمبر اکرم تا آن زمان پیش آمده بود؛ در بخش اول این
خطبه، امام حسین«ع» مسئله امامت و نقش آن در اسلام را مطرح فرموده­اند، در بخش دوم
هم مسئله امر به معروف و نهی از منکر را به اعتبار آن لاابالیگری­هایی که بنی‌امیه به
نام دین ترویج می­کردند، بيان كرده­اند و در بخش سوم هم وظیفه افرادی را که در جامعه
وجاهت دینی داشتند تعیین كرده و فرمودند: این افراد باید قیام می­کردند و نمی‌گذاشتند
بنی‌امیه در امور حكومت دخالت کنند و چون به وظیفه­شان عمل نکردند،
این مفاسد پیدا شد.

هدف امام
حسين رياست و مال نبود

هدف امام
حسین«ع» از این قیام، مادیِ دنیایی نبود و این قیام ماهیتاً و از نظر هدف، با قیام­های
بشری و حرکت‌های اجتماعی در جوامع که نظامی را کنار می‏زنند
و نظام دیگری را می­آورند، تفاوت دارد. امام حسین«ع» بعد از این سه بخش كه خطاب به
جمع بیش از هزار نفر صحابه و تابعین در منا بود، می‌فرمایند:
«اللَّهُمَّ إِنَّكَ تَعْلَمُ أَنَّهُ لَمْ يَكُنْ مَا كَانَ مِنَّا تَنَافُساً
فِي سُلْطَانٍ وَ لَا الْتِمَاساً مِنْ فُضُولِ الْحُطَامِ»؛  خدایا! بدون شک می­دانی کاری که ما انجام می­دهیم،
براي به دست آوردن قدرت سیاسی و ثروت و نعمت­های زائد نیست. یعنی مبارزه ما بر ضد دستگاه
بنی‌امیه و خود معاویه (که حضرت قبلاً با صراحت گفت)، نه براي جاه
است و نه براي مال.

«وَ لَكِنْ
لِنُرِيَ الْمَعَالِمَ مِنْ دِينِكَ وَ نُظْهِرَ الْإِصْلَاحَ فِي بِلَادِكَ وَ يَأْمَنَ
الْمَظْلُومُونَ مِنْ عِبَادِكَ وَ يُعْمَلَ بِفَرَائِضِكَ وَ سُنَّتِكَ وَ أَحْكَامِكَ»^(1)؛
بلكه برای این بود که اصول و ارزش­های درخشان دینی­ات را ارائه کنم و در کشور و قلمرو
حکومت اسلامی اصلاحات پدید بیاورم و بندگان ستمدیده، ایمن و برخوردار از حقوقشان باشند،
همچنین به وظایف و احکامي که مقرر داشته­اي عمل شود. وقتی حضرت به خدا خطاب می­کند،
معنایش این است که با خدا می‏گوید که هدف من بقای اسلام است. قیام من برای بقای اسلام
است نه برای ریاست و مال.

همسو بودن
سخنان امام حسين و پدر بزرگوارشان

آنهایی که
اهل تحقیق هستند به شرح نهج البلاغه ابن ابی‌الحدید مراجعه
کنند. در آنجا نظیر این جملات را از علی«ع» نقل می­کند. «اللَّهُمَّ إِنَّكَ
تَعْلَمُ أَنَّهُ لَمْ يَكُنِ الَّذِي كَانَ مِنَّا مُنَافَسَةً فِي سُلْطَانٍ»؛ این برخوردی
که ما با اینها داریم برای حکومت نیست. «وَ لَا الْتِمَاسَ شَيْ‏ءٍ مِنْ فُضُولِ
الْحُطَامِ»؛ برای پول هم نیست که بخواهیم زیاده‌طلبی كنيم
و پول بیشتری گیرمان بیاید. «وَ لَكِنْ لِنَرِدَ الْمَعَالِمَ مِنْ دِينِكَ
وَ نُظْهِرَ الْإِصْلَاحَ فِي بِلَادِكَ فَيَأْمَنَ الْمَظْلُومُونَ مِنْ عِبَادِک».⁽²⁾
کأنه حسین«ع» در اینجا همان جملات پدر را نسبت به هدفگیری قیامش استخدام کرده است.
سخنان علی«ع» و حسین«ع» هیچ تفاوتی ندارد.

تفاوت ريشه­اي
قيام امام حسين با ساير قيام­ها

ماهیت این
قیام با قیام­های بشری فرق می­کند و فرقشان این است که قیام­های بشری این است که تو
نباشی و من باشم، ریاست دست تو نباشد و دست من باشد، البته بعضی­ها هم می­آیند شعارهایی
می­دهند كه می­خواهم اصلاحاتی کنم، بعد هم می­بینیم دروغ درآمد. اما قیام­های الهی
این‌طور نیستند، چون هدف نه ریاست است و نه پول، هدف دین است. دین
باشد ولو من نباشم.

هدف این
است که دین باشد، امام حسین هم همین را می­گفت. از اول تا آخر قيام گفت كه می­دانم
من را می­کشند و همه شما را هم که با من هستید می­کشند، نه به کسی وعده پست و ریاست
داد و نه وعده پول. اين دو قيام صد و هشتاد درجه با هم تفاوت دارند. امام حسین بسيار
زيبا آخر خطبه هدفش را بیان می­کند. به خدا مي­گويد: خدایا! می­دانی كه قيام من نه
برای ریاست است و نه براي پول، بلكه می‌خواهم دین تو را
نگه دارم، هدف من بقای اسلام است. اسلام باقی باشد ولو من به حسب ظاهر فانی شوم. این
تفاوت ماهوی و ریشه­ای قيام حضرت با قيام­هاي بشري است.

برنامه‌ريزي چندين
ساله امام براي قيام

امام حسین
چه موقعی دارد این سخنان را می­گوید؟ دو سال قبل از واقعه عاشورا، در منا و در جمع
بیش از هزار نفر از صحابه پیغمبر و تابعین. آيا امام حسین نمی­دانست دارد چه کار می­کند؟
آيا در عمل انجام شده قرار گرفت؟ كسي كه چنین حرفی بزند، سواد و اطلاعات ندارد. همه
کارهای امام حسین حسابشده است. ده­ها سال بود روی این حركت، هدفگیری و کار کرده بود.

ديد مادی­گری
همین است، شما ببینید الآن این قدر پول خرج می­کنند برای اینکه به ریاست برسند. مي‏گويند:
ما احساس تكليف مي­كنيم. این حرف­ها و شیطنت­ها و فریب­کاری­ها چیست؟ اگر احساس تکلیف
کردی بايد بروي از هر دری که شده، از هر راه حرام و حلالی كه شده دست بیندازي و آن
مقام را به چنگ بیاوري؟ اين قدر خرج مي­کني که به یک مقام و منزلت اجتماعی برسی؟ این
براي خداست؟

ياري نكردن
امام؛ خاموش كردن نور نبوت

حضرت سپس
يك مطلب اساسی را مطرح مي­كنند؛ به همین جمعیتی که بودند خطاب مي­كند که وظیفه من این
است كه انجام می­دهم اما شما: «فَإِنَّكُمْ إِلَّا تَنْصُرُونَا وَ تُنْصِفُونَا
قَوِيَ الظَّلَمَةُ عَلَيْكُمْ وَ عَمِلُوا فِي إِطْفَاءِ نُورِ نَبِيِّكُمْ». یعنی
اگر شما دست ‏به‏کار نشوید و ما را کمک نکنید، باطل را یاری کرده‌اید و نتیجه‏اش
این می‏شود که نور نبوّت خاموش خواهد شد(ما به اينها «تالی فاسد» می­گوییم). «وَ حَسْبُنَا
اللَّهُ وَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْنا وَ إِلَيْهِ أَنَبْنَا وَ إِلَيْهِ الْمَصِير».⁽³⁾
می­گوید: بنابراین اگر شما- یعنی چهره­های دینی و مذهبی كه در جامعه جایگاه و مقامی
دارید- ما را در این راه یاری نکنید، بدانید كه این ستمگرها در مقابل شما قدرت بیشتری
پیدا خواهند کرد و در خاموش کردن مشعل نبوت فعالتر خواهند شد. اینها مي­خواهند اسلام
را از بین ببرند.

امام حسين
برای بقای اسلام قیام کرد، چون دید كه اگر بنی‌امیه­ای­ها
بمانند، فاتحه اسلام را می­خوانند: «وَ عَلَى الْإِسْلَامِ السَّلَام»⁽⁴⁾؛
از اسلام دیگر خبری نیست و کارش تمام می­شود. این هم تالی فاسد ياري نكردن امام كه
فرمود: «فَإِنَّكُمْ إِلَّا تَنْصُرُونَا وَ تُنْصِفُونَا قَوِيَ الظَّلَمَةُ
عَلَيْكُمْ وَ عَمِلُوا فِي إِطْفَاءِ نُورِ نَبِيِّكُمْ».

ولايت امام
عادل؛ شرط قبولي اعمال

اگر در معارفمان
نگاه کنید، هم راجع به اطاعت از حکّام جور و هم راجع به اطاعت از حکّامی که جور نباشند،
مثل معصومین«صلوات­الله­علیهم» داريم كه اطاعت از حکّام جور موجب عذاب و عقاب الهی
می­شود ولو اینکه به همه واجبات هم عمل کنی و هيچ‌يك از محرّمات
را هم انجام ندهي و حتّي نماز شب بخواني. یک وقت می­گوییم: كسي كه شرب خمر کرده يا
غیبت كرده يا دروغ گفته يا تهمت‌زده يا نعوذبالله
زنا كرده است، به جهنّم مي­رود؛ اما در اينجا شخص، هیچ‌کدام از
این کارها را نکرده است، از آن طرف به تمام واجباتش هم عمل کرده است؛ اما چون از حکّام
جور، یعنی كسانی که از نظر الهی برای حکومت لیاقت نداشتند، اطاعت کرده است، مستحق عذاب
خواهد بود.

اطاعت از
حاكم جور با همه اعمال نیکی که داری موجب می­شود كه تو را مستقيم در آتش ببرند. اینها
همه روایت دارد. در مقابل، کسانی که از نظر پذیرش حکومتی مقیّد بودند از حکّامی که
خدا آنها را منصوب کرده است، اطاعت کنند، تمام اعمال نیکشان مقبول است. اعمال آنها
مقبول نیست، مردود است، ولي اعمال اینها مقبول است.

در وسائل
الشيعه هم بابي در مسئله مقبولیت اعمال به پذیرش ولایت منصوبان از ناحيه خداوند وجود
دارد. این دو تا حرف است، یک وقت بحث بطلان عمل است، یک وقت بحث مقبولیت عمل است. بطلان
و اینها ظواهر و دستورات شرع است، اينكه مثلاً وقتي نماز مي­خوانی، رو به قبله باشی،
لباست پاک باشد، نمازت صحيح است، اما اگر ولايت نباشد مقبول نیست، یعنی خدا آن را نمی­پذیرد.
مقبولیت عمل را هم در این طرف گذاشته‏اند.

ما در این‌باره، دو
دسته روایات داریم. مثلاً از پیغمبر داريم كه فرمود: «قال رسول الله«صلی­الله­علیه­وآله­وسلم»
قَالَ اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ لَأُعَذِّبَنَّ كُلَّ رَعِيَّةٍ فِي الْإِسْلَامِ أَطَاعَتْ
إِمَاماً جَائِراً لَيْسَ مِنَ اللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ إِنْ كَانَتِ الرَّعِيَّةُ
فِي أَعْمَالِهَا بَرَّةً تَقِيَّه»⁽⁵⁾ خداوند فرموده که من مردمی
از اهل اسلام را حتماً عذاب خواهم کرد که حاکمی جائر و غیر منصوب از جانب مرا اطاعت
کنند؛ اگر چه همه اعمالشان هم خوب باشد. نظیر این روايت را از امام باقر«ع» داریم که
فرمود: «قَالَ اللَّهُ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى لَأُعَذِّبَنَّ كُلَّ رَعِيَّةٍ
فِي الْإِسْلَامِ أَطَاعَت إماماً جائِراً»⁽⁶⁾ از آن طرف هم داریم:
«لَا يَقْبَلُ اللَّهُ مِنَ الْعِبَادِ الْأَعْمَالَ الصَّالِحَةَ الَّتِي
يَعْمَلُونَهَا إِذَا تَوَلَّوُا الْإِمَامَ الْجَائِرَ الَّذِي لَيْسَ مِنَ اللَّهِ
تَعَالَي»⁽⁷⁾ يا روایت داریم: «لَا يَنْفَعُ عَبْداً
عَمَلُهُ إِلَّا بِمَعْرِفَتِنَا»⁽⁸⁾ خداوند عمل هیچ بنده‏ای را
با تولّای حاکمی جائر که منصوب از طرف خدا نیست، نمی‏پذیرد.

حاكم الهي،
جامعه را الهي مي­كند

مسئله امامت
در اسلام، جنبه زیربنایی دارد، اینکه روی اين مطلب تأکید می­کنم برای این است که اگر
حاكم، الهی بود، جامعه هم یک بینش الهی پیدا می­کند و روال کارها، روال الهی می‏شود.
ولی اگر او الهی نبود، بتدریج این دین الهی و آیین اسلام از بین خواهد رفت. این همان
است که امام حسین«ع» می­گفت. روایتی از امام هشتم«ع» است که من بخشي از آن را می­خوانم،
حضرت فرمود: «إِنَّ الْإِمَامَةَ أُسُّ الْإِسْلَام»⁽⁹⁾
حضرت کار را تمام کرد و فرمود: ریشه اسلام امامت است، اگر این ریشه را بکنی، درخت هم
از بین خواهد رفت. «إِنَّ الْإِمَامَةَ أُسُّ الْإِسْلَام»، این همان
حرفي است که در خطبه گفتیم و امام فرمودند.

پي‌نوشت‌ها:

1ـ بحارالأنوار،
ج97، ص79.

2ـ شرح ‏نهج‏البلاغه،
ج8، ص263.

3ـ بحارالأنوار،
پیشین.

4ـ همان، ج44، ص326.

5ـ همان، ج25، ص110.

6ـ همان، ج65، ص142.

7ـ همان، ج24، ص43.

8ـ همان، ج27، ص192.

9ـ همان، ج25، ص120.

سوتیترها:

*حضرت در
خطبه منا با صراحت انگیزه های مادیی چون پول و مال و جاه و ریاست را از حرکت خودشان
نفی می‌کنند: خدایا! بدون شک می­دانی کاری
که ما انجام می­دهیم، براي به دست آوردن قدرت سیاسی و ثروت و نعمت­های زائد نیست.

*امام حسین«ع»
در ادامه تصریح می‌کنند که هدف از قیامشان
چه بوده است: بلكه برای این بود که اصول و ارزش­های درخشان دینی­ات را بنمایم و ارائه
کنم و در کشور و قلمرو حکومت اسلامی اصلاحات پدید بیاورم و بندگان ستمدیده، ایمن و
برخوردار از حقوقشان باشند، همچنین به وظایف و احکامي که مقرر داشته­اي عمل شود.

* در قيام­هاي
بشری براندازی می­شود، کودتا می­شود، همه اين قيام­ها همین است. اما قیام­های الهی
این‌طور نیست، چون هدف نه ریاست است و
نه پول، هدف دین است. دین باشد ولو من نباشم. امام حسین از اول تا آخر قيام گفت می­دانم
من را می­کشند و همه شما را هم که با من هستید می­کشند؛ نه به کسی وعده پست و ریاست
داد و نه وعده پول. اين دو قيام صد و هشتاد درجه با هم تفاوت دارند.

*امام حسین
خطاب به خواص هشدار داد: اگر شما- یعنی چهره­های دینی و مذهبی كه در جامعه جایگاه و
مقامی دارید- ما را در این راه یاری نکنید، بدانید كه این ستمگرها در مقابل شما قدرت
بیشتری پیدا خواهند کرد و در خاموش کردن مشعل نبوت فعالتر خواهند شد.

حضرت آیت الله جوادی آملی

اشاره:
بي شك جريان ظهور مصلح كلّ و به نتيجه رسيدن اهداف و اميال حقّة بشريت در سايه سار
اَمن مهدويت، «نقطة عطف» سير تحوّل انسان به شمار مي‌آيد. ماه شريف شعبان كه به
سالروز ميلاد حضرت بقية الله «عج» مزيّن است، ظرف مناسبي براي انديشيدن پيرامون
انتظار و وظایف منتظران در عصر غيبت ولي الله الأعظم «أرواحنا فداه» است. مطلب پيش
رو، كنكاشي محققانه در چگونگي نقطه عطف بودن جريان مهدويت است.

ظهور
امام زمان «عج» ، نقطة عطف بشريت

جريان
مهدي منتظَر«عج» گذشته از اينكه در تمام مكاتب آسماني مطرح است، در اسلام به نحو
كمال و تمام طرح شده است. همان‌طور كه اسلام، قرآنش را به عنوان «نور» و«تبيان»
معرفي كرد؛ ذخيرة عالم را هم به صورت بيّن و شفاف روشن كرد. نام مبارك آن حضرت،
دودمان پر بركت آن حضرت، مآثر و آثار آن حضرت، سيره و سنّت و سريرت آن حضرت را
مشخّص كرد تا كسي اصل وجود آن حضرت را انكار نكند و يا مهدي شخصي را به مهدي نوعي
تبديل نكند، و راه را براي داعيه داران بيگانه باز نكند. هم مهدي «عج» شخص معيّن
است و هم جريان مهدويتِ نوعي، يك نحوه خرافه و بدعت است.

كاري
كه وجود مبارك ولي‌عصر «ارواحنا فداه» مي‌كنند، همان اصطلاح رایج یعنی «نقطة عطف»
تاريخ بشريت است. گاهي يك حادثه اي نظير انقلاب اسلامي ايران به رهبري امام خمینی«ره»
اتفاق مي‌افتد، مي‌گويند: اين نقطة عطف است. گرچه نقطة عطف است، امّا در گوشه اي
از زمين و در زاويه اي از زمان. گاهي هم جريان انبياي گذشته و رهبران بزرگ گذشته
مطرح بودند؛ آنها هم نقطة عطف تاريخ بودند، امّا هم در گوشه اي از زمين، هم در
زاويه اي از زمان. آن نقطة عطف جهان بشريت كه كلّ عالم عوض بشود، با ظهور وجود
مبارك ولي‌عصر است.

نقطة
عطف بودن امام زمان «عج» در انديشة تابناك علوي«ع»

اين
اصطلاح «نقطة عطف» از بيانات نوراني اميرالمؤمنين، علي بن ابي‌طالب«ع» است. وجود
مبارك اميرالمؤمنين ظهور امام زمان را نقطة عطف دانست و فرمود: وقتي آن حضرت ظهور
كند، «يَعطِفُ الهَوي عَلَي الهُدي إذْ عَطَفُوا الهُدي عَلَي الهَوي، وَ يَعطِفُ
الرَّأيَ عَلَي القُرآنْ إذْ عَطَفُوا القُرآنَ عَلَي الرَّأيْ، فَيُريكُمْ كِيفَ
عَدلُ السّيرِه وَ يُحيِي مَيِّتَ الكِتابِ وَ السُّنَه»(1).
فرمود: ديگران هم نقطة عطف داشتند، امّا هدايت را بر هوس عطف كرده‌اند (هميشه هم معطوف،
تابع معطوفٌ إليه است) و رأي خود را اصل قرار دادند و كلام الهي را بر رأي خود عطف
كرده‌اند. آنها هم نقطة عطف داشتند؛ امّا دين را بر رأي خود و هدايت را بر هوا و
هوس خويش عطف كرده‌اند.

وقتي
بشر، جامعه را پر از ظلم مي بيند كه ديگران عدل را بر ظلم، علم را بر جهل، عقل را
بر جهالت و حيا را بر پرده‌دری عطف كرده‌اند؛ اين مي شود «نقطة عطف منفي». ولي
وقتي ولي‌عصر«ارواحنا فداه» ظهور كرد، نقطة عطف مثبت دارد. يعني تمام كجراهه‌ها را
به راه مستقيم، تمام انديشه هاي باطل را به شهود حق و تمام انگيزه هاي باطل را به
عزم الهي منعطف مي‌كند: يَعطِفُ الهَوي عَلَي الهُدي إذْ عَطَفُوا الهُدي عَلَي الهَوي،
وَ يَعطِفُ الرَّأيَ عَلَي القُرآنْ إذْ عَطَفُوا القُرآنَ عَلَي الرَّأيْ،
فَيُريكُمْ كِيفَ عَدلُ السّيرِه وَ يُحيِي مَيِّتَ الكِتابِ وَ السُّنَه.

آنها
كه نقطة عطف داشتند‌ ظلم و جور را اصل قرار دادند و عدل را بر ظلم عطف كردند و
گفتند اين ظلم، عدل مجسّم است. آنها كه روي انديشة خام بشري حركت مي‌كردند، وحي و
شهود الهي را بر انديشة خام و كاذب خود عطف كرده‌اند و آن را به عنوان دين به مردم
ارائه داده‌اند كه: يَكتُبُونَ الكِتابَ بِأيديهِمْ ثُمَّ يَقُولُونَ هذَا مِنْ
عِندِ الله(2). اين گروه ساليان متمادي نقطة عطف
داشتند و جهان را پر از ظلم و جور كردند. اما وجود مبارك ولي عصر«عج» كه ظهور كرد،
نقطة عطف مثبت دارد.

امام
زمان«عج»؛ نقطة عطف در بُعد انديشه و انگيزه بشريت

براي
اينكه نقطة عطف آن حضرت مثبت و راه اثباتي اين عطف معيّن باشد، دو بيان در سخنان
امير بيان، علي بن ابي‌طالب«ع» آمده است. فرمود: بشر يك بخش انديشه دارد و يك بخش
انگيزه؛ با بخش انديشه مي‌فهمد و با بخش انگيزه تصميم مي‌گيرد. اين دو بال و دو
جناح، جزم علمي و عزم عملي امور جامعة بشري را رهبري مي‌كند. ولي‌عصر«ارواحنا فداه»،
هم در بخش انديشه نقطة عطف دارد و هم در بخش انگيزه. او اوّلاً انديشه هاي حسّي، وهمي
و خیالی را زيرِ مجموعة عقل مي‌برد و ثانياً عقل را در تحت رهبري وحي هدايت مي‌كند
 و ثالثاً قهراً مجاري ادراكي جامعه را هدايت
می‌کند و نقطة عطف مثبت مي‌دهد‌.

در
بخش گرايش‌ها و گريزها، در بخش جذب و دفع‌ها، در بخش شهوت‌ها و غضب‌ها؛ همة اينها
را اولاً زير مجموعة عقل عملي مي‌برد، ثانیاً عقل عملي را به رهبري وحي تكميل و
تتميم مي‌كند‌ و آنگاه هر گونه كجراهه اي را بر راه مستقيم منعطف مي‌كند؛ اين مي‌شود
«نقطة عطف مثبت».

مستحضريد
جهاني كه «جَعَلنَا لِكُلِّ نَبيٍّ‌ عَدُوّاً شَياطينَ الإنسِ وَ الجِنْ»(3) است، بر اساس ارادة تكويني و نه تشريعي؛
بسياري از شياطين انس و جن در برابر انبيا صف مي‌كشند و در برابر اوليا صف آرایي
مي‌كنند که در اثر همین صف آرایي توانستند دنيا را پر از ظلم و جور كنند. انساني
كه ذخيرة عالم است آنچنان نقطة عطف ايجاد مي‌كند كه هم مسير انديشه و هم مسير
انگيزه را عوض مي‌كند. فرمود: وجود مبارك مهدي ما كه جلوه كرد، «يَعطِفُ الهَوي
عَلَي الهُدي، وَ يَعطِفُ الرَّأيَ عَلَي القُرآنْ». آنگاه «فَيُريكُمْ كِيفَ
عَدلُ السّيرِه». آنگاه به شما نشان مي‌دهد كه عدالت يعني چه، چگونه قانون عادلانه
وضع مي‌شود و چگونه اجراي عادلانه را مجريان عادل به عهده مي‌گيرند و قاضيان عادل
شاهد نظارتند؛ «كِيفَ عَدلُ السّيرِه وَ يُحيِي مَيِّتَ الكِتابِ وَ السُّنَه».

اين
قرآني كه مطالبش در اثر تفسير به رأي در ذهن ها مرده است، اين سنّتي كه مطالبش در
اثر تفسير رأي در دلها مرده است؛ اينها را زنده مي‌كند. پس وجود مبارك ولي‌عصر«عج»
نقطة عطف مثبت تاريخ جهان بشريت است كه به اميد آن روز بايد بسر ببريم.

ويژگي ياوران امام زمان «عج»

مطلب
ديگر آن است كه اين راه گرچه از رهگذر غيب كمك مي‌گيرد، ولي راههاي علمي فراوان
دارد. گرچه عدّه اي به آن سمت و سو حركت مي‌كنند كه جهان را پر از ظلم و جور كنند،
امّا عدّه اي مشتاقانه منتظر ظهور آن حضرتند تا بيايد و نقطة عطف به دست اينها
اجرا بشود. اينها كساني‌اند كه راههاي علمي و راههاي عملي آن حضرت را طي مي‌كنند.
اين‌طور نيست كه وجود مبارك حضرت كه ظهور كرد و بيش از 300 شاگرد خالص دارد، آن
شاگردها خَلقُ السّاعه ظهور كنند . او حداقل 313 شاگرد مثل امام خمینی دارد؛ پرورش
امام خمینی هم كار آساني نيست! حوزه هاي فعال پر تلاش در مسير علم ناب حركت مي‌كنند
تا در بين اينها امام‌ها تربيت بشوند و بشوند شاگردان بنام مهدي «عج».

شايد
بيش از 300 نفر باشند، ولي حداقل 313 تن مثل امام شاگردان ابتدایي آن حضرتند. اوحدي
از شاگردان آن حضرت كيانند، خدا مي‌داند! ولي شاگرداني كه در كلاس عمومي امام شركت
مي‌كنند، در حد امام خمینی‌اند. اينها ساليان متمادي، هم در انديشه  و هم در انگيزه تلاش و كوشش مي‌كنند.

احياي روح بي نيازي در دل امت اسلامي توسط امام زمان «عج»

وقتي
وجود مبارك حضرت ظهور كرد، روح بي‌نيازي در دلهاي امت احيا مي‌شود: «يَملَأُ قُلُوبَ
اُمَّهِ جَدِّهِ غِناً‌«. مهمترين كاري كه ولي‌عصر در زمان حضور و ظهورش دارد آن
است كه دلهاي امت را بي نياز مي‌كند. خوي جهل و جهالت، گدایي، آز و طمع، احساس
نياز به شرق و غرب و توكل به غير خدا را كه «وَ اُحضِرَتِ الأنفُسُ الشُحّ»(4)، همه را شست و شو مي‌كند. هم مردم را
عالِم مي‌كند‌؛ هم بالاتر از علم، عقل مي‌دهد و روح غنا در دلهاي آنان ايجاد مي‌كند‌.
اين روح بي نيازي، مردم را روي پاي خود مستقل نگه مي‌دارد.

قرآن
كريم به يهودي و مسيحي مي‌گويد: شما توان اقامة تورات و انجيل را نداريد. زيرا بار
سنگين روي دوش كسي است كه پايدار و استوار باشد. فرمود: «يا اَهلَ الكِتابْ!
لَستُمْ عَلي شِيءٍ حَتّي تُقيمُوا التُّوراهَ‌ وَ الإنجيلْ»(5).
شما كه پايه و پايگاه نداريد تا بتوانيد تورات و انجيل را اقامه كنيد. مشهور بين
اهل تفسير اين است كه اين آيه را چنين معنا مي‌كنند که شما به هيچ نمي‌ارزيد، تا
اينكه تورات و انجيل را اقامه كنيد و در ساية اقامة تورات و انجيل، ارزشمند بشويد.
ولي سيّدنا الاُستاد علامة طباطبایي«رضوان الله عليه» اين آيه را لطيفتر معنا كرده
است؛ فرمود: شما با كدام پايگاه علمي مي‌خواهيد تورات را اقامه كنيد؟! این کار، يك
پايگاه اعتقاد موحدانه، يك روح مقتدر و يك نفس مطمئن مي‌طلبد تا توان تحمّل معارف
تورات و انجيل را داشته باشد. شما كه آن پايگاه را نداريد، توان اقامة تورات و
انجيل هم از شما مسلوب است.

وجود
مبارك ولي عصر«ارواحنا فداه» اوّل در امت توان درك ناب و عمل صحيح را عطا مي‌كند و
مي‌دمد، آنها را زنده مي‌كند، روح بي نيازي و استقلال، روح آزادي و روح استغنا به
آنها مي‌دهد؛ آنگاه انديشه ها و انگيزه هاي خود را ارائه مي‌كند، آنگاه حداقل 330
يا 313 شاگرد مثل امام خمینی تربيت مي‌كند، آنگاه در برابر شرق و غرب مي‌ايستد و
جهان را پر از عدل و داد مي‌كند.

تأثير
ياوران حضرت ولي‌عصر «عج» در پيروزي نهضت عدل گستر مهدوي

اينچنين
نيست كه وجود مبارك مهدي منتظَر از علي بن ابي‌طالب برتر باشد! همان عدل علوي است
كه به دست مهدي «عليهما آلاف التحيّه والثناء» ظهور مي‌كند. لكن وقتي طلحه و زبير
شاگردان علي باشند، محصولي جز جمل و صفيّن و نهروان ندارد! وقتي اصحابي مثل ابو
موسي اشعري در جمع ياران حضرت باشند، نتيجه‌اي جز صفيّن ندارد! امّا اگر افرادي
مثل امام خمینی در محضر ولي‌عصر زانو به زمين بزنند، شاگردي آن حضرت را به دوش
بكشند، او مي‌تواند شرق و غرب را پر از عدل و داد كند.

فرمود:‌
مهدي من و مهدي ما نقطة عطف تاريخ است. اگر انقلاب اسلامي نقطة عطف است، چو شبنمي
است كه بر بحر مي‌كشد رقمي؛ و اگر انبياي ديگر آمدند و نقطة عطف شدند؛ آنها هم به
شرح ايضاً. آنكه كلّ جهان را عوض مي‌كند، نقطة عطف جهاني و جهانشمول است، همان است
كه «يَعطِفُ الهَوي عَلَي الهُدي إذْ عَطَفُوا الهُدي عَلَي الهَوي، وَ يَعطِفُ
الرَّأيَ عَلَي القُرآنْ إذْ عَطَفُوا القُرآنَ عَلَي الرَّأيْ». ديگران نقطة عطف
منفي داشتند، ولي مهدي ما نقطة عطف مثبت دارد. و اگر ذات اقدس اله با آن قدرت غيبي
بقيّه الله را ياري كند، هيچ كسي توان تحمّل و مقاومت ندارد.

شما
مستحضريد اگر بشر در ساية رهبري انبياي الهي حركت كند، كلّ جهان در اختيار رهبران
الهي است و اگر خداي ناكرده بيراهه بروند، كلّ جهان عليه آنهاست. زيرا از سپهر و
زمين، همه مأموران تدبيري الهي‌اند: «لِلّهِ جُنُودُ السَّمواتِ وَ الأرضْ»(6). شما جريان موساي كليم را مكرر شنيده‌ايد.
همين موساي كليم كه در كوتاهترين مدّت سپاه خود – بني اسرائيل- را از درياي قهّار
موّاج گذراند: «فَاضرِبْ بِعَصاكَ البَحرْ فَانْفَلَقَ فَكانَ كُلُّ فِرقٍ
كَالطُّودِ العَظيمْ»(7)؛ همين
موسي با همين عصا، همين بني اسرائيل را از درياي روان برد و همين بني اسرائيل چون
تابع موسي «ع» بودند، از دريا گذشتند .

امّا
همين كه به فكر سير و پياز و مسائل مادي و انحراف و ترك مبارزه افتادند؛ در دشت
پهن صحراي سينا ، 40 سال سرگردانند: «يَتيهُونَ فِي الأرضِ أربَعينَ سَنَه»(8). خوب، نه دشت پهن سينا جاي گم شدن بود
و نه درياي روان جاي رفتن! آنجا كه به رهبري وحي الهي حركت مي‌كنند، دريا مي‌شود
بستر مستقيم! اما آنجا كه كجراهه مي‌روند؛ راه مستقيمِ دشت سينا مي‌شود وادي تِيه.
اينها همان گروهند، و موسي همان موسي است؛ ولي وقتي رهبري او را بپذيرند، با «فَاضرِبْ
بِعَصاكَ البَحر» حركت مي‌كنند. اما اگر رهبري او را نپذيرند و بگويند: «اِذهَبْ
أنتَ وَ رَبُّكَ فَقاتِلاً إنّا هاهُنا قاعِدُونْ»(9)،
«يَتيهُونَ فِي الأرضِ أربَعينَ سَنَه» دامنگيرشان مي‌شود. تازه موساي كليم است،
عَلي نبيّنا وَ آله و عَليهِ السَّلام!

پانوشت‌ها:

1.    
نهج البلاغه، خطبه 138.

2.    
سورۀ بقره، آیۀ 79.

3.    
سورۀ انعام، آیۀ 112.

4.    
سورۀ نسا، آیۀ 128.

5.    
سورۀ مائده، آیۀ 68.

6.    
سورۀ فتح، آیات 4 و7.

7.    
سورۀ شعرا، آیۀ 63.

8.    
برداشت از: سورۀ مائده، آیۀ 26.

9.    
سورۀ مائده، آیۀ 24.

سوتیترها:

* ولي‌عصر«ارواحنا فداه»،
هم در بخش انديشه نقطة عطف دارد و هم در بخش انگيزه. او اوّلاً انديشه هاي حسّي،
وهمي و خیالی را زيرِ مجموعة عقل مي‌برد و ثانياً عقل را در تحت رهبري وحي هدايت
مي‌كند  و ثالثاً قهراً مجاري ادراكي جامعه
را هدايت می‌کند و نقطة عطف مثبت مي‌دهد‌.

* این نقطه عطف بزرگ تاریخ بشریت گرچه از رهگذر غيب كمك مي‌گيرد، ولي
راههاي علمي فراوان دارد. گرچه عدّه اي به آن سمت و سو حركت مي‌كنند كه جهان را پر
از ظلم و جور كنند، امّا عدّه اي مشتاقانه منتظر ظهور آن حضرتند تا بيايد و نقطة
عطف به دست اينها اجرا بشود.

*
اين‌طور نيست كه وجود مبارك حضرت كه ظهور كرد و بيش از 300 شاگرد خالص دارد، آن
شاگردها خَلقُ السّاعه ظهور كنند . او حداقل 313 شاگرد مثل امام خمینی دارد؛ پرورش
امام خمینی هم كار آساني نيست! حوزه هاي فعال پر تلاش در مسير علم ناب حركت مي‌كنند
تا در بين اينها امام‌ها تربيت بشوند و بشوند شاگردان بنام مهدي «عج».

* موساي كليم كه در كوتاهترين مدّت با همين عصا بني اسرائيل را از درياي
قهّار موّاج گذراند، همين بني اسرائيل چون تابع موسي «ع» بودند، از دريا گذشتند، امّا
همين كه به فكر سير و پياز و مسائل مادي و انحراف و ترك مبارزه افتادند؛ در دشت
پهن صحراي سينا، 40 سال سرگردانند. خوب، نه دشت پهن سينا جاي گم شدن بود و نه
درياي روان جاي رفتن! آنجا كه به رهبري وحي الهي حركت مي‌كنند، دريا مي‌شود بستر
مستقيم! اما آنجا كه كجراهه مي‌روند؛ راه مستقيمِ دشت سينا مي‌شود وادي تِيه.

حقیقت انتظار

حضرت امام خمینی«ره»:

همه انتظار داریم وجود مبارک ایشان را، لکن با انتظار
تنها نمی شود، بلکه با وضعی که بسیاری دارند، انتظار نیست. ما باید ملاحظه وظیفه فعلی
شرعی – الهی خودمان را بکنیم و باکی از هیچ امری از امور نداشته باشیم. کسی که برای
رضای خدا ان شاء الله مشغول انجام وظیفه است، توقع این را نداشته باشد که مورد قبول
همه است، هیچ امری مورد قبول همه نیست. کار انبیا هم مورد قبول همه نبوده است، لکن  گوش ندادند به حرف انبیا. ما هم آن ً انبیا به وظایفشان
عمل کردند و قصور در آن کاری که به آنها محول شده بود نکردند، گرچه مردم اکثرا چیزی
که وظیفه مان هست عمل می کنیم و باید بکنیم، گرچه بسیاری از این عمل ناراضی باشند یا
بسیاری هم کارشکنی بکنند. (صحیفه امام  )۲۴۷- ص۱۹ج

 ارزش دارد
که انسان در مقابل ظلم بایستد، در مقابل ظالم بایستد و مشتش را گره کند و توی دهنش
بزند، و نگذارد که این قدر ظلم زیاد بشود، این ارزش دارد. ما تکلیف داریم آقا! این
طور نیست که حالا که ما منتظر ظهور امام زمان – سلام الله علیه – هستیم پس دیگر بنشینیم
تو خانه هایمان، تسبیح را دست بگیریم و بگوییم «عجل عای فرجه»، با کار شما باید تعجیل
بشود، شما باید زمینه را فراهم ّ کنید برای آمدن او. و فراهم کردن اینکه مسلمین را
با هم مجتمع کنید.  (صحیفه امام  ج  18-
ص 269) 

                                                         
…*.*.*…

 حضرت آیت الله
خامنه ای«مدظله»: انتظار به معناى اين است كه ما بايد خود را براى سربازى امام زمان
آماده كنيم.. سربازى منجى بزرگى كه مى خواهد با تمام مراكز قدرت و فساد بين المللى
مبارزه كند، احتياج به خودسازى و آگاهى و روشن بينى دارد… ما نبايد فكر كنيم كه چون
امام زمان خواهد آمد و دنيا را پر از عدل و داد خواهد كرد، امروز وظيفه اى نداريم؛
نه، بعكس، ما امروز وظيفه داريم در آن جهت حركت كنيم تا براى ظهور آن بزرگوار آماده
شويم. اعتقاد به امام زمان به معناى گوشه گيرى نيست… امروز اگر ما مى بينيم در هر
نقطه ى دنيا ظلم و بى عدالتى و تبعيض و زورگويى وجود دارد، اينها همان چيزهايى است
كه امام زمان براى مبارزه با آنها مى آيد. اگر ما سرباز امام زمانيم، بايد خود را براى
مبارزه با اينها آماده كنيم. (30/07/1381

 انتظار حركت
است؛ انتظار سكون نيست؛ انتظار رها كردن و نشستن براى اينكه كار به خودى خود صورت بگيرد،
نيست. انتظار حركت است. انتظار آمادگى است …انتظار فرج يعنى كمر بسته بودن، آماده
بودن، خود را از همه جهت براى آن هدفى كه امام زمان (عليه الصلاة والسلام) براى آن
هدف قيام خواهد كرد، آماده كردن. آن انقلاب بزرگ تاريخى براى آن هدف انجام خواهد گرفت.
و او عبارت است از ايجاد عدل و داد، زندگى انسانى، زندگى الهى، عبوديت خدا. (27/05/1387

 بزرگترين وظيفه
ى منتظران امام زمان اين است كه از لحاظ معنوى و اخلاقى و عملى و پيوندهاى دينى و اعتقادى
و عاطفى با مؤمنين و همچنين براى پنجه درافكندن با زورگويان، خود را آماده كنند…
كسى كه وقتى كشور اسلامى مورد تهديد دشمن است، آماده ى دفاع از ارزشها و ميهن اسلامى
و پرچم برافراشته ى اسلام است، مى تواند ادعا كند كه اگر امام زمان بيايد، پشت سر آن
حضرت در ميدانهاى خطر قدم خواهد گذاشت. اما كسانى كه در مقابل خطر، انحراف و چرب و
شيرين دنيا خود را مى بازند و زانوانشان سست مى شود؛ كسانى كه براى مطامع شخصى خود
حاضر نيستند حركتى كه مطامع آنها را به خطر مى اندازد، انجام دهند؛ اينها چطور مى توانند
منتظر امام زمان به حساب آيند؟ كسى كه در انتظار آن مصلح بزرگ است، بايد در خود زمينه
هاى صلاح را آماده سازد و كارى كند كه بتواند براى تحقق صلاح بایستد.(30/07/1381

نقشه راه

نقطه عطف بزرگ تاریخ بشریت /
حضرت آیت الله جواد آملی

نهضت سیدالشهدا«علیه السلام»
چه تفاوتی با قیام های دیگر داشت؟ / حضرت آیت الله حاج آقا مجتبی تهرانی

خدمت به خلق خدا،مانع سقوط
انسان / حضرت آیت الله حسین مظاهری

تأثیر اقرار و تصدیق امامان
در هدایت انسان / آیت الله سید احمد خاتمی

من «مسلم» هستم و از طرف
«امام» آمده ام! گفت و گوی اختصاصی پاسدار اسلام با حضرت آیت الله مسلم ملکوتی

وقتی دستگاه معرفت دست کاری
شود / حجت الاسلام و المسلمین محدثی

مکاشفات آقای بهاالدینی به
حدی بود که گاهی رؤیت سر با رؤیت سرش اشتباه می شد. / نگاهی به احوالات و ویژگی
های آیت الله بهاء الدینی «ره» در گفت و گوی اختصاصی«پاسدار اسلام» با حجت الاسلام
والمسلمین کاظم صدیقی

منظومه اهل بیت «علیه
السلام»

الحاق در منطقه اتفاق می
افتد / سعدالله زارعی

فضای مجازی فرصت یا تهدیدی
برای خانواده؟ / دکتر کامیار ثقفی

ایران امروز در موقعیت شعب
ابیطالب یا بدر و خیبر؟ / دکتر محمد حسین رجبی دوانی

زمینه های فرهنگی و روانی
تحقق شعار اسلام / حجت الاسلام دکتر اصغر هادوی کاشانی

نگاهی به فیلم «شور شیرین» /
علیرضا سربخش

 این مصاحبه را مسئولان سینمایی هم بخوانند…../
گفت وگوی پاسدار اسلام با جواد اردکانی، گارگردان فیلم«شورشیرین»

در فرمان امام چه رازی نهفته
بود؟! / سید مسعود شجاعی طباطبائی

از سیاست تا دیانت! / محمد
صالح

بی پرده با تاریخ / تیرماه
1357 / روح الله امین آبادی

از میان خبرها…

پاسخ به شبهات تاریخی اشغال
فلسطین/ مجید صفا تاج

سایه صهیونیسم بر فراز باکو
/ عطا بهرامی

توافقنامه​اي
مهم که در سکوت رسانه‌ای، نهایی شد

عطا
بهرامی

با سفر باراک اوباما رئیس‌جمهور امریکا به کابل در 12
ارديبهشت ماه، پیمان استراتژک امریکا-افغانستان به امضای طرفین رسید و امریکایی‌ها
توانستند زمینه ماندن در فلات پامیر را برای دوره‌ای طولانی فراهم کنند. توافقنامه
راهبردی کابل- واشنگتن به چگونگی روابط دو كشور پس از خروج نیروهای ناتو در سال
2014 مربوط می‌شود. این پیمان به امریکا اجازه می‌دهد تا سربازان خود را در
افغانستان برای ادامه آموزش نیروهای افغان و عملیات هدفمند علیه گروه القاعده نگاه
دارد. این توافقنامه در 8 قسمت تنظیم شده است.

50 کشور در چارچوب ایساف در افغانستان نیرو دارند که نقش
بسیاری از آنها تنها در حد چند صد سرباز است و بس که در عملیات‌ها حضور جدی نداشته
و تنها به حضور نمادین اکتفا کرده‌اند. امریکا با افزودن بر تعداد کشورهای خارجی
فعال در افغانستان تلاش کرد به اقدامات خود در این کشور جنبه بین‌المللی بخشیده و
وضعیت را از حالت امریکا ـ افغانستان خارج کند. پایان یافتن زمان توافق شده برای
خروج از افغانستان، امریکا را بر آن داشته است تا به ادامه حضور خود در این منطقه
مشروعیت ببخشد و تلاش کند مشروع باقی بماند تا اشغالگر. این کشور اشتباهی مرتکب
شده در عراق را تکرار نکرد و به جای اینکه مقام‌های مختلف با سفرهای پیاپی باعث
علنی شدن موضوع و مخالفت‌های مردمی شوند، کوشید در یک سکوت رسانه‌ای و به طور
ضربتی با سفر عالی‌ترین مقام یعنی باراک اوباما توافقنامه را نهایی کند. بررسی
مفاد این پیمان نشان می‌دهد که پیچیدگی‌های خاص حقوقی که امریکایی‌ها در آن به
استادی رسیده‌اند به طور کامل لحاظ شده است تا زمینه برای تفسیر موسع از آن به وقت
مناسب امکانپذیر باشد.

در بند 2 قسمت 3 پیمان راهبردی امریکا ـ‌ افغانستان آمده
است: «به منظور تحکیم امنیت و ثبات در افغانستان، کمک به صلح و ثبات منطقه‌ای و بین‌المللی،
مبارزه با القاعده و وابستگانش و نیز با هدف افزایش توانمندی افغانستان برای دفاع در
مقابل تهدیدات علیه حاکمیت ملی، امنیت و تمامیت ارضی افغانستان، طرفین همچنان به
تلاش‌هایشان جهت تقویت همکاری نزدیک در اتخاذ تدابیر دفاعی و امنیتی طبق توافقنامه
دوجانبه، ادامه می‌دهند». اضافه کردن دفاع علیه تهدیداتی که حاکمیت ملی، امنیت و
تمامیت ارضی افغانستان را به مخاطره می‌اندازد به وسیله امریکایی‌ها نشان می‌دهد
که نقش ایالات متحده فراتر از یک آموزش‌دهنده نیروهای نظامی و انتظامی افغانستان
است و آنها اجازه عملیات گسترده را هرطور که تشخیص دهند خواهند داشت.

همچنین در قسمت «ب» بند 2 از بخش 3  آمده است: «طرفین مطابق دستورالعمل‌های داخلی‌شان،
روی یک «موافقتنامه دوجانبه امنیتی» مذاکرات را آغاز می‌کنند. این مذاکرات بعد از
امضای این موافقتنامه همکاری استراتژیک آغاز شده و در ظرف یک سال نهایی می‌شود. این
موافقتنامه امنیتی، جایگزین توافقنامه چگونگی حضور پرسنل امنیتی و ملی ایالات
متحده امریکا در افغانستان می‌شود که با هدف همکاری برای پاسخ به تروریسم، ارائه
کمک‌های بشردوستانه، آموزش و تمرینات نظامی و سایر فعالیت‌های 2003 (مصوب سال
1382) و توافقات و تفاهماتی که طرفین بر مغایرت احکام آن با «موافقتنامه دوجانبه
امنیتی» بر روی آن موافقت کرده‌اند».

تجربه نشان می‌دهد که این مذاکرات که باید تا یک سال آینده
به تصویب طرفین برسد به دور از چشم رسانه‌ها و در سکوت خبری پیگیری خواهد شد و
مفادی زیانبارتر بر مردم افغانستان تحمیل می‌شود. مقام‌های دولتی افغانستان حتی
اگر هم بخواهند نمی‌توانند به دلیل دانش اندک حقوقی از پس چنین برنامه سنگین
مذاکراتی برآیند.

به دلیل نبود نهادی که بتواند تعهدات امریکا را راستی
آزمایی کند، تعهدات مربوط به امریکا تنها بر کاغذ باقی می‌ماند و هرگز راهی به
اجرا پیدا نخواهد کرد. اگرچه در بند 8 از قسمت سوم آن آمده است: «طرفین همچنان بر
حمایتشان برای بهبود هماهنگی و همکاری‌های امنیتی منطقه‌ای تأکید می‌ورزند. طرفین
تصریح می‌کنند که تولید مواد مخدر، قاچاق و استفاده غیرمجاز از آن تهدید بزرگی را
متوجه امنیت و اقتصاد مشروع افغانستان ساخته و همچنان امنیت منطقه و سلامت جهان را
به مخاطره می‌اندازد. هر دو طرف مصممند تا برای محو این تهدید، با هم در
افغانستان، منطقه و با کشورهای همسایه، همکاری کنند».این درحالی است که ضمانت
اجرایی برای اقدام مؤثر امریکایی‌ها علیه موادمخدر پیش‌بینی نشده است. در دوره
حضور امریکایی‌ها در افغانستان تولید موادمخدر صدها برابر افزایش یافته است که
برخی آمارها آن را 400 برابر ذکر کرده‌اند. اگر ایالات متحده در 11 سال حضور خود
که حاکم بلامنازع در این کشور بوده باعث افزایش تولید مواد مخدر شده است، چرا در
آینده باید سیاستی متفاوت درپیش بگیرد و ضمانت اجرای این تعهد چیست؟ یکی از وظایف
اصلی سربازان امریکایی که هر مسافری به افغانستان به طور واضح مشاهده می‌کند حفاظت
شدید از مزارع کشت مواد مخدر است.

حامد کرزای و تناقض شعار و عمل

جو مذهبی و بیگانه‌ستیز مردم افغانستان کار را برای حامد
کرزای به دلیل همکاری‌های همه جانبه با نیروهای بیگانه بشدت دشوار کرده است. وی که
دارای تابعیت امریکایی نیز هست و خانواده‌اش در ایالات متحده زندگی می‌کنند، از یک
سو به تمام درخواست‌های امریکایی‌ها پاسخ مثبت می‌دهد و از سوی دیگر مدام علیه
اقدامات نظامیان خارجی لفاظی می‌کند. وی در مقابل کشتارهای مردم بی‌گناه که به وسیله
هواپیماهای بدون سرنشین و یا با تیر مستقیم و با حملات شبانه انجام می‌شود به
انتقادهای لفظی تند و بدون هرگونه اقدام عملی بسنده کرده است. این موضع‌گیری‌ها باعث
تضعیف کرزای در مقام ریاست جمهوری شده است، به طوری که توان اثرگذاری وی به کابل محدود
شده و از این شهر خارج نمی‌شود. رئیس‌جمهور افغانستان پس از امضای پیمان راهبردی با
ایالات متحده به سیاق ماه‌های اخیر از عملکرد نیروهای خارجی در کشورش انتقاد کرد.
درحقیقت وی شعارهای تند و عمل به خواست امریکا را با هم گردآورده است تا چیزی برای
عرضه به مخالفان اشغال افغانستان داشته باشد. مواضع وی در اهانت سربازان امریکایی
به ساحت قرآن نیز محکمتر از مواضع پیشین وی نبود. در چنین شرایطی انتظار اتکای
مردم به ساختارهایی جدای از دولت برای تأمین امنیت و مقابله با نیروهای بیگانه
کاملاً طبیعی است و بدون شک شاهد تشدید برخوردها با نیروهای خارجی خواهیم بود.

از توسعه چه خبر؟

ایالات متحده از سال 2001 که به بهانه حضور القاعده
افغانستان را اشغال کرد، توانست با ایجاد جو سنگین رسانه‌ای افغان‌ها را امیدوار
به داشتن اقتصادی شکوفا در آینده کند. وعده رشد اقتصادی سریع و کمک‌های هنگفت بین‌المللی،
عده‌ای از روشنفکران این کشور را فریب داد و آنها در انتظار معجزه امریکایی به
همکاری با این کشور تن دادند. اقتصاد افغانستان 11 سال پس از اشغال که امریکایی‌ها
در این کشور اختیارات مطلق داشته‌اند، از یک فاجعه خبر می‌دهد. در حالی که 500
هزار کشته و 2 میلیون زخمی در کنار آلام بی‌پایان مردمی، قسمتی از واقعیات اشغال
است. ساختارهای بومی اقتصادی ویران شده و تولید مواد مخدر جانشین همه چیز شده است.
کاهش 90 درصدی در تولید گندم و تبدیل شدن مزارع از کشت اقلام مفید به ماده مرگ،
سیاستی است که به طور خزنده در حال اجراست و اشغالگران به دلیل سهیم بودن در سود ناشی
از کشت مواد مخدر از آن حمایت می‌کنند. کارشناسان معتقدند که از درآمد سالانه 600
میلیارد دلاری ناشی از تجارت مواد مخدر تنها قسمت اندکی از آن به قاچاقچیان می‌رسد
و سرویس‌های امنیتی غربی همه کاره بازار مواد مخدر هستند.

جناح طرفدار نیروهای خارجی به بهانه کمک از نظام بین‌الملل
به سرکردگی امریکا برای ژاپن شدن دیگر طرفداری ندارد و آنها پایگاه مردمی خود را
به دلیل مشخص شدن سرابی که وعده داده بودند، برباد رفته می‌بینند. امریکایی‌ها نیز
نگرانی از بابت آینده افغانستان نداشته و تنها می‌خواهند با مشروعیت ظاهری و نه به
عنوان کشوری اشغالگر در منطقه باقی بمانند تا بتوانند نقشه‌های خود را برای حضور
در آسیای مرکزی و شبه قاره پیش ببرند.

سوتیترها:

*آمریکا اشتباه مرتکب شده در عراق را
تکرار نکرد و به جای اینکه مقام‌های مختلف با سفرهای پیاپی باعث علنی شدن موضوع و
مخالفت‌های مردمی شوند، کوشید در یک سکوت رسانه‌ای و به طور ضربتی با سفر عالی‌ترین
مقام یعنی باراک اوباما توافقنامه امنیتی خود را با کابل نهایی کند.

* کرزاي که دارای تابعیت امریکایی نیز هست و خانواده‌اش در
ایالات متحده زندگی می‌کنند، از یک سو به تمام درخواست‌های امریکایی‌ها پاسخ مثبت
می‌دهد و از سوی دیگر مدام علیه اقدامات نظامیان خارجی لفاظی می‌کند. این موضع‌گیری‌ها
باعث تضعیف وي در مقام ریاست جمهوری شده است، به طوری که توان اثرگذاری وی به کابل
محدود شده و از این شهر خارج نمی‌شود.

لطف
الله بوتراب

نیکلا سارکوزی از معدود روسای جمهوری است که نتوانست در دور
دوم انتخابات ریاست جمهوری پیروز شود و ناگزیر شد منصب خود را واگذار کند. 80 درصد
از مردم فرانسه به پای صندوق‌های رای آمدند تا نظرشان را در باره کارنامه نیکلا
سارکوزی اعلام کنند. این حضور چشمگیر در دوره‌ای اتفاق افتاد که موسسه‌های نظرسنجی
فرانسه، مشارکت پایینی را پیش‌بینی کرده بودند. 

این مشارکت گسترده از دو منظر قابل تحلیل است. عموماً مردم
زمانی به‌طور گسترده وارد عرصه سیاسی می‌شوند که یا به دنبال تغییر وضع موجود هستند
و بدین وسیله نارضایتی شدید خود را اعلام می‌کنند، یا از وضع موجود راضی هستند و
آن را در معرض خطر می‌بینند و به دنبال حفظ آن هستند. رای به فرانسوا اولاند که
منتقد اصلی سیاست‌های سارکوزی است، نشان می‌دهد که مردم از وضع موجود ناراضی‌اند و
برای تغییر اوضاع به میدان آمده‌اند.

خداحافظی زودهنگام سارکوزی با الیزه، هم بر اتحادیه اروپا و
هم بر سیاست خارجی فرانسه تأثیراتی بر جای خواهد گذاشت که البته  به اندازه آنچه که در زمان انتخابات از طرف
سوسیالیست‌ها وعده داده شد، نیست. بررسی دلایل شکست سارکوزی حقایق زیادی را نشان
می‌دهد و به کسانی که حوادث غرب و کشوری مانند فرانسه را تعقیب می‌کنند، کمک می‌کند
تا درک روشن‌تری از اوضاع داشته باشند.

سیاست خارجی

نیکلا سارکوزی با انتقاد از سیاست‌های ضدآمریکایی ژاک شیراک
به قدرت رسید و اتخاذ سیاستی غیرآتلانتیکی توسط شیراک را که در آن همکاری با ایالات
متحده و پیروی از او، جای خود را به جدال با این کشور داده بود، زیانبار دانست.
سارکوزی به‌صراحت شرکت فرانسه در محوری با کمک آلمان و روسیه برای ممانعت از اشغال
عراق را اشتباه اعلام کرد . حضور وی در آمریکا که با استقبال گرم خانواده جورج بوش
همراه بود و نوعی عذرخواهی شرمسارانه تلقی می‌شد، به مذاق مردم فرانسه که همواره
به بی‌علاقگی خود به فرهنگ آمریکایی بالیده‌اند، خوش نیامد.

نباید فراموش کرد که کاندولیزا رایس هنگام شکل‌گیری محور
مسکو- پاریس- برلین به‌صراحت گفت که «آلمان را باید نادیده گرفت، روسیه را باید
بخشید و فرانسه را باید ادب کرد». جانشین ژاک شیراک برای جبران این سرافکندگی، به
سیاست‌های نمایشی روی آورد. باراک اوباما پس از شکست نیکلا سارکوزی از وی به دلیل
سیاست مقتدرانه در دوران 5 ساله ریاست جمهوریش تشکر کرد. نه قاطع مردم فرانسه به
سارکوزی، در واقع نه به سیاست آتلانتیکی او نیز بود.

اتحادیه مدیترانه‌ای

سارکوزی نیز مانند رهبران گذشته فرانسه، بخش زیادی از توان
خود را صرف اجرای شوهای بی‌حاصل کرد. اتحادیه مدیترانه‌ای را باید یکی از نقاط عطف
این نگاه هیاهوگرایانه دانست. سارکوزی برای آنکه فرانسه را کشوری مهم در اروپا و
جهان معرفی کند، با اجرای نمایش‌های متعدد تلاش کرد مدیترانه را منطقه‌ای مهم و
فرانسه را برادر بزرگ اعضای آن معرفی کند؛ سیاستی که هرگز از مرحله هیاهو گذر نکرد
و راهی به واقعیت نیافت.

این اتحادیه که در سال 1387 و با حضور 43 کشور، کار خود را در
پاریس آغاز کرد، به دلیل فقدان واقع‌گرایی، به بن‌بست رسید و فرانسه با کشوری
مانند سوریه که در اجلاس پاریس نیز شرکت داشت، وارد چالشی تمام‌عیار شده و به
دنبال براندازی نظام حاکم بر این کشور بود. وضعیت سایر کشورهای حوزه مدیترانه نیز
در کشمکش و تنش‌های داخلی، بهتر از این نیست و نشانی از منافع راهبردی در بین اعضا
دیده نمی‌شود.

فرانسه و سیاست خارجی آمریکا

سارکوزی به سنت فرانسه و راهی که ژاک شیراک در پیش گرفته
بود، پشت پا زد و فرانسه را در کنار انگلستان نشاند تا به یک پیرو بی چون و چرا از
سیاست خارجی آمریکا تبدیل شود. کنار گذاشته شدن شرکت‌های فرانسوی از نفت عراق به
دلیل مخالفت با اشغال این کشور در سال 2003 بهانه ای بود که سارکوزی به وسیله آن
مخالفان تبعیت محض از سیاست خارجی آمریکا را ساکت کرد.

فرانسه در ماجرای دخالت نظامی ناتو در لیبی، به صحنه‌گردان
اصلی تبدیل شد و هواپیماهای این کشور، بارها مواضع دیکتاتور معدوم لیبی، معمر
قذافی را بمباران کردند. ایالات متحده که پس از شکست‌های سنگین و پرهزینه در عراق
و افغانستان، توان جنگ افروزی جدیدی را نداشت، اقمار اروپایی خود مانند فرانسه و انگلستان
را به شمال آفریقا فرستاد تا منافع این کشور را پیگیری کنند. در افغانستان نیز
فرانسه در کنار آمریکا باقی ماند و ترجیح داد بدون اینکه برای این حضور، در درازمدت
منافعی برای فرانسه متصور باشد، در نبرد پرهزینه فلات پامیر باقی بماند.

خلاصه اینکه فرانسه سارکوزی نشانی از فرانسه مبتنی بر سنت
شارل دوگل که سعی می‌کرد حداقل در ظاهر، مستقل از آمریکا عمل کند، نداشت.

برنامه هسته ای ایران

در مواجه ایالات متحده با برنامه هسته‌ای ایران که متحدان
ریز و درشت آمریکا نیز هر یک به فراخور در آن ایفای نقش می‌کنند، فرانسه در دوره سارکوزی، از یک “دنباله​روي ظاهري”
در دوره شیراک به یک ” دنباله​روي با اخلاص” در قبال سیاست آمریکا
دربرابر برنامه هسته‌ای ایران تبدیل شد. آلمان که در اروپا از نظر سیاسی وضعیتی
ضعیف‌تر، لکن از نظر اقتصادی وضعیت قوی‌تری دارد، به جای تبعیت واقعی از سیاست خارجی
آمریکا در قبال برنامه هسته‌ای ایران و همراهی با تحریم‌های بی‌حاصل اقتصادی،
عليرغم موضع‌گیری علیه ایران، مناسبات اقتصادی خود با ایران را افزایش داد و به
این ترتیب، منافع واقعی خود را از منافع ایالات متحده جدا کرد، ولی به دلیل
ناتوانی سیاسی، ناگزیر از همراهی ظاهری با ایالات متحده شد.

اتحادیه اروپا

سوسیالیست‌ها سارکوزی را به قربانی کردن منافع ملی فرانسه
در پای اتحادیه اروپا متهم کردند. فرانسوا اولاند به گونه‌ای موضع‌گیری کرد که
برخی گمان می‌کنند پیروزی وی باعث افزایش مشکلات اتحادیه اروپا و رکن اصلی آن
آلمان و آنگلا مرکل خواهد شد.

واقعیت این است که معاهدات کلان فرانسه امضا شده‌اند و این
کشور به دلیل تغییر در حزب حاکم نمی‌تواند راه خود را از اروپا جدا کند و اساسا
فرانسه بدون اتحادیه اروپا،  برای چانه زنی
در مناسبات منطقه‌ای و بین‌المللی، توان کمتری دارد. اتحادیه اروپا راهی بود که
کشورهای اروپایی به وسیله آن توان ملی خود را افزایش دهند تا بتوانند بهتر در
برابر ایالات متحده موضع‌گیری کنند.

سیاست داخلی

اقتصاد

عصر سارکوزی از جهت غلبه بازارگرایی افراطی و غلبه منافع
سرمایه‌داران بر منافع عامه مردم بدون شک مهم‌ترین دوره در تاریخ فرانسه است. او
در همان سال اول صعود از پله‌های قدرت، به دلیل تغییر شرایط اخراج کارگران به سود
کارفرمایان، با اعتصاب‌های صدها هزار نفری مواجه شد. 500 هزار نفر از کارمندان
دولت که تغییر قوانین، منافع بازنشستگی آنان را کاهش ‌داد، اعتراض‌های وسیعی را در
سال 1386 سازماندهی کردند که فلج شدن حمل و نقل عمومی را به دنبال داشت. کاهش مالیات
دریافتی از ثروتمندان و سخت‌گیری نسبت به طبقه متوسط، خشم عمومی را به همراه آورد،
اما سارکوزی در پی شیوه‌ای که در پیش گرفته بود،  با طرح موضوعات فرعی، به نفی اصل ماجرا پرداخت. او
که مدعی زیاد بودن مالیات ثروتمندان شده بود، تاکید کرد که ثروتمندان فرانسوی به
دلیل بالا بودن مالیات به خارج فرار می‌کنند و وی راهی برای جلوگیری از فرار سرمایه‌ها
یافته است. او در این باره گفت:

«ما کاری را خواهیم کرد که آمریکایی‌ها می‌کنند، یعنی مالیات
مرتبط با ملیت وضع می‌کنیم. به این ترتیب که تمام مهاجران مالی، یعنی همه
ثروتمندانی که راه خارج از کشور را در پیش می‌گیرند تا از پرداخت مالیات فرار کنند،
باید مالیاتی را که در کشور مقصد پرداخت
کرده‌اند، به سیستم اداری فرانسه   اعلام کنند و در صورتی که مالیات پرداختی، کمتر
از میزانی باشد که در فرانسه محاسبه می‌شود، فرد ثروتمند باید مابه التفاوت آن را
در فرانسه نیز پرداخت کند».

این سیاست‌های نمایشی، مردم فرانسه را قریب نداد و آنها با
رای منفی به سارکوزی نشان دادند که از درک کافی برای ارزیابی سیاست‌های واقعی
اقتصادی برخوردارند.

مهاجران، فرافکنی به شیوه سارکوزی

متهم کردن مهاجران به عنوان عامل مشکلات داخلی فرانسه
سیاستی بود که حزب راست‌گرای سارکوزی در پیش گرفت و برای تنها 2 هزار نفر که از
برقع استفاده می‌کردند، قانون وضع کرد. وی که از مادری یهودی متولد شده است و در
گذشته نیز اظهاراتی تند علیه مهاجرانی که عموما از مسلمانان شمال آفریقا هستند، بر
زبان آورده بود، به سیاست سرکوب مهاجرین با روش‌های غرمستقیم، به صورت تبعید آنها
به حواشی شهرها ادامه داد. موضع اسلام‌ستیزانه سارکوزی به صورت جانشین کردن مسائل
فرعی با مسائل اصلی باعث نشد که بتواند رای مردمی را که از سیاست‌های وی زیان دیده
بودند، با خود همراه سازد.

مروری بر تاریخ کشورهای اروپایی که از نظام دو حزبی پیروی
می‌کنند، نشان می‌دهد که با تغییر حزب حاکم تغییر اساسی در شرایط روی نمی‌دهد و
هیاهوی رسانه‌ای هنگام انتخابات، جای خود را به متغیرهای واقعی اثرگذار بر جامعه
نمی‌دهد، با این حال موضوع مهم این است که مردم فرانسه شرکت گسترده‌ای در انتخابات
داشتند و اثبات کردند به دنبال تغییر اساسی در اوضاع هستند. اینک باید دید حکام
جدی نسبت به این مطالبات مردمی چه عکس‌العملی نشان می‌دهند و آیا در آینده  هم به سنت نظام دو حزبی وفادار می‌مانند؟

سوتیترها:

*عموماً مردم زمانی به‌طور گسترده وارد عرصه سیاسی می‌شوند
که یا به دنبال تغییر وضع موجود هستند، یا از وضع موجود راضی هستند و آن را در معرض
خطر می‌بینند و به دنبال حفظ آن هستند. رای به فرانسوا اولاند، نشان می‌دهد که
مردم فرانسه بشدت از وضع موجود ناراضی‌اند.

*فرانسه در دوره
سارکوزی، از یک “دنباله​روي ظاهري” در دوره شیراک به یک ” دنباله​روي
با اخلاص” در قبال سیاست آمریکا دربرابر برنامه هسته‌ای ایران تبدیل شد.

*خداحافظی زودهنگام سارکوزی با الیزه، هم بر اتحادیه اروپا
و هم بر سیاست خارجی فرانسه تأثیراتی بر جای خواهد گذاشت که البته به اندازه آنچه
که در زمان انتخابات از طرف سوسیالیست‌ها وعده داده شد، نیست.

2.

 عصر سارکوزی از جهت
غلبه بازارگرایی افراطی و غلبه منافع سرمایه‌داران بر منافع عامه مردم بدون شک مهم‌ترین
دوره در تاریخ فرانسه است. او در همان سال اول صعود از پله‌های قدرت، به دلیل تغییر
شرایط اخراج کارگران به سود کارفرمایان، با اعتصاب‌های صدها هزار نفری مواجه شد.

ياسر
مرادي

برگزاری انتخابات مجلس سوریه پس از تصویب قانون اساسی جدید
عملا معنایی جز شکست قطعی طرح براندازی نظام حاکم و تجزیه این کشور که در دستورکار
آمریکا، رژیم صهیونیستی، کشورهای وابسته عربی و ترکیه قرار گرفته بود، ندارد. تسلیح
گسترده شورشیانی که با سرویس​های امنیتی خارجی مرتبط بودند و مستقیما از سایر کشورهای
خاورمیانه به سوریه اعزام شده بودند باعث کشته شدن هزاران نفر از مردم سوریه شد.
ایجاد ناامنی و رعب افکنی بین مردم نتیجه معکوس داشت و نه تنها انسجام ملی سوری​ها را از
بین نبرد، بلکه باعث کنترل اعتراض​ها به نظام حاکم نیز شد، زیرا تا قبل از اين، حزب
بعث تنها حزب قانونی کشور بود و جايگاه ریاست جمهوری به بهانه شرایط ویژه، عملا به
شبهه پادشاهی تبدیل شده بود. در چنینی شرایطی انتظارات برای اصلاحات سیاسی و دادن
نقش جدی​تر
به مردم، به شدت به مطالبه افکار عمومی تبدیل شده بود، اما کشتارهای تروریست​های مسلح
مورد حمایت غرب باعث شد تا حفظ امنیت برای مردم اولویت پیدا کند. کنفرانس​های پیاپی
موسوم به “دوستان سوریه” رونق خود را از دست داده و اختلافات شدید بين
اعضا باعث شد که جز ارسال سلاح با پول اعراب برای کشتن مردم عادی، کار دیگری از
دست آنها برنیاید. ضمن اینکه انتشار یک نظرسنجی در ترکیه که حاکي از آنست که افکار
عمومی با حمله به سوریه مخالف است، عملا نشان می دهد که ترکیه نیز به عنوان یکی از
حامیان اصلی گروه​های مسلح معارض سوريه، امید خود را برای تغییر اسد از دست
داده و بدنبال عقب نشینی آبرومندانه است.

بشار اسد رییس جمهور سوریه پس از اعلام اولیه نتیجه
انتخابات گفت که نتایج نشان می​دهد مردم از اصلاحات حمایت می کنند. اسد همچنین
از دستگیری تعدادی افراد خارجی خبر داد که برای مخالفان می​جنگیدند و
اعلام کرد: “تعدادی از آنها زنده هستند و ما می توانیم آنها را به دنیا نشان
دهیم.”

برتری حزب اتحاد ملی در انتخابات که عموما از نزدیکان نظام
فعلی هستند نشان داد که علیرغم حمایت مردم از اصلاحات، آنها ترجیح می​دهند این
روند با سرعت ملایم و طبيعي خود طی شود و امنیت کشور به دلیل جنگی که گروههای
تروریستی به راه انداخته​اند خدشه دار نشود.

 از طرف ديگر، واکنش
کشورهای غربی به انتخابات سوریه نشان داد که در گزینه​های مدنظر
غرب برای آینده سوریه، جایی برای انتخابات در نظر گرفته نشده است. در همين حال روزنامه
واشنگتن پست آمریکا از تجهیز گروه​های تروریست به سلاح های مدرن توسط ایالات متحده
خبر داد. بررسی ماهیت گروه های درگیر با ارتش سوریه نشان می​دهد که آنها
حداقل پایگاه مردمی را در داخل داشته و عموما از خارج حمایت می​شوند.
تردیدی وجود ندارد که برای رژیم صهیونیستی بشار اسد یک دردسر به شمار می رود. “آویو
کوچاوی” رئیس اطلاعات نظامی این رژیم به صراحت در مذاکره با مقام های
آمریکایی در واشنگتن از خطر اسد و خطر دولت احتمالی آینده سوریه در صورتی که
اسلامگرا باشد، خبر داد.

“بندر بن سلطان” از صحنه گردانان اصلی در نظام
پادشاهی آل سعود که سالها در واشنگتن به عنوان سفیر عربستان حضور داشت، طرحی
پیچیده برای سرنگونی خاندان آل سعود از سال ها پیش تدارک دیده بود که حتی سفر
مخفیانه وی به سوریه و بازداشت در فرودگاه و ماهها بازجویی را برایش به دنبال
داشت. وی با استفاده از “عبدالحلیم خدام” معاون اسبق و فراری  رییس جمهور سوریه که به دشمن شماره یک بشار اسد
تبدیل شده است و “سعد حریری” نخست وزیر سابق   لبنان،
تجهیز و هدایت تروریست های مسلحی را برعهده دارند که همه جا با عنوان القاعده
معرفی می شوند! همکاری سعد حریری، سمیر جعجع -که همکاری
های گسترده ای با موساد دارد- و القاعده نشان می​دهد که این
ترکیب با شعارهایی که هر یک سر می دهند و هویتی که با آن شناخته می شوند تناقض
دارد. قابل توجه است که القاعده​اي که تاکنون هیچ عملیاتی علیه اسرائیل انجام
نداده، نه یک سازمان جهادی اسلامی که یک گروه تروریست دست پرورده آمریکا برای تعقیب
اهدافی خاص است.

اما مهمترین گروه مخالف داخلی خاندان اسد، اخوان المسلمین
است که بررسی سابقه تاریخی و وضعیت فعلی آن نشان می​دهد که در
درگیری​های
اخیر نقش موثری نداشته است.

جایگاه اخوان المسلمین در سوریه

اخوان
المسلمین سوریه در سال 1935(1314) در شهر حلب به وسیله “مصطفى السّباعى” به منظور مقابله با
اشغال سوریه از سوى فرانسه و سامان دادن به اوضاع نابسامان اقتصادى و رفع شکاف
موجود بین جهان عرب، از طریق احیاى اسلام به وجود آمد. امّا بعداً عواملى چون لزوم
همکارى با اعراب در بازپس گیرى فلسطین اشغالى و اقامت برخى از رهبران و اعضاى
اخوان المسلمین مصر در سوریه به گسترش فعالیت هاى اخوان المسلمین سوریه کمک کرد.

بارزترین
ویژگی این جنبش در سوریه، مخالفت دائمى آن با دستگاه سیاسى کشور است که از مهمّترین
این مخالفت​ها، مى​توان به درگیرى نظامى 1981(1360 شمسی) اخوان المسلمین با نیروهاى حکومتى اشاره
کرد که طي آن در شهر “حماه” صدها تن از طرفین کشته شدند. حاصل درگیری
خونین آن زمان 30 هزار کشته و ناپدیدشدن 10هزار تن ازهواداران اخوان المسلمین بود.
پس از آن رهبران اخوان المسلمین سوریه به خارج از کشور فرارکردند و موقتا مبارزات
مسلحانه خود علیه دولت علوی سوریه را کنار گذاشتند. در واقع این شکست اخوان المسلمین
سوریه به مفهوم شکست ملک حسین پادشاه اردن، صدام حسین دیکتاتورعراق وملک فهد
پادشاه وقت عربستان بود زیرا اخوان المسلمین سوریه کمک های مالی ولجستیکی خود را
از این کشورها دریافت می​کرد.

از
آن دوره تا به امروز اخوان المسلمین سوریه به دلیل وجود اختلاف داخلی بر سر مساله شیوه
مبارزه علیه دولت از یک سو و اقدامات دولت در جهت اصلاح ساختار سیاسى و اقتصادى
کشور، نتوانسته به عنوان یک نیروى مؤثر در سیاستهاى داخلى و خارجى سوریه نقش ایفا کند
و تبدیل به یک گروه انقلابی مخفی شده است زیرا دولت سوریه آنرا منحل اعلام کرده
است.

بدین
ترتیب می​توان گفت، درحالیکه اخوان
المسلمین مصر و اردن در وضعیتی مناسب قرار دارند و موقعیتی قوی کسب کرده​اند، همتایان سوری آنها شکست خورده و از پیشرفت در سوریه
بازمانده​اند. در سوریه وضعیت اخوان
المسلمین تا حدودی مبهم است؛ این ابهام از یک جهت به تاریخ مبارزات “سری”
این گروه باز می‌گردد و ازسوی دیگر به ماهیت تکثرگرایی قومی، دینی و مذهبی جامعه
سوریه که دارای اکثریت سنی است، مرتبط می باشد.

سوریه
برای این گروه، محکی بزرگ و دشوارترین آنها خواهد بود به خصوص اینکه در سوریه
مانند آنچه در مصر به چشم می‌خورد، تکثرگرایی حزبی به ویژه در سطح مخالفان وجود
ندارد. درواقع به نظر می رسد که با آغاز رخدادهای اخیر در کشورهای عربی، جوانان
سوریه که نسبت به برخی امور داخلی کشورشان اعتراض داشتند، تحت تاثیر جوانان مصر و
تونس دست به تحرکات سیاسی زدند، اما این تحرکات مشروع و قانونی با دخالت اخوان
المسلمین سوریه وهدایت تحرکات سیاسی جوانان سوریه به سمت خشونت، به بیراهه رفت.

همزمان
با آغاز تظاهرات سوری ها، اخوان المسلمین در این کشور و مقامات کشورهای عربستان
سعودی، اردن، قطر، ترکیه، “عبدالحلیم خدام” و “سعد حریری” در یک
جبهه علیه نظام سوریه قرار گرفتند، تا شعار تغییر و اصلاحات مردم این کشور را
ناگهان به شعار سرنگونی نظام بشار اسد تبدیل کنند. اخوان المسلمین می کوشد با
اشاره به کشتار طرفداران خود در 1982، با استفاده از سلاح اختلاف بین سنی و علوی و
طایفه گرایی، درصدد انتقامجویی از نظام علوی سوریه برآید، اما نگاهی به اعتراضات
اخیر در خیابان های شهرهای معترض سوریه نشان می دهد که هیچ نشانه ای دال بر متاثر
بودن مخالفان سوری از اسلامگرایان به چشم نمی خورد،‏ بلکه برعکس، مخالفان در جریان
این تحرکات، امید دارند که غرب در جریان مبارزه آنها با اسد، در کنارشان باشد‏.

‏ در واقع مردم سوریه بر این باورند که عمر اخوان المسلمین با
سرکوب صورت گرفته در زمان حافظ اسد و فرار سران این جریان به خارج از کشور عملا به
پایان رسیده و در حال حاضر معترضان، خواسته​هایی
متفاوت از مبانی فکری اخوان المسلمین دارند.

ازسوی
دیگر برخلاف حرکت اخوان المسلمین در مصر که براساس آن حاکمی هم پیمان آمریکا و رژیم
صهیونیستی از قدرت کنار زده شد، برکناری بشار اسد که سیاست خارجی آن کاملا با اصول
اولیه و کلی این گروه همخوانی دارد، علامت سووال بزرگی را برای ادامه فعالیت این
گروه نه تنها در سوریه بلکه در سایر کشورهای منطقه نیز ایجاد خواهد کرد.

 لذا به نظر می رسد، برخلاف
تبلیغات صورت گرفته، مهمترین گروه مخالفان دولت سوریه را باید گروههای مسلح تروریستی
دانست که عملا به اقدام نظامی علیه دولت سوریه دست زده اند و در حرکت های مسالمت
آمیز سوری​ها نيز، اخوان کمترین جایگاه
را دارد. بزرگنمایی نقش اخوان در سوریه تنها نقشه​​ای ازسوی غرب و دنباله روهاي
منطقه​اي آنست تا بتوانند این گروه را به عنوان آلترناتیو حکومت اسد معرفي کرده و
از طریق آن منافع خود را تامین کنند.

*درحالیکه
اخوان المسلمین مصر و اردن در وضعیتی مناسب قرار دارند و موقعیتی قوی کسب کرده​اند، همتایان سوری آنها شکست خورده و از پیشرفت در سوریه
بازمانده​اند. در سوریه وضعیت اخوان
المسلمین تا حدودی مبهم است؛ این ابهام از یک جهت به تاریخ مبارزات “سری”
این گروه باز می‌گردد و ازسوی دیگر به ماهیت تکثرگرایی قومی، دینی و مذهبی جامعه
سوریه.

*برتری حزب اتحاد ملی در انتخابات که عموما از نزدیکان نظام
فعلی هستند نشان داد که علیرغم حمایت مردم از اصلاحات، آنها ترجیح می​دهند این
روند با سرعت ملایم و طبيعي خود طی شود و امنیت کشور به دلیل جنگی که گروههای
تروریستی به راه انداخته​اند خدشه دار نشود

حسين
رويوران

همزماني حوادث سوريه با فرايند بيداري
اسلامي اين شبهه را مطرح كرده است كه حوادث سوريه بخشي از فرايند بيداري اسلامي
است. موضعگيري متفاوت كشورمان در برابر حوادث سوريه نسبت به بيداري اسلامي، اين
ابهام را بيشتر مي‌كند، چرا كه كشورمان طرفدار بيداري اسلامي است، اما حوادث سوريه
را بخشي از اين فرايند نمي‌شناسد و درنهايت در درك واقعيت حوادث سوريه ابهام پديد
مي‌آورد كه توضيح آن ضروری است.

شكي نيست كه پديده بيداري اسلامي داراي
ويژگي‌هاي تعريف شده‌ای است كه حوادث سوريه در بخش محدودي با آن اشتراك دارد و در
بخش‌هاي متعددي نه تنها هيچ‌گونه همگوني ندارد كه ضد جهت‌گيري‌هاي بيداري اسلامي
است:

1ـ يكي از مهمترين ويژگي‌هاي بيداري
اسلامي تلاش براي تغيير ساختارهاي استبدادي و جايگزين كردن مردم‌سالاري متكي بر
گسترش مشاركت مردمي به جاي آن است. در سوريه اين ويژگي كاملاً به چشم مي‌خورد و
مردم در پي تغيير نظام تك‌حزبي سوريه‌اند و اين حق هر جامعه است و دولت سوريه اين
خواسته را پذيرفته و با تغيير قانون اساسي و ماده هشت آن به حاكميت مطلق حزب بعث
پايان داده و يك نظام سياسي متكثر و چندحزبي متكي به آرای عمومي را جايگزين آن
كرده است.

حمايت ايران از اصلاحات سياسي در سوريه
به معناي حمايت از اين بخش از حقوق مسلم مردم سوريه است كه با جهت‌گيري‌هاي بيداري
اسلامي نيز همراه و همسوست.

2ـ در همه جنبش‌هاي بيداري اسلامي ويژگي‌هاي
مشتركي به چشم مي‌خورد كه فراگير شدن موج اعتراضات مردمي يكي از آنهاست. در تونس
اين جنبش پس از 23 روز و در مصر 18 روز موفق شد تا موج اعتراض را در سطح ملي (همه
شهرها) گسترش دهد. در يمن و بحرين نيز اين جنبش ظرف چند روز از يك اعتراض محدود به
يك اعتراض اكثريتي تبديل شد. در حالي كه در سوريه به رغم اينكه بيش از يك سال و يك‌ماه
از شروع اعتراضات مي‌گذرد‌، اما همچنان موج اعتراضات محدود و اقليتي است.

در حال حاضر از 16 استان سوريه تنها چهار
استان ادلب، حمص، حماه و درعا درگير اعتراضند و تقريباً در ديگر استان‌ها آرامش
حاكم است و ناتواني معارضه در فراگير كردن و اكثريتي ساختن موج اعتراضات عملاً
واقعيتي را پديد آورده است كه حوادث سوريه بر جهت‌گيري‌ها و شاخص‌هاي بيداري
اسلامي منطبق نيست.

علاوه بر آن، تمركز اعتراض‌ها در استان‌هاي
هم‌مرز با تركيه، لبنان و اردن اين شبهه را مطرح مي‌كند و آن اينكه خواستي كه
معارضان يدك مي‌كشند منشأ داخلي ندارد و عمدتاً از آن سوي مرز مديريت مي‌شود.

3ـ در همه حوزه‌هاي بيداري اسلامي ضريب
همبستگي اجتماعي با آغاز اين جنبش افزايش يافته و به سياست‌هاي رژيم‌هاي وابسته در
ايجاد دو دستگي و چند دستگي پايان داده است و اين شاخص يكي از مهمترين عوامل
پيروزي نيز به شمار مي‌آيد. به عنوان نمونه در مصر شكاف اسلامي ـ مسيحي يكي از
مهمترين شكاف‌هاي فعال اجتماعي بود كه حمله به كليساها يكي از پيامدهاي آن به شمار
مي‌آمد، در حالي كه پس از آغاز موج بيداري اسلامي ميدان التحرير قاهره شاهد نماز
جمعه باشكوه مسلمانان در روز جمعه و قدّاس مسيحيان در روز يكشنبه بدون هيچ‌گونه
حساسيت بود.

در سوريه با آغاز موج اعتراضات، واگرايي
اجتماعي يكي از مهمترين پيامدهاي آن به شمار مي‌آيد. مطرح كردن شعارهايي مانند
«علوي بر تابوت و مسيحي به سوي بيروت» و كشته شدن حدود يك‌هزار شيعه سوريه در
اطراف حمص و ادلب نشان مي‌دهد همبستگي اجتماعي در سوريه در نتيجه اعتراضات جديد در
حال فروپاشي است و اين ويژگي كاملاً ضدبيداري اسلامي است.

گفته مي‌شود در حوادث سوريه چند هزار نفر
كشته شدند كه يك سوم و يا نيمي از آنها توسط افراد مسلح به قتل رسيدند و اين رفتار
نمي‌تواند در ميان جامعه همبستگي پديد آورد.

4ـ يكي از مهمترين ويژگي‌هاي جنبش بيداري
اسلامي تلاش براي قطع وابستگي به خارج و تغيير نوع اتحاد و ائتلاف‌ها با قدرت‌هاي
سلطه‌طلب و رژيم صهيونيستي است. حمله مردم مصر به سفارت رژيم صهيونيستي و حمله
مردم طرابلس ليبي به سفارت امريكا، شاخص‌هاي مهمي‌اند كه اين جهت‌گيري را نمايان
مي‌سازد.

در سوريه سياست خارجي نظام از استقلال
وسيعي برخوردار بوده و هست و حضور فعال اين كشور در محور مقاومت و هم‌پيماني با
ايران و دفاع از آرمان فلسطين از مهمترين شاخص‌هاي سياست‌هاي مستقل سوريه است. در
حال حاضر، جنبش اعتراضي در سوريه به طور گسترده‌اي به خارج وابسته است و با كمك
مالي غرب و عربستان سعودي و قطر به بسيج هواداران خود و مسلح كردن آنها مي‌پردازد.
اين وابستگي شاخص سلبي است كه منشأ اعتراض را نمايان مي‌سازد و نشان مي‌دهد كه اين
شاخص در  تعارض كامل با شاخص‌هاي موج
بيداري اسلامي است.

5ـ در همه كشورهاي حوزه بيداري اسلامي
گسترش اعتراض مردم نسبت به نظام‌هاي استبدادي و وابسته به جدايي مردم از نظام شده
و فروپاشي نهادهاي دولتي يكي از مهمترين تجليات اين بعد است. معمولاً با بالا رفتن
ضريب همبستگي ملي در برابر نظام، شرايط اجتماعي به گونه‌اي رقم مي‌خورد كه فروپاشي كاركنان دولت اعم از لشكري و كشوري ناممكن مي‌شود
و جدا شدن افراد از نهادهاي حاكميتي به فروريزي آنها مي‌انجامد.

در مورد ليبي جدايي ديپلمات‌ها، نظاميان
و كاركنان غيرنظامي تبديل به پديده آشكاري شده بود و هنگامي كه معمر قذافي سقوط
كرد، تقريباً اكثر نهادهاي دولت در داخل و خارج از نظام جدا شده بود و تنها چند
نهاد نظامي به فرماندهي فرزندانش (معتصم و خميس و سيف‌الاسلام) به دفاع از رژیم مي‌پرداخت.

در سوريه چنين پديده‌اي به چشم نمي‌خورد
و از آنجا كه فكر قيام به يك باور اكثريتي تبديل نشده،
ريزشي در نهادهاي حاكميتي به چشم نمي‌خورد و اگر جدايي از نظام هم صورت گرفت به
صورت فردي و نه گروهي و محدود و نه گسترده بوده است.

اين واقعيت نشان مي‌دهد ميان گروه معترض
و كاركنان دولت همبستگي قابل‌توجهي به چشم نمي‌خورد و اين شاخص بخوبي نشان مي‌دهد
كه شرايط سوريه با حوزه بيداري متفاوت و با شاخص‌هاي آن نيز متعارض است.

مجموعه اين تفاوت‌ها، نتايج متفاوتي به
دنبال داشته است. اينكه قيام در تونس پس از 23 روز و در مصر پس از 18 روز به
سرنگوني ديكتاتور منتهی مي‌شود ولي در سوريه پس از سيزده ماه تحولي در اين كشور
صورت نمي‌گيرد به علت تفاوت‌هاي ماهوي در اين دو حوزه (بيداري و سوريه) است.

طرح كوفي عنان كه برپايه توقف خشونت و
آغاز گفت‌وگو ميان مخالفان و دولت مبتني است، شاخص مهمي را به نمايش مي‌گذارد.
تلاش براي حل بحران سوريه بر پايه رفرم و با همكاري نظام يعني عبور از مرحله
براندازي است كه در يك سال گذشته از طرف معارضان و حاميان منطقه‌اي و بين‌المللي
پيگيري مي‌شد.

حمايت ايران از رفرم و تشويق دولت سوريه
به اصلاح ساختار سياسي برپايه درك دقيقي از تحولات سياسي اين كشور است، هر چند كه
اين حمايت هيچ‌گاه تيراندازي به سوي مردم را توجيه نمي‌كند و نبود اشتباهات در
مديريت امنيتي بحران را انكار نمي‌كند.

آنچه مسلم است، برگزاري انتخابات
پارلماني در اين كشور گامي در جهت حل بحران داخلي است و تشكيل كابينه مستقل
(فراحزبي) براي مديريت تحول سياسي در اين كشور مي‌تواند در تسريع خروج اين كشور از
بحران كمك كند و اين تحول شرايط معادله منطقه‌اي را بهبود مي‌سازد و محور مقاومت
را تقويت خواهد كرد.

سوتیترها:

* فراگير شدن
سریع موج اعتراضات مردمي يكي از ویژگی‌های مشترک در بیداری اسلامی است. در تونس
اين جنبش پس از 23 روز و در مصر 18 روز موفق شد تا موج اعتراض را در سطح ملي (همه
شهرها) گسترش دهد، در حالي كه در سوريه به رغم اينكه بيش از يك سال و يك‌ماه از
شروع اعتراضات مي‌گذرد‌، اما همچنان موج اعتراضات محدود و اقليتي است.

* جنبش اعتراضي در سوريه به طور گسترده‌اي
به خارج وابسته است و با كمك مالي غرب و عربستان سعودي و قطر به بسيج هواداران خود
و مسلح كردن آنها مي‌پردازد. اين وابستگي شاخص سلبي است كه منشأ اعتراض را نمايان
مي‌سازد و نشان مي‌دهد كه اين شاخص در 
تعارض كامل با شاخص‌هاي موج بيداري اسلامي است.

اختلاف نظر
اولیه صهیونیست‌ها درباره ارض موعود

 مجيد صفاتاج

اشاره: در شماره گذشته مجله در ابتداي
مقاله «اشغال فلسطين؛ از آغاز تا فرجام» يادآوري شد كه به دليل انبوه مطالب درباره
قضيه فلسطين طبيعتاً بيان همه آنها در يك مقاله امكانپذير نیست. لذا با احتمال
اينكه ابهامات و شبهات و سؤالاتي درباره برخي وقايع تاريخي فلسطين در اذهان
خوانندگان وجود داشته باشد، پاسخ به آنها را در شماره‌هاي بعدي مجله براي عزيزان
ارائه خواهيم كرد. در اين شماره به اولين سؤال در این زمینه پاسخ می‌دهیم.

سؤال: ادعاي سرزمين موعود يهوديان تا چه
حد قابل اعتناست؟

جواب: ادعاي سرزمين
موعود از سوي صهيونيست‌ها و به طور عام يهوديان از دو منظر قابل بررسي است:

الف) از منظر آيات تورات و وعده خداوند
در كتاب مقدس مبني بر اختصاص اين سرزمين به يهوديان.

ب) از ديدگاه تاريخي و حق تاريخي يهوديان
بر سرزمين مقدس.

حدود سرزمين موعود در بخش 15 آيه 18 از
سفر تكوين (پيدايش) در كتاب تورات چنين آمده است: «در اين روز خداوند با ابراهيم
پيمان بست و گفت: اين سرزمين را ـ از رود نيل در مصر گرفته تا شط بزرگ فرات ـ به
تو مي‌بخشم».⁽¹⁾

اين تفكر به صراحت در گفته‌هاي رجال
سياسي- مذهبي رژيم صهيونيستي مطرح مي‌شود و اساس تفكرات توسعه‌طلبانه اسرائيل را
تشكيل مي‌دهد. ژنرال موشه‌دايان در اين باره مي‌گويد: «اگر انساني صاحب تورات
باشد، بايستي تمام سرزمين‌هاي كتاب مقدس را در تملك خويش داشته باشد».⁽²⁾

اما از بررسي‌هاي به عمل آمده چنين
استنتاج مي‌شود كه سران صهيونيسم، پیش از تشكيل اسرائيل، درباره سرزمين
موعود(فلسطين) اتفاق‌نظر نداشتند و داراي اهداف و انگيزه‌هاي گوناگون بودند.
افرادي نظير تئودور هرتزل و لئوپنسكر ـ از رهبران صهيونيسم ـ ‌اعتقاد داشتند كه
صهيونيست‌ها در هر نقطه‌اي از جهان كه ميسر باشد، تجمع كنند و حساسيت خاصي به
سرزمين موعود نداشتند. در مقابل اين گروه، افراد ديگري مانند: ديويد بن‌گوريون،‌
احد هاآم و حيم وايزمن، اعتقادشان بر اين بود كه فلسطين، يگانه مركز يهود و سرزمين
موعود مي‌تواند باشد.

با وجود تعارض انديشه‌ها، همگي سران
صهيونيسم بر تشكيل حكومت جهاني يهود اتفاق‌نظر داشتند. همين امر سبب شد تا گروهي
از آنان، از نظرات خود عقب‌نشيني كنند و همگي فلسطين را براي آغاز حكومت رژيم
صهيونيستي بپذيرند.

اما در نقل و تحليل سرزمين موعود، روژه
گارودي با اظهار اين مطلب كه اين وعده، در بخش‌هاي گوناگون تورات آمده است، بنابر
مطالعات تاريخي مي‌گويد: «اول، وعده زمين به عنوان يك وعده براي سكونت درك مي‌شود و
براي گروه‌هاي خانه به دوشي بوده است كه در آن زمان پيوسته جابه‌جا مي‌شوند و آرزو
داشتند در نقطه‌اي از مناطق قابل سكونت استقرار يابند. مطالعه متون مقدس خاورميانه
به ما نشان مي‌دهد كه تمامي ملل، از بين‌النهرين تا مصر و حتي‌ها، وعده‌هاي مشابهي
را كه موضوع آنها سكونت در سرزمين بوده است از اله خود دريافت كرده‌اند. دوم، هدف
وعده به خانه‌دوشان، نه فتح سياسي و نظامي يك منطقه يا تمامي يك كشور، كه اسكان در
يك قلمرو محدود بود».⁽³⁾

اما در گذر زمان، وعده‌هاي قديمي، بعد
جديدي به خود گرفت و ديگر اسكان، يك هدف به دست آمده بود و وعده، رنگ سياسي، نظامي
و ملي به خود گرفت و اين تفسير، آغازي شد براي اشغال فلسطين و توجيهي براي تشكيل
امپراطوري داوود!

گروهي ديگر از انديشمندان همچون خانم
فرانسوا اسميت و البرد پوري انديشه سرزمين موعود را دروغ دانسته‌اند. پوري در اين
مورد مي‌گويد: «بيشتر مفسران وعده را به مفهوم سنتي آن تلقي مي‌كنند؛ يعني مي‌توان
آن را تنها توجيهي براي مشروعيت بخشيدن به گسترش مرزهاي روزگار سلطنت حضرت داوود
در فلسطين دانست». مطلب ديگري كه با افسانه وعده در ارتباط است، دروغ حق تاريخي
يهود بر سرزمين فلسطين است و اگر چه دروغي است كه از نظر تاريخي و شواهد آن قابل
اثبات است، اما طرح اين بحث از سوي يهوديان، انحرافی است، چه اينكه ساكن بودن در
هزاران سال قبل در سرزميني آن هم به مدت چند سال حق مالكيت ابدي را براي ساكنان آن
به وجود نمي‌آورد. با اين حال، حتي يهوديان اولين ساكنان سرزمين فلسطين را نيز
تشكيل نمي‌داده‌اند.

«تنها سلطه يهود بر سرزمين فلسطين به
حدود سي قرن قبل بازمي‌گردد و پس از آن نيز پادشاهي آن از بين مي‌رود و امروز هيچ
اثر، كتيبه يا دستور مذهبي فيزيكي و عملي كه نشاني از اثر يهود در آن سامان باشد
وجود ندارد.»

قبل از سلطه يهود، اقوام مختلفي همچون
كنعانيان در سرزمين فلسطين زندگي مي‌كردند و پس از سلطه يهود كه حدود هفتاد و سه
سال به طول انجاميد، اقوام مختلف ديگري بر اين سرزمين استقرار يافتند كه در اين
ميان، سهم مسلمانان از اقوام شناخته شده ديگر، بيشتر است.

بايد گفت صرف‌نظر از فقدان ارتباط و
پيوند تاريخي و نژادي بين اكثريت قريب به اتفاق يهوديان امروز با جوامع يهودي
ادوار كهن تاريخ و همچنين اقامت و سكونت كوتاه‌مدت آنها در سرزمين كنعان، آن هم در
مقطعي كوتاه و محدود، نه تنها هيچ‌گونه حقي از جنبه تاريخي به وجود نمي‌آورد بلكه
تمسك به اين قبيل توجيهات و رسميت بخشيدن به آن متضمن اين خواهد بود كه اقوام ديگر
كه چند سالي در سرزميني سكونت داشتند ادعاي مالكيت آن را کنند. چنين ادعاهاي توسعه‌طلبانه‌اي
تنها بهانه‌اي براي فريب افكارعمومي و بستري براي به اجرا درآوردن سياست‌هاي
تجاوزكارانه است.

پي‌نوشت‌ها

1ـ
كتاب مقدس، عهد عتيق، سفر پيدايش، آخر بخش 15.

2ـ
روزنامه اسرائيلي اورشليم پست، 10/8/1967.

3ـ‌
روژگارودي، تاريخ يك ارتداد، ترجمه مجيد شريف، بخش اول.

4ـ
محمدتقي تقي‌پور، قصه قوم برگزيده، پژوهه صهيونيست، مؤسسه ضياء
انديشه، جلد اول، تهران 1376، ص 322.

سوتیترها:

* از بررسي‌هاي
به عمل آمده چنين استنتاج مي‌شود كه سران صهيونيسم، پیش از تشكيل اسرائيل، در باره
سرزمين موعود (فلسطين) اتفاق‌نظر نداشتند و داراي اهداف و انگيزه‌هاي گوناگون
بودند. افرادي نظير تئودور هرتزل و لئوپنسكر ـ از رهبران صهيونيسم ـ ‌اعتقاد
داشتند كه صهيونيست‌ها در هر نقطه‌اي از جهان كه ميسر باشد، تجمع كنند و حساسيت
خاصي به سرزمين موعود نداشتند.

* اقامت و سكونت كوتاه‌مدت برخی از
یهودیان در سرزمين كنعان، آن هم در مقطعي كوتاه و محدود، نه تنها هيچ‌گونه حقي از
جنبه تاريخي به وجود نمي‌آورد بلكه تمسك به اين قبيل توجيهات و رسميت بخشيدن به آن
متضمن اين خواهد بود كه اقوام ديگر كه چند سالي در سرزميني سكونت داشتند ادعاي
مالكيت آن را کنند.

اين مرزهاي جنوبي ناآرام!

تقریبا
همه 13 كانديداهاي رياست جمهوري مصر از اسلام گرای  تا میانه رو و یا حتی لیبرال، همگی بر این
عقیده هستند كه پس انتخابات 23 ماه می (3 و4 خردادماه) مردم و كشورهای جهان
شاهد رویكرد و خط مشی جدیدی از دولت مصر در برابر رژیم صهیونیستی خواهند بود. لذا
هر یك از این نامزدها سعی دارند از این خواست عمومی به عنوان يک برگ برنده استفاده
كنند.

همانگونه
كه در مصر بر تغيير رويكرد درقبال رژيم صهيونيستي اتفاق نظر وجود دارد، در سرزمین های
اشغالی نيز اين وحدت نظر شكل گرفته است كه انتخابات مصر خطرناك تر از چيزي است كه انتظارش
مي رفت، زيرا رویكرد مقابله با اسراییل در مصر حاكم شده است. اين بدترين خبر ممكن
براي تل آويو است. اگرچه برخي از كانديداها گذشته روشني نداشته و در رژيم مبارك
جايگاه هاي قابل توجهي داشته​اند، اما جو عمومي مصر
آنها را ناگزير از صهيونيسم ستيزي؛ حداقل در شعار كرده است.

روزنامه
صهیونیستی “جروزالم پست” در این باره نوشت كه ارتش اسراییل
در صورت به قدرت رسیدن اسلامگرایان و در شرایط بحرانی شدن روابط مصر و اسراییل و لغو
معاهده كمپ دیوید، در كوتاه مدت باید آماده درگیر شدن در یك جنگ احتمالی با مصر باشد،
زیرا شواهد حاكی از آن است كه در درجه اول ملت مصر مخالف رابطه با اسراییل به شیوه
دوران حسنی مبارك است و از طرف دیگر مواضع گذشته و فعلی جماعت اخوان حكایت از تقابل
این گروه با اسرائیل دارد. چندی پيش یكی از مقام های جماعت اخوان المسلمین مصر به
صراحت تاكید كرد كه آنها تحت هیچ شرایطی اسراییل را به رسمیت نخواهد شناخت و درباره
قرارداد كمپ‌دیوید پارلمان و مردم مصر تصمیم گیری خواهند كرد. لذا اين سؤال پيش مي​آيد که آيا مرزهاي جنوبي سرزمين هاي اشتغالي بار
ديگر ناآرام خواهد شد؟

فراتر از اشغالگري

شیخ خلیفه بن سلمان نخست وزیر بحرین از طرح الحاق این کشور به عربستان سعودي
که توسط ملک عبدالله پادشاه عربستان پیشنهاد داده شده است، استقبال کرد. بن سلمان كه
داراي روابطي محکم با آل سعود است و در41 گذشته نخست وزیر بحرین بوده، مدعی شد که الحاق
بحرین به عربستان به گسترش امنیت در منطقه خلیج فارس کمک خواهد کرد. اين طرح كه
شايد منحصربفردترين در نوع خود باشد بدون توجه به افكار عمومي اعلام شده است .
بطوري که ديكتاتوري حاكم بر منامه خود را بي نياز از توجه به اصول اوليه حاكم بر
مناسبات بين الملل مي​داند. مخالفان رژیم تاکید
دارند که هرگونه توافقي برای الحاق بحرین که استقلال این کشور را خدشه دار كند، مردود
است. علني شدن اين طرح پس از ملاقات وزير خارجه بحرين با هيلاري كلينتون وزير امور
خارجه آمريكا نشان مي​دهد كه موافقت ايالات
متحده به عنوان تصميم گير اصلي در مناسبات عربستان و بحرين پيش از اين گرفته شده و
يا به عبارت بهتر اين طرح آمريكايي است.

ناكام ماندن سياست سركوب براي بيش از يك سال نشان
مي دهد كه آمريكايي ها كه به صراحت  حاکمان
سفاک بحرين را متحد استراتژيك خود ناميده​اند،
به ابداع روش الحاق روي آورده اند تا راحت تر بتوانند با استفاده از ماشين سركوب
آل سعود با انقلابيون بحريني برخورد كنند. 

بازگشت پوتین

ولادیمیر پوتین پس از چهار سال دوری از قدرت مجددا به مسند
ریاست جمهوری بازگشت تا کابوس کشورهای غربی تبدیل به واقعیت شده باشد. آنها تمام
تلاش خود را برای جلوگیری از به قدرت رسیدن مجدد وی به کار گرفتند و حتی در
انتخابات مجلس دوما با رمز تقلب، حملات رسانه​ای وسیعی
علیه این کشور سازماندهی کردند. علیرغم اینکه انتخابات به طور مستقیم و بوسیله
دوربین های نصب شده در شعبه​های اخذ رای از شبکه​های
تلویزیونی و اینترنت پخش می​ شد، اما کوبیدن بر طبل تقلب ادامه یافت.

تقابل روسيه با ايالات متحده و سازمان پيمان آتلانتيك
شمالي(ناتو) باعث شده است كه مسكو عملا درمقابل رويكرد راهبردي آنها در اروپاي
شرقي و خاورميانه قرار گيرد. بي​اعتنايي ناتو به نگراني​هاي روسيه
در باره سپر دفاع موشكي در اروپاي شرقي، حوزه جدال طرفين را گسترش داده است.

بررسی مواضع پوتین در دوران پیشین ریاست جمهوری​اش و مسائلی
که هم اکنون مطرح می​کند به خوبی دلایل کشورهای غربی درباره مخالفت با بازگشت وی
به کرملین را نشان می​دهد. زيرا وي در مقابل پيشروي غرب به حيات خلوتهاي سابق
روسيه، با سياست​​هاي آنها در قبال سوريه و ايران مخالفت مي​كند. پوتین
به کشورهای غربی در باره مداخله در سویه هشدار داده و تاکید کرده است که کشورش
تسلیم فشارهای آنها نخواهد شد. وی همچنین از مواضع آنها درقبال برنامه هسته​اي ایران
انتقاد و آنرا افراطی ارزیابی کرد.

کشورهای غربی نيز با بهانه تقلب در انتخابات مجلس و سپس
ریاست جمهوری روسیه به دنبال اعمال فشار بر این کشور برای کاستن از قدرت اثرگذاری
آن با مخدوش كردن مشروعيت وي در معادلات خاورمیانه مانند مورد سوریه بودند. شکست
در بازگرداندن مردم روسیه در رای دادن به ولادیمیر پوتین باعث تغییر سیاست و
استفاده از رمز “تقلب” شد که عملا ثمری نداشت.

به گزارش خبرگزاری رویترز، پس از مشارکت مردم سوریه در همه
پرسی اصلاح قانون اساسی این کشور “ولادیمیر پوتین” به کشورهای غربی
درباره مداخله آنها در امور سوریه هشدار داد و نشان داد که در رای خود برای اتخاذ
مشی مستقل مصمم است.

قطر و دست دوستی به سوی سوریه!

 چندي پيش خاندان آل
ثانی که در قطر حکمراني مي​کنند، پس از نااميد شدن در ساقط کردن بشار اسد و غلبه
دولت سوریه بر تروریست​های مسلح،  ظاهرا
تغییر سياست داده و در تلاش برای برقراری ارتباط با این کشور برآمد.

 آخرين بار، چند ماه
پيش شيخ حمد بن جاسم آل ثاني امير قطر با بشار اسد رئيس جمهور سوريه تلفني تماس
گرفت تا عيد قربان را به او تبريك بگويد. البته درواقع با اين مكالمه تلفني او مي​خواست درهای
سوريه را به روي قطر براي ايفاي نقش ميانجي بازكند، اما بشار اسد در اين مكالمه
تلفني به او اجازه نداد چارچوب گفتگوي خود را از مناسبت تبريك عيد قربان خارج كند.

به گزارش پایگاه اطلاع رسانی شبکه خبری العالم، سران کشورهای
عربی و غربی در طول چند ماه گذشته طرح‌ها و ایده‌های مختلفی برای پایان دادن جنگ
خودساخته در سوریه ارائه داده‌اند که همه این طرح‌ها از سوی طرف سوری رد شده است
که آخرین آن مربوط به طرح امیر قطر است که توسط یک فرستاده عربی برای مقامات سوریه
فرستاده شد، اما با پاسخ تحقیرآمیز سوری‌ها مواجه شد. دوست مشترك امير قطر و رئيس
جمهور سوريه كه خود نيز يك رئيس عربي است، گله‌مندي امير قطر مبني بر اينكه رئيس
جمهور سوريه از هر گونه گفتگو با او درباره اوضاع كشورش در مكالمه تلفني خودداري
كرده را منتقل كرد.

ظاهرا طرح قطر از چند بند تشكيل شده است: نخست آشتي ميان دو
كشور. دوم نقشه راهي متشكل از چند بند كه مهم ترين آنها آوردن يك نخست وزير سني از
اخوان المسلمين است. قطر مخالفان سوريه را به برگزاري كنفرانسي در دوحه دعوت کرده و
متعهد مي شود كه در اين كنفرانس بر مخالفان سوريه اعمال نفوذ كند تا گفت‌وگو با
نظام سوريه را بپذيرند. اما پاسخ سوریه به طرح قطريها تنها یک کلمه بود: نه!

منابع سوری می گویند دمشق  نقش میانجی قطر برای حل
بحران سوریه را قبول ندارد بلکه امیدوارند که قطر به صراحت اعلام کند که از سیاست
مسلح کردن مخالفان و هم‌دستی با طرح‌ها و برنامه‌های خارجی برای ضربه زدن به ثبات
سوریه عقب نشینی کرده است

کردستان عراق، ابزاري براي اجرای طرح خاورمیانه بزرگ

مشخص شدن ابعاد پنهان طرح خاورمیانه بزرگ که در دوران جورج
بوش پسر اعلام شد، نشان می​دهد که این طرح چیزی جز برنامه تجزیه منطقه نیست.
از بین بردن قدرت های مهم منطقه و تبدیل آنها به واحدهایی کوچک، هدف غایی ایالات
متحده است تا بدين وسیله امنیت رژیم صهیونیستی حفظ شود و این رژیم دغدغه​ای بابت به
خطر افتادن موجودیت خود نداشته باشد.

اظهارات  اخير مسعود
بارزانی درباره نوری المالکی نخست وزیر عراق و سخنان صریح وی در باره جدا شدن
کردستان عراق در آینده نزدیک، نشان می​دهد که گروه هایی خاص در کردستان عراق به ابزار
اجرای این پروژه آمریکایی-صهیونیستی تبدیل شده اند.

براساس گزارش روزنامه عراقی “فایرات”، بارزانی در
اظهارنظری به صراحت گفت که نخست وزیر عراق در حال سوق دادن کشور بسوی یک بحران
بزرگ است. بارزانی از استقلال کردستان عراق هم سخن گفت. مساله کرکوک، مناطق مورد
اختلاف و مساله استخراج نفت و تقسیم درآمد حاصل از آن میان حکومت عراق و اقلیم
کردستان و نیز مساله تحویل دادن طارق‌ هاشمی ازجمله مسایل مورد اختلاف عراق و اقلیم
کردستان است.

بارزانی به هر بهانه​ای مساله استقلال کردستان
عراق را پیش کشیده و به حاشیه سازی برای دولت مرکزی عراق به نخست وزیری مالکی می
پردازد. وی حاضر است در این راه  حتي با
مقامهای سنی عراقی که با کردها  روابطی نه
چندان دوستانه و همراه با کینه های تاریخی دارند نیز همداستان شود. حمایت وی از
طارق الهاشمی که به اتهام اقدامات تروریستی تحت تعقیب است مصداق بارز این تغییر
سیاست است. اين درحالي است که جلال طالبانی رییس جمهور عراق اعلام کرد که استقلال،
به سود کردها نیست

هدیه نفتی آل سعود به آمریکا

سیاست نفتی عربستان سعودی نشان می دهد که این کشور درآمدهای
نفتی خود را به صورت خرید سلاح و سرمایه گذاری در بانک های آمریکایی به ایالات
متحده بازمی​گرداند.
فعالیت بیش از 250 شرکت آمریکایی در عربستان، خریدهای تسلیحاتی سالیانه 30 تا 40 میلیارد
دلاری و 700 میلیارد دلار سرمایه گذاری در بانکهای آمریکایی، گوشه​ای از سیاست
آل سعود است. براساس گزارش موسسه آمارهای ملی امارات که در سال 2011 منتشر شد، جمع
آمار درآمد نفتی عربستان از سال 2005 به بیش از 1300 میلیارد دلار می رسد.

 همچنين براساس گزارش
خبرگزاری بلومبرگ، مجموع درآمدهای عربستان در سال 2012 به یک تریلیون و 150 میلیارد
ریال سعودی (307 میلیارد دلار) می​رسد که 90 درصد آن شامل فروش نفت خواهد بود.

طبق اعلام موسسه “جدوه” که یک موسسه عربستانی
است، تولید نفت خام عربستان در سال جاری میلادی به میانگین روزانه 9 میلیون و 600
هزار بشکه می​رسد که در مقایسه با برآورد دسامبر 2011 روزانه 800 هزار
بشکه رشد نشان می دهد.

 از سوي ديگر براساس
آمارها، آل سعود از سال 2007 تا 2010 بیش از 13 میلیارد و 800 میلیون دلار سلاح از
ایالات متحده خریداری کرده است. این خریدهای نظامی سرسام آور درحالی انجام می شود
که عربستان فاقد پرسنل کافی نظامی برای استفاده از آنها است و شکست ارتش این کشور
دربرابر  نيروهاي الحوثی​ یمن نشان
داد که خرید این سلاح ها تنها هدیه ای به ایالات متحده است و تنها باعث هدر رفتن
منابع مالی حاصل از فروش نفت خام شده و کمکی به ارتش این کشور نخواهد کرد. این
ولخرجی ها در شرایطی روی می دهد که نرخ بیکاری به ویژه بین تحصیل‌کردگان و کارگران
غیرحرفه‌ای و ماهر در عربستان، به 30 درصد می‌رسد.

به نوشته روزنامه “فایننشال تایمز”، قراردادهای
نفتی میان عربستان و آمریکا برای اقتصاد ورشکسته آمریکا حیاتی است و درواقع این
قراردادها، منجی اقتصاد بحران زده آمریکاست که می‌تواند تأمین کننده هزاران شغلی
باشد که در سال‌های اخیر از دست رفته و اقتصاد آمریکا را با افزایش نرخ بیکاری
مواجه کرده است.

“بانکور“پول
واحد جهانی!

صندوق بین المللی پول در گزارشی اعلام کرد که بانکور به
عنوان یک ارز جهانی باید مورد توجه قرار گیرد. سقوط آزاد دلار در بازارهای جهانی و
کاهش توان یورو و بحران های داخلی اتحادیه اروپا باعث شده است که فکر ایجاد ارزی
جهانی زنده شود.

“بانکور”(Bancor)
نامی است که “جان مینارد کینز” اقتصاددان انگلیسی در دهه 1940 به عنوان یک
ارز فرا ملی پیشنهاد داد، اما در نهایت به دلیل مخالفت آمریکا نتوانست اجرایی شود.
براساس این طرح، بانکور می بایست به عنوان یک ارز در معاملات بین المللی و در عرصه
تجارت جهانی در چارچوب اتحادیه بین المللی شفافیت(International
Clearing Union) مورد استفاده قرار گیرد.

به نوشته مایکل اسنایدر کارشناس اقتصادی در آمریکا، این
گونه به نظر می رسد که آمریکا دیگر نمی تواند بر این موضوع پافشاری کند که دلار
کماکان به عنوان ارز رایج و غالب خواهد ماند و دلایل متعددی وجود دارند که دلار
آمریکا تقریبا به پایان خط نزدیک شده است و اوضاع به شدت در حال تغییر است و
کشورها از مدت ها قبل به فکر چاره افتاده اند.

“مایکل پین” از افسران پیشین ارتش آمریکا هم در
مقاله ای نوشت: به علت سیاست های آمریکا، تضعیف دلار روند روبه رشدی گرفته است و
به همین دلیل زندگی آمریکایی به مخاطره خواهد افتاد. در نتیجه بحرانی بسیار بزرگتر
از بحران سال 2008 پدید می آید که ضمن ایجاد تورم فزاینده، نرخ بهره را افزایش می
دهد و تاثیرات تعیین کننده ای بر زندگی همه آمریکایی ها خواهد داشت. اکنون تقاضا
برای دلار هنوز بالاست و مردم آمریکا سختی را احساس نمی کنند در صورتی که دلار از
چرخه جهانی کنار برود، بدهی های دولت آمریکا مشکل بزرگ دیگری خواهند بود که مردم این
کشور نیز با آن دست به گریبان می شوند. صندوق بين المللي پول در گزارش خود با
عنوان “انباشت و ثبات پول بین المللی” ضمن بررسی آینده ارزی جهان ضمن
معرفی بانکور، یک بانک مرکزی جهانی را در آینده تضمین کننده ثبات ارزش ذخایر عنوان
می​کند
که به یک اقتصاد خاص وابسته نیست! این طرح نشان می دهد که نظام حاکم بر اقتصاد
جهانی به دنبال کنترل از مرکز تمام مبادلات پولی و تجاری بین المللی است.

سایت “سوورین ایندپندنت” sovereignindependent
موضوع طرح صندوق بین المللی را نوعی توطئه عنوان کرد و نوشت: طرح جاگزینی بانکور
به جای دلار طراحی شده، دسیسه ای برای پنهان کردن سقوط دلار است. صندوق بین المللی
پول به دنبال آن است تا در صورت اشتباه دولت ها، منابع ملی کشورها را ببرد،
همانطور که نفت و گاز کشورها را با خود می برد.

منتقدان اعتقاد دارند که در نهایت این بانک جهانی و ارز
جهانی علیرغم ادعاها در مورد استقلال آنها، نیز تحت سیطره بانک های غربی همچون ECB، Bank of England و Federal Reserve و بانک
های مرکزی کشورهای قدرتمند غربی خواهد بود.

سقوط آزاد اقتصاد ترکیه

هیاهوی به راه افتاده در باره اقتصاد ترکیه که در سال های
اخیر شدت پیدا کرده بود با اعلام کاهش شدید در رشد اقتصادی این کشور فروکش کرده
است. بررسی آمارها نشان می دهد که رشد اقتصادی ترکیه در سال 2012 میلادی به کاهش یافته
و به 1 تا 2 درصد خواهد رسید.

به گزارش شبکه خبری “سی. ان. بی. سی-ای” ترکیه به
نقل از “زو مین” معاون صندوق بین المللی پول پیش​بینی می​شود، در سال
2012 میزان سرمایه گذاری​ها و تقاضا در ترکیه نیز با کاهش روبرو شود. کاهش رشد
اقتصادی ترکیه محدود به سال 2012 نیست و این کشور در سال 2011 میلادی نیز شاهد
رکود اقتصادی و افزایش نرخ تورم بود.

به نوشته پایگاه اینترنتی “یورونیوز” اروپا،‌
سرعت رشد اقتصادی در ترکیه کاهش یافته و آمار و ارقام نشان از عدم توازن اقتصادی بیش
از حد دارد. دولت ترکیه رشد 5 درصدی را برای سال 2012 پیش بینی کرده است، اما تحلیلگران
رشد اقتصادی 2 درصدی را برای این کشور تخمین زده اند.

خبرگزاری فرانسه نیز در تازه ترین گزارش خود از هشدار تحلیلگران
نسبت به توقف رشد اقتصادی ترکیه در دو سال آینده خبر داد.

“دورموش یلماز” رییس پیشین بانک مرکزی ترکیه،
وابستگی و اتکا به منابع خارجی را مهمترین عامل شکست در رشد اقتصادی کشورش دانست.

پيشتر، در تابستان سال 90 برخی از مقام های رژیم صهیونیستی
اعلام کردند که رشد اقتصادی ترکیه به دلیل سرمایه​گذاری سرمایه​داران صهیونیست
است و به مقام​های این کشور هشدار دادند که این سرمایه گذاری ها همیشگی
نخواهد بود. منابع مستقل در ترکیه نيز از چند سال قبل نسبت به توزیع نابرابر ثمرات
رشد اقتصادی دهه اخیر در این کشور هشدار داده بودند.

سودان جنوبی، آتش زیر خاکستر

عدم
تعیین مرزهای بین کشورهای سودان و سودان جنوبی و به خصوص مناطق حاصل​خیز باعث ادامه تنش و درگیری بین طرفین شده است. سودان
جنوبی در 9 ژوئیه 2011 برابر با 18 تیر 1390، پس از دهها سال نزاع با دولت مرکزی
سودان که بیش از یک‌ و نیم میلیون کشته درپي داشت، از سودان جدا شد. این کشور تازه
تاسیس اقدامات تحریک آمیزی را علیه سودان آغاز کرده است.

ارتش
سودان جنوبی اصلی ترین حوزه نفتی سودان را در منطقه هجلیج به اشغال درآورد که
واکنش شدید سودان را به دنبال داشت. این درگیری یکی از سخت ترین درگیری ها از زمان
جدایی سودان جنوبی در تیر ماه سال 1390 بود. پارلمان سودان، دولت جنوب سودان را
دشمن خود دانسته و از موسسه ها و نهادهای دولت سودان خواسته است که در برابر این
اقدامات واکنش نشان دهند.

“ربیع
عبدالعاطی” سخنگوی دولت سودان تاکید کرد که خارطوم هرگونه مذاکره با جوبا (پایتخت
سودان جنوبی) را رد می کند. وی عدم استرداد میدان نفتی هجلیع را موجب از بین رفتن
عظمت سودان دانست و ابراز کرد که ارتش ما هم اکنون نسبت به این امر عصبانی است و
درصدد است که به ارتش جنوب سودان درس عبرتی بدهد.

“هاری
فیرهون” پژوهشگر دانشگاه آکسفورد می گوید که هر دو طرف در انتظار هستند تا
طرف دیگر در نتیجه درگیری داخلی و مشکلات اقتصادی و معیوب بودن چرخه سوخت ضعيف شود
تا با آن وارد جنگ شود و طرف مقابل را شکست دهد.

“صابر
حسن” رییس سابق بانک مرکزی سودان گفته است که وضعیت کشورش همچنان از سودان
جنوبی بهتر است. اگرچه شاید ناچار شود دست به واردات سوخت بزند. وی اقتصاد کشورش
را قابل انعطاف دانست و گفت که ما بحران زیادی را پشت سر گذا شته ایم ولی با وجود
این انعطاف پذیری در زمینه اقتصاد بحران های موجود را نیز پشت سر می​گذاریم.

محمد صالح

در حاشیه یک تخلف انضباطي!

لابد در جريان هستيد كه سخنگوي محترم
وزارت امور خارجه فرموده‌اند حضور ديپلمات ايراني در استخر مختلط در خارج از
مملكت، تخلف انضباطي محسوب مي‌شود!

بر همين اساس مي‌توان محاسبه كرد كه
ارتكاب هريك از رفتارهاي زير از سوي ديپلمات‌هاي ايراني در خارج از كشور در قاموس
وزارت امور خارجه چنين معني بدهد:

1ـ شرب خمر = تخلف اداري ـ ليواني

2ـ روابط خلاف اخلاق = تخلف حقوقي

3ـ جاسوسي = تخلف خبري

4ـ دست دادن با خانم‌هاي ديپلمات اجنبي =
تخلف عاطفي

5ـ نپوشيدن لباس مصوب وزارتخانه = فعل
حرام منجر به انفصال مأموريت

6ـ عدم رعايت احترام وزير امور خارجه،
معاونان و جناب سفير به اندازه كافي = فعل حرام منجر به اخراج دائم از وزارتخانه.

واژه‌نامه امروز

با توجه به وضعيت فعلي حجاب و پوشش و
رواج گسترده بي‌حيايي و فساد در كشور، پيشنهاد مي‌شود واژگان زير به صورت مطرح‌شده
دچار اصلاحات شود:

1ـ دانشگاه: آرايشگاه زنانه، زينت‌خانه،
قرارگاه عشاق ساعتي! (با توجه به زمان متوسط عشق‌هاي دانشگاهي)

2ـ نمايشگاه بين‌المللي تهران: يك تير و
چند نشان (از اين بابت كه شما علاوه بر نمايشگاه كتاب از نمايشگاه آخرين مدهاي
آرايشي و لباس‌هاي جلف و بدن نماي زنانه نيز بازديد مي‌كنيد! آن هم رايگان!)

3ـ تئاتر:‌ بي‌حياخانه! سالن مد زنانه!

4ـ خيابان: معصيت‌گاه! خطرگاه! جولانگاه
شيطان!

5ـ سينما: ادبگاه لقمان! (جايي كه مي‌توان
به شيوه لقمان حكيم از آن ادب آموخت!)

گونه‌شناسي نهي از منكر

اصولاً آدم‌ها نسبت به انجام فريضه نهي
از منكر چند دسته‌اند:

ـ دسته اول: بيش از 90 درصد از آدم‌ها نه
چيزي به نام نهي از منكر شنيده‌اند، نه ديده‌اند و نه مي‌دانند كه چيست!

ـ دسته دوم: نزديك به 8 درصد از آدم‌ها
وظيفه خود مي‌دانند كه دربارة ناهيان از منكر اظهارنظر كنند! نهي از منكر را محكوم
و ناهي از منكر را نصحيت و يا در صورت لزوم تهديد يا تعذيب و بعد در خصوص لزوم
تعطيل نهي از منكر و ضرورت «كار فرهنگي» سخنراني كنند!

ـ دسته سوم: حدود يك درصد از آدم‌ها تلاش
مي‌كنند عندالزوم و عندالاستطاعه نهي از منكر كنند و البته صابون همه چيز (از
الطاف مأموران انتظامي گرفته تا فحش و كتك از جانب مرتكبان منكر) را به تن ماليده
و محكوم به تحمل نصايح شوند.

كار فرهنگي

يكي از عزيزاني كه نسبت به گشت ارشاد
حساسيت و لطف ويژه داشتند تا آنجا كه جهت جلوگيري از خستگي عوامل گشت ارشاد، دستور
تعطيلي آن را صادر و در باب ضرورت كار فرهنگي سخنراني مشبعی ايراد فرمودند در پاسخ به اين پرسش كه «شما در جهت
گسترش فرهنگ عفاف و حجاب چه كار فرهنگي مرتكب شديد؟» به موارد زير به عنوان گوشه‌اي
از فعاليت‌هاي فرهنگي خود در راستاي ترويج حجاب و عفاف اشاره كردند:

الف) مصاحبه با خبرنگاران زن بي‌حجاب
اسپانيايي در محل دفتر واقع در خيابان پاستور در اسفندماه سال 89

ب) انتشار ويژه‌نامه خاتون در جهت تقويت
مباني نظري حجاب در تابستان سال 90

ج) صدور پروانه توليد ده‌ها فيلم با
مضمون بي‌حجابي و بي‌حيايي و خيانت به همسر در سال 90

د) اكران فيلم‌هاي گشت ارشاد، زندگي
خصوصي و انتهاي خيابان هشتم (همگي با مضمون خدا مرگم بده، روم سياه! و خاك بر
سري!) در نوروز سال 91

اپوزیسیون
فرمایشی و سیاست گام به گام

روح الله امين آبادي

فروردین
و اردیبهشت ماه سال 57 با اربعین‌های پشت سر هم سپری شد، مردم تبریز در اربعین
شهدای قم و کل کشور نیز در اربعین شهدای 29 بهمن 56 تبریز بپا خاستند. قیام خونین
مردم، رژیم را به وحشتی نفسگیر مبتلا کرد تا حدی که به فکر افتاد در مقابل انقلاب
ملت و رهبری آن، رهبری موازی بتراشد و یک اپوزیسیون فرمایشی دست و پا کند.

از منظر
رژیم و شخص شاه، آیت‌الله شریعتمداری می‌توانست آتش انقلاب را خاموش کند و مردم را
از گرایش به امام خمینی بازدارد. اکثر مطبوعات، خبرگزاری‌ها و رسانه‌های خارجی که
مسائل ایران را دنبال می‌کردند، در روز اول خرداد مطالبی پیرامون سخنان آیت‌الله کاظم
شریعتمداری درج کردند.  

جالب
است که شریعتمداری در این سخنان، مشکل مردم انقلابی را نه رژیم که اجرا نشدن قانون
اساسی دانسته بود! که به نظام موجود مشروعیت می‌داد و در مقابل، خواسته‌هایی بسیار
محدود را مطرح می‌کرد.

خبرگزاری
فرانسه در خبری که روز اول خرداد از تهران مخابره کرد نوشت: «ده روز پس از ظاهر
شدن نیروهای مسلح در شهرهای ایران که در اوایل ماه میلادی صحنه ناآرامی‌های سیاسی ـ
مذهبی بود، مخالفان مذهبی اعلام کردند چنانچه قوانین اسلامی اجرا شود صلح خواهند
کرد».

این
خبرگزاری در ادامه گزارش خود آورد: «آیت‌الله شریعتمداری در قم حتی پا را از این هم
فراتر گذاشته و مهلتی برای تعمق و تصمیم‌گیری مقامات دولت ایران تعیین کرده است.
وی به خبرنگاران غربی گفته است: دولت اکنون فرصت دارد و امیدواریم پیشنهاد ما را
به صورت جدی مورد مطالعه قرار دهد».

آیت‌الله
شریعتمداری در توضیح نظرات خود در این باره گفت: «ما با رژیم موجود مسئله‌ای نداریم،
تنها خواست ما این است که رژیم کنونی قوانین اسلام را به مورد اجرا بگذارد. ما هیچ‌گونه
اختلافی با رژیم نداریم جز اینکه این قوانین را به مرحله اجرا نمی‌گذارد، اگر رژیم
از قانون اساسی پیروی ‌کند تشنج و ناآرامی پایان خواهد یافت».

وی در
بخش دیگری از سخنان خود افزود: «مردم افراطی نیستند و از یک اقلیت افراطی پیروی نخواهند
کرد و مسلح نیستند».⁽¹⁾

در قدم
اول پایتان را می‌شکنند

جریان
ملی – مذهبی از جمله نهضت آزادی نیز موافق این رویکرد بود که شاه سلطنت کند نه
حکومت!

امام
خمینی«ره» بارها با این ایده که در عرف سیاسی به آن «سیاست گام به گام» یاد می‌شود
مخالفت کردند.

امام معتقد
بودند اگر این‌گونه عمل شود، رژیم در همان گام اول پای سیاستمداران و سیاسی‌بازان
را می‌شکند: «من [از] تهران که می‎آمدم آقایان آمدند آنجا و من به آنها
عرض کردم که باید قضیه این‌طور بشود؛ بنا هم دارند البته، اما مثل اینکه قدم قدم می‎خواهند راه بروند. در این نهضت هم بعضی قدم قدم می‎گفتند برویم، که حالا قدم اولش را [برداریم] من به آن آقایی
که آمد پاریس و این مطلب را گفت، گفتم در قدم اول پایتان را می‎شکنند.»!⁽²⁾

اپوزیسیون
فرمایشی، سیا را به اشتباه می‌اندازد

سخنان
آیت‌الله شریعتمداری که بوضوح از آن بوی مذاکره به مشام می‌رسید، رژیم و کشورهای
پیگیر مسائل ایران را به اشتباه انداخت.

سفارت
آمریکا در تهران در اولین روز خرداد 57 در گزارشی که به وزارت خارجه این کشور
ارسال کرد با ابراز رضایت و خوشبینی نسبت به آرامش نسبی چند روز گذشته در ایران، در
بررسی این مسئله نوشت: «… به‌رغم وقایع گاه و بیگاه اینجا و آنجا یک آرامش نسبی
جایگزین آشفتگی‌های اخیر در جبهه مخالفان ایران شده است، در حالی که در طول چند
ماه گذشته تقریباً روزانه یک واقعه یا بیشتر اتفاق می‌افتاد. شماره این وقایع
اخیراً به 3 یا 4 واقعه در هفته کاهش یافته است».

سفارت
آمریکا در بخش دیگری از گزارش خود به سعی رژیم برای فاصله انداختن میان رهبر
انقلاب و سایر روحانیان اشاره می‌کند و می‌افزاید: «برعکس آیت‌الله خمینی که هدفش
سرنگونی رژیم شاه است و این را پنهان نمی‌کند، گروهی از رهبران هدف‌های محدودتری
در سر دارند. عمدتاً آنها می‌خواهند که به نظریاتشان توجه شود و تا زمانی که دولت
توجه کمی به آنها مبذول می‌داشت، آنها دلیلی برای حمایت از آیت‌الله خمینی
نداشتند. حالا نشانه‌هایی وجود دارد که دولت شروع به گوش دادن کرده است».

سفارت
در ادامه گزارش خود آورده است: «ما می‌دانیم که تلاش‌های پشت پرده در جریان است که
با مذهبیون محافظه کار باب مذاکره و گفت‌وگو باز شود و آنها را از آیت‌الله خمینی –
اگر ممکن باشد- جدا کنند. در حالی که خیلی از این رهبران مذهبی، سلطنت را به عنوان
یک نهاد لازم که اسلام را در مقابل رقابت کمونیستی محفوظ می‌دارد می‌بینند و هیچ
راه‌حلی بجز شاه به نظر نمی‌رسد».⁽³⁾

آمریکا
همواره در تحلیل مسائل ایران دچار اشتباه در محاسبه بوده، ولی هرگز از این
اشتباهات درس نگرفته است. چه پیش از انقلاب که نتوانستند انقلاب اسلامی و سقوط
رژیم شاه را پیش‌بینی کنند و چه بعد از انقلاب که با دخالت‌های لجام‌گسیخته راه را
برای دانشجویان خط امام بازگذاشتند تا با انقلابی دیگر سفارت آن کشور را تسخیر و
به حضور درازمدت آمریکا در ایران اسلامی پایان دهند.

دریادار
«استانسفیلد ترنر» رئیس وقت سازمان سیا در کتاب «پیش از خواندن بسوزانید» بخوبی
دلیل اشتباه محاسباتی آمریکا در زمینه رهبری انقلاب را تشریح می‌کند: «گروه
اطلاعاتی ما در ایران بسیار محدود بود. ما به اطلاعات کافی دسترسی نداشتیم چون شاه
دولت قابل اعتماد ما بود و ما در مورد او به طور جدی و با دقت جاسوسی نمی‌کردیم به
همین دلیل قبل از سقوط شاه ما عوامل زیادی در ایران نداشتیم و بعد از انقلاب هم
طبیعتاً قادر به جلب افراد قابل اطمینان نبودیم».⁽⁴⁾

ترنر در
بخش دیگری از این کتاب می‌نویسد: «در کل کوتاهی ما در کسب اطلاعات بیشتر و دقیقتر
از اوضاع ایران به کارتر لطمه زد. ما متوجه نشده بودیم که پایه‌های سیاسی حکومت
شاه تا چه حد متزلزل بود. ما نمی‌دانستیم که شاه بیماری علاج ناپذیری داشت، ما از
درک آیت‌الله خمینی رهبر انقلاب و میزان نفوذ او عاجز بودیم».

ترنر که
با اشتباهات خود زمینه شکست کارتر را در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا فراهم کرده
بود، جزئیات بیشتری از آن اشتباه را عیان می‌کند: «بی‌اطلاعی ما در مورد موقعیت
شاه تا آنجا بود که کارتر در در دسامبر 1979 در سفر خود به ایران، شاه را جزیره
ثبات در منطقه‌ای ناآرام خواند. ما هم در سیا غیر از این فکر نمی‌کردیم. هشت ماه
بعد از تظاهرات متعدد در تهران دفتر برآوردهای ملی، پیش‌نویس برآوردی درباره اوضاع
ایران را برای من ارسال داشت و ادعا کرد که شاه برای 10سال دیگر دوام خواهد آورد.
پیش‌نویس را پس فرستادم و متذکر شدم که با توجه به ناآرامی‌های جاری در ایران
حداقل باید بپذیریم که شاه مشکل دارد. اینکه برای بررسی دقیق از موقعیت شاه و
اوضاع ایران اصرار نکردم مسلماً یک اشتباه فاحش بود».

ترنر
ادامه می‌دهد: «تقریباً همه ما در دستگاه امنیت ملی در زمان شاه به ایران سفر کرده
و هیچ‌کدام نشانی از عدم ثبات ندیده بودیم. در ایران از ما شاهانه پذیرایی می‌شد،
اما رفت و آمد ما تحت کنترل و محدود بود».

ترنر در
نهایت می‌نویسد: «حکومت شاه بسرعت رو به زوال بود. او فقط 5 ماه بعد از آنکه
سازمان سیا پیش‌بینی کرده بود که او تا 10سال دیگر دوان خواهد آورد ایران را ترک و
خود را تبعید کرد».⁽⁵⁾

وی در
کتاب دیگر خود به نام « پنهانکاری و دموکراسی» با اشاره به اطلاعات ناقص
آمریکا و سازمان سیا از قدرت رهبری امام خمینی و میزان نفوذ ایشان میان اقشار
مختلف مردم در اعترافی تاریخی می‌نویسد: «هرگز تصور نمی‌کردیم که همه گروه‌های
ناراضی و مخالف شاه توسط یک روحانی 79 ساله به نام آیت‌الله خمینی که به حالت
تبعید در فرانسه بسر می‌برد به هم جوش داده شوند و اگر چه بعد از سقوط شاه اتصال
این گروه‌ها نیز از هم گسست و هر یک رو به سویی نهادند، ولی انقلاب از پا نایستاد
و همچنان به راه خود ادامه داد».⁽⁶⁾

برکناری
نصیری از ریاست ساواک

 در۱۷ خرداد ۱۳۵۷ جمشید آموزگار طی حکمی سپهبد ناصر
مقدم را به سمت معاون نخست‌وزیر و رئیس سازمان اطلاعات و امنیت کشور (ساواک) منصوب
کرد. بدین ترتیب ناصر مقدم شصت ساله جانشین نعمت‌الله نصیری شد.

نصیری
که به مدت 14سال رئیس سازمان مخوف ساواک بود بعد از برکناری، به عنوان سفیر ایران
عازم پاکستان شد، ولی سه ماه بعد به کشور فراخوانده شد تا در یک دادگاه فرمایشی به
خاطر جنایات 14سال اخیر ساواک محاکمه شود تا باری از دوش شاه بردارد. دریغ از آنکه
انقلاب سریعتر از تحولات فرمایشی شاه پیش می‌رفت تا بهمن ماه همین سال بساط جور
پهلوی را برچیند و 4 روز بعد از پیروزی، نعمت‌الله نصیری در دادگاه انقلاب محاکمه
و اعدام شود.

سپهبد
ناصر مقدم نیز که جانشین نصیری شده بود سرنوشتی مشابه داشت، وی نیز پس از پیروزی
انقلاب دستگیر و به خاطر جنایات عدیده‌ای که در زمان ریاست او بر سازمان ساواک
صورت گرفته بود محاکمه و در 22 فروردین 58 اعدام شد.

پي‌نوشت‌ها:

1ـ بولتن
خبرگزاری پارس [محرمانه]، شماره 63، 1/3/57، صص 6و7.

2ـ صحیفه
امام، ج 6 ، ص 323.

3ـ
اسناد لانه جاسوسی آمریکا، دخالت‌های آمریکا در ایران 2، ج 12، صص124-126.

4ـ
ترنر، استانسفیلد، پیش از خواندن بسوزانید، ترجمه بهروز زارع، انتشارات اطلاعات،
چاپ اول، 1388، ص 211.

5ـ همان،
ص212.

6ـ ترنر،
استانسفیلد، پنهانکاری و دموکراسی، ترجمه حسین ابوترابیان، انتشارات اطلاعات، چاپ
6، 1387، ص 181.

سوتیترها:

* از
منظر رژیم و شخص شاه، آیت‌الله شریعتمداری می‌توانست آتش انقلاب را خاموش کند و
مردم را از گرایش به امام خمینی بازدارد. جالب است که شریعتمداری صریحاً مشکل مردم
انقلابی را نه رژیم که اجرا نشدن قانون اساسی دانسته بود! که به نظام موجود
مشروعیت می‌داد و در مقابل، خواسته‌هایی بسیار محدود را مطرح می‌کرد.

* امام
خمینی: «من [از] تهران که می‎آمدم آقایان آمدند آنجا و من به آنها
عرض کردم که باید قضیه این‌طور بشود؛ بنا هم دارند البته، اما مثل اینکه قدم قدم می‎خواهند راه بروند. در این نهضت هم بعضی قدم قدم می‎گفتند برویم، که حالا قدم اولش را [برداریم] من به آن آقایی
که آمد پاریس و این مطلب را گفت، گفتم در قدم اول پایتان را می‎شکنند.»!

* رئیس
وقت سازمان سیا: «بی‌اطلاعی ما در مورد موقعیت شاه تا آنجا بود که کارتر در در دسامبر
1979 در سفر خود به ایران، شاه را جزیره ثبات در منطقه‌ای ناآرام خواند. ما هم در
سیا غیر از این فکر نمی‌کردیم. هشت ماه بعد از تظاهرات متعدد در تهران دفتر
برآوردهای ملی، ادعا کرد که شاه برای 10سال دیگر دوام خواهد آورد. اینکه برای
بررسی دقیق از موقعیت شاه و اوضاع ایران اصرار نکردم مسلماً یک اشتباه فاحش بود».

وقتی خدا جمال خودش
را مطاف کرد

دنیای بی‌امام به
پایان رسیده است

از قلب کعبه قبله
ایمان رسیده است

از آسمان حقیقت قران
رسیده است

شأن نزول سوره انسان
رسیده است

وقتش رسیده تا به تن
قبله جان دهند

در قاب کعبه وجه خدا
را نشان دهند

روزی که مکه بوی خدای
احد گرفت

حتی صنم به سجده دم
یا صمد گرفت

دست خدا ز دست خدا تا
سند گرفت

خانه زنام صاحب خانه
مدد گرفت

از سمت مستجار حرم
سینه چاک کرد

کوری چشم هر چه صنم
سینه چاک کرد

وقتی به عشق قلب حرم
اعتراف کرد

وقتی علی به خانه خود
اعتکاف کرد

وقتی خدا جمال خودش
را مطاف کرد

کعبه سه روز دور سر
او طواف کرد

حاجی شده است کعبه و
سنت شکسته است

با جامه سیاه خود
احرام بسته است

«محسن عرب خالقي»

آن شب سكوت خلوت غار حرا
شكست

 با
آن شكست، قامت لات و عزا شكست

آمد به گوش ختم رسولان
ندا بخوان

 مهر
سكوت لعل بشر زان ندا شكست

با خواندن نخوانده الفبا
طلسم جهل

در سرزمين ركن و مقام
عصا شكست

آدم به باغ خلد خدا را
سپاس گفت

 تا
سدّ ظلم و فقر به ام القرا شكست

نوح نبى به ساحل رحمت
رسيد و خورد

 طوفان
به پاس حرمت خيرالورا شكست

بر تخت گل نشست در آتش
خليل حق

 تا
ختم الانبيا گل لبخند را شكست

عيسى مسيح مُهر نبوّت
به او سپرد

 زيرا
كه نيست دين ورا تا جزا شكست

آمد برون ز غار حرا مير
كائنات

 آن
سان كه جام خنده باد صبا شكست

در خانه رفت و ديد خديجه
كه مي‌دهد

 از
بوى خويش مشك غزال ختا شكست

بر دور خويش كهنه گليمى
گرفت و خفت

 آمد
ندا كه داد به خوابش ندا شكست

يا «ايّها المدّثر»ش آمد
به گوش و گفت

 بايد
كه سدّ درد ز هر بي‌ نوا شكست

قانون مرگ زنده به گ وران
به گوركن

 كز
مرگ دختران نرسد بر بقا شكست

آماده بهر گفتن تكبير
كن بلال

چون مي‌دهد به معركه خصم
دغا شكست

اينك به خلق دعوت خود
آشكار كن

هرگز نمي‌خورد به جهان
دين ما شكست

برخيز و بت‌شكن كه علي
دستيار توست

 كز
بت نمي‌خورد علي مرتضى شكست

طعن ابي‌لهب نكند رنجه
خاطرت

 كو
مي‌خورد ز آيه «تبّت يدا» شكست

«ژوليده» گفت از اثر وحى ذات حق

 آن
سكوت خلوت غار حرا شكست

«ژوليده نيشابورى»

شعلـه جاودانـه

خون شفق دوباره سر از بي‌کران کشید

گردون لوای خون به فراز زمان کشید

شـد منفجـر ز سینه آفاق خـون حــق

وز رمز انقـلاب خط ارغـوان کشیـد

خونی نگاره گشت افق تا افق ز خون

رنگ شفق صلای جهاد آوران کشیـد

روح زمانه خسته شد از سستی و سکوت

ناگه ز دل خروش چون کوه گران کشید

افسـرده بود همـت مردان حـق و بـاز

مردانه هـمتی همـه را در میـان کشید

این گلّه را که گرگ ز هر سو ربوده بود

در خط احتفاظ، خروش شبان کشیـد

***

آن آتش نهفته به چندین هزار نسل

زد بـازپس شـراره و تا آسمـان کشیــد

دین خدا دوباره به سر لوحه زمـان

خود را به دوش همت آن قهرمان کشید

پور علی که بر سر این خیبری ددان

بس نعره‌های حق طلب جان ستان کشید

فرزند پاک موسی جعفر کزین نسب

پا از شـرف به فرقگـه فرقــدان کشیــد

آن کو که خود نمونه آن حشمت است و بس

کاین بار مکرمت خود از آن دودمان کشیـد

هارون پسـت کرد به زندان ورا و او

در راه حـق و جامعه جـور خسان کشیـد

***

ای پیشوای شیعـه که تاریـخ ما ز تـو

از افتخار پا به سـر کهکشـان کشیـد

قم را شکوه نهضت تو در همه جهان

انـدر شمـار مکتـب آزادگـان کشیـد

قم جای درس بود و سکوتی خمودگون

وینک حماسه‌اش ز تو تا هر کران کشید

ای پیشوای خلـق که تاریـخ انقـلاب

نقش تو را به طاق بلند زمـان کشید

خورشیدسان خروش تو از مرز خاوران

تا دورتـر کـرانه غرب جهـان کشیـد

ای قرن‌ها حماسه و ای سالها خروش

ای کز تو انقلاب سوی جاودان کشید

نام تو زنده است که خود دست روزگار

نام تو را چو خور به سر خاوران کشید

***

صد آفرین به روح خمینی و نهضتـش

کاین گونه خلق را به جهادی گران کشیـد

خشـم مقدس همـه آزادگـان شــرق

از جان پر خروش وی اینسان زبان کشید

ای بت‌شکن که شور تو این خلق خفته را

بیرون ز خواب خویش چو سیل دمان کشید

کو تا تـو را زمانه شنـاسد که کـار تو

یکـباره ره به جــرگه پیغمـبران کشیــد

رزم تو زنده کرد بسـی نقش‌های پاک

کز مصلحان، زمانه به هر شارسان کشیـد

دیـن خـدا به روطـه ذلت فتـاد و باز

از یمن همت تو از این ورطه جان کشید

***

اسلام زنـده گشت ز شور قیام تو

فریـادها به راه تو نسل جوان کشیـد

ای کاوه مقـدس بیـدادگر، کنـون

دست تو پرده از رخ ضحاکیان کشید

ضحاک پست خون‌طلب ماردوش را

پرهیب مجدزاد تو انـدر هوان کشیـد

***

هم دیـن و هم وطن، همه را بـرد اجنبی

زان، پیشوا غریو چون شیر ژیان کشید

قرآن به حیـله نشر نمود این محیل و باز

بس تیـغ و تیـر بر رخ قرآنیـان کشیـد

پس آن همه به نیمه خرداد از چه کشت؟

پس انتقام از چـه ز روحانیـان کشیـد؟

پس از چه کرد «مَدرس قرآن» به قم خراب؟

پس از چه دست از همه احکام آن کشید؟

نواب» را که کشت به جز این پلید شوم؟

کی با یهـود کـار به عقد نهـان کشیـد؟

آن مؤمنـان پاک ورامیـن کجـا شـدنـد؟

آنان که دین ز ماتمشـان الأمان کشیـد؟

***

این خائنان چو دین و وطن را فروختند

زین ره خمینی از دل و از جان فغان کشید

چونان حسین، در پی یاری حق و عدل

جان را به کف نهـاد و به میدان عنان کشید

هر دوره‌ای ز آل علی مشعلی به پاست

این شعلـه جاودانـه بمانـد که از خداسـت

«محمدرضا
حکیمی»

در
رکوع و سجود خامنه‌اي

ای
غریو تو ارغنون دلم

سطوت
خطبه‌ات ستون دلم

کلماتت
چو تیشة فرهاد

می‌شکافند
بیستون دلم

وز
مواعظ که مي‌کنی، آنگاه

صبر
می‌زاید از سکون دلم

انقلاب
من، از تو اسلامی است

که
حریفی به چند و چون دلم

چشم
امیدی و چراغ نوید

هم
شکوهی و شگون دلم

در
رکوع و سجود خامنه‌ای

من
هم از دور سرنگون دلم

او
بـه یک دست و من هزاران دست

با
وی افشانم از بطون دلم

عرشیان
می‌کنند صف به نماز

از
درون دل و برون دلم

من
زبان دلم، ولی افسوس

بس
که بي هـم‌زمـان، زبون دلم

پیرم
از چرخ واژگون و علیل

بشنو
از بخت واژگون دلم

چون
کمانی خمیده‌ام، لیکن

تیر
آهی است در کمون دلم

طوطی
عشقم و زبان از بر

جمله
ما کان و ما یكون دلم

در
ترازوی سنجشم مگذار

ای
کم عشق تو، فزون دلم

درس
من خارج است و حاشیه نیست

که
دگر فارغ از متون دلم

دگرم
بخشی از تن و جان نیست

دل
بــه جانان رسید جون دلم

«شهریارم»
لسان حافظ غیب

شعر
هم، شأنی از شئون دلم

«استاد شهریار»

بازخواني «سلوک فردی و سیاسی امام خميني(ره)» در میزگرد «پاسدار اسلام» با
حضور

 حجج اسلام والمسلمين روحانی، ناصری،
اختری و رحیمیان:

اشاره:

 در سالهاي اخير مشاهده مي​شود که برخي از نکات
برجسته و بسیار روشن سیره فردی و سیاسی امام، توسط افراد وجرياناتي که دستیابی به
اهدافشان را جز در سایه غبارافکنی بر اندیشه‌ها و سيره عملي آن بزرگمرد، میسر نمی‌دانند،
مورد تحريف يا شبهه قرار گرفته است. از جمله آنکه امام از ابتدا به حکومت اسلامی
معتقد نبوده و به مرور و در جریان رویدادهای سیاسی به این نتیجه رسیده است! و یا
ایشان در تصمیم‌گیری‌های خطیر، به‌ویژه در پایان عمر، تحت تأثیر دیگران از جمله
اطرافيان خويش بوده‌اند.

 در این گفتگوی تفصیلی، آقايان حجج اسلام
والمسلمين سيد حميد روحاني، محمدرضا ناصري، محمدحسن اختري و محمدحسن رحيميان که
جملگي از آغاز نهضت و در شرايط سخت و دشوار و دوران غربت حضرت امام، همواره از ياران
و همراهان امام بوده​اند، ضمن مرور سيره عملي معظم له، به این شبهات پاسخ داده​اند.

*بسم الله الرحمن الرحیم. صمیمانه
تشکر می‌کنيم ‌که دعوت ما را پذیرفتید و امروز توفیق داریم به مناسبت بیست
و سومین سالگرد رحلت امام(ره)، در خدمت جمعي از مخلص‌ترین و نزدیک‌ترین یاران ایشان
باشيم. ياراني که از سالهاي آغازين نهضت و در همه شرايط سخت و دشوار و دوران غربت
حضرت امام، همواره همگام و همسوي با ايشان حرکت کردند و تا کنون در طول اين نيم
قرن، لحظه​اي از راه و خط امام جدا نشدند.

بحث را این گونه آغاز می‌کنیم که آیا
حضرت امام در مسیر نهضت، همکاری و همراهی و ارتباط با جریان‌های غیراسلامی و غیردینی
را می‌پذیرفتند یا نه و تعامل ایشان با این نوع افراد و جریان‌ها چگونه بود؟

روحانی: بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم. با تشکر از شما، اشاره می‌کنم که این گونه جلسات می‌توانند برای همه ما مفید و
ثمربخش باشند و در شناخت حضرت امام «اعلی الله مقامه، سلام‌ الله علیه» نقش
مهمی داشته باشند. در باره مطلبی که مطرح کردید، من فکر می‌کنم بهتر باشد بحث را به صورت
دیگری پیش ببریم و این سئوال را مطرح کنیم که اصولاً ویژگی‌ها و روش‌های امام امام در مبارزاتشان که
می‌توان از آنها به عنوان «علم مبارزه» یاد کرد، چه بود.

وقتی به قبل از آغاز نهضت امام نگاه
می‌کنیم، می‌بینیم گروه‌ها و سازمان‌های سیاسی و حتی بزرگان روحانی که در عرصه مبارزه حضور پیدا
می‌کردند، یکی از باورهایشان این بود که اگر می‌خواهند مبارزه‌ای به ثمر برسد، باید همه اقشار
جامعه با هر نوع باور، ایدئولوژی، مکتب و اعتقادی دست به دست هم بدهند تا مبارزه
آغاز شود. وقتی امام مبارزه را آغاز کردند، دیدیم که حریمی را قائل شدند. از همان
سال 1341 که نهضت آغاز شد، این‌گونه نبود که راضی باشند یا بپذیرند که احزاب و گروه‌های سیاسی، چه مارکسیست‌ها، چه ملی‌گراها، چه سکولارها و چه
ناسیونالیست‌ها را با خودشان همراه کنند. ایشان مسیری را مشخص کردند و
آن، اسلام بود و در چهارچوب اسلام، با افراد همکاری می‌کردند، به همین دلیل چون حاضر
نشدند سیاست‌بازان و احزاب و گروه‌های سیاسی را تأیید کنند، آنها
هم از ایشان حمایت نمی‌کردند.

یادم هست در سال 1342، بعد از فاجعه
فیضیه، سران نهضت آزادی برای ملاقات با امام به قم آمدند. در مرحله اول آقای
سیدهادی خسروشاهی را واسطه کردند. آقای خسروشاهی آمد و خدمت امام عرض کرد که اینها
آمده‌اند و منتظر ملاقات با شما هستند. امام فرمود: «من نمی‌توانم با اینها ملاقات کنم».
آقای خسروشاهی به امام گفت: «پس من به اینها چه بگویم؟» امام فقط این آیه شریفه را
قرائت کردند که: «قَالَ إِنِّي سَقِيمٌ»(1). آقای خسروشاهی گفتند: «من رفتم به
آنها گفتم که امام ناخوش‌اند. مهندس سحابی گفت: ما می‌رویم عیادتشان» که آقای
خسروشاهی در اینجا گفت: «خودتان می‌دانید، من دیگر نمی‌توانم با شما بیایم».

در  يک مرحله ديگر، سران نهضت آزادی، آیت‌الله علامه طباطبایی، را واسطه
کردند که امام باز هم از پذیرفتن آنها خودداری کردند. این روش امام به عنوان یک
علم مبارزه، بسیار مهم است که اگر انسان می‌خواهد در مبارزه کامیاب و موفق شود، نباید به قشرهایی
که مرموزند و با اهداف اسلامی همراه نیستند، میدان بدهد.

امروز ويژگي راه امام، بهتر مشخص شده
است. در مصر و جاهای دیگر و در بیداری اسلامی می‌بینیم که حتی افراد ملحد، مشرک،
مارکسیست و سکولارها حضور دارند و همین باعث شده خلوصی که باید در مبارزات اسلامی
وجود داشته باشد، دیده نمی‌شود.

مسئله دیگری که امام به عنوان علم
مبارزه مطرح کرد این بود که ایشان روی مردم خیلی تأکید داشت. ممکن است گفته شود
گروه‌های سیاسی هم خیلی دم از مردم می‌زدند، ولی در اینجا چند تفاوت اساسی وجود داشت. اولاً مردمی
که امام می‌خواست به آنها اتکا داشته باشد، مردمی بودند که آگاهی‌های
لازم را کاملاً کسب کرده باشند.

یک خاطره بگویم که مربوط می‌شود به روز اول نهضت امام. در
16 مهر 1341 وقتی امام خبر تصویب‌ لایحه غیرقانونی انجمن‌های ایالتی و ولایتی را شنیدند
و در روزنامه‌ها اعلام شد، آمدند منزل شیخ عبدالکریم حائری «رحمة ‌الله‌ علیه»، بنیانگذار حوزه علمیه قم و علما و مراجع را خواستند
و همه در آنجا جمع شدند.

در آنجا امام مطلبی
گفتند که: «اگر ما می‌خواهیم اسلام در ایران از اضمحلال نجات پیدا کند، باید این
خاندان پهلوی را از قدرت پایین بیاوریم. استعمار انگلیس اینها را به قدرت رسانده
تا به دست اینها اسلام را از بین ببرد و ایران را به روز سیاه بنشاند». این سخن آن
روز امام با شگفتی حاضران در جمع مواجه شد. آقای شریعتمداری گفته بود: «با کدام
قدرت و با کدام نیرو و بمب می‌توانیم چنین حرفی را به زبان بیاوریم و چنین هدفی را تعقیب
کنیم ؟». امام فرموده بود: «ما قدرتی داریم که از بمب قوی‌تر است. آن چیست؟ مردم»، مردمی
که امام آنها را از بمب قوی‌تر می‌دانست، مردمی نبودند که کورکورانه دنبال رهبر حرکت کنند و
ندانند قضیه چیست. چنین مردمی خواه ناخواه در یک جایی می‌بُّرند و وقتی پای جان وسط می‌آید، اگر آگاهی نداشته باشند،
متزلزل می‌شوند. لذا امام دو سه تا پیشنهاد دادند:

1) تلگرام‌ها و نامه‌هایی که بین مقامات روحانی و
دولت و دربار رد و بدل می‌شود، چاپ شود و در اختیار مردم قرار بگیرد. تا آن روز سابقه
نداشت که نامه‌های بین علما و مراجع و شاه، دربار و دولت منتشر شود. بعداً
در تاریخ آورده می‌شد که در یک زمانی میرزای شیرازی «رحمه الله علیه» چنین نامه‌ای به ناصرالدین‌شاه نوشته است. امام فرمودند تلگراف‌ها و نامه‌های اعتراض‌آمیز علما چاپ شود و در اختیار
مردم قرار بگیرد تا مردم در متن حوادث قرار بگیرند.

2) خطبا و وعاظ
وظیفه دارند در سنگر مساجد و منابر به مردم آگاهی بدهند که هدف دولت از  تصویب این ‌چیست و چه نقشه‌ها و خیانت‌هایی برای اسلام در پیش است.

3) تمام مراجع با
مردم حرف بزنند. تا آن روز سابقه نداشت که مرجع تقلیدی سخنرانی کند. سخنرانی مال
خطبا و وعاظ بود. امام در این باره فرمودند که مراجع با مردم حرف بزنند. خودشان از
آن تاریخ از هر فرصتی استفاده کردند و با مردم حرف زدند، و لذا مردم آگاه و روشن
ضمیر با امام همراه شدند و رشد یافتند. وقتی امام در سال 1343 از زندان آزاد می‌شوند، در 26 فروردین خیلی صریح
می‌گویند: «بدانید اگر خمینی هم برگردد و با شما همراه شود، مردم دیگر برنمی‌گردند و آگاه شده‌اند». امام
اهل شعار نبود و واقعاً معتقد بود که مردم، بیدار و  آگاه شده‌اند. این فرق می‌کرد با مردمی که روشنفکرهای سیاسی
از آنها دم می‌زنند که از مردم فقط به عنوان ابزار استفاده می‌کنند.

امام در مرحله اول
یک ملت روشن ضمیر و آگاه را با خودش همراه کرد که به تعبیر خودش از بمب قوی‌تر بودند. دوم مردم را محرم راز
‌دانست، همه مسائل را با مردم در
میان ‌گذاشت و چیزی را از آنها پنهان نداشت. تا روزی که دستگیر شد، هریک از مقامات
دولتی که می‌خواستند با امام ملاقات کنند، ایشان می‌گفت در جمع عمومی باشد و به
صورت محرمانه و خصوصی با کسی ملاقات نمی‌کرد.

جالب اینجاست که پس
از آزادی از زندان، دو تا از سخنرانی‌های خود را به شرح آنچه که بین او و مقامات دولتی گذشت،
اختصاص داد. یکی از سخنرانی‌ها در 21 فروردین 43 بود در جمع دانشجویان دانشگاه تهران بود
که با دسته گل خدمتشان آمدند و دومی هم در 26 فروردین 43 بود که در آنجا مفصلاً در
این باره صحبت کردند.

سوم این‌که اتکای امام به ملت بود و در
حقیقت اتکا به خدا را جدا از اتکا به ملت نمی‌دانست. امام مردم را واقعاً
آیاتی از خدا می‌دانست. من این را در زندگی امام دریافتم که هرکسی بیشتر به
خدا نزدیک باشد، به ملت بیشتر عشق می‌ورزد و بیشتر به مردم توجه دارد. اتکای امام به ملت بود، در
صورتی که اتکای سازمان‌ها و گروه‌های سیاسی به قدرت‌های خارجی بود و حرفشان این بود که بدون اتکا به
یک قدرت خارجی نمی‌توان در ایران مبارزه کرد.

بحث علم مبارزه
امام مفصل‌تر از اینهاست که من بتوانم در این چند دقیقه و در دو سه
نکته کوتاه بیان کنم، اما این را عرض کنم که امام از آن روزی که نهضت را آغاز کرد
تا روزی که چشم از جهان فرو بست، هرگز حاضر نشد با گروه‌هایی که مسیرشان از مسیر اسلام و
ولایت‌فقیه جداست، همکاری کند، به آنها نزدیک شود و با آنها اشتراک هدف داشته باشد.

خاطراتی را در این
زمینه عرض می‌کنم. شنیده بودم که بعضی از دوستان و همکاران ما گفته بودند
ما با کمونیست‌ها اشتراک هدف داریم. امام فرموده بودند: «ممکن است در جهت سرکوب
کمونیست‌ها با شاه اشتراک هدف داشته باشیم، اما با کمونیست‌ها اشتراک هدف نداریم».

خاطره دوم را آقای
دعایی نقل کردند که وقتی خدمت امام رفته و راجع به تیمور بختیار با ایشان صحبت
کرده بود که بختیار اصرار دازد با نزدیکان امام همکاری کند و به امام نزدیک شود،
امام فرموده بود: «اگر روزی بختیار بخواهد در ایران به قدرت برسد، من دست شاه را
می‌فشارم».

این‌جور نبود که هرکسی که به مبارزه
علیه شاه برخاسته بود، امام با او همراهی و همکاری کند.

رحیمیان: نکته جالب را اقاي روحاني يادآور شدند که قبل از حضرت امام،
عموما از مراجع ـ‌تا آنجا که من بياد دارم‌ـ هیچ سخنرانی‌ای نشنیدیم، درحالی که امروزه مرسوم
شده است مراجع  هم براي مردم سخنرانی ‌کنند. این خیلی جالب است. کأنّه
امام پایه‌گذار این نکته بود که مراجع هم وارد عرصه سخنرانی و صحبت
مستقيم با مردم شوند.

ناصری یزدی: زیاد هم به امام پیغام داده بودند. آیت‌الله خوانساری از طریق حاج‌آقا مجتبی تهرانی گفته بودند که
به آقا بگویید حالا که شما مرجع شده‌اید، کمتر صحبت کنید. امام گفته بودند من
تکلیف و وظیفه دارم که صحبت کنم.

روحانی: امام فرمود: «من به آنها جواب دادم، سخنرانی‌هایم از سخنرانی‌های حضرت رسول(ص) و حضرت علی(ع)
خیلی کمتر است».

رحيميان: نکته‌ای که اشاره کرديد، داستانی از حضرت سیدالشهدا(ع) را در
ذهنم تداعی کرد. همسويي عمیق و شگفت‌انگیزی بین شیوه مبارزه حضرت امام و شیوه حضرت امام حسین(ع)
 وجود دارد و این خودش داستان بسیار جالبی
است و بحث مفصلی را می‌طلبد. از جمله در باره همین موضوع مورد بحث، حضرت سیدالشهدا(ع)
در مسیر کربلا به شخصی برخوردند ولي او همراه حضرت نشد، اما پیشنهاد کرد که اسب یا
امکاناتی را در اختیار حضرت بگذارد. اگر اعتقادش همراه نهضت امام حسین(ع) بود، طبعاً
خودش باید می‌آمد. حضرت جواب داد: «مَا كُنتُ مُتَّخِذَ الْمُضِلِّينَ عَضُدًا»(2).

امام در مسیر نهضت دقیقاً
به این آیه عمل کرد که هرگز مضلین را عضد و پشتیبان خود قرار نداد و حاضر نشد با
هیچ فرد، جریان و گروهی که خارج از مدار اسلام و حق بود، همکاری کند. علاوه بر
مسئله بختیار و مارکسیست‌ها نمونه بارزترش را عرض می‌کنم. همه دوستان حاضر در جلسه
حضور ذهن دارند که در طول مدت اقامت در نجف، چقدر بعثی‌ها از زمان حسن‌البکر و بعد از آن در دورانی که
با شاه سر قضیه اروندرود اختلاف پیدا کردند، مسئولین مختلفشان بارها خدمت امام
آمدند- البته با همین خصوصیتی که اشاره کردید که هیچ‌ وقت ملاقات خصوصی
وجود نداشت. از آن جلساتی که در خانه امام به روی همه باز بود و هرکسی از هر جا که
می‌توانست در آن نیم‌ساعت هرشب خدمت امام برسد. آنها می‌آمدند و اظهار همراهی و همکاری
و درخواست می‌کردند که امام بپذیرد که در مورد مخالفت با شاه با ایشان
همدلی و همراهی کنند، ولی امام هرگز و حتی برای یک بار هم روی خوش به اینها نشان
نداد و اینها هر بار با عصبانیت و ناراحتی از محضر امام خارج شدند.

 يکبار که خود ما را دستگیر کردند و مراحل سختی
را طی کردیم، دستِ آخر آمدند و عذرخواهی کردند و گفتند اشتباه شده، شما آزاديد.
رئیس استخبارات عراق گفت: «سلام ما را به سید- منظورش امام بود- برسانید و بگویید
که ما در مورد موضوع رژیم ایران و شاه با شما همراه هستیم و آماده‌ایم با شما هر
نوع همکاری‌ای را بکنیم و هر نوع امکانات و سلاحی را در اختیار شما بگذاریم»؛ یعنی
همکاری مطلق و بدون سقف!

به هر حال امام روی
خوش به آنها نشان نداد. یادم هست که بعضی از آقایان در آن زمان به حساب همراهی با
صدام اعلامیه‌هایی را علیه شاه دادند، درحالی که حضرت امام به‌ هیچ‌وجه نپذیرفتند. البته همان‌هایی که علیه شاه اعلامیه
دادند، با تغییر شرایط، موضعشان 180 درجه عوض شد.

اختری: وقتی حسن البکر ایرانی‌ها را اذیت و به خانه‌ها حمله کرد و افراد را گرفت و
زندانی کرد، امام بسیار ناراحت بود. آنها آمدند که این کارشان را توجیه کنند. امام
فرمود: «شما این کارها را کرده‌اید». آنها گفتند، شاه هم این کارها را کرده، سرِ
مرز این‌جوری شده. امام فرمود: «اگر او این کارها را کرده، غلط
کرده، اما شما هم غلط کردید» و به آقای نخجوانی گفته بود: «حتماً همان کلمه‌ای را که من می‌گویم ترجمه کن». امام می‌خواست بگوید که کاری که هر دوي
شما انجام دادید، نامشروع است. امام نخواست به خاطر اختلافی که با شاه دارد، خدای
نکرده کار آنها را توجیه کند. این نکته مهمی است.

در باره نحوه حرکت
و  مبارزات حضرت امام، نوع اندیشه به حرکت
درآوردن مردم و نحوه به پیروزی رساندن انقلاب امام اهمیت زیادی دارد که با معمول
انقلاب‌های دیگری که در دنیا اتفاق افتاده است و می‌افتد، خیلی تفاوت دارد. در این
انقلاب‌ها، بعضی از کسانی که در فکر انقلاب بودند، حتی مسلمان‌ها و شیعیان و کسانی که قبل از
امام در این زمینه حرکت کرده بودند، معتقد بودند باید رژیم را  با کار مسلحانه، ساقط کرد. اینها که می‌خواستند حکومت را به دست بگیرند
و کودتا کنند، چون خودشان نمی‌توانستند، با دولت‌ها و قدرت‌های دیگر همراه می‌شدند و یا پشتیبانی می‌گرفتند.

امام به این جور
روش‌ها معتقد نبود. همان‌ طور که حاج‌آقاي روحانی اشاره کردند، امام معتقد بود که باید مردم را به
میدان آورد و باید از طریق مردم اقدام کرد و با این حرکت انقلاب را به پیروزی
رساند. قبل از محرم 42 و سخنرانی امام در روز عاشورا، ایشان به مبلغین و منبری‌هایی که برای محرم به استان‌ها، شهرستان‌ها و روستاها می‌رفتند، تأکید
فرمودند که بروید و مردم را متوجه و بیدار کنید. امام بر بیداری مردم بسیار تأکید
داشتند و آن سال در اکثر استان‌ها و شهرستان‌ها منبری‌های متعهد، با بهره‌گیری از جریان عاشورا روشنگری کردند که تأثیر بسیار
گذاشت و بعد هم به سخنرانی امام در روز عاشورا و سپس زندانی شدن ایشان منجر شد.

امام در نجف اشرف
درس حکومت اسلامی را که شروع کردند، بعد از روز سوم چهارم عده‌ای از حضرات خدمت
امام جمع شدند و از ایشان درخواست کردند که جنابعالی که می‌فرمایید باید حکومت اسلامی
تشکیل داد، الان تکلیف ما چیست؟ یعنی برویم مبارزات مسلحانه یاد بگیریم و گروه‌های مسلحانه درست کنیم؟ امام
فرمود: «نه، شماها فقط بروید مردم را روشن و آگاه کنید که اسلام غیر از این چند
بابی که در نماز و طهارت و زکات و خمس و حج هست، احکام دیگری هم دارد، دستورات
اقتصادی هم دارد، دستورات اجتماعی هم دارد، دستورات قضائی هم دارد». امام فرمود:
«شما بروید مردم را روشن کنید، جوان‌ها وقتی خودشان یاد گرفتند، برای تشکیل حکومت می‌آیند. شما
طلبه‌ها لازم نیست بروید گروه مسلحانه تشکیل بدهید».

زماني که در سوریه
سفير بودم و بعضی از الجزایری‌ها و مصری‌ها که به ملاقات ما می‌آمدند، شیوه امام را که برایشان
توضیح می‌دادم، واقعاً خیلی خوشحال شدند. می‌گفتم: «امام معتقد نبود بروید مسلحانه
با دولت بجنگید، باید به سمت حرکت مردمی بروید.» و امروز می‌بینیم خیزش اسلامی در کشورهای
منطقه، رویکردی است که از انقلاب اسلامی آموخته‌اند و یک حرکت مردمی و عمومی به
راه تا به پیروزی رسید.

رحیمیان: در تأیید نکاتی که فرمودید، این آیه قرآن در ذهنم تداعی شد:
«حَسْبُكَ اللّهُ وَ مَنِ اتَّبَعَكَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ»(3). این شیوه قرآن است
که اگر خدا باشد و مؤمنین باشند، خدا می‌گوید همین کافی است و دیگر امریکا و کمک گرفتن از
بیگانه و غیر مؤمنین، اعم از احزاب چپ، و راست، بهایی، مارکسیست، کمونیست، منافق و
سلطنت‌طلب وجهی ندارد، اما وقتی موضوع گسستن از خدا و مؤمنین باشد، برای رسیدن به
مقصد ناچار می‌شوند
دست نیاز به انواع جریان‌ها و گرایش‌های شیطانی دراز کنند.

به هر حال نکته
دیگر این‌ که ظاهراً همه دوستان این جمع، در درس حکومت اسلامی امام
حضور داشتند. اگر یادتان باشد، در یکی از روزهایی که امام بحث حکومت اسلامی را به
اوج رسانده بود، یکی از آقایان بلند شد و گفت: «حالا ما باید چه کار کنیم؟» فکر می‌کرد با آن حرارتی که امام ایجاد
کرد، باید اسلحه​ و تفنگی بخریم و به طرف مرز برویم و شاه را ساقط کنیم. امام
فرمودند: «فعلاً تولیدمثل کنید!». آنجا همه نگاه​ها متوجه حاج‌آقا مصطفی شد! چون در
اینجا تولیدمثل دو معنا می‌توانست داشته باشد، یکی تولیدمثل به معنای متعارفش و دیگری کادرسازی
و آگاه‌سازی مردم.

در اول نهضت
طرفدارهای تفکر حضرت امام خیلی محدود بودند. حتی در قم، قبل از شروع نهضت، مراجع
ثلاثه از امام مشهورتر بودند، ولی وقتی امام نهضت را شروع کرد، ابتدا خود حوزه‌ها و روحانیت به امام پیوستند،
ابتدا شاگردان حضرت امام بودند و بعد عامه روحانیت آمدند، شبکه مساجد شکل گرفت و
مؤمنین آگاهی‌های لازم را پیدا کردند و تدريجاً زمینه برای نهضت و شکل‌گیری حکومت اسلامی فراهم شد.

ناصری: در باره موضوع مبارزه دوستان اشاره کردند، اما مطلبی که در
مورد امام باید بیشتر به آن توجه کنیم و پایه و اصل حرکت امام در اندیشه‌ها و پایه‌ریزی حکومت است، این است که
امام چون یک مجتهد قوی در دین بود و دین را به معنای واقعی‌اش شناخته بود و نیز یک عارف
حقیقی بود و شناخت واقعی نسبت به خدای متعال داشت، وابستگی و تعلق عجیبی که به خدا
و اهل‌بیت(ع) داشت، مایه همه اندیشه‌ها و کارهایش خدا بود و رضایت خدا و اسلام. امام از کسانی
نبود که سیاسی باشد و بعد بیاید و به اسلام گرایش و اعتقاد پیدا کند. معتقدم امام
سیاست را از اسلام گرفته است، یعنی سیاستش عین دیانت است. این‌طور نبود که مثل احزاب و گروه‌های دیگر که تدینشان فرم خاصی
است و سیاست و حرکت سیاسی‌شان فرم دیگر،
تدینش یک طرف باشد و حرکت سیاسی‌اش طرف دیگر. امام با خدا، عشق
به خدا و اطاعت خدا عجین بود و به دلیل عجین بودنش با خدا، به بندگان خدا عشق می‌ورزید.             

امام به خاطر عشق و
وابستگی‌ای که به خدا داشت، به بندگان خدا عشق می‌ورزید و لذا بر
اساس وظیفه و تکلیف شرعی می‌خواست احکام اسلام 
را پیاده کند. تمام تراز و شاغول و خط قرمزش، اسلام و خدا بود و بر خلاف
بعضی‌ها که از سیاست امام حرف می‌زنند، من اصلاً امام را در وادی سیاست نمی‌بینم،
بلکه او را در وادی دین می‌بینم. بر مبناي تشخیص دینی و اعتقادی‌اش، پیش می‌رفت و اگر در جایی مطابق با دین
و رضایت خدا نبود، هرچه و هرکه را بود، کنار می‌گذاشت، یعنی در حرکت، تراز و
میزان داشت که همانا رضایت خدا و پیاده کردن احکام دین خدا بود و لذا وقتی می‌بینند دار و دسته شاه با آن
وابستگی‌ها، با اسلام و خدا و حرکت خدایی نمی‌خوانند، با آنها مبارزه می‌کند. بر مبنای این‌ مبارزه کرد که باید حاکمیت خدا در جامعه
باشد و دین و رضایت خدا پایه و اساس حرکت باشد و مردم رشدشان و کمالشان در مسیر
انسانیت باشد که فقط از این ناحیه میسر می‌شود.

بنابراین تنها هدف
این است که انسان‌ها را به خدا برساند و احکام خدا در جامعه پیاده شود. لذا
می‌بینیم هر حرکتی که از امام سر می‌زند یا هر حرفی که می‌زند، در همين راستاست. از طرف
ديگر اگر عزيزترين اطرافيانش حتی اگر خیلی هم انقلابی باشد و خیلی هم عالی پیش برود،
اما اگر در جائی پایش را کج بگذارد و موضعش خلاف آن چیزی باشد که باید باشد، امام فوراً
جلویش را می‌گیرند.

امام یک عاشق دین،
عاشق مردم و عاشق خدا بود و می‌خواست احکام دین خدا را پیاده کند، خدا هم کمکش‌کرد. تا جايي که از همه
سیاستمداران دنیا جلو افتاد و دست همه را ‌خواند و پاتکش را هم به همه‌شان ‌زد. خود اینها دارند اعتراف می‌کنند.

این جنبه الهی بودن
امام و وابستگی‌اش به خدا، طوری است که خدا در همه مسائل کمکش کرد که
«المؤمن ینظر بنور الله»(4) حرکت امام با نور خداست که پرده‌ها برایش باز و بسیاری از حقایق
برایش منکشف و توطئه‌های دشمن برایش آشکار مي​شود. اینها نشأت‌گرفته از آن است. به نظر من اگر
مبنا و پایه همه حرکت‌ها و کارهای حضرت امام را درک کنیم، آن وقت متوجه می‌شویم
که برخورد امام با منافقین، با دوست، با رفیق، با نزدیک‌ترین فرد، با حاج‌آقامصطفی و احمدآقا، برخورد
پسری و پدری و برادری و قوم و خویش و رفاقتی نیست، بلکه برخورد اسلامی است.

*بسیار خوب! خیلی
متشکر. این هم بحثی بود که زیربنای موضع‌گیری‌های حضرت امام بود.

روحانی: امام به‌طور کلی با گروه‌ها و احزاب سیاسی هیچ‌گونه ائتلاف و اشتراک هدفی نداشتند
و حاضر به همکاری با آنها نبودند. یکی از دوستان متأسفانه در مصاحبه‌ای گفته بود امام در نجف که
بودند، گروه‌های سیاسی را می‌پذیرفت. امام هرگز کسی را به عنوان یک گروه سیاسی
مشخص نپذیرفت. یادم هست که مرحوم مشهدي حسین که در بيت امام کار مي​کرد، یک وقتی
آمد و با تعبير خاص خودش گفت: «حاج‌آقا! جبهه ملی آمده و می‌خواهد شما را ببیند!». امام
اینها را نپذیرفتند. بعد اینها آمدند و به ما متوسل شدند.

*چه کسانی بودند؟

اعضای جبهه ملی
بودند. آقای حسن ماسالی، آقای حمید سنائی و آقای صابری که در بغداد فعالیت می‌کردند. اینها وقتی می‌آمدند خدمت امام به صورت یک فرد
عادی یا دانشجو ممکن بود بتوانند با امام دیدار کنند، اما وقتی عنوان مثلاً جبهه
ملی را روی خودشان می‌گذاشتند
، امام آنها را نمی‌پذیرفتند.

رحیمیان: آن موقع ماسالی مسئول کنفدراسیون دانشجویان ایرانی منطقه
خاورمیانه در بغداد بود.

روحانی: وقتی به عنوان جبهه ملی آمدند و مشهدي حسین به امام گفت از
جبهه ملی آمده‌اند شما را ببینند، امام اجازه ملاقات ندادند. اکثر ملاقات
امام با اینها، بیرونی و در جمع طلاب بود و خصوصی با اینها ملاقات نمی‌کردند.

در ایران هم اگر
یادتان باشد، در آستانه پیروزی انقلاب، امام در مدرسه رفاه بود و فداییان خلق
اعلامیه‌ دادند که ما فردا راه‌پیمایی می‌کنیم و به مقر امام می‌رویم. امام بلافاصله دستور
دادند دفتر اعلام کند که از پذیرفتن اینها معذوریم.  امام در مرداد سال 1356 پیامی دادند که در کتاب
صحیفه امام، جلد سوم، صفحه 203 چاپ شده است. امام در این پیام خیلی صریح می‌فرمایند: «دشمنان علیه روحانیت
و اسلام نقشه می‌کشند و گاهی از راه مسلط کردن عمّال خبیث خود بر کشورهای
اسلامی و گاهی از راه ایجاد مذاهب باطله و ترویج بابیت، بهائیت و وهابیت و گاهی از
طریق احزاب انحرافی که امروز مکتب بی‌اساس مارکس با شکست مواجه هست و بی‌پایگی آن برملا شده است، عمّال
و اجانبی که خود ضد مکتب آن هستند، در ایران از آن تقلید می‌کنند.  من صریحاً اعلام می‌کنم که از این دستجات خائن چه کمونیست، چه مارکسیست و چه
منحرفین از مذهب تشیع و از مکتب مقدس اهل‌بیت عصمت(ع) به هر اسم و رسمی متنفر و بیزارم و
آنها را خائن به مملکت و اسلام و مذهب می‌دانم».

خبرنگار لوموند در
مصاحبه‌ای که در سال 56 با امام انجام داد، سئوال کرد: «آیا شما در اقدام سرنگونی شاه
با کمونیست‌ها همکاری می‌کنید؟» امام به‌شدت این سخن را رد کرد و فرمود: «من حتی به یاران و پیروان
خود در ایران هم گفته‌ام که حتی برای سرنگونی شاه هم هرگز با مارکسیست‌ها همکاری نکنند». امام با این متد
کلی، ناسیونالیست‌ها، مارکسیست‌ها و سوسیالیست‌ها و کسانی را که تحت ایسم‌های وارداتی کار می‌کردند، به رسمیت نمی‌شناخت و حاضر نبود با آنها
همکاری کند.

 امام با عناصر منحرف چه آنهایی که مخالف اندیشه
ولایت‌فقیه هستند، چه آنهایی که التقاطی فکر می‌کنند، مخالف بود. آنهایی که خودشان را در خط امام
می‌دانند، ولی انحرافی فکر می‌کنند ، از امام دم می‌زنند،ولی با اینها همکاری می‌کنند، دارند به امام خیانت می‌کنند و در حقیقت می‌خواهند راه امام را به انحراف
بکشانند. کسانی امروز با دستاویز قرار دادن راه و خط امام و زیر پوشش مکتب ایرانی،
اسلام ایرانی و جمهوری ایرانی دارند نقشه‌ها و نیرنگ‌هایی را پیش می‌برند تا بتوانند خط امام و راه
امام را به بیراهه بکشانند و البته این جریان که مربوط به امروز و دیروز نیست. وقتی
انقلاب پیروز شد، عده‌ای آمدند و پیشنهاد جمهوری ایرانی و جمهوری دموکراتیک را
دادند، ولی امام به‌شدت همه آنها را رد کرد. الان هم همین جریان دارد به شکل
دیگری و تحت عنوان جمهوری ایرانی یا مکتب ایرانی یا اسلام ایرانی دنبال می‌شود. همه
اینها نقشه‌ای است برای ایجاد تفرقه و تشتت میان ملت اسلام. می‌خواهند
آن وحدتی را که امام ایجاد کرده بود، با شیوه‌های مختلف از ما سلب کنند و
متأسفانه ما هم در برخی از موارد دچار اشتباه شدیم. این جریان اصولگرا و اصلاح‌طلب که امروز روی زبان همه  افتاده و هیچ‌کدام معنایش را نمی‌‌دانیم، سوغاتی است
که از انقلاب فرانسه به ما رسیده است. در جریان انقلاب فرانسه کسانی که هنوز پایبند
به اعتقادات قرون وسطی بودند، نامشان شد اصولگرا…

*بنیادگرا…

روحانی: بنیادگرا و آنهایی که جریان جدایی دین از سیاست را ترویج می‌کردند و خواهان جدایی دین از
سیاست بودند، شدند اصلاح‌طلب. همین را هم برای ما به ارمغان آوردند و ما هم بدون این‌که تحقیق کنیم، به ریش گرفتیم و
جمعی شدیم اصولگرا و جمعی شدیم اصلاح‌طلب و آن وحدت اسلامی که امام میان ما ایجاد کرد و همه را
زیر پرچم توحید گرد آورد، از بین بردیم.  وقتی
ملت ایران، انقلاب را به پیروزی رساند، نه عرب و عجم و ترک و فارس مطرح بود، نه چپ
و راست. همه پیرو یک خط و اسلام ناب محمدی بودند. رهبر عظیم‌الشأن ولی‌فقیه بود. مردم مسئله ولایت‌فقیه را با دل و جان پذیرفتند و
با اصل ولایت‌فقیه توانستند این انقلاب را به ثمر برسانند، ولی متأسفانه
این جریان‌ها راه دیگری را برای ایجاد اختلاف در جامعه ما به وجود
آوردند.

رحیمیان: مطالبی که از متن صحیفه امام اشاره کردید، آخرین سطرهای
وصیت‌نامه حضرت امام را تداعی کرد که آخرین کلمات صحیفه 21 جلدی امام است. امام در
آنجا  می‌گویند: «من در طول مدت نهضت و
انقلاب به‌واسطه سالوس و اسلام‌نمایی بعضی از افراد ذکری از آنان و تمجید کرده‌ام، ولی بعد فهمیدم از دغل‌بازی‌ آنان اغفال شده‌ام. آن تمجیدها درحالی بود که
خود را به جمهوری اسلامی متعهد و وفادار می‌نمایاندند. نباید از آن مسائل سوءاستفاده شود و
میزان در هرکس، حال فعلی اوست.» این آخرین جمله حضرت امام است. امام با همه عظمت و
جایگاه رفیعی که دارد، خاضعانه تعبیر می‌کند که در اثر دغل‌بازی آنها اغفال شده‌ام. به هر حال آیا این مسئله
مخصوص به زمان حضرت امام است؟ دو جور است، بعضی‌ها با دغل‌بازی و سالوسی خودشان را اسلام‌نما جلوه دادند، درحالی که
نبودند؛ بعضی‌ها شايد واقعاً پیرو امام بودند، علاقمند به امام بودند،
ولی یک روز دچار ارتداد – ارتداد به معنای سیاسی و انقلابی و خط امامی- دچار برگشت و سقوط شدند. نمونه بارزش شیخ علی
تهرانی است. شیخ علی تهرانی از آنهایی بود که به عنوان یک شاگرد علاقمند به امام ،افراط‌گری زیادی هم در تعبیراتش نسبت
به حضرت امام داشت…

 روحاني: انسان در عین حال گاهی از ایشان چیزهایی می‌بیند که نمی‌تواند بگوید واقعاً نسبت به
حضرت امام خلوص داشت. من اولین بار آقای شیخ علی تهرانی را سال 1356 در سوریه
دیدم. به حرم حضرت زینب(س) مشرف شده و با حاج‌آقامصطفی در صحن نشسته بودم. حاج‌آقامصطفی معرفی کرد که ایشان
شیخ علی تهرانی است. جلد اول کتاب نهضت امام تازه از چاپ درآمده بود. در باره حضرت
امام گفت: «به نظر شما تندروی امام باعث خونریزی 15 خرداد نشد؟ اگر با احتیاط
بیشتری حرکت می‌کرد، آیا خون مردم مصون نمی‌ماند؟» بعد از گذشت بیش از 14،
15 سال این حرف را زد. این نشان می‌دهد که در طرف لجاج و انحرافی بود.

رحیمیان: به هر حال عده‌ای واقعاً علاقمند و معتقد بودند، منتهی بعدها تدریجاً به
هر دلیلی مصداق «وَ اتْلُ عَلَيْهِمْ نَبَأَ الَّذِيَ آتَيْنَاهُ آيَاتِنَا فَانسَلَخَ
مِنْهَا فَأَتْبَعَهُ
الشَّيْطَانُ فَكَانَ مِنَ الْغَاوِينَ»(5) شدند؛ بعد امام می‌گوید: «میزان حال فعلی افراد
است». این نکته بسیار مهم و سرنوشت‌ساز است که علاوه بر این‌ که اگر جریانی دچار
انحراف فکری و اعتقادی است، همراهی و ائتلاف با آنها از منظر امام پذیرفته نیست.
چنانچه با سالوس خودش را طرفدار اسلام ناب جلوه داد و بعد که آشکار شد، امام می‌فرماید: «میزان حال فعلی افراد
است» و باز مسئله را منتفی اعلام و به نحوی استغفار می‌کند. اگر هم فردي احیاناً
معتقد باشد، ولی در حال حاضر دچار ارتداد و بازگشت از آن اعتقاد شده باشد، همین
حکم را دارد.

 نمونه ديگر اينکه حضرت امام در نامه‌ای که به آقای محتشمی در زمان
وزارت کشورش نوشتند، صریحاً راجع به نهضت آزادی حرف آخر را زدند. یکی از نکاتی که
در آن نامه آمده، عجیب است. گاهی در ضمن مباحث، صحبت‌ها و پیام‌های امام نکات ظریف و مهمی است
که با گذشت زمان آشکار می‌شود. امام در آنجا تصریح می‌کنند که آنها با تفسیر قرآن
گفتنشان مردم را منحرف می‌کنند. جالب است آن آقايي که همچنان مدعی پیروی از خط حضرت
امام است در حالي که خودش روحانی و معمم است، یک عضو ارشد نهضت آزادی که امام آن‌جور توصیفشان می‌کند و حتی روی مسئله تفسیر قرآن
کردنشان انگشت می‌گذارد که عامل انحراف مردم است‌، در جلسه ماهانه منزل ایشان می‌آید و تفسیر قرآن می‌گوید! بعد بعضي از آقایان، با
عنوان عضو دفتر امام می‌روند می‌نشینند در آن جلسه و زانو می‌زنند و تفسیر قرآن آقای کذا را
گوش می‌کنند!

روحانی: نتیجه‌اش این می‌شود که مرکز و مؤسسه‌ای که برای دفاع از خط امام بنا شده، کانونی می‌شود برای مخالفین امام و عواملی
از نهضت آزادی، طرفداران مهدی هاشمی و منتظری و جریان‌های انحرافی دیگر. جالب اینجاست
که  حتي عبدالله نوری که در دفاعیاتش رسماً
مرحوم آسید احمد آقای خمینی «رحمة‌الله‌علیه» را دروغگو می‌خواند، مرتبط با آنجاست. مؤسسه
نشر آثار امام  به وضعی دچار شده که می‌بینیم گاهی خودش تیشه به ریشه
امام می‌زند.

اختری: این مطلب خود به خود یادآور این نکته است که تاریخ مرتباً
تکرار می‌شود و ما این حوادث را در طول تاریخ مشاهده کرده‌ایم. کسانی که با حضرت رسول(ص)
از زمان حیاتش بودند، حالا با هر نیت و عقیده‌ای،  می‌بینیم بعد از حضرت رسول(ص) خطوط مختلفی را ایجاد کردند و
مهم‌تر از آن در دوران خلافت حضرت علی(ع)، کسانی که 25 سال کنار حضرت ایستادند،
وقتی مسئله قدرت طلبي و حکومت و مسائل ظاهری مطرح شد، منحرف ‌شدند، مثل زبیری که حضرت علی(ع)
او را از اهل بيت خودش می‌نامد، می‌فرماید: «زبیر تا وقتی که فرزند شوم او، عبدالله بزرگ نشده
بود، با ما بود». زبیر جزو کسانی بود که در آن جلسه اولِ مسجد، بعد از رحلت حضرت
رسول(ص)، اولین کسی بود یا جزو کسانی بود که بلند شد و اعتراض کرد که چرا حق حضرت
علی(ع) را غصب کردند؟ اما بعد می‌بینیم خلاف رویه قبل موضع‌گیری می‌کند.

وقتی به این نکاتی
که در اینجا اشاره شد، نگاه می‌کنیم، می‌بینیم حقیقتاً ایمان به خداوند متعال در کار نبوده، برای
اعتقاد به خدا و دلسوزی نسبت به اسلام نبوده. وقتی به همه کسانی که امروز در خط
انحراف و جزو مخالفین ولایت‌فقیه و رهبری و نظام جمهوری اسلامی هستند، نگاه می‌کنیم؛ می‌بینیم آنچه که آنها را به
بدبختی کشانده، قدرت‌طلبی و جاه‌طلبی است، برای این‌که اینها احساس می‌کنند جایگاه ندارند و یا چون
نتوانستند قدرت را به دست بگیرند، این طور موضع‌گیری می‌کنند و کارشان به جایی ‌رسید که نظام جمهوری اسلامی و
طرفداران امام را متهم به خشونت کردند و بعدها در روزنامه‌هایشان امام حسین(ع) و امیرالمؤمنین(ع)
را  هم متهم به خشونت کردند و گفتند:
«خشونت‌های حضرت علی باعث شد که امام حسین به شهادت رسید». به همین نحو هم امام را
متهم به خشونت کردند.  ولي آقايان حاضر
نشدند حتی یک اطلاعیه بدهند و اینها را محکوم و از امام دفاع کنند. امروز هم می‌بینیم اینها نه تنها از امام و
از اهداف امام دفاع نکردند، بلکه حاضر شدند عملا با آمریکا و تمام گروه‌های ضد انقلاب و حتی با گروه‌هایی مثل سلطنت‌طلب‌ها، رضا پهلوی و امثال اینها
همصدا شوند.

*یکی از مسائلی که
در طول سال‌ها گاهی در معرض نفی یا اثبات‌ قرار می‌گیرد، پیام‌ها و مکتوبات حضرت
امام است که نمونه‌اش نامه حضرت امام در مورد نهضت آزادي و  آقای منتظری و یا موارد مشابه است که در این
قضیه تشکیک شده که آیا دست​خط امام هست یا نیست؟ آیا امام خودشان اینها را نوشته‌اند یا کس دیگری
نوشته است؟ گاهی مرحوم حاج احمد آقا را متهم می‌کردند. آیا اصلاً
امکان داشت که مطلبی یا نامه‌ای با امضای امام یا مهر امام منتشر شود و نامه امام نباشد
و کسی جرئت جعل نامه‌های امام را داشت؟

ناصری: آقایان تفصیلش را بهتر می‌دانند، اما آنچه که ما دیدیم و
می‌دانیم، در مورد نامه‌ها و نوشته‌ها و اعلامیه‌ها و نظرات، امام قبل از این‌که حکمی یا اعلامیه‌ای را صادر کنند هیچ ‌وقت بدون فکر یا بدون تأمل کاری
را نمی‌کردند. همیشه بخصوص در تصمیم‌گیری‌های مهم، مدت‌ها طول می‌کشید که اطلاعات را جمع‌آوری  می‌کردند و بعد نظر می‌دادند.  

*آیا امکان داشت
اطلاعات غلط به ایشان داده شود؟

ناصری: ایشان به یکی دو مورد که اکتفا نمی‌کردند. بیشتر وقت‌ها از افراد موثق سئوالاتی می‌کردند. مجموعاً به خبرها دقت و
آنها را پیگیری و کسب اطلاع می‌کردند. بعد از انقلاب هم از طریق مسئولین مختلف،  اخبار را پیگیری و کسب اطلاع می‌کردند. قبل از انقلاب هم یادم
هست، اوایلی که گروه مؤتلفه تشکیل شده بود، ما کوچک‌تر بودیم…

* مگر شما جزو
مؤتلفه هم بودید؟

ناصری: بله.

*در چه سنی؟

ناصری: آن موقع مدرسه آقای مجتهدی می‌رفتم.
فکر می‌کنم 14، 15 ساله بودم. آن موقع
وارد تشکیلات مؤتلفه شدیم و مسئول هیئتی که در آن بودیم، مرحوم آقای صادق اسلامی
بود. در آنجا جلسات حلقه‌ای وجود
داشت و خیلی هم حساب‌ شده بود و
افراد این حلقه، افراد آن حلقه را درست نمی‌شناختند و از طریق رابط با هم ارتباط داشتند، اما در قتل منصور، دوستان
اشتباه کردند. ساواک شنود گذاشته بود و یک سرنخ پیدا کرد و آقایان لو رفتند. بعد
آمدیم قم و تا سال 45 که در قم بودیم و ساواک هنوز پیگیری می‌کرد. وقتی
امام آمدند نجف، شب بعدی که با دوستان رفتیم نجف، به حجره ما در قم ریختند تا ما
را دستگیر کنند. تازه آن  موقع فهمیدم که
ساواکی‌ها مترصد بودند بیایند و ما را
دستگیر کنند. خداخواهی بود که ما شب قبل فرار کرده و به  آبادان رفته بودیم و بعد هم از طریق خرمشهر به
بصره و نجف رفتیم.  

گاهی وقت‌ها که
خودمان یا دوستان می‌رفتیم قم،
اگر اعلامیه‌ای از امام چاپ می‌شد و یک جمله یا یک خط یا یک نقطه کم و زیاد می‌شد، امام فوری می‌گفتند عوضش کنید، ولو چند هزار تا بود. یادم هست شب
ششم بهمن و قبل از رفراندوم شاه بود و امام اعلامیه تندی داده بودند. 60 هزار تا از
آن اعلامیه را دوستان چاپ کردند. مرحوم آسید محمدتقی خاموشی و دو سه تا از دوستان
دیگرشان شبانه به زیرزمین‌ها اطراف‌ تهران
رفته و چاپخانه‌هایی را
پیدا کرده بودند که دور از نظر ساواک باشد. خدا رحمت کند آقای صادق امانی دست ‌اندرکار چاپ این اعلامیه‌ها بود و می‌خواست به‌نحوی این اعلامیه‌ها را توزیع کند. 60 هزار اعلامیه بدون اطلاع ساواک چاپ شده و خیلی مخفیانه
به دست دوستان داده شده بود که فردا پخش کنند اما يک کلمه عربي آن اشتباه نوشته
شده بود، امام فرمودند: «یا این را اصلاح کنید یا پخش نکنید». شبانه خودم و دو سه
تا از دوستان در مدرسه آقای مجتهدی تقسیم شدیم و هر کدام ده هزار تا پنج هزار تا
از این اعلامیه‌ها را
شبانه تا صبح تصحیح کردیم که فردایش پخش شد.

به هر حال امام دقت عجیبی در نوشته‌هایشان داشتند و مراقب بودند کلمه‌‌ای کم و زیاد نشود و به آنچه که می‌گویند عمل شود و خلاف آن عمل نشود. شبی بود بعد از شهادت حاج‌آقامصطفی، یاسر عرفات سیدي عرب را با نامه تسلیت خدمت
امام فرستاده بود. اتفاقاً من در دفتر امام بودم و کس دیگری نبود و خودم سید را خدمت
امام بردم. او عربی که صحبت می‌کرد، امام می‌فهمیدند،
اما می‌خواستند نکاتی را من به آن آقا
بگویم. آن ملاقات تمام شد. آقای جلال‌الدین فارسی تسلیت‌نامه یاسر
عرفات را همان جا ترجمه و ضمیمه کرده بود. ساعت ده شب، من، حاج‌احمدآقا، آقای املایی، آقای دعایی و آقای فردوسی در بیرونی امام نشسته بودیم. می‌خواستند این ترجمه را به خارج بفرستند تا بچه‌ها در آنجا چاپ کنند.

*یعنی خارج از عراق؟

بله، می‌خواستند
بفرستند اروپا که چاپ شود. در نامه، عرفات نوشته بود: «فوت فرزند شما را تسلیت می‌گوییم»، درحالی که ما معتقد بودیم که این شهادت
بوده است. دوستان پیشنهاد کردند حالا که می‌خواهیم مخابره کنیم، این را شهادت بنویسیم. ما گفتیم: «نه! اگر می‌خواهیم این کار را بکنیم از امام بپرسیم». حرف شد
که بپرسیم یا نپرسیم. بالاخره تصمیم بر این شد از امام بپرسیم، چون تعهدمان این
بود که هر کاری می‌کنیم از
امام بپرسیم. آقای فردوسی نزد امام رفت و همزمان احمدآقا هم برای کار خودش رفت
داخل. امام هنوز بیدار بود. آقای فردوسی به امام گفت که چنین قصدی داریم. امام هم
فرمودند: «نخیر! حق ندارید یک نقطه کم و زیاد کنید. همان ‌طوری که نوشته است، بنویسید». آقای فردوسی آمد و به
ما گفت که باید همین‌ طوری
بنویسید. عشق و علاقه‌ امام به
فرزند موجب نشد که امر خلافی را بگویند. حاج‌آقا مصطفی تازه فوت کرده بود و حاج‌احمد آقا تازه سه چهار ماهی می‌شد که به نجف آمده
بود. یکدفعه دیدیم سرخ شده و دارد می‌لرزد. بعد چمباتمه زد و نشست و گفت: «هرچه هست بنویسید». پرسیدیم: «چه شده؟»
حاج‌احمدآقا گفت: «من داشتم می‌آمدم بیرون، امام به من گفت: احمد! اگر یک جمله از
نامه مردم کم و زیاد کنی، پوست از کله‌ات می‌کنم!» این
عین عبارت آسید احمد آقا بود که از امام نقل کرد.

امام در این قضیه نه ملاحظه پسرش را می‌کرد و نه هیچ کس دیگری را و این‌قدر دقیق بود که یک کلمه از کلمات نامه مردم نباید
کم و زیاد می‌شد…

رحیمیان:  جالب است که تازه اين حساسيت
امام مربوط به ترجمه نامه عرفات بوده؛ تا چه رسد به مطالب مربوط به خودشان که محال
بود بگذارند کسي در آن تصرف يا اعمال نظر کند.

ناصری: این را باید برای کسانی گفت که می‌گفتند امام تحت تأثیر ماست و اعلامیه‌هایش را ما می‌نوشتیم.
اصلاً این معنا برای امام مطرح نبود. هرچه را که دیگران می‌خواستند در این معنا بفهمند، خودش با استمدادی که خدا
به او می‌کرد،
زودتر از دیگران می‌فهمید و
خودش وارد کار می‌شد. امام
اول اعلامیه را می‌نوشتند،
مهر می‌کردند، می‌دادند بیرون، دَرنویس می‌شد، باز می‌دادیم امام امضا می‌کردند و می‌آمد بیرون
و آن نسخه اصلی را خودشان نگه می‌داشتند. این‌طور نبود
که امام نسخه اصلی را به ما بدهند. آن نسخه‌ای که می‌رفت
چاپخانه، معمولاً نسخه‌ای بود که
ما از روی دستخط امام نوشته بودیم و ایشان تأیید کرده بودند. همین اعلامیه‌ای را هم که به مکه بردیم، همین‌طوری بود و 40 هزار تا چاپ کردیم. اعلامیه امام را
آوردند دم در خانه دادند و ما نسخه‌برداری کردیم. امام به تک‌ تک نکات دقت می‌کردند.  

رحیمیان: همان اعلامیه‌ای که به خاطرش دو سال در مکه در حبس بودید!

ناصری: بله، امام اول نوشتند، ما نسخه‌برداری کردیم و فرستادیم و امام دو خط را خط زدند. گمانم مرحوم فردوسی‌ رفت پیش امام و گفت: «آقا! این‌که از فرازهای مهم اعلامیه شماست». امام فرموده
بودند: «رفقای ما را در آنجا گردن می‌زنند». آن فراز این بود که رژیم سلطنتی در نزد اسلام و قرآن، بدترین رژیم‌هاست. امام این را خط زدند. یادم هست وقتی در
دادگاه عربستان بودم و 11 مورد را به عنوان اتهام ما از اعلامیه بیرون کشیدند، یاد
حرف امام افتادم که اگر آن جمله بود، لحظه‌ای امانم نمی‌دادند و
این هم از معجزات نظرات امام بود. امام دقت‌های عجیبی داشت.

*پس امام از این جهت حق حیات هم به گردن شما دارند!

ناصری: واقعاً همین ‌طور است.
من در آن دادگاه فکر کردم خداوند چگونه امام را هدایت کرد که این کار را بکند. این‌ که می‌گویند مؤمن رموزی را می‌فهمد که دیگران نمی‌فهمند، همین است. به هر حال از مجموع حرکت امام و اعلامیه‌هایشان که ما در تهران یا در نجف می‌گرفتیم یا نامه‌هایی که می‌نوشتند، کاملاً مشخص است که ایشان مطلقاً تحت تأثیر کسی نبودند. البته ایشان
اطلاعات و اخبار را از طرق مختلف دریافت می‌کردند، ولی این‌که ایده‌ای را از دیگران بگیرند، ابداً این‌گونه نبود و یا این‌ که مثلاً من بگویم اعتقادم این است و ایشان نظرش
برگردد. ابداً چنین چیزی نبود.

یک بار امام به ما گفتند سعی کنید خودتان نسبت به اشخاص شناخت پیدا کنید. به
شناخت دیگران کاری نداشته باشید. امام در اکثر حرکت‌ها بر اساس شناختی که خودشان پیدا می‌کردند، ضرورت‌ها و مسائل مهم کشوری را تشخیص می‌دادند و با اتکای محضی که به خدا داشتند، تصمیم می‌گرفتند. عقل فعال و روشن‌بینی بالا یکی از ویژگی‌های مهم امام بود. امام عقل فعال، یعنی عقل تحلیلی
داشت و بسیاری از اشتباهاتی را که دیگران می‌کنند، به دلیل این عقل تحلیلی، نمی‌کرد و مصون بود. این عقل تحلیلی و دقت بالا نمی‌گذاشت امام دچار لغزش شود.

بسیاری از افرادی که از میان مسئولین، علما و بزرگان صدمه خوردند و برای
اسلام مشکل درست ‌کردند و
می‌کنند، به خاطر این است که عقل مستقل و تحلیلی ندارند. غالباً فکر می‌کنم امیرکبیر چرا کشته شد؟ چون ناصرالدین‌شاه عقل تحلیلی نداشت و هرچه را که درِ گوشش می‌گفتند، قبول می‌کرد و نظرش عوض می‌شد. امام این‌ طوری نبود که درِ گوشی‌ها عقلش را عوض کند. آنهایی که عقل مستقل نداشتند، دیگران
رفتند و چیزهائی را درِ گوششان گفتند و آنها هم با عقل دیگران تصمیم‌گیری کردند، اما امام با عقل دیگران تحلیل نمی‌کرد، با عقل تحلیلی خودش و با استمداد از خدا تصمیم
می‌گرفت و الحمدلله در تمام تصمیم‌گیری‌هایی هم که کرده، تمام نظریاتش صائب هستند. امام در پاریس دهها مصاحبه کرده،
تمام آنها چه در باره انقلاب، چه در باره اسلام و دموکراسی و بقیه مباحث طوری
نبوده که بعداً کسی بیاید بگوید شما در پاریس این را گفتی و حالا داری جور دیگری
عمل می‌کنی.

 *حاج آقاي رحيميان!
با عنايت به اينکه جنابعالی تا روز آخر حیات امام از نزدیک خدمت ایشان بودید، مشخصاً
در مورد چگونگي صدور پیام​های حضرت امام به خصوص در بعد از پیروزی انقلاب مشاهدات
خودتان را بیان فرمایید.

رحيميان: مکتوبات و پیامهای امام چندگونه بود اجازات امور حسبیه معمولاً متن یکسانی
داشت که وقتی مراحل درخواست اجازه طی مي​شد و موافقت مي​کردند، آقای رسولی محلاتی
آنها را مي​نوشت و خدمت امام داده مي​شد و بعد
از خواندن، آن را امضاء مي​کردند یا مهر مي​شد.

مورد دیگر پاسخ تلگرافهای تبریک سران کشورها بود که آن هم عمدتاً متن یکسانی
داشت که به مناسبت شرائط روز نکته​ای هم
امام دستور مي​دادند به آن اضافه شود. این پیام ها هم عمدتاً  به خط آقای رسولی است و تعدادی هم به خط اینجانب
است که امام بعد از خواندن متن، امضاء مي​کردند. بعضی از احکام فرماندهان ارتش و
سپاه هم تقریباً به همین​گونه بود.

اما نامه​ها و پیامها و احکام کلاً دست نوشته شخص حضرت امام بود هر چند در
بعضی موارد به خصوص پیام های طولانی به دلیل این که حضرت امام تدریجاً طی چندين
روز روی کاغذهای مختلف می​نوشتند و
احیاناً در حاشیه صفحات هم می​نوشتند،
لذا مي​د​ادند تا آقای رسولی محلاتی و در مواردی اینجانب پاک نویس کنیم. تمام متن
این بخش از پیام هــا به خط امام هم اکنون موجود است و مشخص است پاک نویس کدام یک
خط آقای رسولی و کدام یک خط اینجانب است و هرگز یک کلمه کم و زیاد نشده است.

بسیاری از موارد هم بدون پاک نویس عین خط امام منتشر شده است. مانند نامه
درباره نهضت آزادی و نامه به آقای منتظری، وصیت نامه سیاسی عبادی و….

بهرحال آنچه قطعی و مسلّم است در همه مواردي که امضای امام پای آن قرار
گرفته است دقیقاً و بدون یک کلمه کم و زیاد، انشای شخص حضرت امام اســت و لي بعضا
از سوي کسانی که  برخي نوشته​های امام آنها را افشاء و رسوا کرده، مانند لیبرال ها و نهضت آزادی نسبت به
آن نوشته​ها تشکیک شده است. مثل نامه حضرت امام به آقای
محتشمی که در این مورد هم مي​دانید مرحوم حاج احمدآقا از ابراهیم یزدی شکایت کرد و
بعد از کارشناسی رسمی دادگستری و اثبات اينکه نامه مزبور دست​خط امام است، ابراهيم یزدی محکوم شد.

*يکي از نوه​هاي امام در مصاحبه‌ای گفته بود که
امام تحت تأثیر نوه‌هایشان بودند و نظراتشان عوض می‌شد و امروز اگر
زنده بودند، حتی نتیجه‌های حضرت امام هم می‌توانستند رویشان
تأثیر بگذارند و دیدگاه‌هایشان را  نسبت به
برخي مسايل عوض کنند! یک وقت انسان از عقل دیگران استفاده می‌کند، یک وقت از
القائات دیگران. آيا چنين ادعايي در مورد حضرت امام مي​تواند واقعيت داشته باشد؟

ناصری: این‌که توهین
به امام است و نشان می‌دهد که
اینها شخصیت امام را نمی‌شناسند.
امام هرگز چیزی را که مطابق شرع و اسلام نبود، نمی‌پذیرفت و از کسی هم نمی‌ترسید.

روحانی: اگر چنین بود که امام، امام نبود!

اختری: این مورد را اگر خودم ندیده بودم، نمی‌توانستم قبول کنم و شاید خیلی‌ها هم باشند که نتوانند قبول کنند. چند قضیه اتفاق
افتاده است که وقتی انسان اینها را کنار هم می‌گذارد، می‌بیند روحیه امام جوری بود که اطرافیان امام اصلاً نمی‌توانستند چیزی را به او القا کنند.  

سال 53 یا 54 بود و امام در نجف سخنرانی کردند. من آن موقع در ایران بودم.
امام قضایایی را از داخل سیستان و بلوچستان از فقر و گرسنگی و بیچارگی‌های مردم گفتند که واقعاً بسیاری از افرادی که
اینجا بودند، از جمله خود ماها خبر نداشتیم. آگاهی و اطلاعات و شناخت امام به شکلی
بود که افراد دیگر اصلاً نمی‌توانستند چیزی را به ایشان القا کنند. معروف است که امام بعد از قضیه انجمن‌های ایالتی و ولایتی، مرحوم سعیدی را پیش مراجع
دیگر فرستادند تا ببینند آنها در مورد این قضیه چه کار خواهند کرد و چه نظری
دارند. مرحوم سعیدی برگشتند خدمت امام و گفتند رفتم و با آقایان صحبت کردم، فلانی
این ‌جوری گفت آن یکی جور دیگر. مرحوم
شهید سعیدی به اصطلاح تفسیر و تحلیل می‌کند و می‌گوید:
«این آقایان همه‌شان شرط و
شروط گذاشتند. اینها نمی‌آیند.»
امام فرمود: «ولی من ادامه می‌دهم.» شهید سعیدی باز اصرار می‌کند که: «آقا! اینها نمی‌آیند و شما را تنها می‌گذارند و کار مشکل می‌شود.» امام می‌فرماید:
«من تمام شب را روی این موضوع فکر کرده‌ام و این کار را دنبال می‌کنم و جلو می‌روم: ولو بلغ
ما بلغ» این، طرز اندیشیدن امام است و دیگران به هیچ وجه نمی‌توانستند بر او تأثیر بگذارند.

در نجف که بودیم قضیه‌ای پیش آمد و ما سه نفر بودیم که جمع شدیم و رفتیم نزد امام. قضيه از اين
قرار بود که در نجف، شهریه‌ حضرت امام توسط آقایی به نام رضاییان توزيع مي​شد که طرفدار آقای
شریعتمداری بود. آقای رضاییان با این آقای روحانی ما که اينجا حضور دارند، بد بود.
ایشان رفته بود شهریه بگیرد، او برخوردی کرده بود که ما خیلی ناراحت شدیم و دنبال
این رفتیم که توزيع شهریه مجموعه طرفداران امام را جدا کنیم. نامه نوشتیم و رفتیم
خدمت حضرت امام و صحبت کردیم. ما طرفداران حضرت امام دو دسته بودیم. یک عده موافق
بودیم که شهریه را جدا کنیم و از دست رضاییان بگیریم و یک عده معتقد بودند عیب
ندارد، بگذریم و برویم، ولی ما اصرار کردیم. شب رفتیم خدمت امام و لیستی را که امضا
کرده بودیم خدمت ایشان دادیم و قضیه را گفتیم. امام فرمود: «شما می‌دانید که من رضاییان را نمی‌شناسم، ولی 40 سال است که با آقای خلخالی رفیق هستم
و به او اعتماد دارم».

رحیمیان:  مرحوم شيخ نصرالله خلخالی.

اختری: بله، خدا رحمتش کند. امام فرمودند من با او رفیق هستم و به او اعتماد دارم و
شهریه را به او داده‌ام، ولی او
واگذار کرده و من هم چیزی نگفته‌ام. شما اگر نمی‌خواهید،
مشکلی نیست. من می‌گویم
شهریه این مجموعه را جدا کنند. موقعی که می‌رفتیم بیرون، یک چیزی به ذهنم آمد که ما می‌رویم و مرحوم حاج‌آقا مصطفی می‌آید و امام از او می‌پرسند که قضیه چیست؟ مرحوم  حاج آقامصطفی که نظرش در اين مورد با ما موافق
نبود، نظر امام را عوض خواهد کرد. لذا برگشتم و به امام عرض کردم: «حاج‌آقا مصطفی
موافق نظر ما نيست». امام با قاطعيت جمله​اي را
گفتند که فهميدم امکان ندارد نظرشان تحت تاثير نظر حاج​آقا مصطفي عوض شود. اگر کس
دیگری این را به من می‌گفت، شاید نمی‌توانستم باور کنم، ولی به گوش خودم شنیدم.
کسی که نسبت به فرزند عزیزش که مجتهدي بزرگوار است و به شدت مورد علاقه ايشان است،
اين​گونه برخورد مي​کند، آن هم در برابر یک طلبه 22-
23 ساله که از یک گوشه ایران بلند شده آمده و هنوز امام شناخت چنداني از او و
خانواده‌اش ندارد. ولي امام به یک خواسته بحق دیگران این‌گونه توجه دارد. چنین
شخصیتی کسی نیست کسی از اطرافیان بتواند روی او تأثیر بگذارد.

 یکی هم در مسئله خود مرجعیت بود.
بعد از رحلت آقای حکیم «رحمة‌الله‌علیه»، برای مرجعیت تلاش می‌شد. بزرگان و فضلای قم اطلاعیه‌ای نوشتند و مرجعیت را به امام ارجاع دادند و ایشان را به عنوان مرجع معرفی
کردند. این اطلاعیه به نجف آمد و ما بنا داشتیم آن را با علمای نجف هم تکمیل و
برای مرجعیت امام تلاش کنیم. امام فهمید که ما داریم اطلاعیه‌ای می‌نویسیم که در کشورهای مختلف پخش کنیم. امام
وقتی متوجه شد، جلوی آن را گرفت و گفت: «این کار را نکنید» و نگذاشت این کار انجام
بگیرد.

اطرافیان هرگز نمی‌توانستند به
آنچه که خواست امام نبود و امام به آن اعتقاد نداشت، عمل کنند. امام از دور و
نزدیک از هرگونه دخالتی در حرکت خود جلوگیری می‌کرد و نمی‌گذاشت کسی بر او تأثیر بگذارد. این ویژگی بارز زندگی و رهبری حضرت امام بود
که هیچ وقت ملاحظه افراد و اشخاص و نزدیکان و دوستان و کسان دیگر را نمی‌کرد، از جمله در مسئله پس از رحلت آیت‌الله حکیم. مرحوم جلیلی کرمانشاهی در زمان آقای
حکیم در کرمانشاه وکیل مطلق ایشان و بسیار فعال بود و جایگاه مهمی هم داشت. علمای
ایران خیلی جاها به امام ارجاع داده بودند و بعضی جاها هم ارجاع نداده بودند. از
جمله مرحوم آقای جلیلی بود که مدرسین و فضلای قم که با او صحبت کرده بودند، گفته
بود: «امام مثل آقای حکیم به من وکالت مطلق بدهد تا من به ایشان ارجاع بدهم». امام
فرموده بود: «من به کسی وکالت مطلق نمی‌دهم». یادم می‌آید که
حضرت آیت‌الله مؤمن
«حفظه الله» به نجف مشرف شده و این پیام را از بعضی از آقایان و از جمله آقای
منتظری آورده بودند که به امام بگویند، مصلحت است که امام این وکالت مطلق را به
مرحوم جلیلی کرمانشاهی بدهد. جناب آقای مؤمن هم با امام صحبت کرده بودند و ایشان
زیر بار نرفته بود. عبارت امام هم که آقای مؤمن آن موقع نقل کرد، این بود که: «اگر
من به آقای جلیلی وکالت مطلق بدهم، آقای شیخ عطاءالله در آنجا چه کار کند؟ علمای
دیگر چه کار کنند؟»

 خلاصه مدرسین و علما و فضلای قم که
طرفدار امام بودند و آنهایی که در نجف بودند، همه آمدند و از یک موضوعی که شايد آن‌قدرها هم در مسیر انقلاب تأثیر نداشت، حمایت کردند،
اما امام چون قبول نداشت، انجام نداد. افراد نه در بعد خانوادگی و نه در ابعاد
دیگر نمی‌توانستند
بر فکر امام تأثیر بگذازند. طبیعی است که امام نسبت به خانواده، فرزندان و نوه‌ها و اطرافيان خود عاطفه نشان می‌داد و ممکن بود در مسائل خانوادگی وروزمره ، به حرف
آنها گوش دهد، اما در تصمیمات اساسی و کلی ابداً تحت تأثیر کسی نبود. معلوم می‌شود این بچه‌ها اصلاً امام را  درست درک نکرده‌اند. اینها در کنار امام نبوده‌اند که روش و منش امام را در موقعیت‌های مختلف ببینند و اصلاً در سن و موقعیتی نبودند
که بتوانند حرکت رهبری و ولایتی امام را درک کنند، لذا امروز نمی‌توانند ادعا کنند که اگر حرف می‌زدند، امام قبول می‌کرد. امام تحت تأثیر هیچ‌کس قرار نمی‌گرفت.

رحیمیان: یک بار که قاچاقی به ایران آمدیم و برگشتیم نجف، روز آخر آقای هاشمی
رفسنجاني برای امام پیام‌هایی دادند
که بعضی از آنها مربوط به بعضی از مراجع بود. خدمت امام رسیدم و مسائل را خدمت
ایشان عرض کردم، ولی تا آمدم مسئله مراجع را بگویم، هنوز کلمه اول را نگفته بودم،
امام با دستشان اشاره کردند که ادامه ندهم. من زبانم بند آمد و اصلاً نتوانستم حتی
یک کلمه راجع به مراجع حرف بزنم تا چه رسد به اينکه تاثير بگذارم!

روحانی: به دو نکته باید اشاره کنم. اول در مورد اعلامیه‌هاست. امام در نجف وقتی اعلامیه‌ها را می‌نوشتند، می‌فرستادند
تا افراد ببینند و هرکس نظری دارد، بدهد. افراد نظر می‌دادند، گاهی ایشان می‌پسندیدند، گاهی هم قبول نمی‌کردند. البته نظر ما اکثراً عبارتی بود. کمتر یادم
می‌آید که محتوایی چیزی فهمیده
باشیم. آقای دعایی بعضا اعلامیه‌ها را می‌برد بغداد
پیش اعضای سازمان مجاهدین خلق، تراب حق‌شناس و بقیه ولي جالب اینجاست که اینها نتوانستند حتی یک کلمه در اعلامیه‌های حضرت امام بگنجانند. این خیلی جالب بود.

نکته مهم‌تر
اعلامیه‌‌ای بود که
امام علیه شرکت در حزب رستاخیز داد که: «من در این کنج غربت از وضع اسفبار ملت
ایران رنج می‌برم و
چقدر خوب بود که در این شرایط حساس در کنار آنها بودم». من به جای «چقدر خوب بود»
نوشتم، «چقدر دوست داشتم» و امام خط زدند. دادیم آقای دعایی خواند و نوشت «چقدر
دوست داشتم» و برد خدمت امام، آقای فردوسی‌، آقای املایی و هر کدام از برادرها خواندند و نوشتند  «چقدر دوست داشتم» و امام باز خط زدند. آخر من
نفهمیدم منظور امام از این‌که اصرار داشت چقدر دوست داشتم نباشد، چه بود و چرا ایشان اصرار داشت بنویسد
«چقدر خوب بود». تا امروز هم نفهمیده‌ام!

رحیمیان: در اعلامیه 28 صفر 1395، تحریم شرکت در حزب رستاخیز.

روحانی: سال 54 است.

رحیمیان: 21 اسفند 53.

روحانی: بله. این یک نکته که امام حتی بین عبارت «چقدر خوب بود» و «چقدر دوست
داشتم»، وقتی مصلحت ندیدند، به حرف هیچ‌کس ترتيب اثر ندادند. درست است که امام اعلامیه‌ها را می‌فرستادند و برادرها نظر می‌دادند، ولی نظرشان اکثراً نظر عبارتی بود و اگر مصلحت نمي​​ديدند، قبول نمی‌کردند.

اختری: مسئله دوست داشتن و نداشتن نبود. امام هیچ‌ وقت نمی‌خواست چیزی مسئله شخصی خودش باشد.

روحانی: و اما نکته‌ای درباره
فرمایش آن نوه امام. باید به ایشان بگوییم اگر امام می‌خواست تحت تأثیر نوه و نتیجه و نبیره قرار بگیرد،
قبل از شما خیلی‌ها آمدند
که امام را تحت تأثیر قرار بدهند، منافقین آمدند، جبهه ملی‌ها آمدند، کمونیست‌ها آمدند، نهضت آزادی‌ها آمدند…

گفته‌اند از
گذشتگانتان با خیر یاد کنید: «اذکروا موتاکم بالخیر». ولي یکی از معضلاتي که اوايل
نهضت ما در قم داشتیم، برخي منسوبان حضرت امام بودند. اینها به‌شدت با حرکت‌های تند و انقلابی مخالف بودند، در عین حال که شبانه‌روز هم با امام محشور بودند، اما نتوانستند بر امام
کوچک‌ترین تأثیری بگذارند.

بالاتر از این بگویم، خدا رحمت کند آقای لواسانی را که از دوران کودکی و
نوجوانی دوست صمیمی امام بود. بعد از قضیه مدرسه فیضیه چند نفر می‌آیند و خانه امام می‌مانند. خانم امام و حاج‌آقا مصطفی کربلا مشرف شده بودند و امام در خانه
تنها بود. اینها به امام می‌گویند: «ما دیگر نمی‌گذاریم شما از حالا به بعد کار سیاسی کنید. با اطلاعیه دادن و سخنرانی کردن،
جان شما در خطر است. ما می‌آییم و اینجا می‌مانیم تا
شما را از این کار باز داریم». امام هیچ حرفی نزدند. اینها هم ‌آمدند و در خدمت امام بودند. ناهار را با امام می‌خورند و بعد از ناهار می‌خوابند. اینها که می‌خوابند، امام بلند می‌شود می‌آید بیرون و می‌نشیند و
آن اعلامیه معروف «شاه‌دوستی
یعنی غارتگری، شاه‌دوستی
یعنی آدمکشی…» را می‌نویسد و
به آشیخ فضل‌الله محلاتی
می‌دهد و می‌گوید: «برو این را چاپ کن» و بعد می‌آید می‌گیرد می‌خوابد. بعد
اینها بلند می‌شوند و
چای می‌خورند، شب هم می‌مانند و فردا یکمرتبه می‌بینند تعداد زیادی از این اعلامیه روی کرسی است! می‌پرسند: «این را کی نوشتید؟» امام می‌گویند: «وقتی شما خواب بودید!». [خنده حضار]

امام این‌جور
شخصیتی داشت. باید به امثال اين افراد گفت اگر قرار بود امام تحت تأثیر قرار
بگیرد، نوبت به شماها نمی‌رسید. قبل از این‌ که شماها
به صحنه تشریف بیاورید، خیلی‌ها بودند که تلاش کردند امام را آلت دست قرار بدهند. یک عده تلاش کردند امام
را از مبارزه باز دارند، یک عده دوست داشتند امام را آلت دست خود قرار بدهند، اما
امام در مقابل همه ایستادند و راه خود و هدف خود را گم نکردند. شما چه می‌گویید؟ چرا بی‌جهت آب به آسیاب دشمن می‌ریزید؟

رحیمیان: آقای پسندیده تا آخر عمرش عکس مصدق را از بالای تاقچه اتاقش برنداشت. استاد
امام و جای پدر امام و در اوج صمیمیت با امام بود، ولی هرگز تفکر آقای پسندیده در
امام تأثیر نگذاشت.

اختری: در نجف که بودیم یک نفر ازدواج کرده بود و وضعش خوب نبود، گفتیم برویم به
امام بگوییم پول بدهند برایش یخچال بخریم. من فکر کردم بهتر است به حاج‌آقا مصطفی بگوییم. رفتم و گفتم. ایشان گفت: «من اگر
بگویم آقا نمی‌دهد.
خودتان بگویید بهتر است». من رفتم و به امام گفتم و ایشان هم پول دادند و یخچال را
خریدیم و به آن بنده خدا دادیم.

*آن هم حاج‌آقا مصطفی که به تعبیر خود امام نور چشم و میوه دل امام
بود. خیلی نکته مهمی است.

اختری: من واقعاً وقتی می‌شنوم بعضی‌ها می‌گویند امام تحت تأثیر قرار می‌گرفت، با این چیزهایی که خودم دیدم، حیرت می‌کنم و معلوم می‌شود اینها اصلاً و ابداً امام را نشناخته‌اند.   

رحیمیان: البته این نکته در اینجا باید یادآوری شود که امام در امور متعارف و منطبق
با موازین شرعی به حرف دیگران ترتیب اثر می داد. مثلاً اگر حاج عیسی می​گفت مثلاً این استکان نجس است، امام ترتیب اثر می​دادند. يا وقتی که قرار بود برای شخصی اجاره امورحسبیه صادر کنند باید دو
نفر که مورد وثوق امام بودند، آن شخص را توثیق کنند و امام برای تمام اجازات به
این توثیق​ها ترتیب اثر می​دادند. اما در موارد مهم و آنجایی که تکلیف شرعی خود را تشخیص می​دادند، به دلسوزی​ها و توصیه​های دیگران، توجهی نمی​کردند؛ و
جالب آن که در عموم این موارد برخلاف پیش​بینی
دیگران، گذشت زمان نشان می داد که امام درست عمل کرده​اند و حق با امام بوده است و در موارد استثنائی مثل انتخاب بازرگان برای
نخست وزیری دولت موقت که امام قبول کردند و یا انتخاب قائم مقام رهبری که امام
سکوت کردند، بعدها حضرت امام در اين موارد که البته برحسب نظر و پیشنهاد دیگران
شکل گرفت، در نامه عزل آقاي منتظري در تاريخ 6/1/68 تصريح فرمودند: «والله قسم من
از ابتدا با انتخاب شما مخالف بودم … والله قسم من با نخست وزيري بازرگان مخالف
بودم… و در تمام موارد، نظر دوستان را پذيرفتم».

*در یکی از نشریات دفتر نشر آثار امام، مقاله‌ای از حجاریان آمده
بود که امام تدریجاً به ایده ولایت‌فقیه رسید و این
مسئله از ابتدا برای امام مطرح نبود. سئوال این است که اصل اعتقاد به ولایت‌فقیه و حکومت
اسلامی، صرف‌نظر از تدرّجی که برای تحقق آن لازم بود، برای امام ایده
جدیدی بود و در سال‌های مشرف به پیروزی انقلاب به آن رسیدند یا از قبل به آن
اعتقاد داشتند؟

ناصری: من معتقدم قبل از پاسخ به این سئوال باید شخصیت امام و پیشینه حرکت‌های ایشان را بررسی کنیم. امام در سال 22 کشف‌اسرار را
می‌نویسد و در آنجا اشاراتی به حکومت اسلامی دارد. در سال 31 یا 32 در کتابخانه
وزیری یزد آن نامه را در مورد سفارش به علمای اسلام در باره مصالح اسلام و «أَن تَقُومُوا
لِلَّهِ مَثْنَى وَ فُرَادَى» می‌نویسد و ایده حکومت اسلامی و نحوه پایه‌گذاری آن را مطرح می‌کند. شاگردان ایشان از جمله
مرحوم آقای بهشتی ایده امام را گرفته بودند و در قم جلساتی را برای بحث در باره
حکومت اسلامی برگزار می‌کردند.
امام در قضیه مشروطه و قبل و بعد از آن تجربه‌های فراوانی را اندوخته و قضیه مرحوم مدرس و آیت‌الله کاشانی و مرحوم نائینی را دیده و حضور پیدا
کرده بودند. در مجلس مدرس می‌نشستند، با آقای کاشانی ارتباط داشتند و با این سیری که طی می‌کنند و این قضایایی که می‌بینند و بحث‌هایی که با بزرگان و علما داشتند، بحث حکومت اسلامی، یعنی حکومت
امیرالمؤمنین(ع) و حکومتی را که امام باقر(ع) و امام صادق(ع) پایه‌ریزی کردند، منتهی اجرای آن در زمان خودشان امکان
نداشته است، با ظرفیت‌های بالای علمی و عرفان و معرفت خاصی که نسبت به ولایت داشتند،
مطرح و محقق می‌کنند.

ولایت الله، ولایت رسول(ص) و ولایت اهل‌بیت(ع) بر جامعه و ضرورت حاکمیت خداوند بر جامعه و
ضرورت حاکمیت اسلام بر جامعه چیزی نیست که پوشیده باشد و امام هم نداند. این ایده
همه بوده است، منتهی بزرگان دیگر یا احتمالش را نمی‌دادند که بتوانند عمل کنند یا فکرشان تا اینجا نمی‌رسیده که می‌شود این کار را کرد.

امام همه این تجربیات و اطلاعات را گرفته و همه این مباحث را طی کرده بود و
لذا در همان سخنرانی‌های اولیه
فریاد می‌زند: ای
علمای اسلام! به داد اسلام برسید، ای نجف! ای قم! به داد اسلام برسید. معنای این
فریادها این است که امام می‌خواسته شاه را اصلاح کند؟ یا شاخ و برگ برای حکومت شاه درست کند؟ این حرف‌ها نیست. همه اینها به این نکته برمی‌گردد که نظر امام از اول، تحقق حاکمیت اسلام بوده
است، منتهی امام با درایت و برنامه‌ریزی زیبایی، مرحله به مرحله پیش رفت. این بسیار هنر بزرگی است، چون دیگران
که به میدان آمدند و همه چیز را ناگهان 
مطرح کردند، دشمنان علیه آنها قیام و نهضت را خراب کردند، از جمله فداییان
اسلام که به میدان آمدند و آشکارا کارهایی کردند، زود جمعشان کردند. البته شیوه
آنها با امام فرق می‌کرد. امام
یک مجتهد و فقیه عالی‌مقام در
دین است و تمام احکام دین را می‌داند و با اجتهاد عمل می‌کند. امام یک عارف بزرگ و یک انسان مبارز مجاهد اخلاقی است و جهاد خدایی می‌کند.

رحیمیان: امام بحث حکومت اسلامی را در سال 48، 49 مطرح کردند، ولی در سخنرانی 4 آبان
1343 در منزلشان علیه کاپیتولاسیون جمله‌ای دارند که ذکر آن جالب است. ایشان می‌فرمایند
وکلایی که بلند شدند و نشستند و این قانون را تصویب کردند، وکیل ملت نیستند. اگر
هم وکیل باشند، من آنها را عزل کردم. وظیفه یک مجتهد و مرجع تقلید از موضع مرجع
تقلید بودن که بیان احکام است، آیا اگر او ولايت نباشد، می‌تواند وکیل کسی را عزل
کند؟ عزل وکیل از جایگاه ولایت و اعمال ولایت ممکن است، پس امام از آغازین مراحل
نهضت، از منظر ولایت‌فقیه نهضت را شروع می‌کند. شاید هم یکی از تفاوت‌های اساسی
نهضت امام که به نتیجه رسید و سایر نهضت‌هایی که به نتیجه نرسیدند و ناکام ماندند،
همین است که امام وقتی نهضت را از جایگاه و خاستگاه ولایت و اعمال ولایت شروع می‌کند،
طبعاً ساز و کارهای آن را هم می‌داند و به نتیجه می‌رسد.

اختری: من که این ‌طور
معتقدم که امام به مناسبت درک درست از دین و شناخت خوب از خدای متعال، اصلاً
حاکمیت غیر از خدا روی زمین را نمی‌توانسته ببیند.

*مجتهدهای دیگر هم که همین قرآن را خوانده بودند.

اختری: بحث شناخت است. یک کسی می‌رود سراغ عرفان و بالاخره سر از اینجا در می‌آورد که می‌شود بت، یکی فنای فی‌الله می‌شود و
خودش را نمی‌بیند و
هرچه می‌بیند
خداست.

رحیمیان:  اصولا بخش اعظم قرآن و احکام اسلام،
از جمله جهاد، دفاع، مسائل اقتصادی کلان و… جز با شکل‌گیری حکومت اسلامی محقق
نمی‌شوند.

اختری: این یک واقعیت است، اما می‌خواهیم ببینیم نظر امام در این قضیه چه بوده؟ مرحوم صاحب جواهر و دیگران هم
در باره حکومت اسلامی یا ولایت‌فقیه بحث و این واقعیت را بیان کرده‌اند، اما در این صدد نبوده‌اند که حکومت را محقق کنند.

*باور نداشتند که امکان تحقق پيدا کند!

ناصری: امتیاز امام درایت، شجاعت و تعصب شدید نسبت به خدای متعال است. به قول
امیرالمؤمنین(ع) «…خشن فی ذات الله»، می ‌خواهد حاکمیت خدا در زمین را محقق کند.
وقتی امام را از حرف‌ها،
کردارها، نوشته‌ها و
سخنرانی‌هایش به
این طرز شناختیم، آن وقت می‌بینیم که امام به یک عقل ولایی و اجرایی می‌رسد. امام حتی اوایل که اعلامیه‌ها را به دوستان ما در تهران می‌دادند، می‌گفتند چگونه پخش کنید، کجا بروید یا کجا نروید و چه کار کنید. یک بار که یک
دسته اعلامیه بزرگ به ما دادند، گفتند تهران را چند قسمت کنید و ما این کار را
کردیم، رئیس شهربانی تهران پاسبان‌ها را جمع کرده بود که شما دیشب کجا بودید که توی خانه من اعلامیه انداخته‌اند. با درایت و فطانتی که خدا به امام داده بود و
نمونه است، طوری حرکت کرد که همان اول، خودش را برملا نکرد و بروز نداد، چون هنوز
زمینه آماده نشده بود و مردم اطلاع نداشتند و روشن نشده‌ بودند و امام نمی‌خواست چیزی را بیان کند که مردم
نتوانند درک کنند، ولی دشمنان فوراً بفهمند و نیست و نابودش کنند. امام مرحله به
مرحله و پله پله پیش رفت.

رحیمیان: بنابراين نتیجه‌ می‌گیریم که امام در اساس به ولایت‌فقیه و جامعیت احکام
اسلام که سعادت دنیا و آخرت جامعه و انسان در سایه آن محقق می‌شود، ایمان داشت و
اگر تدرّجی هم در بین بود، در زمینه‌سازی برای وقوع بوده است.

ناصری: من معتقدم امام وقتی به نجف آمد و کتاب مکاسب را شروع کرد، به خاطر این بود
که به اینجا برسد.

رحیمیان: بله، وگرنه می‌توانستند درس خارج فقه خود را از کتاب صلوه  شروع کنند.

روحانی: این بحث همواره مطرح بوده که آیا امام از ابتدا قصد براندازی حکومت شاه و
برقرار حکومت اسلامی را داشته است یا نه؟ همان‌ طور که آقای ناصری هم اشاره کردند، امام در کشف‌اسرار صریح و قاطع می‌فرمایند، فقهای اسلام با این ‌که همه حکومت‌ها جز حکومت الهی را غاصب می‌دانند، اما تا وقتی که نتوانستند حکومتی را جایگزین
آن کنند، آن را به‌کلی رد
نکردند و به همین دلیل امام برخلاف بسیاری از فقها دولت غاصب و جبار را مالک می‌دانست، درحالی که بسیاری از فقها آنها را مالک نمی‌دانستند. امام می‌فرمود قوانین مصوبه‌ای که منافع آن به مردم می‌رسد، اگر رعایت نشوند، دودش به چشم مردم می‌رود.

* نظم جامعه به هم می‌خورد.

روحانی: شخصی به امام گفته بود: «من سوار قطار خوزستان یا خراسان می‌شدم، بی‌آنکه بلیط بخرم». امام فرموده بود: «وظیفه است که
بروی و به همان اندازه بلیط بخری و پاره کنی». امام در کتاب کشف‌ اسرار تصریح می‌فرمایند که با این‌ که فقها همه حکومت‌ها غیر از حکومت الهی را غاصب می‌دانند، اما تا زمانی که نتوانند حکومتی را جایگزین آن
کنند، نباید با قوانین مصوبه آن مخالفت کنند. به نظر من امام در کتاب کشف‌اسرار، بیشتر از کتاب حکومت اسلامی سال 48 مبانی را
ذکر کرده‌اند، چون
در آنجا حکمی، نویسنده کتاب اسرار هزار ساله می‌گوید که فقها مدعی هستند که حکومت متعلق به آنهاست،
ولی هیچ دلیلی ندارند. امام هم از قرآن، هم از روایت، هم از عقل و دلیل و برهان
آورده‌اند که حکومت باید به دست فقها
باشد.

نکته دوم روش خود امام در مبارزه است که نشان می‌دهد امام به دنبال براندازی بودند و در روز اول
آغاز نهضت یعنی 16 مهر 1341، در منزل بنیانگزار حوزه علمیه قم، مرحوم آشیخ
عبدالکریم حائری «اعلی الله مقامه» فرمودند: «اگر ما می‌خواهیم اسلام و ایران از اضمحلال نجات پیدا کند،
باید خاندان پهلوی را از بالا پایین بکشیم، چون استعمار انگلیس اینها را آورده که
هم اسلام را به دست اینها از بین ببرد و هم ایران را به روز سیاه بنشاند». این
جملات نشان می‌دهد که
امام به دنبال براندازی بودند و کسی که دنبال براندازی است، مشخص است که چه می‌خواهد و جالب اینجاست که ساواک این سخن امام را در
گزارش‌های خود آورده که من سندش را در
جلد اول نهضت امام آورده‌ام.

نکته سوم این‌که در روش
مبارزه امام کاملاً مشخص بود که امام دارند مبارزه را علیه شاه پیش می‌برند. در آنجایی که می‌گویند: «بدبخت! بیچاره! 45 سال از سنّ‌ات می‌گذرد، هرچه را که برایت دیکته می‌کنند، نگو»، کاملاً مشخص است که مبارزه علیه شاه است، اما همان ‌طور که شما عزیزان هم اشاره کردید، بیان هدف، زمینه‌سازی می‌خواهد. من کتاب نهضت امام خمینی را در نجف نوشتم. در آنجا آورده‌ام که هدف مثل یک میوه است. اگر زود بچینند، کال و
نارس است و غیرقابل هضم، اگر دیر بچینند، از بین می‌رود و فاسد می‌شود. یک رهبر حکیم آن است که بتواند از وقتش درست
استفاده کند. اگر امام در سال 41، براندازی رژیم شاه را اعلام می‌کرد، مسلماً او را از بین می‌بردند.

* مردم هم همراهی نمی‌کردند…

روحانی: بله، چون خیلی از مردم هنوز به شاه علاقمند بودند و حرف‌های عوامفریبانه شاه را پذیرفته بودند. این‌که امام در جریان حمله به مدرسه فیضیه خوشحال می‌شود و می‌گوید همین را می‌خواستیم و
خوشحال شدیم، به خاطر این است که ماهیت شاه کاملاً برملا شد. امام در مرحله اول به
دنبال آن بود که مردم را آگاه کند و مردم، شاه ام‌الفساد را به‌درستی بشناسند تا هدف را در وقت مناسبش مطرح کند.

بنابراین همان ‌طور که
اشاره کردید که امام در سخنرانی روز 4 آبان 1343 گفتند: «دنیا بداند که اینها وکیل
ملت نیستند، اگر بودند من عزلشان می‌کردم»، اگر جز اندیشه حکومت باشد، این حرف معنا نخواهد داشت و نشان می‌دهد که امام به مسئله حکومت کاملاً اعتقاد داشت.
بنابراین چه در اصل براندازی رژیم شاه و چه در تأسیس حکومت اسلامی، روش خود امام
هم بخوبی موضوع را نشان می‌دهد و این حقیقت را روشن می‌کند که امام از آغاز به دنبال براندازی رژیم شاه و تشکیل حکومت اسلامی بود.

* نکته دیگری که غالباً دشمنان نظام سعی در القای آن دارند
این است که در زمان امام ریزشي وجود نداشت ولي پس از امام، ريزش​هاي زيادي اتفاق
افتاده است. آيا اين ادعا درست است؟ آیا کسانی که مدعی هستند نظام آنها را حذف
کرده است، این حذف به عملکرد خودشان مربوط نمی‌شود؟

رحيميان: مگر منافقین، لیبرال‌ها، بنی‌صدری‌ها، قائم‌ مقام رهبری‌، خلق مسلمان‌ها،
برخی از مراجع و… مصداق ریزش نبودند؟ به علاوه، مي​دانيم بعد از رحلت پيغمبر
اکرم (ص) عموم مردم ، مگر عده​اي انگشت​شمار دچار برگشت شدند: «ارتدّ الناس بعد
النبي الاّ ثلاثه او اربعه». اما بعد از رحلت امام، درست برعکس بود؛ کساني که دچار
ريزش شدند، نسبت به کل جامعه، علما، مراجع و نخبگان انگشت​شمارند! تازه همين تعداد
هم که ريزش پيدا کردند، از طرف نظام و رهبري حداکثر تلاش براي حفظ آنها شد ولي در
واقع آنها خودشان اين بيراهه را انتخاب کردند نه نظام.

روحانی: کسانی که مدعی حذف شدن هستند، ابتدا باید روششان مطالعه شود. آیا آنها آن‌گونه که باید و شاید پیرو ولی‌فقیه بودند؟ آیا آرمان‌ها و خط امام را کاملاً پاس داشتند؟ یا بر این
باورند که چون از یاران امام بوده‌اند، هر کاری بکنند و هر راهی بروند، به دلیل این‌ که از یاران امام بوده‌اند، باید از هرگونه برخوردی مصون باشند؟ اگر بر
این باورند که چون مدتی در خدمت امام بوده‌اند ـ‌حالا ما
کار نداریم که یار واقعی امام بوده‌اند یا نایار امام‌ـ برای
همیشه از هرگونه انتقاد و اعتراضی مصون هستند. این حرف برادران اهل تسنن ماست که
صحابه به دلیل این‌که در
کنار پیامبر(ص) بوده‌اند،
صرفاً به دلیل‌ این‌که صحابه هستند، قابل احترام هستند، درحالی که در
مکتب تشیع، در کنار پیامبر(ص) بودن و حتی همسر پیامبر بودن ملاک نیست، بلکه ملاک،
عمل فرد است. امروز اگر افرادی دچار ریزش شده‌اند، در مرحله اول، مشکل از خودشان است، یعنی که از
خط رهبری جدا شده‌اند،
اوامر رهبری را آن‌گونه که
باید اطاعت نمی‌کنند…

*پرسش این است که کسی که مدعی پیروی از خط امام است، آیا امروز
باید در کنار  ليبرالها، غربزده​ها و نهضت
آزادی باشد؟

روحانی: قبل از این‌ باید
پرسید کسی که مدعی پیروی از خط امام است، آیا اصل ولایت فقیه را قبول دارد یا
ندارد؟

* که مهم‌ترین میراث امام است…

روحانی: آیا این را قبول دارد؟ پس این چه‌جور پیروی از ولایت‌فقیه است؟ چگونه دارد از خط امام اطاعت می‌کند؟ خود امام قبل از این‌ که مبارزات را شروع کند، به این اصل اعتقاد داشت.
چرا امام از بعد از شهریور 1320 تا 1341 نهضت را آغاز نمی‌کند؟ در آن موقع شاه ضعیف بود و امام هم واقعاً
انگیزه و اندیشه براندازی داشت، ولی تا وقتی که آیت‌الله‌العظمی بروجردی در قید حیات بود، امام هرگز به خود اجازه نداد برخلاف نظر
ولی زمان کاری انجام بدهد. البته محضر ایشان می‌رفت، انتقاد می‌کرد، پیشنهاد می‌داد، اعتراض هم می‌کرد، ولی وقتی از محضر ایشان بیرون می‌آمد، نظرات ایشان را کاملاً ملحوظ می‌داشت، خلاف رأی ایشان حرفی نمی‌زد و کلامی نمی‌نوشت.

حتی اگر کسانی کوچک‌ترین تعرضی نسبت به آقای بروجردی داشتند، امام تا آخر عمرش آنها را نبخشید و
تا روزی که چشم از جهان فرو بست حاضر نشد آنها را کوچک‌ترین تأییدی بکند.

امام نسبت به اصل ولایت‌فقیه این‌گونه بود
و تا وقتی که آقای بروجردی زنده بود، برخلاف رأی و نظر ایشان حرکتی نکرد. آن وقت
کسانی که امروز مدعی پیروی از امام هستند، چگونه است که از خط ولایت پیروی نمی‌کنند؟ حرفشان چیست؟ چه می‌خواهند بگویند؟ امام درمورد آرمان‌های خود هیچ‌ وقت کوتاه نیامد. تعبیر امام از نهضت آزادی این است که تا این کشور را به
دست امریکا ندهند، دست از توطئه برنمی‌دارند. حالا چطور شده که اینها یاران جان در جانی نهضت آزادی شده‌اند؟

امام در مورد امریکا هرگز کوتاه نیامد و امریکا را دشمن قسم خورده ایران و
مسلمانان می‌دانست، آن
وقت آقایان می‌گویند ما
همان موقع هم به امام نامه نوشتیم که با امریکا کنار بیاییم، چه فرقی بین امریکا
با چین و شوروی هست؟ این حرف‌ها را در همان سال‌های اول
نهضت هم مخالفين مطرح کردند و امام جواب داد. در سال 43 که امام تازه از زندان
آزاد شده و علیه اسرائیل سخنرانی تندی را ایراد کرد، بعضی از آخوندهای بی‌سواد تهران الم‌شنگه راه انداختند که «الکفر ملة واحده»، ایشان چرا دائماً از اسرائیل می‌گوید؟ امام می‌گوید من از این ‌که جمله «الکفر ملة واحده» از سوی سازمان ملل سر زبان‌ها افتاده، متأسفم. این کلام خلاف نص قرآن کریم است. ما در احکام دینی کافر
حربی و کافر غیرحربی داریم. یعنی چه که چه فرقی بین روسیه و امریکا و چین هست؟
الان امریکا به عنوان یک دشمن اصلی و قسم خورده در مقابل ما ایستاده. پیامبر
اکرم(ص) با یهودیانی که کافر حربی نبودند، پیمان می‌بست و با کفار حربی می‌جنگیدند.

امروز کسانی که در خط اصیل امام و پایبند به خط امام باشند، نور چشم مردم
هستند. ملت محال است امام را دوست داشته باشد و یاران و پیروان امام را طرد کند.
اگر اینها امروز نمی‌توانند در
میان مردم، سر بلند کنند، اگر نمی‌توانند حتی در میان مردم بیایند و با آنها حرف بزنند، مشخص است که از خط
امام منحرف شده‌اند، والا
مردم که عوض نشده‌اند.
اینها مدعی هستند که مخالفان آنها بی‌سیم به دست‌ها هستند.
پس مردم مرده‌اند؟ مردم
امکان ندارد اجازه بدهند به کسی که در خط امام است، کوچک‌ترین اهانتی بشود و همان ‌طور که پشت سر امام ایستاده بودند، پشت سر رهبر
ایستاده‌اند و خط
امام را پاس می‌دارند، از
یاران امام هم با همه وجودشان حمایت می‌کنند. اگر مردم در صحنه نباشند و به تعبیر اینها مرده باشند، نظام ما نمی‌تواند پا برجا بماند. قدرت نظام ما به این مردم
است. این مردمی که پشت سر نظام ایستاده‌اند، پشت سر یاران امام هم ایستاده‌اند. اگر مردم نسبت به اینها بی‌توجه شده‌اند، باید
ببینند خودشان چه کرده‌اند که به
این روز سیاه نشسته و نزد مردم مطرود و منفور شده‌اند.

*بسیار متشکر يم از حضور آقايان در اين ميزگرد و وقتی که در
اختیار «پاسدار اسلام»   قرار داديد. از
خداوند متعال می‌خواهیم که عاقبت همه ما را ختم به خیر کند که از مهم‌ترین دعاهاست…

روحانی: در اکثر نامه‌هایشان که
در صحیفه امام هم آمده، ایشان می‌نوشتند : «از جناب‌عالی برای
حسن عاقبت خودم التماس دعای خیر دارم».

پی‌نوشت‌ها:

(1)  
قرآن کریم، سوره صافات، آیه 89.

(2)  
قرآن کریم، سوره کهف، آیه 51.

(3)  
قرآن کریم، سوره انفال، آیه 64.

(4)  
حدیثی از رسول اکرم(ص).

(5)  
قرآن کریم، سوره اعراف، آیه 175.     

سوتیتترها:

1. روحانی: ازهمان سال 1341 که نهضت آغاز شد، این‌گونه نبود که امام راضی باشند یا بپذیرند که احزاب و گروه‌های سیاسی، چه مارکسیست‌ها، چه ملی‌گراها، چه سکولارها و چه ناسیونالیست‌ها را با خودشان همراه کنند. ایشان مسیری را مشخص کردند و آن، اسلام بود و در چهارچوب اسلام، با افراد همکاری می‌کردند، به همین دلیل چون حاضر نشدند سیاست‌بازان و احزاب و گروه‌های سیاسی را تأیید کنند، آنها هم از ایشان حمایت نمی‌کردند.

2. روحانی: در سال 1342، بعد از فاجعه فیضیه، سران نهضت آزادی برای ملاقات با امام به قم آمدند. در مرحله اول آقای سیدهادی خسروشاهی را واسطه کردند. آقای خسروشاهی آمد و خدمت امام عرض کرد که اینها آمده‌اند و منتظر ملاقات با شما هستند. امام فرمود: «من نمی‌توانم با اینها ملاقات کنم». آقای خسروشاهی به امام گفت: «پس من به اینها چه بگویم؟» امام فقط این آیه شریفه را قرائت کردند که: «قَالَ إِنِّي سَقِيمٌ».

3. رحيميان: امام در مسیر نهضت دقیقاً به این آیه عمل کرد که هرگز مضلین را عضد و پشتیبان خود قرار نداد و حاضر نشد با هیچ فرد، جریان و گروهی که خارج از مدار اسلام و حق بود، همکاری کند. رژبم عراق بارها درخواست‌کرد امام بپذیرد که در مورد مخالفت با شاه با ایشان همدلی و همراهی کنند، ولی امام هرگز و حتی برای یک بار هم روی خوش به اینها نشان نداد و اینها هر بار با عصبانیت و ناراحتی از محضر امام خارج شدند.  

4.  اختری: معروف است که امام بعد از قضیه انجمن‌های ایالتی و ولایتی، مرحوم سعیدی را پیش مراجع دیگر فرستادند تا ببینند آنها در مورد این قضیه چه کار خواهند کرد و چه نظری دارند. مرحوم سعیدی می‌گوید: «این آقایان همه‌شان شرط و شروط گذاشتند. اینها نمی‌آیند و شما را تنها می‌گذارند و کار مشکل می‌شود.» امام می‌فرماید: «من این کار را دنبال می‌کنم». این، طرز اندیشیدن امام است. دیگران به هیچ وجه نمی‌توانستند بر او تأثیر بگذارند.

5.  روحانی: وقتی امام در سال 1343 از زندان آزاد می‌شوند، در 26 فروردین خیلی صریح می‌گویند: «بدانید اگر خمینی هم برگردد و با شما همراه شود، مردم دیگر برنمی‌گردند و آگاه شده‌اند». امام اهل شعار نبود و واقعاً معتقد بود که مردم، بیدار و آگاه شده‌اند. این فرق می‌کرد با مردمی که روشنفکرهای سیاسی از آنها دم می‌زنند که از مردم فقط به عنوان ابزار استفاده می‌کنند.

6. ناصری: نظر امام از اول، تحقق حاکمیت اسلام بوده است، منتهی با درایت و برنامه‌ریزی زیبایی، مرحله به مرحله پیش رفت. این بسیار هنر بزرگی است، چون دیگران که به میدان آمدند و همه چیز را ناگهان  مطرح کردند، دشمنان علیه آنها قیام و نهضت را خراب کردند، از جمله فداییان اسلام که به میدان آمدند و آشکارا کارهایی کردند، زود جمعشان کردند. البته شیوه آنها با امام فرق می‌کرد. امام یک مجتهد و فقیه عالی‌مقام در دین است و تمام احکام دین را می‌داند و با اجتهاد عمل می‌کند.

7. رحیمیان: امام در امور متعارف و منطبق با موازین شرعی به حرف دیگران ترتیب اثر می داد… اما در موارد مهم و آنجایی که تکلیف شرعی خود را تشخیص می​دادند، به دلسوزی​ها و توصیه​های دیگران، توجهی نمی​کردند؛ و جالب آن که در عموم این موارد برخلاف پیش​بینی دیگران، گذشت زمان نشان می داد که امام درست عمل کرده​اند و حق با امام بوده است…

8. ناصری: به نظر من اگر مبنا و پایه همه حرکت‌ها و کارهای حضرت امام را درک کنیم، آن وقت متوجه می‌شویم که برخورد امام با منافقین، با دوست، با رفیق، با نزدیک‌ترین فرد، با حاج‌آقامصطفی و احمدآقا، برخورد پسری و پدری و برادری و قوم و خویش و رفاقتی نیست، بلکه برخورد اسلامی است.

9. روحانی: اتکای امام به ملت بود و در حقیقت اتکا به خدا را جدا از اتکا به ملت نمی‌دانست. امام مردم را واقعاً آیاتی از خدا می‌دانست. من این را در زندگی امام دریافتم که هرکسی بیشتر به خدا نزدیک باشد، به ملت بیشتر عشق می‌ورزد و بیشتر به مردم توجه دارد. اتکای امام به ملت بود، در صورتی که اتکای سازمان‌ها و گروه‌های سیاسی به قدرت‌های خارجی بود و حرفشان این بود که بدون اتکا به یک قدرت خارجی نمی‌توان در ایران مبارزه کرد.

10. رحیمیان: امام بحث حکومت اسلامی را در سال 48، 49 مطرح کردند، ولی در سخنرانی 4 آبان 1343 در منزلشان علیه کاپیتولاسیون جمله‌ای دارند که ذکر آن جالب است. ایشان می‌فرمایند وکلایی که بلند شدند و نشستند و این قانون را تصویب کردند، وکیل ملت نیستند. اگر هم وکیل باشند، من آنها را عزل کردم. وظیفه یک مجتهد و مرجع تقلید از موضع مرجع تقلید بودن که بیان احکام است. آیا اگر او ولايت نباشد، می‌تواند وکیل کسی را عزل کند؟

11. ناصری:  امام از طرف ديگر اگر عزيزترين اطرافيانش حتی اگر خیلی هم انقلابی باشد و خیلی هم عالی پیش برود، اما اگر در جائی پایش را کج بگذارد و موضعش خلاف آن چیزی باشد که باید باشد، امام فوراً جلویش را می‌گیرند.

12. رحيميان: آنچه قطعی و مسلّم است در همه مواردي که امضای امام پای آن قرار گرفته است دقیقاً و بدون یک کلمه کم و زیاد، انشای شخص حضرت امام اســت ولي بعضا از سوي کسانی که  برخي نوشته​های امام آنها را افشاء و رسوا کرده، مانند لیبرال ها و نهضت آزادی نسبت به آن نوشته​ها تشکیک شده است. مثل نامه حضرت امام به آقای محتشمی که در این مورد هم مي​دانید مرحوم حاج احمدآقا از ابراهیم یزدی شکایت کرد و بعد از کارشناسی رسمی دادگستری و اثبات اينکه نامه مزبور دست​خط امام است، ابراهيم یزدی محکوم شد.

13. روحانی: امروز کسانی که در خط اصیل امام و پایبند به خط امام باشند، نور چشم مردم هستند. ملت محال است امام را دوست داشته باشد و یاران و پیروان امام را طرد کند. اگر اینها امروز نمی‌توانند در میان مردم، سر بلند کنند، اگر نمی‌توانند حتی در میان مردم بیایند و با آنها حرف بزنند، مشخص است که از خط امام منحرف شده‌اند، والا مردم که عوض نشده‌اند.

14. رحيميان: مگر منافقین، لیبرال‌ها، بنی‌صدری‌ها، قائم‌ مقام رهبری‌، خلق مسلمان‌ها، برخی از مراجع و… مصداق ریزش نبودند؟ به علاوه، مي​دانيم بعد از رحلت پيغمبر اکرم (ص) عموم مردم ، مگر عده​اي انگشت​شمار دچار برگشت شدند: «ارتدّ الناس بعد النبي الاّ ثلاثه او اربعه». اما بعد از رحلت امام، درست برعکس بود؛ کساني که دچار ريزش شدند، نسبت به کل جامعه، علما، مراجع و نخبگان انگشت​شمارند!

15. روحانی: امام به‌طور کلی با گروه‌ها و احزاب سیاسی هیچ‌گونه ائتلاف و اشتراک هدفی نداشتند و حاضر به همکاری با آنها نبودند. یکی از دوستان متأسفانه در مصاحبه‌ای گفته بود امام در نجف که بودند، گروه‌های سیاسی را می‌پذیرفت. امام هرگز کسی را به عنوان یک گروه سیاسی مشخص نپذیرفت.

دکتر حسن
بنیانیان

درآمد:

اگر به
همان ميزان كه دشمنان از آثار و كاركردهاي مسجد، نماز و عالم ديني مسلط به شرايط
زمان آگاهند و از آن مي‌ترسند، ‌بخشي از روحانيان،‌ سياستمداران، ‌مديران و نخبگان
جامعه از نقش بالفعل و بالقوه این نهادها در مقابله با جنگ نرم اطلاع داشتند،‌
شاهد تحولاتي در شيوه مديريت كشور بوديم كه گوشه‌اي از نمودهاي آن عبارت بود از:

ـ گزارش
سالانه رئيس دولت‌ها از آخرين آمار ميزان رشد كميت مساجد، كيفيت برنامه‌هاي مساجد،
ارتقای گرايش جوانان به نماز و… و كمكي كه با اصلاح عملكرد خود براي حفظ استقلال
مسجد و روحاني از دولت‌ها انجام داده­اند؛

ـ‌ گزارش
مستمر ائمه جمعه از عملكرد مديران برتر حوزه مسئوليت خود در احيای مساجد، تقويت
نماز و متناسب‌سازي مساجد با نيازهاي امروز جامعه؛

ـ‌ گزارش
سالانه استانداران،‌ فرمانداران، بخشداران، دهداران از تلاش خود براي جلب همكاري سازمان‌ها
و مردم براي آباداني مساجد و گسترش برنامه‌هاي كيفي آنها؛

ـ گزارش
شهرداران از تأمين بهترين زمين‌ها در موقعيت‌هاي اثرگذار شهرها براي ساخت مساجد
جديد و تعمير و زيباسازي مساجد گذشته و استقرار پارك‌هاي جديد پيرامون مساجد شهر؛

ـ گزارش
هر شوراي شهر از تغييراتي كه در نماي عمومي شهرها با ساخت مساجد انجام داده و تأثيري
كه در كاهش مفاسد اجتماعي و معضلات شهري داشته است؛

ـ گزارش
ادارات كل فرهنگ و ارشاد اسلامي از ميزان امكاناتي كه در اطراف مساجد سازماندهي كرده‌اند
تا نسل تازه‌اي از استعدادهاي هنري را در خدمت تبيين و تبليغ ارزش‌هاي اسلامي قرار
دهند؛

ـ گزارش
مديران كل تربيت بدني از نوآوري در تشكيل انواع تيم‌هاي ورزشي وابسته به مساجد شهر
و آثار آن در شكلگيري الگوهايي از اخلاق و منش اسلامي در بين نوجوانان؛

ـ گزارش
هر عالم ديني از امكان حضور در كسوت نماز جماعت يا همكاري علمي ـ تبلیغی با يكي از
مساجد شهر و مشاركت در برپايي جلسات مذهبي هفتگي در منازل محدوده مساجد؛

ـ گزارش
بسياري از اساتيد دانشگاه‌ها، دبیران دبيرستان‌ها براي دادن مشاوره‌هاي خانوادگي، ‌تحصيلي،
‌شغلي و ارائه آموزش‌هاي كاربردي تحت هدایت و مدیریت مراكز فرهنگي وابسته به مساجد؛

ـ گزارش
حوزه‌هاي علميه از آموزش و تربيت نسل جديدي از طلاب و روحانیانی كه مي‌توانند اين‌گونه
مساجد را با همکاری هيئت امنا از 8 صبح تا 12 شب مديريت کنند.

ـ و …

و در
چنين شرايطي و در چنين شهري احساس مي‌كردي، اينها حق دارند شهر و روستاي خود را گوشه‌اي
از ام‌القراي اسلام ناب محمدي بدانند، ‌اينها حق دارند خود را وارث خون شهدا
قلمداد كنند و اينها به حق تربيت‌شدگان شخصيت بزرگي چون امام خميني«ره» هستند و
بالاخره اينها در كلام و عمل شيعه علي«ع» هستند. اما مشکل کجاست؟

صورت
مسئله

مروري
اجمالي بر مجموعه تلاش‌هاي دشمنان عنود كه در قالب محاصره اقتصادي، ايجاد فشارهاي
سياسي،‌ جنگ سايبري و مسئله‌سازي پي‌در پي براي كند كردن روند پيشرفت جمهوري
اسلامي به كار مي‌برند، همگي حاكي از اين مطلب است كه آنها اميدوارند، اقدامات سازمان‌يافته
و مستمري كه از دو دهه پيش در قالب تهاجم فرهنگي براي تخريب نقاط كليدي و حساس
فرهنگ جامعه ما آغاز كرده­اند در پيوند با اين مجموعه اقدامات جواب دهد و ضمن
جلوگيري از پيشرفت انديشه انقلاب اسلامي در سطح جهان و بويژه در كشورهاي اسلامي،
بتوانند در نابودي يا حداقل تضعيف نظام جمهوري اسلامي موفقيت‌هايي را به دست
آورند.

مجموعه
محورهايي كه در قالب تهاجم فرهنگي مورد توجه دشمن بوده و با بهره‌برداري گسترده از
ابزارهاي ارتباطي جديد مثل ماهواره، اينترنت و همچنين بهره‌گيري از نيروهاي بريده
دروني، دنبال شده عبارت است از:

1ـ گسترش
ابتذال جنسي در بين نسل جوان و كاهش قبح گناه در روابط دختر و پسر؛

2ـ دامن
زدن به اختلافات بين مذاهب مختلف؛

3ـ دامن
زدن به اختلافات قوميتي و تحريك تمايلات تجزيه‌طلبانه؛

4ـ شكستن
و كاهش قداست و ارزش اعتقادات حركت‌سازي مثل عشق به امام حسين«ع»؛

5ـ تضعيف
نظريه ولايت فقيه، جايگاه روحانيت و اشاعه تفكر سكولاريزم؛

6ـ تمركز
به مجموعه اقدامات متلاشي‌كننده نهاد خانواده كه بستر رشد سريع معضلات اجتماعي
خواهد بود؛

7ـ بهره‌برداري
از نتايج همه اين اقدامات براي ايجاد نارضايتي نسبت به نظام و اثبات عدم كارايي حكومت
ديني در اداره موفق جامعه.

نكته قابل‌توجهي
كه بايد مورد توجه سياستمداران، عالمان ديني، مديران، كارشناسان و ساير نخبگان
جامعه قرار گيرد، دستيابي به تحليلي جامع و صحيح از عوامل اصلي علل عدم موفقيت اين
مجموعه تلاش گسترده و طولاني‌مدت دشمنان انقلاب است.

گرچه
وعده الهي اين است كه اگر مؤمنان به ياري دين خدا برخاستند، خداوند آنها را ياري
خواهد كرد و نمي‌توان از عنايات الهي در اين امر گذشت، ليكن لازم است بررسي شود كه
چه عواملي عامل ادامه و حفظ اعتقادات و باورهاي ياري‌كنندگان دين الهي است؟ بدون
شك پاسخ كامل اين سؤال نيازمند بحث تفصيلي گسترده‌اي است، اما مي­توان پذيرفت كه
يكي از اين مجموعه عوامل، ‌نظام اصيلي است كه در متن دين الهي به صورت نظام‌مند
براي حفظ و انتقال اعتقادات و ارزش‌هاي آخرين دين الهي پيش‌بيني شده است و اگر
عملكرد تك‌تك اين عوامل در حفظ دين الهي شناسايي شود و مهمتر از آن، ارتباطات هم‌افزا
و نظام‌واره آنها مورد توجه قرار گيرد به بخش مهمي از علل عدم موفقيت دشمن پي
خواهيم برد، اما در حال حاضر، بيم آن مي­رود كه با تضعيف و يا حذف هريك از اين
عوامل،‌ كارايي تاريخي اين نظام افول كند و ضربه سنگيني به روند تحولات فرهنگي
جامعه وارد شود و علي­رغم همه موفقيت‌هاي به دست آمده با تداوم بي‌توجهي به اين
نظام الهي،‌ ضربات سنگيني به فرهنگ جامعه ما وارد شود.

 اجازه دهيد براي صرفه‌جويي
و اختصار از ابتدا اين عوامل را در قالب مدلي همراه با ارتباطات آنها معرفي کنم تا
با مشاهده شبكه گسترده تأثيرات متقابل آنها روي يكديگر، مفهوم هم‌افزايي ملموس
شود.