دیدگاهها

بيرق تسليم

 بستن كراوات، بدان جهت كه نمايى از صليب است، در مغرب زمين
به عنوان كارى مذهبى تلقى مى‏شود، كه متأسفانه توسط اولين گروههاى تحصيل كرده، در
قالب سوغات غرب به كشورهاى متبوعشان وارد شده و همينك نيز افراد زيادى در كشورهاى
مختلف، اين نشان وابستگى را به گردن دارند. با انقلاب اسلامى، كه مروّج فرهنگ
بيگانه ستيزى و خود باورى بود، اين پديده ضدارزشى رخت بر بست و اكنون نيز كمتر كسى
حاضر مى‏شود خود را انگشت‏نما كند، با اين وصف، گاه به ندرت مشاهده مى‏شود كه
پاره‏اى از مطبوعات به تبليغ اين پديده زشت مى‏پردازند؛ فى المثل روزنامه و
مجله‏هايى كه شاگردان ممتاز را معرفى مى‏كنند، گاه عكسهاى آلوده به كراوات را به
چاپ مى‏رسانند كه اقدامى است ضدفرهنگى و لازم است مسؤولين محترم اين نشريه‏ها با
حساسيت بيشترى با اين موضوع برخورد كنند.

 شگفت‏آورتر اين كه اخيراً شهردارى تهران تنديس دكتر على
شريعتى را در پارك شريعتى، كراوات بسته، نصب نموده تا لابد با تهاجم فرهنگى مبارزه
كند! دردآورتر اين كه در مراسم جشن ازدواج زوجهاى تحت پوشش كميته امداد امام
خمينى، عده‏اى از مددجويان داماد، كراوات به گردن، رژه مى‏رفتند! عجيب است چرا بايد
برخى اين چنين خودباخته باشند كه بيرق مسيحيّت را به گردن آويزند!

 “تعداد زيادى از خوانندگان مجله”

 پاسدار اسلام: مطالب ياد شده، در واقع اقتباس از ديدگاههاى
افراد مختلفى است كه نسبت به اين پديده ضد ارزشى، حساسيت نشان داده‏اند و انتظار
مى‏رود همكاران مطبوعاتى و شهردارى تهران و كميته امداد حضرت امام، كه جزو مخاطبان
اين شكوائيه‏ها هستند، بيش از ديگران احساس مسؤوليت نموده، مراقب باشند كه پيامد
منفى اشتباههاى نيروهاى وابسته به نظام و انقلاب به مراتب بيشتر از خطاهاى ديگران،
دامنگير جمهورى اسلامى مى‏شود.

 گفتنى است ما بعيد مى‏دانيم كميته امداد امام خمينى – كه
تاكنون خدمات درخشانى به حدود سه ميليون مددجو ارائه كرده – بيرق غرب‏زدگى با
سرمايه بيت‏المال مسلمانان تهيه كرده باشد، اما متوقع هستيم كه اجازه ندهد در
مجالسى كه از سوى وى برپا مى‏شود – كه البته بسيار ارزشمند و خداپسندانه است –
افراد ضعيف النفس، غير مسؤولانه رفتار كنند و چهره اين نهاد پاك را مخدوش نمايند!

 × × × × × ×

 كنترل جمعيت

 با تشكر از اقدام ضرورى و مفيد پاسدار اسلام در گشودن صفحه
ديدگاهها خاطر نشان مى‏سازد كه آنچه در خصوص “ضرورت كنترل جمعيت” در اين صفحه گفته
بوديد، خالى از مناقشه نيست و نقش جمعيت در ساختار دفاعى كشور مورد غفلت قرار
گرفته است. زيرا چگونه ممكن است پدر و مادرى كه يك فرزند پسر بيشتر ندارند – در
صورت وقوع جنگ – او را تقديم جبهه كنند؟ و فراموش كرده‏ايم كه از افتخارات نظام
ما، معرفى پدر شش شهيد و امثال آن است.

 حقيقت آن است كه مشكل امروز ما، “رشد جمعيت” نيست بلكه “مهاجرت”
روستائيان به شهرهاست. جمعيت اگر در جايگاه مناسبش قرار گيرد، سرمايه‏گذارى بنيادى
اگر در خدمت روستا و افزايش زمينه‏ها و فرصتهاى شغلى و رفاهى در روستاها قرار
گيرد، به يقين مجبور نخواهيم شد كه راه حل عاجزانه را انتخاب كنيم و براى آن كه
هيچ گاه شهامت لازم را براى مقابله با “مشكل مهاجرت” در خود ايجاد نكنيم، شعار “فرزند
كمتر، زندگى بهتر” را تكرار كنيم. حال آن كه حتى اگر رشد جمعيت ما به صفر برسد، با
ادامه سياستهاى امروز، جاذبه‏هاى شهرى همچنان مهاجرت از روستا به شهر را به همراه
خواهد داشت و آن زمان، يك جمعيت غير مُوَلِّد و غير كارآمد، حتى در دفاع از مرزهاى
كشور هم عليل خواهد بود و چنين مباد.

 “تهران، م. م”

 پاسدار اسلام: نويسنده محترم سطرهاى فوق، بدون توجه به
واقعيتهاى موجود جامعه، درصدد اثبات پيش فرضى كه به غلط به باور درآمده است، قلم
زده‏اند، زيرا اولاً: راست است كه در جريان دفاع مقدس، نيروهاى انسانى نقش تعيين
كننده داشتند ولى نبايد فراموش كرد كه نيروهاى كيفى چنين نقشى را آفريدند؛ وگرنه
همان طور كه پدر و مادر شش شهيد داشته و به آنها افتخار مى‏كنيم، پدر و مادر پنج –
شش منافق، عامل توزيع مواد مخدر و بزه‏كار هم داريم، كه باعث سرافكندگى است.

 بنابراين، صرف كثرت نيرو هيچ‏گاه تعيين كننده نبوده وگرنه
مى‏بايست هر كشورى كه داراى جمعيت بيشترى است، قدرت دفاعى افزونترى هم داشته باشد
و بر عكس، كشورهايى مانند آلمان كه رشد منفى جمعيت دارند، بايد از قدرت دفاعى
كمترى برخوردار باشند و معلوم است كه اين دو فرض نادرست است.

 ثانياً: برخلاف پندار نويسنده محترم، مشكل اساسى افزايش
جمعيت در شهرها، تنها از ناحيه مهاجرت روستائيان نيست، چه اين كه اگر اينها مهاجرت
هم نمى‏كردند، زاد و ولد شهرنشينان خود موجب ازدياد جمعيت مى‏شد. به علاوه به فرض
كه مشكل افزايش جمعيت، مهاجرت روستائيان باشد، در اين صورت حتى اگر دولت جمهورى
اسلامى، موفق شود اين مشكل را برطرف كند، مشكل افزايش جمعيت از جاى ديگر سر
برمى‏آورد. زيرا همين روستائيان غيرمهاجر، در روستا به توليد نسل مى‏پردازند و
بالتبع محتاج مدرسه، حمام، بهداشت و درمان، مسجد و… هستند و دولت بايد بتواند
نيازهاى آنها را تأمين كند.

 طبق اصل سى‏ام قانون اساسى، “دولت موظف است وسايل آموزش و
پرورش رايگان را براى همه ملت تا پايان دوره متوسطه فراهم سازد و وسايل تحصيلات
عالى را تا سرحد خودكفايى كشور بطور رايگان گسترش دهد”. ولى به علت افزايش
هزينه‏ها و عدم توانايى دولت در تأمين مخارج بيست ميليون دانش آموز و دانشجو،
دانشگاه آزاد اسلامى و مدارس غيرانتفاعى بر نظام آموزش كشور تحميل شده است.

 گفتنى است ما نيز قبول داريم كه دولتمردان موظفند با
سياستگذاريهاى كارشناسانه، مانع پديده نادرست مهاجرت روستائيان به شهرها شوند، لكن
سخن بر سر واقعيتهاى موجود زندگى امروز است؛ در مثل، پدر و مادر شاغلى كه بيش از
دو ساعت وقت مفيد براى معاشرت با فرزندانشان را ندارند، اگر دو فرزند داشته باشند،
هر كدام يك ساعت از موهبت ارتباط كلامى، عاطفى و تربيتى آنان بهره‏مند مى‏شوند ولى
اگر داراى شش فرزند باشند، هر كدام تنها بيست دقيقه سهم معاشرت دارند، مگر مى‏شود
بين اين دو مورد، قايل به فرق نشد. اگر اين نويسنده محترم در يكى از شهرهاى
پرجمعيت كشور، براى تهيه ده قرص نان لواش، دو ساعت در صف به انتظار بماند يا مدتها
خود و خانواده‏اش در صف اتوبوس بايستند يا فرزندانش در مدارس سه شيفته تحصيل كنند،
درخواهد يافت كه واقعيتهاى جامعه، غير از پيش فرضهاى ايشان است و مسائل بسى
پيچيده‏تر از اين پندارهاست!

 × × × × × ×

 تبليغات ويرانگر

 امام خمينى‏قدس سره مى‏فرمودند: “سلاح تبليغات برنده‏تر از
جنگ است”. ژرفاى اين سخن را با نگاهى به خيابانهاى پايتخت كشور ام‏القراى جهان
اسلام، مى‏توان بدرستى دريافت ولى اين بار با تبليغاتى كه در مسير جنگ استكبار جهانى
عليه انقلاب سامان يافته است و متأسفانه رسالتى جز دامن زدن به مصرف‏گرايى و
هماهنگ كردن ذائقه ملت مسلمان ايران با ساير كشورهاى تبليغات زده ندارند.

 در اين كه عوامل داخلى استكبار همواره مترصد فرصت هستند تا
زمينه بازگشت فرهنگ غربى و بالنتيجه سياستهاى غربگرايانه را فراهم آورند، نه جاى
تعجب است، نه ترديد، اما سؤال اين است كه متوليان امور فرهنگى چرا چنين فضايى را
پديد آورده‏اند؟ آيا صرف افزايش درآمد، از اين طريق، مى‏تواند مجوز تأييد چنين
تبليغات ويرانگرى شود؟ و اصولاً چرا نيروهاى انقلابى در مقابل اين مسائل حسّاسيت
ندارند؟ چرا بايد كسانى بى‏محابا در زدودن شعارهاى انقلاب و تبليغ كالاها و فرهنگ
بيگانه بتازند؟

 “تهران، مهدى.ن”

 رسالت مطبوعات

 در برهه‏اى كه دشمن با تمام قوا به تهاجم فرهنگى عليه
انقلاب اسلامى و اسلام، دست يازيده و لبه تيز حمله‏هايش، افكار جوانان اين مرز و
بوم را نشانه رفته است و در داخل كشور دهها روزنامه و مجله با خط مشى ضد انقلاب و
اسلام منتشر مى‏شوند، چرا مجلات وابسته به نظام و حوزه علميه، كمتر به رسالت عظيم
كنونى خويش واقفند، البته جا دارد از مجله “پاسدار اسلام” به خاطر گامهاى بلندى كه
در اين جهت طى تحولات اخير، برداشته قدردانى شود اما همان هم تا رسيدن به قله
انجام وظيفه، راهى بس طولانى در پيش رو دارد و بايد با برنامه‏ريزى حساب شده بدان
سمت حركت كند.

 بسيارى از مجله‏هايى كه با بودجه نظام و حوزه‏هاى علميه
چاپ مى‏شوند و انتظار مى‏رود كه نسل حاضر را از نظر فرهنگ اسلامى آن‏چنان تغذيه
نمايند كه ديگر جايى براى ورود فرهنگ پوچ غرب نماند، متأسفانه مى‏بينيم كه كيفيت و
محتواى مطالب را به پيروى از ساير مجله‏هاى موجود در بازار، طرح‏ريزى مى‏نمايند و
گاه انسان متحيّر مى‏شود كه كجاى اين مجله‏ها، فرهنگ اسلامى جامعه را ارتقا
مى‏دهد؛ به عنوان مثال مجله‏هايى كه براى قشر زنان تهيه مى‏شوند، از ميان انبوه
صفحه‏هاى گزارشى، مقالات طويل و… صفحات محدودى را به آموزش فرهنگ اسلامى، اختصاص
مى‏دهند. اين كه زنان در صدر اسلام چه كارهايى انجام مى‏داده‏اند – گرچه دانستنش
بهتر از ندانستن آن است – ولى براى انبوه زنانى كه در كمترين اصول اخلاقى و دينى
خويش مشكلات فراوان و مهمى دارند، چه دردى را دوا مى‏كند؟

 يا مجله‏هايى كه براى كودكان و نوجوانان منتشر مى‏شوند، جز
تعداد محدودى از صفحه‏ها، كه آن هم با پيام مستقيم و به دور از لطايف هنرى، چند
حديث را نقل و ترجمه مى‏كنند، چه بار فرهنگى را برمى‏دارند و به چه ميزان آنان را
با فرهنگ غنى اسلامى آشنا مى‏كنند؟ برخى از مجله‏هايى كه به معرفى و نقد كتابها
مى‏پردازند، اولاً: عمدةً نقد و معرفى‏شان متوجه منابع دست دوم و غير مهم است
ثانياً: به جاى آن كه ذهن جوانان و تحصيل كردگان را در مقابل كتابهاى ضاله موجود
در بازار – كه با تيراژ بالا چاپ و توزيع مى‏شوند – روشن كنند، به نقد و بررسى كتابهاى
خطى و شبه خطى سده‏هاى پيشين مى‏پردازند كه چه بسا بسيارى از مطالب آنان اكنون از
طرف عالمان اسلامى مردود اعلام شده است و سخن تازه‏اى ندارند و فقط براى تعدادى
انگشت شمار قابل استفاده‏اند، اين كه فلان نويسنده “مسؤوليت” را “مسئوليت” نوشته
يا “مى‏نمايد” را “مينمايد” و امثال آن، چه مشكلى از مشكلات فرهنگى
نسل جوان و جامعه امروز ايران را حل مى‏كند؟!

 يا نشريه ديگرى كه مدعى تبيين معضلات فقهى نظام است، صد
صفحه از شماره اخير خود را به معرفى فهرست كتب خطى فلان كتابخانه اختصاص داده، كه
فقط قابل استفاده مراجعين همان كتابخانه است! آيا صرف بيت المال در چنين
زمينه‏هايى مجوز شرعى دارد؟ آيا بهتر نيست لااقل مسؤولان حوزه علميه، شورايى از
سردبيران تمام اين مجله‏ها تشكيل دهند، تا با سياستگذارى هماهنگ فرهنگى، هر
مجله‏اى به فراخور هدف و مخاطبين خود، در ترويج فرهنگ اسلامى بكوشد.

 “قم، زينب سادات طباطبايى”

 × × × × × ×

 مسؤوليتهاى مردمى

 شك نيست كه امر به معروف و نهى از منكر از فروع دين و يكى
از اصول مسلم قانون اساسى جمهورى اسلامى است، كه بارها علما و بزرگان دين مخصوصاً
مقام معظم رهبرى بر آن تأكيد كرده‏اند و سمينارها درباره آن تشكيل شده و
دستورالعملهايى نيز صادر گرديده، اما عملاً مردم اجراى آن را از دولت انتظار دارند
و دولتيان از مردم! در حالى كه هر دو در اين امر مهم سهيم‏اند؛ مثلاً چه مانعى
دارد كه در خيابانها و مراكز عمومى، خانمهاى متدين زنان و دختران جوان را نسبت به
رعايت پوشش اسلامى – با زبان نرم و ملايم – نصيحت كنند و در ادارات كارمندان مواظب
هم باشند و يكديگر را ارشاد كنند و… مطمئن باشيد اگر اين فرهنگ عملى شود، نه از
بدحجابى و بى‏حجابى اثرى خواهيد ديد و نه هم شاهد اختلاسهايى از قبيل 123 ميليارد
تومانى اخير خواهيم بود. اگر امر به معروف و نهى از منكر هيچ اثرى نداشته باشد،
لااقل كام گناهكار را تلخ
خواهد كرد.

 “ بابلسر، رضا جلالى”

 × × × × × ×

سخنان معصومان

كيمياى ايثار

 رسول اكرم (ص):

 “الايثار، زينة الزّهد و بذل الموجود، زينة اليقين.”257

ايثار، آرايش زهد و بخششِ دارايى،
زيور يقين است.

 رسول اكرم (ص):

 “… اذا كان يوم القيامة نادى منادٍ من بطنان العرش:… اين
المتحابّون فى اللّه، اين المتباذلون فى اللّه، اين المؤثرون على أنفسهم.”258

آن گاه كه رستاخيز فرا رسد،
فريادگرى از درون عرش آواز سر مى‏دهد كه كجايند دوستان در راه خدا، كجايند
بخشندگان در راه خدا، كجايند ايثاركنندگان و مقدم داران ديگران بر جانهاى خود.

 اميرالمؤمنين؛ على (ع):

 “الايثار افضل عبادةٍ و اجلّ سيادةٍ.”259

برگزيدن ديگران، بالاترين عبادت و
بزرگترين آقايى است.

 اميرالمؤمنين؛ على (ع):

 “الايثار احسن الاحسان و اعلى مراتب الايمان.”260

ايثار، نيكوترين نيكى و بلندترين
مراتب ايمان است.

 اميرالمؤمنين؛ على (ع):

 “الايثار سجيّة الابرار و شيمة الاخيار.”261

ايثار، خوى نيكان و شيوه پاكان
است.

 اميرالمؤمنين؛ على (ع):

 “عند الايثار على النّفس يتبيّن جواهر الكرماء.”262

به‏گاه برگزيدنِ ديگران بر خود،
گوهر وجودى كريمان آشكار مى‏شود.

 امام جعفر صادق (ع):

 “لمّا اسرى بالنّبىّ الى السماء قيل له انّ اللّه يختبرك فى ثلاث
لينظر كيف صبرك، اوّلهنّ الجوع و الاثرة على نفسك و على اهلك لاهل الحاجة… .”263

 اشترى علىٌّ (ع) ثوباً فاعجبه فتصدّق به و قال: سمعت رسول اللّه (ص)
يقول:

 من آثر على نفسه آثره اللّه يوم القيامة الجنّة… .”264

 هنگامى كه پيامبر(ص) به معراج برده شد، به حضرتش
خطاب شد كه: خداوند تو را در سه چيز مى‏آزمايد تا ببيند صبرت چگونه است، اول از آن
سه، گرسنگى و مقدم داشتن نيازمندان بر خود و خانواده‏ات است… .

 ابوطفيل مى‏گويد: امام على(ع) پيراهنى خريد، از زيبايى آن
به شگفت آمد، پس آن را به نيازمندى بخشيد و فرمود: شنيدم رسول خدا(ص) مى‏فرمود: هر
كس ديگران را بر نفس خود مقدّم بدارد، خداوند در روز قيامت، بهشت را براى او مقدم
مى‏دارد.

پاورقیها:

 1) جامع الاخبار، ص337.

 2)
بحارالانوار، ج7، ص211، ح108.

 3)
غرر الحكم، ج1، ح1192.

 4)
همان، ح1734.

 5)
همان، ح28.

 6)
همان ج2، ح6226.

 7) كامل
الزيارات، ص332.

 8) تفسيرنورالثقلين،ج5،ص285،ح52.

امام خمینی ثابت و استواراز آغز
تا پایان

 رابطه با آمريكا                                                سردبير

كيمياى ايثار

 دين
جاودانه                                               
 آية الله جوادى آملى

 مسؤوليت                                                    آية
الله حسين مظاهرى

 اخلاق بين‏المللى                                           آية
الله مصباح يزدى

عمليات برون مرزى (خاطره)

 وظايف همسران مسؤولان                               فاطمه علوى

 ديدگاهها

ماجراى جنگ بدر                                       حجةالاسلام
والمسلمين رسولى محلاتى

 بانوى زنان بهشت                                     محمد رضا
مالك

 اندوه جدايى

 حكايت معرفت                                        غلامرضا
گلى زواره

جدول

 پاسخ
به نامه‏ها

 گفته‏ها و نوشته‏ها

گزارشهاى علمى – پژوهشى

 نگاهى به رويدادها

رهنمودهای مقام معظم رهبری آیت
الله حضرت خامنه ای

ماهنامه پاسدار اسلام.

 صاحب امتياز: دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم.

 مدير مسؤول: محمد حسن رحيميان.

 سردبير: سيد موسى ميرمدرس.

 دفتر مركزى: قم خيابان شهدا- صندوق پستى 37185/777 – تلفن
742163 – فاكس742162

 شعبه تهران : خيابان انقلاب اسلامى – بين فلسطين و وصال –
تلفن 6468283

 حساب جارى 600/9 بانك ملت قم- شعبه آموزش و پرورش.

 تك شماره 500 ريال – اشتراك ساليانه 6000 ريال.

 چاپ : چاپخانه دفتر تبليغات اسلامى.

 يادآوريها

 1- پاسدار اسلام از مقالات، اشعار، داستانها و ديگر آثار شما
استقبال مى‏كند.

 2- آثار رسيده، بر اساس ضوابط شوراى نويسندگان، به ترتيب اولويت به
چاپ خواهند رسيد. و حتى‏المقدور، مقالات همه نويسندگان – در صورت برخوردارى از
جنبه‏هاى پژوهشى – منتشر خواهند شد، ولكن مطالب نو و آثار مذهبى در عرصه‏هاى
گوناگون، در اولويت قرار دارند.

 3- لازم است، مقاله‏ها براى يك شماره، در نظر گرفته شوند (حداكثر
15 صفحه دست‏نويس) و در صورت ناگزير بودن، از سه شماره پى در پى، افزايش نيابند.

 4- فرستادن نسخه اصلى مطالب لازم است و در صورت ترجمه، ضميمه
ساختنِ متن، ضرورى مى‏باشد.

 5- مطالب رسيده، بايد پيش از اين، چاپ نشده باشند.

 6- مجله در ويرايش و تلخيص مقاله‏ها، مختار است.

 7- آثار ارسالى، بازگردانده نمى‏شوند.

 8- بهره جستن از مطالب‏مجله – با يادآورى مأخذ – آزاد است.

 “تذكار “

  افزايش هزينه‏هاى تهيه، چاپ و توزيع، يكى از مشكلات
اساسى همه دست اندركاران مطبوعات است كه بازتابش را مى‏توان در كاهش حجم مطالب و
تيراژ بسيارى از روزنامه‏ها و مجله‏ها مشاهده كرد. بى‏شك اين روند، به زيان انقلاب
اسلامى و فرهنگ عمومى كشور است و بايسته است كه متوليان امور فرهنگى، درصدد
چاره‏جويى اين معضل برآيند.

 ارباب مطبوعات نيز مى‏كوشند تا با اتخاذ شيوه‏هايى از قبيل
افزايش قيمت، پذيرش آگهى‏هاى تبليغاتى، كاهش حجم صفحات تبديل نوع كاغذ و غيره،
معضل ياد شده را مهار كنند، اما در اين ميان نشريه‏هاى اعتقادى – ارزشى؛ بويژه
آنان كه در برابر پذيرش آگهى‏هاى تبليغاتى – تجارتى مقاومت مى‏كنند، از مشكلات
بيشترى برخوردارند.

 دست اندركاران “پاسدار اسلام” با توجه به رسالتى كه بر
عهده خويش احساس مى‏كنند، پيوسته ساعى بوده‏اند تا سر حد امكان از افزايش قيمت
اجتناب كنند و اكنون كه بناچار قيمت مجله را از 40 به 50 تومان افزايش مى‏دهيم، –
گرچه اين مبلغ بسيار كمتر از قيمت تمام شده است – رجاء واثق داريم كه مخاطبان
همراه و همدل عذرمان را مى‏پذيرند. والسلام

 روابط عمومى پاسدار اسلام

 توجه:

 به اطلاع خوانندگان فرزانه مى‏رساند كه سالنامه شماره
سيزدهم مجله پاسدار اسلام، در يك مجلد و با كيفيت مرغوب و با قيمت 650 تومان تقديم
علاقه‏مندان مى‏گردد.

 كتابخانه‏ها، مؤسسات فرهنگى و خوانندگانى كه مايل به تهيه
اين اثر گرانسنگ هستند، مبلغ مذكور را به‏حساب جارى 600 / 9 بانك ملت قم – شعبه
آموزش و پرورش، واريز و فتوكپى آن را به آدرس مجله، ارسال نمايند.

 “روابط عمومى مجله پاسدار اسلام”

مقام معظم رهبرى حضرت آية الله العظمى خامنه‏اى

قدرتهاى بزرگ و به طور مشخص
آمريكا در سه ماجرا با انقلاب و ملت و كشور ما درگير شدند و به لحاظ سياسى در هر
سه ماجرا هم شكست خوردند: اول قضيه قرارداد هسته‏اى ايران با روسيه و سپس مسأله
تلاش براى حصر اقتصادى كشور و نهايتاً قرارداد ما با كشور آفريقاى جنوبى بود كه
آمريكا با تمام توان عليه ما وارد ميدان شد ولى عملاً مجبور به عقب نشينى شد. هر
سه قضيه را خداى متعال پيش آورد و دولت آمريكا با داعيه ابرقدرتى و با امكانات
فراوان تبليغاتى و سياسى خود جنجالى را در دنيا عليه جمهورى اسلامى به راه انداخت
و با نظام جمهورى اسلامى سينه به سينه شد ولى در هر سه مورد به نتيجه مورد نظر خود
نرسيد.

دولت جمهورى اسلامى با دو عامل
داراى يك اقتدار حقيقى است. در واقع اقتدار دولت هم همان اقتدار ملى است. آنچه كه
به عنوان اقتدار ملى در يك كشور ذكر مى‏شود، همين است كه دولتى مقتدر و دلسوز و
علاقمند در رأس كارها باشد و مصالح مردم را درست تشخيص بدهد و راهها را با قدرت و
قوت بپيمايد و از تهديدهاى خارجى و خصومتهاى گوناگون و احياناً بعضى از كارشكنيهاى
داخلى واهمه نكند. اين وضعيت بحمدالله در كشور ما مشاهده مى‏شود.

بحمدالله كشور در طريق رشد و
توسعه دارد حركت مى‏كند. اين يك امر محسوسى است. حقيقتاً كار سازندگى در كشور جدى
گرفته شده است و هر كسى كه اين موضوع را انكار كند، بلاشك بى‏انصافى كرده است؛ چون
مملكت به يك شكل تعجب برانگيز و تحسين آميز به سمت سازندگى حركت مى‏كند و هر جاى
اين كشور نگاه كنيد، شعله كار بلند است و كار مفيدى براى اين مردم‏در بخشهاى مختلف
انجام مى‏گيرد.

آنچه كه در اين بين بايستى با
وسواس و دقت دنبالش باشيد، مسأله “عدالت اجتماعى” است كه با رشد و توسعه هم سازگار
است.

 بعضى اين طور تصور مى‏كردند – شايد حالا هم تصور كنند – كه
ما بايستى يك دوره‏اى را صرف رشد و توسعه بكنيم و وقتى كه به آن نقطه مطلوب
رسيديم؛ به تأمين عدالت اجتماعى مى‏پردازيم. اين فكر اسلامى نيست. “عدالت” هدف است
و رشد و توسعه مقدمه عدالت مى‏باشد. آن روزى كه در كشور عدالت اجتماعى نباشد، اگر
بتوانيم بايد آن روز را تحمل نكنيم. اگر مى‏بينيد كه در كشور هنوز تفاوت و فاصله
طبقاتى وجود دارد و هنوز كسانى در فقر و محروميت هستند، به خاطر اين است كه
مسؤولان كشور بيش از اين نمى‏تواننند. خرابى‏اى كه در طول ساليان طولانى به وجود
آمده، عميقتر و بيشتر از آن است كه در طول اين مدت كوتاه بشود آن را برطرف كرد والااگربتوانيم‏يك
روز هم نبايد تحمل بكنيم.74/6/9

در همه جا اولين مخاطب شبهه‏ها،
روشنفكران و اهل فكر و انديشه‏اند كه غالباً در ميان جوانان و صاحبان فكر و انديشه
و تحصيلكرده‏ها هستند. بسيارى از مردم شبهه به سراغشان نمى‏آيد. آنها به شبهه كارى
ندارند. ايمانى دارند و بر طبق ايمانشان زندگى خوبى را پيش مى‏برند. كسانى كه اهل
مطالعه‏اند، با دنيا مواجه مى‏شوند و درباره اصل دين و اسلام و معارف آن و نيز
اصول و فروغ و تاريخ دين حرف مى‏زنند و مرتباً شبهه القا مى‏كنند. كسانى بايد
باشند تا اين شبهه‏ها را برطرف كنند. تأمين اين افراد به عهده حوزه‏هاى علميه است.
البته كسانى كه در غير حوزه‏ها هستند، ممكن است بتوانند اين كار را انجام دهند؛
ليكن متصدى اصلى انصافاً حوزه‏هاى علميه و علماى دينند. اينها اولين كسانى هستند
كه بايد شبهه‏ها را برطرف كنند.74/6/19

 من محاكمات جنجالى اين روزها را جزو افتخارات نظام
مى‏دانم. وجود فساد تعجب‏آور نيست؛ مبارزه نكردن با فساد تعجب‏آور است. اين
محاكمات معنايش اين است كه نظام جمهورى اسلامى با هيچ كس رودربايستى و شوخى ندارد
و هر انگيزه فسادى را در هر جا ببيند سركوب مى‏كند؛ به خصوص آن فسادى كه مثل خوره و
كرم داخل درخت، بناست كه اصل بنا را پوسانده و پوك كند و از بين ببرد. هر جا كه با
اين مسأله در مجموعه خودتان برخورد كرديد، با كمال قدرت و بدون هيچ گونه ابا و
امتناع و با تكيه بر همان روشها و طريقه‏هاى قانونى – كه بحمدالله ما براى همه اين
كارهاى اساسى قانون داريم – با آن مبارزه كنيد.74/6/9

دفاع مقدس

 “بسيارى از امور است كه انسان از آن خوشش نمى‏آيد، لكن وقتى كه
تحقق پيدا كرد مى‏بيند خيرش در آن بوده است”عسى ان تكرهوا شيئاً و هو خيرٌ لكم”.
ما و ملت اسلامى ما جنگجو و هجومگر نبوده‏ايم و نيستيم و از اين جنگ تحميلى هم
خوشمان نمى‏آمد و كراهت داشتيم كه دو طايفه از مستضعفان به تحريك مستكبران و تحريك
آمريكا و اغفال حزب بعث به روى يكديگر حربه بگشايند و آتش، لكن همه مى‏دانيد و همه
هم در جهان مى‏دانند كه اين جرم متوجه به حزب بعث و صدام و صداميان است. در عين
حالى كه ما از جنگ گريزان هستيم، لكن دفاع كه حق هر انسانى است و واجب است بر هر
انسانى دفاع از خود و دفاع از كشور خود و دفاع از دين خود، ما به عنوان دفاع در
مقابل اين قدرتها ايستاديم”(60/9/11)

 “اكنون كه بزرگداشت هفته جنگ تحميلى فرا رسيده است… لازم است ملت
شريف ايران عموماً و خصوصاً دولتمردان و گويندگان و نويسندگان و شاعران و هنرمندان
از اين قشرهاى فداكار هر يك به سهم خود قدردانى نمايند و مراحل مختلف پيروزى اين
حماسه آفرينان را با گفتار و نوشتار و كردار خود در معرض نمايش گذارند و در محافل
هفته جنگ فوايد و نتايج و پيامدهاى آن را برشمارند و روح شجاع اين رزمندگان بزرگ
را هر چه بيشتر تقويت كنند.”

 (61/6/31)

 “مطالعه اوضاع نظامى، سياسى، اقتصادى ايران كه به خيال پوچ عفلقيان
و منافقان و حزب توده وابسته و دلباخته شوروى و ديگر گروه‏ها و دسته‏هاى نوكر ماب،
در همان هفته اول و يا ماه‏هاى اول، شكست ايران و سقوط جمهورى اسلامى و اسلام حتمى
بود، كه اكنون بر جهانيان خلاف آن ثابت شده است. خوب است چشم كوردلان را باز كند و
از كارهاى جنون آميزى كه تاكنون كرده‏اند و امروز جز حربه دروغ و گزاف چيزى
برايشان بجاى نمانده است، توبه كنند و در پيشگاه خداى متعال اگر اعتقاد دارند عذر
تقصير بخواهند و در پيشگاه ملت بزرگ ايران به جهالت و كوتاه انديشى‏شان اعتراف
كنند. اكنون على‏رغم دروغپردازيها و عربده كشيدنها آنچه براى صدام مانده است
شكستهاى پى در پى و جنايتهاى وحشيانه نسبت به مردم مرزنشين بخصوص مناطق عرب نشين و
كردنشين و همچنين ديگر شهرهاى ايران و به شهادت رساندن زنان و كودكان و مردان بى‏گناه مى‏باشد و آنچه براى دشمنان اسلام و انقلاب
چه آنان كه در رأس كشورهاى كفر و دولتهاى الحادى هستند و چه آنهايى كه به اين
دولتها پناه برده‏اند مانده است شايعه سازيهاى واضح البطلانى است كه جز عده‏اى
بى‏خبر از اوضاع ايران و منطقه كسى باور نمى‏كند.”(62/6/31)

 “امروز همه مى‏دانند جرم واقعى ما از ديد جهانخواران و متجاوزان،
دفاع از اسلام و رسميت دادن به حكومت جمهورى اسلامى به جاى نظام طاغوت ستمشاهى
است، جرم و گناه ما احياء سنت پيامبرصلى الله عليه وآله وسلم و عمل به دستورات
قرآن كريم و اعلان وحدت مسلمانان، اعم از شيعه و سنى، براى مقابله با توطئه كفر
جهانى و پشتيبانى از ملت محروم فلسطين و افغانستان و لبنان و بستن سفارت اسرائيل
در ايران و اعلان جنگ با اين غده سرطانى و صهيونيزم جهانى و مبارزه با نژادپرستى و
دفاع از مردم محروم آفريقا و لغو قراردادهاى بردگى رژيم كثيف پهلوى با آمريكاى
جهانخوار بوده است. و نزد جهانخواران و نوكران بى‏اراده آنان چه گناهى بالاتر از
اين كه كسى از اسلام و حاكميت آن سخن بگويد و مسلمانان را به عزت و استقلال و
ايستادگى در مقابل ستم متجاوزان دعوت كند.

 ما به اين نكته نه فقط در جنگ تحميلى، كه از روز نخست شروع
مبارزه و از پانزده خرداد تا بيست و دوم بهمن رسيده‏ايم و به خوبى دريافته‏ايم كه
براى هدف بزرگ و آرمانى اسلامى – الهى بايد بهاى سنگينى پرداخت نماييم و شهداى گرانقدرى
را تقديم كنيم و جهانخواران ما را راحت و آرام نخواهند گذاشت و با استفاده از
ايادى داخلى و خارجى‏شان به ما شبيخون زده و خون عزيزان ما را بر بستر كوچه‏ها و
خيابان‏ها و مرزهايمان جارى مى‏كنند.”

 (66/5/6)

نگاهى به رويدادها

 جهان اسلام

100 مسلمان الجزايرى به دست نيروهاى امنيتى
به شهادت رسيدند. (74/5/18)

 تلويزيون مسكو: تولد حضرت محمد)ص( سرآغاز عصر جديد بشريت بود.

 اخراج زنان محجبه از ادارات هلند ممنوع شد.

 (74/5/21)

 معاون اسقف اعظم كليساى روسيه: اسلام جايگاه والايى در جامعه روسيه
دارد.

 (74/5/22)

 26 مسلمان مبارز در الجزاير توسط رژيم كودتا به شهادت رسيدند.

 (74/5/23)

 حسن الترابى: بيدارى اسلامى تمام جهان را فرا خواهد گرفت. (74/5/25)

 رابين: شاگردان مدرسه خمينى تنها خطر جدى براى اسرائيل هستند.(74/5/26)

 جبهه نجات اسلامى در انتخابات الجزاير شركت نمى‏كند.

 2 سرباز روسى در چچن به دين اسلام گرويدند.

 (74/5/29)

 انفجار بمب در اتوبوس شمال بيت المقدس 6 كشته و 100 زخمى بجا گذاشت. (74/5/30)

 حزب الله مسؤوليت شليك 8 راكت به شمال اسرائيل را بر عهده گرفت.(74/5/31)

 خارطون: سودان خواهان ارائه الگوى اسلام به جهان است. (74/6/1)

 رئيس كميسيون حقوق بشر سازمان ملل: علت جنگ بوسنى مخالفت غرب با ظهور
دولت اسلامى در اروپاست.

 سفير سوريه: اظهارات عرفات عليه ايران كذب محض است.(74/6/4)

  مفتى اعظم روسيه: آيت الله
خامنه‏اى در ايجاد وحدت بين علماى اسلامى پيشتاز است.

 300 مسلمان مبارز در الجزاير دستگير شدند.

 (74/6/5)

 دو سازمان مبارز اسلامى مصر )جهاد اسلامى و جمعيت اسلامى( متحد شدند. (74/6/7)

 بازداشت 18 عضو اخوان المسلمين مصر تمديد شد. (74/6/9)

 مسلمانان در انتخابات مجلس روسيه شركت مى‏كنند.

 علامه فضل الله: امام موسى صدر به شهادت رسيده است. (74/6/11)

 انفجار كاميون در حومه الجزيره 6 كشته و 83 زخمى بجا گذاشت. (74/6/12)

 رئيس جماعت اسلامى هند: انقلاب اسلامى ايران به همه مسلمانان جهان تعلق
دارد.

 بى‏نظير بوتو: زن مسلمان از تمامى حقوق انسانى برخوردار است.

 يك عضو برجسته نهضت جعفرى پاكستان به شهادت رسيد. (74/6/14)

 15 مسلمان انقلابى به دست مأموران امنيتى الجزاير به شهادت رسيدند. (74/6/16)

 اخبار داخلى

 ايران براى نخستين بار در جهان عمليات سوخت‏گيرى
هوايى ميگ – 29 را انجام داد.

80 ميليارد ريال اعتبار براى حوادث غيرمترقبه
اختصاص يافت.(74/5/16)

ايران به رياست اتحاديه
خبرگزاريهاى كشورهاى حاشيه درياى خزر انتخاب شد.

عاملان اختلاس بانك سپه به 3 تا 8
سال زندان و پرداخت ضرر و زيان محكوم شدند.

قيمت كتابهاى درسى 100 درصد
افزايش يافت. (74/5/17)

پنجمين نمايشگاه تخصصى صادراتى
اسباب بازى آغاز بكار كرد. (74/5/18)

اولين سفير آفريقاى جنوبى در
ايران استوارنامه خود را تقديم رئيس جمهور كرد.

 (74/5/19)

طى حكمى از سوى رئيس جمهور، دكتر
ميرزاده به عنوان رئيس سازمان برنامه و بودجه منصوب شد.(74/5/21)

رئيس جمهور: آمريكا در تحريم
تجارى ايران احساس تنهايى مى‏كند.

رئيس جمهور: اروپا نبايد
دنباله‏رو سياست‏هاى نسنجيده و گمراه كنند آمريكا باشد.

اعضاى باند اختلاس در مجتمع مس
سرچشمه به زندان و جريمه محكوم شدند.

يك باغدار خراسانى از هر هكتار
125 تن گلابى برداشت كرد.(74/5/22)

پس از 22 سال ايران نايب قهرمان
كشتى آزاد پيكارهاى جهانى آتلانتا شد.

طى حكمى از سوى رئيس جمهور، محمد‌هاشمى
به سمت معاون رئيس جمهور در امور اجرايى منصوب شد.

براى نخستين بار در كشور، دستگاه
دياليز خون ساخته شد.(74/5/23)

به همت كميته امداد امام
خمينى‏قدس سره جشن ازدواج 8000 عروس و داماد در 18 استان برگزار شد.

484 تن از محكومان دادگاهها مورد عفو و تخفيف
مجازات قرار گرفتند.(74/5/25)

رهبر معظم انقلاب: قهرمانى
اميررضا خادم يادآور جوانمرديهاى قهرمانان افسانه‏اى است.

 (74/5/26)

رئيس جمهور نشان درجه 2 ايثار را
به يك بسيجى آزاده اهدا كرد.

وزير فرهنگ و آموزش عالى:
دانشگاههاى ما تا اسلامى شدن فاصله زيادى دارند.(74/5/29)

دستگاه مماس سنج الكتريكى در اراك
ساخته شد.(74/5/30)

متهمان پرونده اختلاس از بانك
صادرات به اعدام، حبس ابد، حبس‏هاى تعزيرى و جرايم نقدى محكوم شدند.(74/5/31)

مديران مسؤول هفته نامه ارزش و
گزارش هفته به 6 ماه حبس محكوم شدند.

 (74/6/1)

نوشت افزار، دارو و وسايل يك بار
مصرف پزشكى مشمول طرح تعزيرات حكومتى شد.

 (74/6/2)

400 طرح عمرانى در سومين روز از هفته دولت
افتتاح شد.

21 ميليون سهم از واحدهاى صنعتى و توليدى به
كارگران واگذار شد.(74/6/5)

دبير ستاد مبارزه با مواد مخدر:
اعتياد به مواد مخدر جرم است و با معتادان به عنوان مجرم برخورد مى‏شود.

رئيس ستاد مشترك ارتش جمهورى
اسلامى ايران: 90 طرح تحقيقاتى نظامى در ارتش در دست  انجام است.(74/6/6)

ايران به رياست اتاق اكو انتخاب
شد.

رئيس جمهورى: ايران با تحريم هرگز
در بن بست قرار نخواهد گرفت.

رئيس مجلس: وحدت و انسجام بين
روحانيت‏ناگسستنى است، شايعه انشعاب در روحانيت توطئه دشمنان اسلام است.(74/6/7)

رهبر انقلاب: رشد و توسعه بايد
مقدمه تحقق عدالت اجتماعى باشد.

اعضاى 132 شبكه قاچاق كالا، مواد
مخدر و اشياء عتيقه دستگير شده‏اند.

ايران دومين توليد كننده مواد
پتروشيمى در خاورميانه شد.

رئيس ديوان عالى كشور: اخلالگران
اقتصادى به عنوان مصداق مخل امنيت جامعه مفسد فى الارض هستند.

وزير نفت: براى اولين بار گازوييل
به خارج از كشور صادر شد.(74/6/9)

وزير اطلاعات: شيخ على تهرانى در
دادگاه محاكمه مى‏شود. پرونده شيخ على تهرانى تكميل و به دادگاه ارسال شده است.

بزرگترين كارخانه توليد گاز
كربنيك كشور در همدان مورد بهره‏بردارى قرار گرفت.

سازمان اطلاعات و امنيت آلمان
اتهامات عليه ايران را رد كرد.

يكصد هكتار از جنگل گلستان طعمه
حريق شد.(74/6/11)

بهره‏بردارى از 162 طرح آب و
فاضلاب در 80 شهر و روستا آغاز شد.

مرزهاى كشور به روى مهاجران خارجى
بسته شد.

رئيس جمهورى: تعاونيها مناسب‏ترين
ابزار توسعه و تحقق عدالت اجتماعى هستند.

يكى از بزرگترين كارخانه‏هاى
پنيرسازى كشور در نيشابور افتتاح شد.

دانشگاهها با كمبود شديد خوابگاه
مواجه هستند. (74/6/12)

رئيس جمهور: در هفته دولت 6000
طرح عمرانى به بهره‏بردارى رسيد.(74/6/13)

رهبر معظم انقلاب: تعميق بينش
سياسى مردم، انقلاب را بيمه مى‏كند.

برگزارى نمايشگاههاى عرضه مستقيم
در تهران ممنوع شد.(74/6/14)

رئيس كميسيون ارشاد و هنر اسلامى
مجلس: مجلس در مورد تغيير قانون مطبوعات به تصميم‏گيرى قطعى نرسيده است.

براى نخستين بار در جهان، واكسن
سه‏گانه خوراكى در ايران توليد شد.

رهبرانقلاب: جامعه‏اسلامى در سطوح
گوناگون و تخصصها و توانايى‏هاى مختلف به روحانيون نياز دارد.

با تصويب مجلس، طرح ادغام وزارت
تعاون در وزارت بازرگانى 6 ماه مسكوت ماند.(74/6/15)

با اجراى طرح استفاده از وسايل
نقليه عمومى، آلودگى هواى تهران ديروز 20 درصد كاهش يافت.

واردات يك ميليون تلفن سيار با
اخذ يك ميليارد دلار وام خارجى به مجلس كشيده شد.

 (74/6/16)

 اخبار خارجى

وزير خارجه اردن: سازش با اسرائيل
به سود كشورهاى منطقه نيست.

دولت كرواسى: با تصرف كامل مواضع
صربهاى كراينا، منطقه “كراينا” ديگر وجود ندارد.

كويت حدود 7 هزار تن از اتباع
خارجى را اخراج كرد.(74/5/16)

حجاب‏اسلامى‏درهلندمجازاعلام شد.(74/5/18)

آمريكا براى سومين بار خواستار
قطع همكارى آفريقاى جنوبى با ايران شد.(74/5/19)

فرمانده گارد رياست جمهورى، وزير
صنايع و چند تن از معاونين آنها به همراه دو دختر صدام از عراق گريختند.

100 شركت اروپايى و آسيايى براى شركت در 10
پروژه نفتى ايران اظهار آمادگى كردند.

 (74/5/21)

بگوويچ: گوراژده را نمى‏دهيم، حتى
اگر سالها بجنگيم.(74/5/23)

پسر صدام، عموى خود و خانواده او
را كشت.

صدها روزنامه جهان بخاطر گرانى
كاغذ در آستانه ورشكستگى هستند.

نظاميان سائو تومه و پرنسيپ با يك
كودتا قدرت را به دست گرفتند.

پطروس غالى خواستار پايان يافتن
وابستگى مالى سازمان ملل به آمريكا شد. (74/5/25)

محافل خبرى و سياسى جهان:
توافقهاى گسترده ايران و آفريقاى جنوبى، شكست ديگرى براى سياست خارجى آمريكاست.(74/5/26)

آمريكا مخالفت زيمبابوه با
همجنس‏بازى را نقض حقوق بشر خواند.

مانور مشترك 17 كشور ناتو و بلوك
شوروى سابق در آمريكا آغاز شد.(74/5/29)

سازمان ملل وجود هرگونه بحران در
مرز عراق – كويت را رد كرد.(74/5/30)

آفريقاى جنوبى: تسليم فشارهاى
آمريكا براى قطع روابط نفتى با ايران نخواهيم شد.

با مرگ مشكوك پسرعموى صدام و
پناهنده شدن “برزان تكرينى” به اردن اوضاع بغداد آشفته‏تر شد. (74/5/31)

آمريكا بطور رسمى، عادى بودن
اوضاع در منطقه خليج فارس را تأييد كرد.(74/6/1)

شاه حسين: عراق قصد حمله به كويت
و عربستان را داشت.

چين يك جاسوس آمريكايى را به 15
سال زندان محكوم كرد.(74/6/2)

“مبارك” براى دادن پناهندگى سياسى به “صدام”
اعلام آمادگى كرد.

مبارك با لغو تحريم تسليحاتى
بوسنى مخالفت كرد. (74/6/4)

صادق المهدى از زندان آزاد شد.(74/6/5)

مخالفين يلتسين وارد مبارزات
انتخاباتى شدند.

 (74/6/6)

روسها حمل سلاح توسط چچنى‏ها را
ممنوع كردند.(74/6/7)

فرمانده پايگاه هوايى جنوب عراق
به عربستان گريخت.

شواردنادزه رئيس جمهور گرجستان از
يك سوء قصد جان سالم به در برد.(74/6/8)

صدام دستور مصادره اموال پسر بزرگ
خود را صادر كرد.

سيلادزيچ: نسل‏كشى در بوسنى هنوز
پايان نيافته است.(74/6/11)

14 نفر در چين اعدام شدند.(74/6/12)

رئيس كميسيون روابط خارجى مجلس
انگليس: دولت انگليس در سياست خارجى خود مطيع بى‏چون و چراى خط مشى سياسى
آمريكاست.

 (74/6/14)

فرانسه نخستين آزمايش هسته‏اى را
به رغم اعتراضهاى جهانى انجام داد.

نخست وزير مالزى: غرب براى جنايات
صربها پاداش تعيين كرده است.

 (74/6/15)

وال استريت ژورنال: شكست پيمان
نفتا، اقتصاد آمريكا را با بحران جديد مواجه كرد.

هزاران افغانى به سفارت پاكستان
در كابل حمله كردند.

12 كشتى جنگى آمريكا در خليج فارس مستقر
شده‏اند. (74/6/16)

تازه های
علمی – پژوهشی

 داروهاى اسيد معده و مسموميت

 براساس‏آخرين‏تحقيقات دانشمندان، مصرف بى‏رويه قرصها و يا
شربتهاى ضد سوء‌هاضمه و اسيد معده، مى‏تواند منجر به مرگ شخص در اثر مسموميت
منيزيم شود.

 دكتر “فونگ” خاطر نشان كرده است: بعضى افراد داروهايى چون “مالوكس”
و “مالينتا” را مانند آب مصرف مى‏كنند تا به سوءهاضمه و ناراحتى‏هاى ناشى از
ازدياد اسيد معده خاتمه دهند ولى زياده‏روى در مصرف چنين داروهايى مى‏تواند مرگبار
باشد.

 مصرف‏كنندگان‏وپزشكان‏نيزاكثراًباعوارض مسموميت ناشى از
زياده‏روى در مصرف منيزيم آشنا نيستند و بنابراين اقدامات لازم براى نجات جان
بيمار را انجام نمى‏دهند.

 به گفته “فونگ” عوارض اين بيمارى خستگى و ضعف، از دست رفتن
كنترل عضلات بدن و فلج، خواب آلودگى، گيجى و در برخى موارد فرو رفتن در حالت
اغماست.

 منيزيم ماده‏اى غذايى است كه به ميزان كم، بدن به آن نياز
دارد و در بسيارى از داروهاى ضد يبوست، مسكنها و داروهاى ضد اسيد معده وجود دارد.
مصرف آن طبق تجويز پزشك و يا بنا به اطلاعات نگاشته شده بر روى برچسب دارو
مى‏تواند بى‏خطر باشد. ولى مصرف بيش از حد آن بويژه توسط سالمندان مبتلا به ديابت،
افرادى كه تحت عمل معده و دستگاه گوارش قرار گرفته‏اند، بيمارانى كه داروهاى ضد
افسردگى مانند “تركتبكس” و يا داروهايى كه سرعت گوارش را مى‏كاهد مصرف مى‏كنند،
مى‏تواند خطرناك باشد. داروهاى مسكن حاوى منيزيم با مارك “دونز”، داروى آرتروز “اسكريپتين”
و “بافرين” نيز بايد بگونه‏اى متعادل مصرف شوند و از زياده روى در استفاده از آنها
خوددارى شود.

 حركت بزرگترين ستاره دنباله‏دار

 يك ستاره عظيم دنباله‏دار در بهار سال 1376، از محدوده
داخلى منظومه شمسى عبور خواهد كرد. اين بزرگترين ستاره دنباله‏دارى است كه پس از
ستاره “گريت كامت” در سال 1811 از نزديكى محدوده منظومه شمسى عبور مى‏كند.

 به نوشته “نيوساينتيست” اين ستاره دنباله‏دار موسوم به “هيل
باپ” كه برگرفته از اسامى كاشفان آن است، اول مردادماه جارى توسط دو ستاره‏شناس
آماتور كشف شد. اما برخلاف پاره‏اى گزارشهاى قبلى ستاره دنباله‏دار هيل‏باپ به
زمين برخورد نخواهد كرد و با اختلاف تقريباً 200 ميليون كيلومتر، از كنار كره زمين
گذر خواهد كرد.

 هرچند ابعاد اين ستاره دنباله‏دار مستقيماً قابل
اندازه‏گيرى نيست اما به گفته يكى از كارشناسان مركز فيزيك فضايى “هاروارد
اسميتسونيان” شدت نور آن هنگامى كه در فاصله بيش از يك ميليارد كيلومترى از سطح
زمين و در حد فاصل مدارهاى مشترى و زحل قرار داشت‏نشان‏مى‏دهدكه‏هسته آن مى‏تواند
100 كيلومتر قطر داشته باشد.

 ستاره‏هاى دنباله‏دار نوعاً به خاطر آن كه گاز و غبار از
خود نشر مى‏دهند بزرگتر از حد واقعى خود به نظر مى‏رسند اما هسته آنان معمولاً
چندين كيلومتر بيشتر نيست. بطور مثال ستاره دنباله‏دار “هيلى” كه در زمره
ستاره‏هاى دنباله‏دار بزرگ قرار دارد تنها 16 كيلومتر قطر دارد.

 نگهدارى بافتهاى سالم بدن

 دستگاه جديدى كه قادر است بافتهاى مولد بدن را براى مدتهاى
طولانى و با كيفيت عالى در شرايط منجمد نگاهدارى كند آخرين مراحل آزمايش قبل از
توليد تجارى را با موفقيت پشت سر گذاشته است.

 دستگاه جديد كه واحد ذخيره‏سازى “يونى – ماتيك” نام دارد
مى‏تواند سلولهاى مغز استخوان و يا مواد سازنده خون نوزاد را كه در بند ناف وى
يافت مى‏شود در همان بدو تولد در خود ذخيره كند و آنها را در هنگام لزوم براى كمك
به بازسازى بدن شخص در سالهاى بعد در اختيار وى قرار دهد.

 به اعتقاد كارشناسان، استفاده از اين دستگاه، روش درمان
موثرى براى مبارزه با بيمارى سرطان خون و نيز بيمارى ايدز در اختيار بيماران و
پزشكان قرار خواهد داد.

 دستگاههاى منجمد كننده كه در حال حاضر در بيمارستهاى سراسر
جهان مورد استفاده قرار مى‏گيرند با دو محدوديت اساسى مواجه‏اند. نخست آن كه
برداشتن هر نمونه از سلولها يا گلبولهاى ذخيره شده كه مستلزم باز كردن در يخچال يا
فريزر است، سبب مى‏شود تا ديگر نمونه‏هاى موجود در معرض تماس با هواى تازه قرار
بگيرند و از عمر مفيدشان كاسته شود.

 مشكل دوم از آن جا ناشى مى‏شود كه نيتروژن مايع كه براى
منجمد نگاهداشتن نمونه‏ها مورد استفاده قرار مى‏گيرد در ته ظرف جمع مى‏شود و به
اين‏ترتيب دماى بالا و پايين ظرف تفاوت پيدا مى‏كند و همين امر موجب فساد نمونه‏ها
مى‏شود. و در دستگاه‏ها انجماد جديد، هر دو مشكل حل شده است.

 منافع باردارى در سنين جوانى

 مادرانى كه اولين طفل خود را در سنين جوانى به دنيا
مى‏آورند احتمالاً ژن ضد سرطانى در بدنشان به فعاليت در مى‏آيد كه از ابتلاى آنان
به سرطان سينه در سالهاى بعد جلوگيرى مى‏كند.

 تحقيقات دكتر “لويس چادش” از دانشگاه “پنسيلوانيا” بر روى
موش‏هاى‏آزمايشگاهى‏نشان‏مى‏دهدمادرانى كه در سنين جوانى صاحب فرزند مى‏شوند
احتمالاً ابتلاى آنان به سرطان سينه كاهش مى‏يابد.

 بر اساس اين تحقيقات، بانوانى كه در حدود سن هيجده سالگى
صاحب نخستين فرزند شده‏اند، پنجاه درصد كمتر از ديگر بانوان در طول عمر خود با خطر
ابتلا به سرطان سينه مواجه هستند. باردارى تا قبل از سن سى سالگى نيز مى‏تواند تا
حدى خطر ابتلا به اين نوع سرطان را كاهش دهد ولى پس از سن سى سالگى حتى در صورت
باردار شدن خطر ابتلا به سرطان سينه در افراد يكسان است.

 دانشمندان‏اكنون‏باكشف‏ژن‏عامل‏سرطان‏مى‏توانند با انجام
تحقيقات بيشتر،راهى‏براى‏كاهش خطر ابتلا به سرطان سينه و معالجه آن را بيابند.

  تفاوت‌هاى ذهنى زنان و
مردان  حشرات و شناسايى قاتلان

  جلوگيرى از كاهش حافظه
زنان سالخورده سيستم كامپيوترى تشخيص فرمانهاى پيوسته

 تفاوت‌هاى ذهنى زنان و مردان

 پيشرفت روشهاى اسكن و عكسبردارى از فعاليتهاى مغز، سبب شده
تا انبوهى از شواهد عينى در خصوص تفاوتهاى ذهنى مردان و زنان در اختيار دانشمندان
قرار داده شود اما متخصصان هنوز بر سر تفسير صحيح اين داده‏ها اتفاق نظر ندارند.

 به نوشته روزنامه “گاردين” بر اساس شواهد تازه، زنان هنگام
فعاليتهاى ذهنى بطور گسترده‏اى از بخشهاى مختلف مغز خود استفاده مى‏كنند حال آن كه
فعاليتهاى مختلف ذهنى در مردان از تمركز محلى بيشترى برخوردار است.

 همين تفاوت، به عنوان نمونه، سبب مى‏شود كه بروز سكته ناقص
در زنان و مردان تأثيرات متفاوتى بر جاى گذارد به اين معنا كه اگر طرف چپ مغز
مردان در اثر سكته آسيب ببيند آنان به كلى توانايى تكلم را از دست مى‏دهند زيرا
همه ويژگيهاى مربوط به سخن گفتن در اين بخش از مغز آنان متمركز شده است. اما در
زنان، بروز اين قبيل سكته‏ها به از دست رفتن كامل قوه ناطقه منجر نمى‏شود زيرا
بخشى از قابليتهاى سخنگويى زنان در نيمكره راست مغز آنان جاى گرفته است.

 از جمله ديگر تفاوتهاى مشهود در زنان و مردان، توانايى
بيشتر مردان به انجام محاسبات رياضى و اتخاذ تصميمات خشك و منطقى است و قابليت
بالاتر زنان براى بهره‏گيرى از قوه ناطقه و نيز كاربرد گسترده‏تر احساسات و
گرايشهاى عاطفى در تصميم‏گيريهاى آنان است.

 حشرات و شناسايى قاتلان

 حشرات موجود در محل وقوع جنايت مى‏توانند اطلاعات ذى قيمتى
در خصوص زمان وقوع جنايت و مشخصات قاتل در اختيار كارآگاهان پليس قرار دهند.

 نيروهاى پليس در تلاش براى مبارزه با مجرمان، به سراغ دانش
حشره‏شناسى‏وتكنولوژى‏هاى‏جديدرفته‏اندو مسؤوليت كسب سرنخهاى مؤثر از نحوه وقوع
جنايت را بر دوش حشره شناسان قرار داده‏اند.

 به نوشته ماهنامه “ساينتيفيك امريكن” حشراتى كه پس از وقوع
جنايت به سمت بدن مقتول جلب مى‏شوند مى‏توانند گنجينه‏اى از اطلاعات ذى قيمت در
خصوص زمان دقيق وقوع جنايت و نيز ساختار ژنتيكى بدن قاتل در اختيار نيروهاى پليس
بگذارند.

 حشره‏شناسان با بررسى دقيق نحوه عمل حشراتى نظير مگسهاى
اطراف جنازه كه بر روى محل زخم تخم‏گذارى مى‏كنند و يا با بررسى تركيبات شيميايى
موجود در بدن حشراتى كه از بدن مقتول تغذيه كرده‏اند و يا احياناً پشه‏هايى كه
قاتل را نيش زده‏اند قادر خواهند بود حتى در مواردى كه بدن مقتول بكلى فاسد شده،
از وجود احتمالى سم و نوع سم به كار رفته اطلاع حاصل كنند و يا آن كه اطلاعاتى در
مورد مشخصات ژنتيكى قاتل و مقتول به دست آورند.

 به اعتقاد كارشناسان پليس، استفاده از دانش حشره‏شناسى
براى كشف راز جنايتهاى پيچيده و سردرگم در آينده نزديك به صورت يكى از اصلى‏ترين
وسايل كار نيروهاى انتظامى در سطح بين‏المللى درخواهد آمد.

 جلوگيرى از كاهش حافظه زنان سالخورده

 يك بررسى پزشكى جديد نشان مى‏دهد كه درمان زنان مسن با
استفاده از هورمون استروژن باعث جلوگيرى از كاهش قدرت حافظه آنان مى‏شود.

 سوزان رازنيك روانشناس انستيتوى ملى سالخوردگى در تحقيقات
خود به اين نتيجه دست يافته است كه زنان 60 تا 66 ساله‏اى كه استروژن مصرف نكرده
بودند طى مدت شش سال در آنان ضعف حافظه شديدى مشاهده شده است.

 اين در حالى است كه زنانى كه از اين هورمون استفاده كرده
بودند هيچگونه عوارضى مبنى بر ضعف حافظه در آنان ديده نشده است.

 به نوشته روزنامه “يو. اس. اى. تودى” خانم رازنيك در
مطالعات خود نتايج آزمايشهاى زنان در بخش مطالعات دراز مدت و معروف مؤسسه بالتيمور
را مورد بررسى قرار داده است. وى آمار و ارقام و نمودارهاى مربوط به 117 تن از
زنانى را كه از هورمون استروژن استفاده كرده بودند با موارد مشابه 174 تن كه
استروژن مصرف نكرده بودند مقايسه كرد و به اين نتيجه رسيد كه گروه اول به لحاظ
حافظه از وضعيت بهترى برخوردار هستند.

 سيستم كامپيوترى تشخيص فرمانهاى پيوسته

 پژوهشگران يك شركت بزرگ الكترونيكى در اروپا موفق شدند
نخستين سيستم كامپيوترى با قابليت تشخيص فرمانهاى صوتى پيوسته را ابداع كنند.

 سيستمهاى كامپيوترى كه بتوانند صدا را تشخيص داده و
بالاخره روزى نياز به استفاده از كيبورد را مرتفع سازند. از ابتداى زمان كاربرد كامپيوتر
در سطح گسترده كنونى هدف طراحان سخت افزارهاى كامپيوترى بوده است ولى سيستمهايى كه
تاكنون در اين زمينه ابداع شده بودند فقط قابليت تشخيص كلماتى را داشتند كه تك تك
و با وقفه ادا مى‏شدند.

 بنابراين گزارش، پژوهشگران شركت “فيليپس ديكتيشن سيستمز”
وابسته به گروه بزرگ صنعتى فيليپس هلند، اخيراً ادعا مى‏كنند موفق شده‏اند نخستين
سيستم كامپيوترى را كه حتى جملات پيوسته و كلمات ادا شده بدون وقفه را مى‏تواند
تشخيص دهد، ابداع كنند.

 فيليپس اين سيستم را به سه بخش تقسيم كرده است كه هر يك در
محيط “ويندوز” قادر به كار هستند و مى‏توانند در نرم افزارهاى برنامه‏هاى مختلف
كار گذاشته شده و كاربرد آنها را بدون استفاده از كيبورد امكان پذير كند.

جدول

 ×
راهنمايى:

 پاسخ هر بخش را مطابق شماره‏هاى مذكور، كنار هر سؤال در
خانه‏هاى جدول مربوطه قرار دهيد. پس از قرار دادن تمامى پاسخها، سخنى بسيار زيبا
از پيامبر گرامى اسلام، حضرت محمدصلى الله عليه وآله وسلم، در جدول به دست مى‏آيد.

 جهت شركت در مسابقه تنها ارسال سخن به دست آمده كافى است.

 × × ×

 (4 – 27 – 3) از انواع آب در فقه اسلام است و آن آبى است كه از
زمين مى‏جوشد.

 (8 – 32 – 27 – 38 – 44 – 26) پيشواى مذهبى.

 (14 – 41 – 33 – 4) صد و نود و سومين خطبه نهج البلاغه كه در توصيف
پرهيزكاران است.

 (25 – 43 – 7) امام صادق)ع( فرمود: از آنِ كارگر را تا عرقش خشك
نشده بايد داد.

 (18 – 32 – 38) خلاصه قرآن.

 (24 – 37 – 21 – 7) تعبير قرآن از نوعى احساس انسان به نام “عاطفه”.

 (35 – 32 – 15 – 11 – 23 – 31) در لغت به معناى ساختن مى‏باشد كه
در حالت مطلق آن، خاص خداوند است.

 (13 – 28 – 22) دميدنى روز رستاخيز!

 (2 – 6 – 31 – 14 – 30 – 39 – 20 – 9) دو گوهر گرانبها كه قرآن
نسبت به آن دو سخنهاى فراوانى گفته است.

 (42 – 5 -12 – 23 – 16 – 1 – 19) كتابى از شهيد بزرگوار استاد
مرتضى مطهّرى.

 (34 – 10 – 36 – 29 – 1 – 23 – 17 – 40) از مواردى است كه قرآن
كريم مخالفان آن را دشمن خدا مى‏داند و در لغت به معناى دقّت و توجه در خرج كردن
چيزى است.

 طراح: كريمشاهى بيدگُلى

 توجه:

 به
سه نفر از برندگان – به قيد قرعه – جوايزى اهدا مى‏گردد.

 لطفاً پاسخهاى درست را تا بيست وپنجم مهر ارسال فرماييد.

 برندگان جدول شماره 14 عبارتند از برادران ذيل كه جوايزشان
با پست ارسال مى‏گردد: 1- اسماعيل ساريخانى، از اراك.

 2-
احسان رضايى از دماوند.

 3-
جواد مؤمنى از بيرجند.

گفته ها و
نوشته ها

دوستى خود

‌هارون الرشيد به منصور بن عمّار
گفت: با رعايت اختصار مرا موعظه كن. منصور گفت: يا اميرالمؤمنين آيا نزد تو عزيزتر
از خودت كسى هست؟‌هارون گفت: البته خير. منصور گفت: اگر مى‏خواهى به شخصى كه بسيار
دوستش دارى بدى نكرده باشى به خودت بدى مكن!

 فاتح

 دزدى دريايى را به حضور اسكندر آوردند، وى با غضب تمام، به
دزد گفت خجالت نمى‏كشى كه در دريا دزدى مى‏كنى؟ دزد پاسخ داد: من چون يك كشتى دارم
دزد دريايى هستم. اگر مثل شما چندين كشتى داشتم فاتح بودم.

 عشق پاينده

 حكيمان در كتب طبّيشان ذكر كرده‏اند كه عشق نوعى ماليخوليا
و جنون و از بيماريهاى سودآورى است. اما در كتب الهى بنوشته‏اند كه عشق از
بزرگترين كمالات و تمامترين سعادات است. و بسا كه بين اين دو گفتار، خلافى گمان
رود. اما اين چنين گمانى واهى است چه، آنچه مذموم است عشق جسمانى، حيوانى و شهوانى
است و آنچه ممدوح است عشق روحانى انسانى و نفسانى است. عشق نوع اول به وصال زوال
يابد و فنا پذيرد ولى عشق دوم به هر حال تا جاودان بماند.

 (كشكول، شيخ بهايى، ص658)

 پندهاى جاودانه

 اگر انسان درونش را كه عالم اكبر است با جهاد اكبر به سازد
مى‏رسد به رضوان الله اكبر.

 شكر نعمت از نعمت بالاتر است، چرا كه نعمت فانى مى‏شود اما
شكر نعمت باقى مى‏ماند.

 از حكيمى پرسيدند چگونه‏اى؟

 گفت: چگونه باشد حال كسى كه هر روز يك منزل به مرگ
نزديك‏تر مى‏شود.

 از حكيمى سؤال شد روز عقبتر است يا شب؟ پاسخ داد شب، چون
وقت آسايش است و آسايش از بهشت است و روز رنج است و رنج از جهنم.

 غيبت

 شيخ شبلى را يكى غيبت كرد، براى وى طبقى رطب فرستاد و گفت:
شنيدم كه تو عبادت خود را براى ما هديه فرستاده‏اى، من نيز خواستم تلافى كنم.(كيمياى
سعادت)

 خوب زيستن

 امام على عليه السلام : با مردم چنان بياميزيد كه اگر
مرديد بر شما بگريند و اگر زنده مانديد به شما مهربانى ورزند.”نهج البلاغه، كلمات
قصار”

 شيطان و دلالان

 ازشيطان‏پرسيدند كدام طايفه را بيشتر دوست دارى؟

 گفت: دلالان را!

 پرسيدند چرا؟

 شيطان گفت: زيرا من به سخن دروغ از ايشان خرسند بودم ايشان
سوگند دروغ را نيز به آن افزودند!

 سخن به كنايه

 عجوزى به در خانه كريمى رفت و به او گفت: موشهاى خانه من
كم شده نمى‏دانم چكنم؟ مرد كريم گفت: چقدر خوب به كنايه گفتى و دستور داد چند بار
خرما و حبوبات به خانه‏اش بردند.

 رسيده كار به جايى زضعف لاقوتى

 كه
موش خانه ما راه مى‏رود به عصا

 گفتار نغز

 كسى كه دورانديش نباشد گرفتار خطاهاى نزديك مى‏شود.

 كنفوسيوس: من با كسى كه فكر كردن را نياموخته است و در هر
كار نينديشد و از خود نپرسد آيا من اين كار را چگونه بايد بجا بياورم؟ نمى‏خواهم
سر و كارى داشته باشم.

 حكيمى را پرسيدند دنيا از آن كيست؟ گفت از آن كسى است كه
آن را ترك كند.

 گفتند: آخرت از آنِ كيست؟ گفت: از آن كسى كه آن را به
جويد.

 پدر دارى

 مسؤول محافظان و از اعضاى دفتر امام مى‏گويد:

 سال 65 حضرت امام يك سكته كردند، حاج احمد آقا مدام در
اطراف امام بودند و از ايشان مراقبت مى‏نمودند، يادم هست كه حاج سيد حسن خمينى
آمده بود بالاى سر امام و حضرت امام همان جا خطاب به ايشان گفتند:

 “حسن آقا پدردارى را از پدرت ياد بگير”!

 ذخيره ماندنى

 بزرگى تمامى مال خويش به صدقه بداد. وى را گفتند: آيا چيزى
بهر فرزند خويش به ذخيره ننهى؟

 گفت:اين مال را نزد خداوند بهر فرزندم، ذخيره نهم، چه كسى
كه دهانها بگشوده است، روزى نيز دهد.

 (كشكول،شيخ بهايى، ص658)

پرسشها و
پاسخها

 سؤال:

 1- وقتى كه دود كبريت و يا بوى ادكلن به هنگام روزه وارد دهان شود
و انسان احساس شيرينى يا تلخى كند، آيا روزه‏اش باطل مى‏شود؟

 2- كسى كه بيمار است و قادر نيست در مسجد حضور داشته باشد (و يا به
دلايل ديگرى غير از مريضى) آيا مى‏تواند نمازجمعه را خودش به تنهايى در خانه
بخواند (البتّه صداى نماز را از مسجد يا راديو بشنود)؟

 3- چگونه مى‏توانيم در نماز بطور كامل حضور ذهن داشته باشيم و
فكرمان جايى ديگر نرود؟

 4- اگر زنى روزه‏دار باشد و حدود پنج يا ده دقيقه به اذان و وقت
افطار مانده، عادت ماهانه شود آيا بايد همان لحظه روزه‏اش را بشكند و يا اين كه
بايد تا اذان صبر كند و بعد هم قضايش را بجا بياورد؟

 5- انسان چگونه مى‏تواند با اين كه توبه هم كرده از زجر گناهى كه
انجام داده رها شود؟

 (آذر شهر: ص .پاشاى)

 پاسخ:

 1- دود كبريت و بوى ادكلن روزه را باطل نمى‏كند.

 2- نماز جمعه را فقط با جماعت مى‏توان خواند و شنيدن صدا كافى
نيست.

 3- حفظ حواس در حال نماز يا هر حال ديگر نياز به تمرين و تلاش
دارد. اين هم خود نوعى ورزش روحى است و بسيار هم مشكل است و ظاهراً يكى از
مشكلترين رياضتهاى روانى همين تمركز حواس است، به هر مقدار كه بتوانيد حواس خود را
جمع بكنيد خوب است.

 4- زن اگر قبل از مغرب شرعى، هر چند به يك لحظه حائض شود روزه‏اش
باطل است و مى‏تواند چيزى بخورد ولى اذان راديو معيار نيست بايد يقين كنيد كه قبل
از اذان است و معمولاً اذان را قدرى ديرتر از مغرب شرعى مى‏گويند.

 5- كسى كه توبه جدّى كرده است و اعمال گذشته را جبران نموده بايد
به لطف خداوند اميدوار باشد، البته ناراحتى از ارتكاب گناه نه تنها اشكال ندارد
بلكه فضيلت و يك صفت باارزش است كه نبايد آن را از دست داد.

 × × ×

 سؤال:

 نوشتن “بسم الله الرحمن الرحيم” در بالاى نامه‏ها و برخى
از مكاتبات، با احتمال پاره شدن و زير پا افتادن، حكم آن چيست؟(اراك: ج. ر)

 پاسخ:

 نوشتن “بسم الله الرحمن الرحيم” بر فراز نامه‏ها و
مكاتبه‏ها اشكال ندارد ولى لازم است كه مقررات شرعى را در مورد آن رعايت كنند، ولى
در مورد بعضى از نوشته‏ها كه در معرض افتادن بر زمين است نوشتن “بسمه‏تعالى”
حداقلّ بهتر و مناسبتر است.

 سؤال:

 آيا الكل كه جهت عنكبوت زدگى استفاده مى‏شود نجس است يا
خير؟

 (بهشهر: جعفر.م)

 پاسخ:

 الكل طبّى و صنعتى به دليل اين كه معلوم نيست آن را از
ماده مسكر مايع گرفته باشند، پاك است و اگر معلوم شود از چنين ماده‏اى گرفته‏اند
به فتواى حضرت امام‏قدس سره نجس است.

 سؤال:

 1- آيا خواهر ناتنى يا تنى كسى كه نامادرى انسان است، جزو محارم
حساب مى‏شود؟

 2- آيا اهل تسنّن صلوات بر پيامبرصلى الله عليه وآله وسلم و آل او
را در نماز ذكر مى‏كنند (اگر جواب مثبت است آيا منظور همان اهل بيت است؟)

 3- آيا پوشيدن لباسهاى خارجى براى نماز اشكال دارد؟(نجف آباد: ع.
و. اميدى)

 پاسخ:

 1- خواهر كسى كه نامادرى انسان است، محرم نيست.

 2- اهل سنّت نيز در تشهد بر پيامبر و آل او صلوات مى‏فرستند ولى در
تفسير آن با ما اختلاف نظر دارند.

 3- پوشيدن لباس خارجى اگر پوست نباشد براى نماز اشكالى ندارد و اگر
پوست باشد و از بلاد غير اسلامى تهيّه شده باشد نجس است و نمى‏توان با آن نماز
خواند.

 × × ×

 سؤال:

 1- من در زمان حيات پدرم به او ضرر مالى زده‏ام بطورى كه او متوجه
نشده است و الآن او فوت كرده تكليف من نسبت به ساير ورثه چيست؟ ضمناً در زمان حيات
پدرم دو برابر مبلغى كه به او ضرر زده‏ام به پدرم داده‏ام ولى دادن اين پولها قبل
از زدن آن ضرر بوده؟

 2- در مسافرت قصد كردم ده روز بمانم و روزه گرفتم و در روز اوّل
هنوز قصد محقق نشده بود (نماز چهار ركعتى نخوانده بودم) كه روزه‏ام را عمداً خوردم
تكليف چيست؟ نسبت به مسأله هم آگاه بودم كه نبايد خورد؟

 3- ما مقلد امام هستيم و اگر بخواهيم مسأله‏اى را از يك مرجع تقليد
زنده فعلى تقليد كنيم كه آن مسأله در زمان حيات امام اتفاق افتاده باشد آيا
مى‏توانيم؟

 (اراك: س. 598(

 پاسخ:

 1- شما ضامن هستيد و بايد سهم ورثه را از آن پول به آنها بدهيد.

 2- اگر از قصد اقامت عدول نكرده و روزه را عمداً خورده‏ايد، قضا و
كفاره بر شما واجب است.

 3- از مرجع اعلم، تقليد كنيد.

 سؤال:

 1- آيا گوشت كوسه حلال است و مى‏توان از پوست آن لباس تهيه كرد يا
خير؟

 2- آيا جنها به ما آسيب مى‏رسانند و آيا بين شيطان و جن فرق است؟

 3- انسان پس از ارتكاب گناه، گاه دوباره مرتكب آن مى‏شود چرا انسان
اين گونه است و چه بايد بكند تا گرد گناه نرود؟

 (دزفول: م. م)

 پاسخ:

 1- گوشت كوسه به فتواى حضرت امام‏قدس سره حرام است اما ساختن لباس
از پوست آن اشكال ندارد، ولكن نماز خواندن با آن به احتياط واجب جايز نيست.

 2- جن وجود دارد و شايد هم سابقاً آسيب مى‏رسانده ولى اكنون اثرى
از آنها نيست و طبق آيه قرآن شيطان از جنس جن است.

 3- به هر حال انسان در معرض گناه است ولى بايد سعى كند آنقدر در
گناه فرو نرود كه قلبش سياه شود و راه بازگشت را بر خود ببندد و توفيق توبه را از
خود سلب نمايد.

 × × ×

 × گرمسار: برادر آ، ص

 1- تا چيزى يقين به نجاست آن نداريد پاك است.

 2- آبى كه هنگام تطهير در توالت ترشح مى‏شود اگر شيلنگ به آب كُر
وصل باشد قطعاً پاك است و اگر آفتابه و مانند آن باشد با شرايطى پاك است كه
معمولاً آن شرايط حاصل است به رساله مراجعه كنيد.

 3- فضله قنارى و هر پرنده حلال گوشت پاك است.

 4- اگر پس از شستن عين نجاست در لباس بوده خودِ آن و هر جا كه با
رطوبت با آن تماس داشته نجس است.

 5- غيبت هر مؤمن حرام است چه رسد به پدر و مادر.

 6- آن آب پاك است و موجب غسل نيست و يك امر طبيعى است نگران
نباشيد.

 × × × × ×

 ×
تشكر و تقدير

 از خواهران و برادران ذيل الذكر تقدير و تشكر مى‏شود:

 مجيد امينيان، به خاطر ارائه پيشنهاد و تذكرهاى مفيد، فروغ
الزمان ضرغامى، به خاطر ارسال قطعه شعرى برخاسته از لطافت روح و احساس صادقانه
نسبت به حضرت امام‏قدس سره، خواهر.ب. م. آ. به خاطر يادآورى ارزشهاى انقلاب دكتر
سيد مصطفى طباطبايى، به خاطر تذكرات دلسوزانه، منوچهر راويد، به خاطر ارسال نامه
سرگشاده به سران كشورهاى اسلامى و مسلمان نشين، ابوالفضل حافظيان، به خاطر ارسال “شعر
نماز قرب”، برادر احدى به خاطر تذكر در مورد پاسخ به نامه‏ها و آقاى داود شفيعى
براى مسائل طرح شده و برادر نصيريان به خاطر عنوان كردن مسائل فرهنگى در رابطه با
صدا و سيما.

 × × × × ×

گوشه‏هايى از فضايل زهرا (س)

 “ جلوه سرمد “

 فاطمه اى همسر شير خدا

دُخت نبى، شافع روز جزا

 اى
كه تو بر آلِ كسا محورى

بر سر زنهاى جهان افسرى

 جان
جهان نفس مسيحاى توست

نون و قلم نطق شكر خاى توست

 مبدأ
قانون شريعت تويى

نيّر مشكات حقيقت تويى

 بضعه
پاك تن احمد تويى

طور لقا، جلوه سرمد تويى

 شأن
تو اين بس كه تو را داده أَب

امّ ابيها لقب اى منتخب

 نخل
نبوّت زتو شد بارور

باغ امامت زتو شد پرشجر

 مهر
تو رخشان زبلنداى عرش

سفره تو گستره عرش و فرش

 علّت
غايى به دو عالم تويى

جوهره عالم و آدم تويى

 أُنس
پيمبر به وجود تو بود

سينه او طور شهود تو بود

 شمعى
و خوبان همه پروانه‏ات

كعبه دلها، رخ جانانه‏ات

 پردگيان حرم كبريا

بسته كمر خدمت امر تو را

 كوثرى و چشمه فيض خدا

از تو زند جوش زلال بقا

 دور
فلك تابع فرمان تو

خيل ملائك همه دربان تو

 زهره
و انسيّه حورا تويى

نور دل سيّد بطحا تويى

 صبر
و رضا طفل دبستان توست

ريزه‏خور سفره احسان توست

 دهر
نديده است چو تو دخترى

هر چه بديده است تو زان بهترى

 گرتو
نمى‏آمدى اندر وجود

كى اثر از عالم ايجاد بود

 گشت
نهان بر همه كس تربتت

تابشناسند غم غربتت

    “محمد جان قدسى”

 قبر غريب!

 تو
اى زهرا (س) تو اى زخم مُعطَّر

تو اى شأن نُزولِ سبزِ كوثر

 نشانى نيست از قبرِ غريبت

شهيد عشق، اى گُلزخمِ پرپر!

    “رضا اسماعيلى”

 “ شفيعه محشر “

 شاه
رُسُل چو فاطمه گر دخترى نداشت

بى‏شبهه آسمان حيا اخترى نداشت

 گرخلقت بتول نمى‏كرد كردگار

در روزگار شير خدا همسرى نداشت

 از
اين دو گر يكى نه به هستى قدم زدى

اين يك براستى زنى، آن شوهرى
نداشت

 بى‏دختر پيمبر ما، عرصه حيا

مانند امّتى است كه پيغمبرى نداشت

 بى‏دختر پيمبر ما، نوعروس دهر

 خوش
دلفريب بود؛ ولى زيورى نداشت

 خاتون هفت پرده كه در هشت باغ خلد

عصمت هرآنچه گشت چو او خواهرى
نداشت

 الاّ
كه آن شفيعه محشر براستى

تاب سخا و فقر على ديگرى نداشت

 جانها فداى او و دو پور گرامى اش

و آن شوى تاجدار وى و باب نامى‏اش

 اى
بانوى حريم شهنشاه لافتى

اى معجر تو عصمت و اى حجله‏ات حيا

 اى
گوشواره تو دُر اشك بى‏كَسان

گلگونه تو خون شهيدان كربلا

 اى
مريم دو عيسى و چرخ دو آفتاب

اى معدن دو گوهر و مام دو مقتدا

 كابين تو فرات و عيال تو تشنه لب

ميراث تو فدك حسنين تو بينوا

    (وصال شيرازى)

“ عالمه روزگار “

 اى
حرم خاص خداوندگار

دست خداوند تو را پرده دار

 مهره
جبين، زهره زهرا تويى

روشنى ماه و ثريّا تويى

 از
همه زنهاى جهان برترى

آن همگان ديگر و تو ديگرى

 همسر
محبوب امير عرب

خلقت پيدا و نهان را سبب

 خوانده خدا عصمت كبرى تو را

گفته نبى امّ أبيها تو را

 ابن
و أَبَت تاج سر عالمند

نسل تو سادات بنى‏آدمند

 مادرِ تو اشرف زنهاستى

دختر تو زينب كبراستى

 چيست
حيا؟ ريشه دامان تو

كيست ادب؟ بنده فرمان تو

 پاك
بود دامنت از هر گناه

آيه تطهير ز قرآن گواه

 عالمه و نابغه روزگار

هاجر و مريم را، آموزگار

 مانده ز علم تو على در شگفت

آن كه كمالش همه عالم گرفت

 شرم
و ادب از ادبت شرمسار

گوش تو را عقل و خرد گوشوار

 وقت
خوشت وقت مناجاتِ تو

شاد پيمبر زملاقات تو

 كس
نبرد راه به سامان تو

جز پدر و شوهر و يزدان تو

 هم
زپى عرض ادب گاه گاه

يافته جبريل در آن خانه راه

 خانه
تو گلشن مهر و وفا

مكتب تو مكتب صدق و صفا

 نيست
عجب گر به چنين مكتبى

تربيت آموخته چون زينبى

 با
همه شوكت و اجلال تو

بعد نبى تيره شد اقبال تو

 دوره
عزّت سپرى شد تو را

امّت بى‏رحم جرى شد تو را

 قدر
تو يا فاطمه نشناختند

بر حرم حرمت تو تاختند…

 اى
شده محروم ز ارث پدر

عالم وآدم ز غمت خون جگر

 عصمت
يزدانى و معصومه‏اى

زوج تو مظلوم و تو مظلومه‏اى

 داغ غمت
بر دل رنجور ماند

قدر تو و قبر تو مستور ماند

    “سيد رضا مؤيّد”

 تابوت بر دوش

 ببين
تابوت بر دوش است، حيدر(ع)

عَزادار و سيه پوش است، حيدر

 گُلِ
باغِ محمد(ص) گشته پرپر

كه با غُربت هماغوش است، حيدر!

    “رضا اسماعيلى”

 “ مناقب فاطمى (س) “

 اى
افتخار عالم هستى لقاى تو

پاينده چون بقاى حقيقت بقاى تو

 اسلام سرفراز به ايمانت از نخست

خورشيد پرتوى زفروزنده راى تو

 من
هيچ كس دگر نشناسم به روزگار

بانوى خاندانِ فضيلت، سواى تو

 الحق
كه هر چه فخر و شرف بود در جهان

مى‏خواست خاصِ شخص تو باشد خداى
تو

 فرزند مصطفايى و زهراى پاكدل

اى مصطفاى تو همه محو صفاى تو

 شوى
تو مرتضى و رضايت رضاى او

زين رو بود رضاى خدا در رضاى تو

 دخت
خديجه بودى و در خانه على

چشم زمانه خيره بماند از وفاى تو

 فرزند، چون حسين و حسن خود كه آورد؟

آورده‏اى تو جان دو عالم فداى تو

 حلم
حسن كه پايه دين استوار داشت

كرد آشكار تربيت جانفزاى تو

 در
خانه تو درس شهامت فرا گرفت

آن پاكباز خسرو گلگون قباى تو

 پرورده‏اى چو زينب كبرى تو دخترى

دختر نه، بلكه ضيغم دختر نماى تو

 هر
كس تو را شناخت به حق اعتراف كرد

بيگانه با خدا نشود آشناى تو

    “دكتر ناظر زاده كرمانى”

 “ نماز قُرب “

     “ميراحمد ثاراللهى، قرن چهارم هجرى”

 “ نماز على (ع) “

   “حكيم سنايى، قرن پنجم هجرى قمرى”

 “ عشق صادق “

 كاشكى در عشق، صادق مى‏شدم

عاشق چشمان صادق(ع) مى‏شدم

 تا
بگردم داغدار چشم او

كاشكى باغ شقايق مى‏شدم

 مى‏نهادم سر به پاى عشق او

وارث يك جان عاشق مى‏شدم

 مى‏زدم يك جُرعه از درياى او

تا كه سيراب حقايق مى‏شدم

 فصل
اعجاز نزول صادق(ع) است

فهم او را، كاش لايق مى‏شدم

 عشق،
سهم حضرت چشمان اوست

كاشكى در عشق، صادق مى‏شدم

    (رضا
اسماعيلى)

 در تهنيّت ولادت حضرت زهرا(س)

 خداى
اكبر و اعظم نكرده خلق به عالم

زنسل حضرت آدم زنى به شوكتِ زهرا

 بجز
خديجه كبرا كه هست مظهر عصمت

نزاد مادر ديگر زنى به عصمت زهرا

 بخوان حديث كسا و ببين كه خالق يكتا

نموده خلقت دنيا براى خلقت زهرا

 نهاده ساره سر بندگى به پاى سريرش

ستاده‌هاجر چون خادمان به خدمت
زهرا

 چو
اوست نور حق و حق در او نموده تجلّى

بغير حق نشناسد كسى حقيقت زهرا

 ولى
چه سود كه با اين همه جلالت و شوكت

زمانه بود مدام از پى اذيّت زهرا

 چنان
به درد و مصيبت نمود صبر و تحمّل

كه صبر شد متحيّر ز صبر و طاقت
زهرا

 “سيد عباس جوهرى (ذاكر)”

 فاطمه (ع)

 بانوى بانوان جهان بود، فاطمه

كنز العفاف و مظهر آن بود، فاطمه

 در
مكتب مقدّس تقوا و قدس دين

شاگرد بى‏نظير زمان بود، فاطمه

 بين
زنان نمونه چو شويش كه در رجال

آرى سزاى مردِ چنان بود، فاطمه

 آنكو
به بحر صدق و صفا و عفاف قدس

خود گوهرى به قدر، گران بود فاطمه

 كفو
على ولىّ خدا شير كردگار

زينت فزاى كون و مكان بود، فاطمه

 شام
زفاف جامه خود داد بر فقير

ايثار را حقيقت و كان بود، فاطمه

 زان
پيشتر كه خلقت حوّا شود به خلد

مسندنشين باغ جنان بود، فاطمه

 دردا
كه بعد مرگ پدر شد غريب و زار

اشكش بسان ژاله روان بود، فاطمه

 آماج
تير جور زمان گشت سينه‏اش

زين رو قدش ز غصّه كمان بود،
فاطمه

 رخساره‏اش زسيلى دشمن كبود بود

وز اين ستم به آه و فغان بود،
فاطمه

 از
پهلوى شكسته و از محسن شهيد

تا گاهِ مرگ، ناله كنان بود،
فاطمه

 خوشدل، به خاك رفتن در تيره شام او

مظلومى‏اش عيان به جهان بود فاطمه

 (خوشدل تهرانى)

 در مناقب و مصائب صديقه طاهره حوراء انسيه فاطمه زهرا(ع)

 تابوتِ گل

 شب و
تابوتِ گُل، بر دوشِ حيدر

رداى غم شده، تنبوشِ حيدر

 شب و
پيمانه‏اى لبريز غُربت

به دستانِ مُصيبت نوشِ حيدر

استخاره و تفأل

ابوالفضل طريقه دار

 ×
خردورزى

 يكى از نعمتهاى بزرگى كه خداوند متعال به بشر ارزانى داشته
“عقل” است. انسان با چراغ عقل مى‏تواند راههاى تاريك زندگى را به سهولت طى كند و
از خطرگاههاى آن به سلامت بگذرد. هر كس كه اين چراغ را در خود فروزان نگه داشت
دنيا و آخرت او روشن و پرفروغ است. در قرآن، سفارش زيادى به بارورى عقل و هم
بهره‏ورى از آن شده است؛ در اين كتاب عظيم، بدترين موجودات آنانند كه انديشه‏گر
نيستند: “ان شرّ الدواب عنداللّه الصّمّ البكم الذين لايعقلون”.1 اساساً يكى از
علل مهم بعثت پيامبران نيز همين بوده است كه عقلهاى آدميان را شكوفا سازند و
دفينه‏هاى آن را استخراج كنند؛ چنان كه امام على‏عليه السلام مى‏فرمايد: “و يثيروا
لهم دفائن العقول؛2 پيامبران آمدند تا گنجهاى پنهانى عقلها را آشكار سازند.”

 تكيه بر عقل و استفاده از اين چراغ روشنى بخش، تا آن حد
پراهميت است كه در شرع هم يكى از منابع استنباط احكام به شمار مى‏رود و رابطه
تنگاتنگى ميان آن دو برقرار است؛ تلازم بين عقل و شرع با اين قاعده مشهور بيان شده
است: “كلّما حكم به العقل حكم به الشرع؛ هر چه را عقل بدان حكم كند شرع نيز حكم
خواهد كرد.”

 پس عقل، چراغى است همدوش شرع كه در مسير استنباط احكام،
نور مى‏پاشد و فقيهان را در عبور از قلّه‏هاى صعب العبور اجتهاد، مدد مى‏رساند.
همچنين قامت بلند ايمان و عقيده در علم كلام، سراپا جامه‏اى از تعقل به تن كرده
است و متكلمان، انديشورانى هستند كه مبانى استدلالى ايمان را به كمك عقل، آشكار
مى‏سازند. و بالاتر از همه، فيلسوفان اسلامى، خداوندگاران عقلند كه شناخت هستى را
تنها با رياضتهاى عقلانى، ميسور مى‏دانند. عارفان نيز كه از آبشخور قلب، سيراب
مى‏گشتند و حقايق را منحصراً در آينه صيقلى شده دل مى‏ديدند و بى‏باكانه بر عقل،
طعن مى‏زدند سرانجام از سر آشتى در آمدند و كشف و شهودهاى قلبى خود را در قالبِ
استدلال بيان كردند و بدين سان، عرفان نظرى را پى افكندند.

 خلاصه اين كه: تار و پود فرهنگ و باورهاى دينى ما با تعقل
و انديشه‏گرى درهم تنيده است، به طورى كه هيچ روزنه‏اى را براى ورود عوامل انديشه
سوز، باقى نگذاشته است.

 باز در اعتقادات اسلامى به عواملى كه عقل را در حقيقت يابى
و شفاف انديشى، مدد مى‏رسانند، تأكيد فراوان شده است كه مهمترين آنها “مشورت” است.
مشورت – كه همان “انديشه جمعى” است – بسيارى از گره‏هاى كورى را كه عقل فردى، قادر
به گشودن آنها نيست به راحتى مى‏گشايد و بر نقاط تاريك، نور مى‏تاباند. پيامبر
خداصلى الله عليه وآله وسلم – كه عقلِ كل ناميده شده – از طرف خدا موظف بود كه در
برخى از كارها با اصحاب خود مشورت كند: “وشاورهم فى الامر؛3 اى پيامبر، در كارها
با آنان مشورت كن”. در احاديث نيز مشورت، بهترين پشتيبان و برترين عامل دلگرمى
است: “لاظهير كالمشاورة”.4

 با مشورت، نقصِ عقل فردى تا حدود زيادى، جبران مى‏شود و
مجموعه‏اى از اطلاعات و تجربياتِ گرانبها، كه ديگران در طى سالهاى بسيارى بدانها
دست يافته‏اند، به آسانى در دسترس قرار مى‏گيرد. كسانى كه به مشورت معتقدند و حاصل
آن را در عمل به كار بسته‏اند از زيانهاى مادى و معنوى فراوانى جَسته‏اند.

 در اين مشورتها ما در واقع، خير و خوبى خود را مى‏جوييم؛
كارى را در نظر گرفته و درباره آن، انديشه كرده‏ايم ولى از يك سو به خاطر پيچيدگى
موضوع و از سوى ديگر، بُرد محدود تفكر، هنوز در ترديديم، پس بناچار، عقلهاى ديگر
را هم به يارى مى‏طلبيم تا ما را در جهتِ ادراك و هشيارى، كمك كنند:

 مشورت، ادراك و هشيارى دهد

عقلها را عقلها يارى دهد

 امرِ
شاورهم براى آن بود

كز تشاور، سهو و كژ كمتر شود

 امّا بسيار اتفاق افتاده است كه پس از تفكر و مشورت، باز
هم در ترديديم و توانِ تصميم قاطع را در خود نمى‏بينيم، در اين هنگام، و در اين حالتِ
شك و دو دلىِ عذاب دهنده، عقل و شرع توصيه مى‏كنند كه به مشورتى ديگر، دست زنيم
ولى اين بار با خالق عقل و آگاه مطلق و خداوندگارِ هستى؛ همو كه بر نيك و بدِ
بندگان، آگاه است و خير همگان را مى‏خواهد. اين گونه مشورت و خيرطلبى، همان چيزى
است كه در فرهنگ اسلامى، “استخاره” نام دارد.

 استخاره در ميان تعداد كثيرى از اقشار مختلف جامعه از زن و
مرد، شهرى و روستايى از پزشك و مهندس تا روحانى و مرجع تقليد، از كارگر و تاجر و
كاسب تا حقوقدان و نويسنده و معلم و روشنفكر، معتقدان پر و پا قرصى دارد. ولى
تعداد قابل ملاحظه‏اى از اين افراد، اولاً: هنگام رجوع به استخاره را نمى‏دانند و
يا به پيش شرطهاى آن، وقوف و توجه چندانى ندارند، به طورى كه قبل از تفكر و سنجش و
مشورت، فوراً به استخاره متوسل مى‏شوند. ثانياً: از انواع استخاره، فقط استخاره با
قرآن و تسبيح و كاغذ را مى‏دانند و از گونه‏هاى ديگر آن بى‏اطلاعند.5 شايد از همين
روست كه استخاره در نزد مخالفان، دعوت به ترك انديشه و مشورت، تلقى شده است، حال
آن كه استخاره به موقع و بجا و با رعايت تمامى آداب و پيش شرطهاى آن، مرحله نهايى
خردورزى است و به هيچ رو، ذبح تفكر و ترك مشورت و دعوى غيب دانى و آينده خوانى نيست بل مرحله تكميلى و
ضرورى هر تصميم‏گيرىِ عاقلانه و سنجيده است. عقل سليم، حكم مى‏كند كه كارها با
اراده قوى و دلگرمى و “گواهى خاطر” آغاز شود تا فرجامى نيكو داشته باشد؛ به قول
صائب:

 مرا
زخضر طريقت، نصيحتى ياد است

كه بى “گواهى خاطر” به هيچ راه
مرو

 ×
ديدگاهها

 اساساً در باب استخاره و تفأل، سه ديدگاه وجود داشته و
دارد: افراطى، تفريطى و معتدل. ديدگاه نخست، از آنِ كسانى است كه با عقل از سر
خصومت درآمده‏اند و در هر كار جزيى، پيش از سنجش و استشاره به تفأل و استخاره، رو
آورده‏اند. اين دسته، عملاً مى‏گويند: عقلِ محدود، قادر نيست خير ما را نشان دهد،
و مشورت نيز در واقع، رايزنى با عقلهاى محدودِ ديگر است، پس چه بهتر كه در همان
ابتداى كار، با گشودن مصحف و يا چنگ زدن به تسبيح، از آگاه مطلق و خداوندگار هستى،
راه درست و خير واقعى خود را بخواهيم!

 معتقدان اين روش، از اشارتهاى صريح و روشنِ خداوندگار هستى
و آگاه مطلق، در جهت ايمان به پيامبر باطنى (عقل)6 كه ياور نيرومند پيامبر بيرونى (رسول)
است، غافل شده و از توانهاى عظيم آن، چشم پوشيده‏اند، از اين رو به كم تدبيرى،
گرفتار آمده و در پيچ و تابهاى زندگى روزمره، زمينگير شده‏اند، كه اين خود جزاى
ناديده گرفتن عقل است و خداوند، پشت به عقل كنندگان را دوست ندارد.

 متأسفانه آنچه استخاره و تفأل را در چشم برخى، ضعف عقل و
نياز غيب دانى، جلوه داده، كردارهاى نسنجيده همين متشرع مآبانى است كه به پيامبر
باطنى – كه همان عقل است – ايمان محكمى نداشته و رسالت آن را در هدايت و رهبرى
بشر، ناديده انگاشته‏اند.

 ديدگاه دوم با وجود مسلمانى، به كلى منكر استخاره و تفأل
است و اين دو را دريچه‏هايى مى‏داند كه دست پندار آدمى به روى دنياى غيب گشوده
است. اين ديدگاه معتقد است: “تا وقتى انسانِ ظلومِ جهول، ديوان طالع خود را به دست
منشيان قضا و قدر مى‏داند و از توانهاى خويش، بى‏اطلاع است و تا هنگامى كه انسان،
سرنوشت خود را فرآورده “كارگاه غيب” و به هم بافته “تقدير و گناه” مى‏شناسد و از
تأثيرِ وجودِ خود، غافل است، در هر جا كه دريچه‏اى به دنياى غيب سراغ گيرد چاره‏اى
ندارد جز آن كه گردن دراز كند و از آن جا با بيم و اميد، نقش سرنوشت ناپيداى خويش
را در آفاقِ دور دستِ دنياى ديگر، جستجو كند.”7

 اين ديدگاه، نسبت به استخاره و تفأل تصورى به مراتب
پراشتباهتر از ديدگاه اوّل، دارد، زيرا اولاً: انسانى كه پس از تعقل و مشورت، و در
حالت ترديد و دو دلى، استخاره مى‏كند، دست پندار به سوى دنياى غيب نگشوده است و
سَرِ غيب‏دانى و راز دانى ندارد بلكه براى انجام و يا ترك كار خود، گواهى خاطر و
اطمينان قلب و قوّت اراده مى‏طلبد. ثانياً: گذشته از استخاره، هر انسانِ با
ايمانى، ديوان طالع خود را به دست منشيانِ قضا و قدر و فرآورده كارگاه غيب
مى‏داند، و اين از اصول اوليه ايمان به خداست.

 ديدگاه سوم با وقوف بر منزلت عقل و شناخت از جايگاه مشورت،
به گونه‏اى استخاره و تفأل را تبيين و سپس تأييد مى‏كند كه عين خرد ورزى و در راستاى
انديشه‏گرى است. يكى از طرفداران دانشمند و خرافه ستيزِ اين ديدگاه، علامه
طباطبايى، فيلسوف و مفسّر بزرگ اسلامى است، كه نظريه خود را اين گونه تبيين
مى‏كند:

 “حقيقت امر اين است كه انسان وقتى بخواهد، دست به كارى بزند ناچار
است زير و روى آن را بررسى نمايد و تا آن جا كه مى‏تواند فكر خود را – كه موهبتى
خدادادى است – به كار اندازد و چنانچه از اين راه نتوانست صلاح خود را در آن كار،
تشخيص دهد ناگزير بايد از ديگران، كمك فكرى بگيرد و تصميم خود را با كسانى كه
صلاحيت مشورت و قوه تشخيصِ صلاح و فساد دارند در ميان بگذارد تا به كمك فكر آنها
خير خود را در انجام و يا ترك آن كار، تشخيص دهد. و اگر از اين راه هم چيزى
دستگيرش نشد، چاره‏اى ندارد جز اين

 انسانى كه عميقاً از درون با خدا پيوند برقرار
كرده، در وقت اضطرار، نه فقط با آيات قرآن و يا دانه‏هاى تسبيح بلكه با تمامى
پديده‏هاى هستى، خود را از ترديد مى‏رهاند و خداوند با تك تك پديده‏ها و با
جزيى‏ترين آنها راه را به او نشان مى‏دهد.

 كه
به خداى خود متوسل شده، خير خود را از او مسألت نمايد، كه اين همان “استخاره” است.
و نبايد اين كار را “دعوى علم غيب” دانست و نيز نبايد آن را “تعريض به شؤون
الوهيتِ پروردگار” نام نهاد، همچنان كه مشورت را هم نبايد، به خيال اين كه تشريكِ
خداى متعال در امور خود است، شرك ناميد.

 خلاصه اين كه: هيچ مانع و محذور دينى در استخاره و مشورت
نيست، چون استخاره، كارى جز تعيين يكى از دو طرف ترديد را انجام نمى‏دهد؛ نه غير
واجبى را واجب، نه حلالى را حرام، نه حكمى از احكام خدا را تغيير مى‏دهد و نه آدمى
را به آنچه در پسِ پرده غيبت است، خبردار مى‏كند، بلكه فقط و فقط مى‏گويد: خيرِ
صاحب استخاره در فعل است يا در ترك، و بدين وسيله او را از ترديد، نجات مى‏دهد.
ولى اين كه اثر فعل و تركِ كار، در آينده چه خواهد بود و چه حوادثى را به بار
خواهد آورد از عهده استخاره بيرون است. استخاره از تعيين اين جهت، ساكت است و
آينده صاحب استخاره از خير و شر، عيناً مانند كسى است كه استخاره نكرده و كار خود
را با فكر و مشورت، انجام داده است.

 همين اشكال را ممكن است كسى در استخاره با قرآن هم بكند،
به توهّم اين كه: “استخاره با قرآن، به دست آوردن عالم غيب است، چرا كه نفس صاحب
استخاره از استخاره با قرآن و تفأل به آن و امثال آن، نحوست و ميمنتى را احساس
مى‏كند كه اگر استخاره‏اش خوب بود، انتظار خير و نفعى را مى‏كشد و اگر بد بود،
مترصد شر و ضررى مى‏شود.”

 اين اشكال نيز، توهمى بيش نيست، زيرا به طريق صحيح – هم از
شيعه و هم از اهل سنت – رواياتى داريم كه پيغمبرصلى الله عليه وآله وسلم خودش تفأل
به خير مى‏زد و مردم را هم به اين عمل، توصيه مى‏فرمود و از فال بد زدن، نهى
مى‏نمود و مى‏فرمود: “هرجا كه فال بد زده شد، به خدا توكل كنيد و در پى كار خود
برويد”. بنابراين، هيچ مانعى از تفأل زدن با قرآن كريم و امثال آن، به نظر
نمى‏رسد، چون اگر استخاره، خوب بود، صاحب استخاره، عمل را با طيب نفس و دل پاك،
انجام مى‏دهد و اگر بد بود، به خدا توكل كرده، در پىِ كار خود مى‏رود.

 پس استخاره با قرآن، جز همان طيب نفس و رفع ترديد و
سرگردانى و اميد به نفع و سعادت، اثر ديگرى ندارد.”8

 ×
نكته‏اى ظريف

 اين اشاره‏اى بود به سه ديدگاه مهم در خصوص استخاره و
تفأل. ولى در اين مورد يك نكته ظريف را – كه در واقع اصل و اساس استخاره است –
هميشه بايد در نظر داشت و آن، اين كه: استخاره، صرفاً يك تضرع شديد درونى و شخصى و
يك نوع حالت عرفانى است كه در لحظه ترديد و دودلى به فرد استخاره كننده دست
مى‏دهد، به طورى كه با همه وجود، خود را از درون با مبدأ اعلى پيوند مى‏زند و از
او راه و چاره مى‏طلبد. از همين روست كه در احاديث معصومين‏عليهم السلام وارد شده
است كه: “هر كس خودش استخاره كند.” چنان كه علامه مجلسى‏رحمه الله مى‏گويد: “سيد
بن طاووس‏رحمه الله گفته است: “من حديث صريحى نديده‏ام كه كسى براى ديگران استخاره
كند و اصل، آن است كه هر كس براى خودش، استخاره نمايد.”9

 علامه مجلسى در بيان اين مطلب مى‏گويد: “أوْلى و أحوط آن
است كه هر كس براى خودش استخاره كند، زيرا ما هيچ حديثى نداريم كه شخصى به وكالت
از ديگرى استخاره نمايد، و اگر وكالت در استخاره، جايز و يا بهتر بود، شايسته و
سزاوار بود كه اصحاب، از امامان‏عليهم السلام تقاضاى استخاره نمايند و اگر چنين
چيزى مى‏بود، نقل مى‏شد و دست كم، يك روايت در اين مورد به ما مى‏رسيد. به علاوه
آن كس كه مضطرّ و حاجتمند است، اگر خودش استخاره كند به اجابت، نزديكتر است و دعاى
او به اخلاص در نيت، نزديكتر است.10

 نبايد فراموش كرد كه استخاره‏هايى كه علما براى مردم انجام
مى‏دهند، به خاطر آن است كه آن فرزانگان با قرآن مأنوس‏اند و به علت آشنايى با
تفسير، بهتر از مردم عادى فضاى آيات را از نظر مثبت و منفى بودن

 استخاره به موقع و بجا و با رعايت تمامى آداب و
پيش شرطهاى آن، مرحله نهايى خردورزى است و به هيچ رو، ذبح تفكر و ترك مشورت و دعوى
غيب دانى و آينده خوانى نيست بل مرحله تكميلى و ضرورى هر تصميم‏گيرىِ عاقلانه و
سنجيده است.

 استخاره درك مى‏كنند.

 همين جا بايد گفت: كسانى كه با قرآن، انس و الفتى ندارند و
محكم و متشابه آن را نمى‏شناسند و از علم تفسير، بهره‏اى ندارند، بايد از استخاره
و تفأل با قرآن، سخت بپرهيزند و آيات خدا را به بازى نگيرند چرا كه اين كار فقط بر
عهده پرواپيشگان رازدانى است كه از جانب حق، عنايتى بر آنان شده تا بدين وسيله
حاجت مؤمنان را برآورده سازند.

 شايد اين حديث شريف در”اصول‏كافى”، خطاب به اين دسته از
افراد باشد كه: “به قرآن، تفأل مزن”.11 در جايى كه فقيه‏بزرگ شيعى، آية الله
العظمى حاج شيخ عبدالكريم حايرى يزدى‏رحمه الله از استخاره با قرآن مى‏پرهيخت و
مى‏فرمود: “من درست نمى‏فهمم مثلاً “يسبح لله ما فى السموات و الارض” نسبت به
موضوع استخاره، خوب است يا بد”12 ديگران بايد صد چندان بترسند و تا مى‏توانند از
اين كار، دورى جويند.

 نكته آخر اين كه: انسانى كه عميقاً از درون با خدا پيوند
برقرار كرده، در وقت اضطرار، نه فقط با آيات قرآن و يا دانه‏هاى تسبيح بلكه با
تمامى پديده‏هاى هستى، خود را از ترديد مى‏رهاند و خداوند با تك تك پديده‏ها و با
جزيى‏ترين آنها راه را به او نشان مى‏دهد.

 اميد آن كه قلوب ما با ياد خدا مأنوس گردد تا در هنگام
ترديد، اتصال و ارتباط قلبى، آسان شود و لغزشگاههاى ترديد و دودلى را به سلامت،
پشت سر بگذاريم.

 پى
نوشتها:

 1 ) انفال )8) آيه23.

 2 ) نهج البلاغه، خطبه اول.

 3 ) آل عمران )3) آيه159.

 4 ) نهج البلاغه، كلمات قصار 54.

 5 ) براى اطلاع از انواع استخاره ر.ك: كندوكاوى درباره استخاره و
تفأءل، اثر نگارنده.

 6 ) ان لله على الناس حجتين: حجة ظاهره و حجة باطنه؛ فاما الظاهرة
فالرسل و الانبياء و الائمةعليهم السلام – و اما الباطنه فالعقول. “بحارالانوار،
ج1، ص137”.

 7 ) دكتر عبدالحسين زرين كوب، يادداشتها و انديشه‏ها (چاپ چهارم:
سازمان انتشارات جاويدان، تهران، 1362)، ص272.

 8 ) علامه طباطبايى، تفسير الميزان، ترجمه محمد باقر موسوى همدانى (چاپ
سوم: بنياد علمى و فكرى علامه طباطبائى، تهران، 1367) ج6، ص185 و 188.

 9 ) بحارالانوار، ج91، ص285.

 10 ) همان.

 11 ) اصول كافى، ج2؛ ص29. بايد گفت كه: استخاره و فال معمولاً
معناى يكسانى دارند، چنان كه در دعاى استخاره با قرآن كريم مى‏گوييم: “اللهم
تفألّت بكتابك؛ يعنى خدايا به كتاب تو فال مى‏زنم” شايد بتوان اين فرق را هم قائل
شد كه از ميان انواع استخاره، استخاره‏هايى كه ابزار محسوس مثل قرآن، ديوان شعر،
تسبيح، كاغذ و… دارند، آنها را فال هم مى‏گويند، و استخاره‏هايى كه هيچ ابزارى
جز دعا و قلب ندارند، آنها را فقط استخاره مى‏گويند.

 12 ) على كريمى جهرمى، آية الله مؤسس، (چاپ اول: دارالحكمه، قم،
1372)، ص55.

بدحجابى بى مهار

حجةالاسلام و المسلمين محمد تقى
رهبر

 × بدحجابى،
توطئه استكبار

 مسأله حجاب همواره به عنوان يك شاخص فرهنگى و اعتقادى مطرح
بوده و در سالهاى اخير بويژه پس از پيروزى انقلاب اسلامى، بُعد سياسى گرفته است.
اگر به عصر نخستين اسلام بازگرديم و جايگاه زن را در جامعه جاهلى و اسلامى با هم
مقايسه كنيم خواهيم ديد كه موقعيت فرهنگى و اجتماعى حجاب در دو نظام اسلامى و
جاهلى، دو شكل متضاد دارد. از آيه كريمه “و قَرْنَ فى بيوتِكُنّ و لا تَبرَّجْنَ
تَبَرُّجَ الجاهليةِ الأولى؛1 و در خانه‏هايتان قرار گيريد و مانند روزگار جاهليت
قديم، زينتهاى خود را آشكار مكنيد.” چنين برمى‏آيد كه: تبرّج و كالاى بازارى شدن
زن در تار و پود فرهنگ جاهلى تعبيه شده بود، امّا اسلام زن را از سقوط و فساد و
لعبت بودن در دست بلهوسان و يا ابزار توليد افزون شدن در دست استثمارگران، رهايى
بخشيد و از حقوق حقّه انسانى برخوردار ساخت و فلسفه حجاب و پوشش زن را همانا عفت
نفس و صيانت وى از هوسرانيهاى
مردان و عامل كسب عزت و افتخار او قلمداد نمود، چنان كه خطاب به رسول خداصلى الله
عليه وآله وسلم مى‏فرمايد: “يا ايها النبى قل لازواجك و بناتك و نساء المؤمنين
يدنين عليهن من جلابيبهن ذلك ادنى ان يعرفن فلايؤذين؛2 اى پيامبر به همسران و
دخترانت و زنان مؤمنين بگو پوششهاى خود را بر خود فروتر گيرند، اين براى آن كه
شناخته شوند و مورد آزار قرار نگيرند ]به احتياط[ نزديكتر است.”

 فرهنگ حجاب و عفاف قرنهاى متمادى بر خانواده‏ها حاكم بود و
روابط زن و مرد حد و مرز شرعى داشت. در پرتو عفاف و تعليم و تربيت اسلامى، زنان
دانشمند و نامدارى تربيت شدند كه در محيط خانه و نيز اجتماع، عناصر مفيد و مؤثرى
بودند و ضعف و انحراف اخلاقى وجود نداشت. اما با نفوذ فرهنگ بيگانه، جاهليت جديد
رخ نمود و در نخستين گامهايش و پيش از آن كه به تكنولوژى و دانش روى آورد،
بى‏حجابى و مفاسد اخلاقى را براى زن مسلمان به ارمغان آوردند.

 با پيروزى انقلاب اسلامى در ايران و دگرگونى ملاكها و
شاخصهاى ارزشى، زن مسلمان، كه نقش بسيار عمده‏اى در انقلاب ايفا كرد، جايگاه خود
را بازيافت و ننگ بى‏حجابى و بازيچه بودن از دامن وى زدوده شد و اقليتى كه پذيرش
حجاب برايشان سنگين بود و هواى غرب را در سر داشتند، به حكم جبر و بعضاً تنبه و
آگاهى، حجاب را هر چند به صورت ناقص پذيرفتند و امروز بى‏حجابى بدان شكل وجود
خارجى ندارد ولى تبرّج و خودآرايى و بدحجابى بدون مهار برخى از زنان رو به رشد است
و اگر عقلاى قوم چاره‏اى نينديشند و دلسوزان نظام اقدام جدى نكنند و توده مردم در
انجام مسؤوليت بى‏تفاوت باشند عواقب نامطلوب افزونترى خواهد داشت و مفاسد ناشى از
آن دامن بسيارى را خواهد گرفت.

 شايد كسانى بگويند: امروز با وجود مسائل حادترى در زمينه
تهاجم فرهنگى طرح مسأله بدحجابى چندان ضرورى نيست، به علاوه آنچه تاكنون گفته شده
چه دستاوردى داشته است؟

 پاسخ اين است كه: حجاب، معيار و شاخصه فرهنگى، اعتقادى و
حتى سياسى جامعه ماست. حجاب، بويژه چادر، در اين انقلاب يك شعار اصيل دينى و حربه
سياسى بوده و همچنان بايد به قوت خود باقى بماند. اگر حجاب بعد استراتژيكى ندارد
چرا غرب و رسانه‏هاى امپرياليستى و صهيونيستى آنقدر روى آن حساسيت نشان مى‏دهند؟
چرا در كشور فرانسه و انگليس و برخى دولتهاى پيرو آنها چون مصر، تركيه و… براى
حجاب چند دختر دانش آموز و دانشجو آنقدر حساسيت نشان مى‏دهند و براى مبارزه با آن
اعلام جنگ مى‏كنند و در سطح وزارت فرهنگ و وزارت كشور و غيره براى آن، هياهو به
راه مى‏اندازند و رئيس اداره مهاجرت فرانسه مى‏گويد: “حجاب از ايران به فرانسه
آمده و با آن بايد مبارزه كرد.”3

 مسأله هنگامى جدى‏تر مى‏شود كه مى‏بينند در جامعه غربى،
اسلام درخشيده و دلهاى بى‏شمارى از آزاد انديشان و آگاهان جهان را به خود معطوف
داشته و اخيراً در كنگره جهانى زن در پكن ديديم حضور زنان ايرانى با همان حجاب و
پوشش اسلامى در سطوح مختلف نمايندگى و خبرگزارى چقدر براى جامعه جهانى زن، چشمگير
و جالب توجه بود. حجاب در ميان زنان غربى جاى خود را تدريجاً باز مى‏كند و مى‏رود
كه ارزشهاى اسلامى تنها راه نجات زن از ابتذال و بازيچگى او در عصر كنونى شناخته
شود.

 ×
درخشش اسلام و جاذبه حجاب

 مجله “اشپيگل” چاپ آلمان در گزارشى از گرايش چشمگير
آلمانيها به اسلام مى‏نويسد:

 “حدود يك ميليون و هفتصد هزار مسلمان بزرگترين رقم اقليت مذهبى
آلمان را تشكيل مى‏دهد. در حال حاضر يكصد هزار آلمانى كه نيمى از آنها زن هستند به
اسلام رو آورده و شعائر اسلامى همانند حجاب را رعايت مى‏كنند.”4

 همچنين به گزارش اين مجله غربى، طى چند ماه بيش از هشت
هزار زن آلمانى به دين اسلام مشرف شده‏اند اينان يك گروه اسلامى به نام “خواهران
محمدصلى الله عليه وآله وسلم” تشكيل داده‏اند. در جلسات هفتگى به تعليم قرآن و
حديث مى‏پردازند و مبانى اعتقادى را مى‏آموزند. يك كارشناس زن آلمانى علل گرايش
زنان به اسلام را پوچ بودن جامعه غربى و نياز آن به زندگى شرافتمندانه و انسانى
ذكر كرده است. اكثر اين زنان در محل كار خود آشكارا نماز مى‏خوانند و اكثر اينان
مى‏گويند ترك كلوپهاى رقص و زندگى مبتذل سابق باعث تقويت روحيه انسانى آنان شده
است.5

 و بنا به گزارش خبرگزارى ايتاليا:

 “اسلام پناهگاه زنان غربى است. تنها طى دو سال گذشته بيش از 20000
نفر از باسوادترين زنان انگليس به اسلام رو آورده‏اند.”6

 بر اساس گزارش مركز آمار اتريش، پيروان اسلام در سالهاى
1981 تا 1991 در اتريش تقريباً دو برابر شده در حالى كه پيروان آيين مسيحيت رو به
كاهش نهاده است.

 اين گونه اخبار و گزارشها كه گرايش روزافزون مردم جهان را
به اسلام و ارزشهاى اسلامى نشان مى‏دهد بسيار است كه طرح آن مجالى ديگر مى‏خواهد.

 غرض از اين اشاره اين است كه نفوذ اسلام و ارزشهاى اسلامى
بر غرب، گران است و براى منافع نامشروع غرب به عنوان تنها خطر مطرح است و كينه غرب
را در موارد گوناگون از قبيل مسائل اسفبار بوسنى و اعمال وحشيانه رژيم نظامى
وابسته در الجزاير و خشونتهاى رژيم مبارك و حوادث لبنان و فلسطين اشغالى مى‏توان
ديد.

 × عكس
العمل غرب

 با اين نفوذ فرهنگى و جاذبه عقيدتى كه اسلام در پايگاههاى
استكبار پيدا كرده، آنان به وحشت افتاده و با طراحى و اجراى توطئه‏هاى گوناگون،
سعى در خنثى كردن اين جاذبه‏ها دارند، بارزترين توطئه‏هاى غرب، كوشش در جهت خلع
سلاح كردن نسل جوان از اخلاق و ارزشهاى اسلامى و ترويج فرهنگ منحط غربى در
چهره‏هاى گوناگون است، كه يكى از نمونه‏هاى برجسته اين فرهنگ، بدحجابى و ترويج
فساد از طريق فيلم ، نوار ، عكس و كالاهاى صادراتى با رمز و رازهاى مخصوص و
تبليغات و ارتباطات و عوامل جاسوسى و غيره است. از اين رو بايد مسأله بدحجابى را
جدى تلقى

 در
پرتو عفاف و تعليم و تربيت اسلامى، زنان دانشمند و نامدارى تربيت شدند كه در محيط
خانه و نيز اجتماع، عناصر مفيد و مؤثرى بودند و ضعف و انحراف اخلاقى وجود نداشت.
اما با نفوذفرهنگ بيگانه، جاهليت جديد رخ نمود و در نخستين گامهايش و پيش از آن كه
به تكنولوژى‏ودانش‏روى آورد،بى‏حجابى و مفاسد اخلاقى رابراى زن مسلمان به ارمغان
آوردند.

 كنيم
و با توجيه فرهنگى و تبليغى و اقدامهاى اجرايى و حقوقى به مبارزه با آن بپردازيم و
پرداختن به مسائل اقتصادى و تكنولوژى و توسعه نبايد از حسّاسيتها نسبت به ارزشهاى
اسلامى بكاهد.

 مع الاسف بايد اعتراف كرد كه توجه و حسّاسيت به ارزشهاى
اسلامى از جمله حجاب، رو به كاهش نهاده و اقدام مؤثرى در برابر بدحجابى صورت
نمى‏گيرد و عناصر آلوده نسبت به گذشته احساس آرامش بيشترى مى‏كنند و چهره عمومى
جامعه از نوعى گستاخى و بى‏تفاوتى حكايت دارد. و طرح مبارزه با منكرات نيز در اين
ميدان توفيقى محسوس به دست نياورده و از برخى شعارهاى ديوارى فراتر نرفته و
توصيه‏هايى كه در خصوص رعايت حجاب اسلامى به در ورودى يا تابلو اعلانات
وزارتخانه‏ها و اداره‏ها و مؤسسه‏ها و سازمانها و فروشگاهها نصب مى‏شود تنها
كليشه‏اى و جهت اسقاط تكليف است و هيچ گونه ضمانت اجرايى ندارد و ارباب رجوع با
لباسهاى جلف، آرايش تند، موهاى افشان و حركات ناهنجار، رفت و آمد مى‏كنند و هيچ كس
هم نمى‏گويد چرا، و اگر برادران حزب الله اعتراض كنند، در نهايت بدهكار هم
مى‏شوند!

 چنين وضعى مردم مؤمن و متعهد جامعه را رنج مى‏دهد.
متأسفانه در ميان كارمندان دولت، دانشگاهها، اداره‏ها و بيمارستانها وضع چندان
بهتر از اين نيست. در صدا و سيما نيز برخى فيلمها و سريالهاى تلويزيونى نمايش داده
مى‏شود كه نشاندهنده عادى بودن معاشرت زن و مرد نامحرم و زندگيهاى تجملى و طاغوتى
است و حجاب ارائه شده در برخى فيلمها و تئاترهاى توليدى سيما، در امر حجاب تنها به
استتار موى سر فقط با يك روسرى كه پشت سر گره خورده خلاصه شده و گردن و گلوى باز و
صورت با آرايش تند و تيز ديگر مسأله‏اى نيست!

 نمايشگاههاى بين المللى هم كه زير نظر دست اندركاران امور
تشكيل مى‏شود، به روند بدحجابى، دامن مى‏زند و به كانون مُد و آرايش و اختلاط زن و
مردهاى بى‏تعهّد و عرضه كالاهاى تجملى و ميعادگاهى براى عناصر مشكوك و محل نمايش
زيباييهاى دختر و پسر تبديل شده است. كسانى كه “نمايشگاه ايرانگردى” را، كه زير
نظر وزارت ارشاد اسلامى است، اخيراً ديده بودند از لوث شدن حجاب و رواج ابتذال در
فضاى نمايشگاه، گلايه‏اى بسيار داشتند و آن را محل صدور نوعى بى‏بند و بارى به
سراسر كشور مى‏دانستند و مى‏گفتند كه در آن جا حتى از توصيه‏هاى معمول و تذكرى كه
در گذشته از بلندگو در رعايت حجاب داده مى‏شد ديگر خبرى نبود!

 بطور خلاصه اگر اين روند كنترل نشود عملاً ابتكار عمل را
به دست آن عده متظاهرين بلهوس مى‏سپارد و تدريجاً به انزواى عناصر مؤمن و زنان
محجبه مى‏انجامد كه آن همه خون دل خوردند و جوانانشان را فدا كردند.

 و اما نيروهاى حزب اللهى با حساسيّتى كه از آغاز به اين
مسائل داشتند و گاه به خيابانها آمده و تظاهراتى مى‏كردند و در اماكن نمازجمعه
شكوه‏هايشان را سر مى‏دادند، با وعده‏هايى كه در زمينه مبارزه با منكرات داده شد
خود از دخالت مستقيم دست كشيدند و كار را به نهادهاى ذى ربط سپردند، ولى متأسفانه
اثر و ثمر چندانى نديدند و اخيراً خود به راه افتادند و در عكس‏العمل به اين روند و
اعتراض به شيوع فساد و مظاهر آن تظاهراتى به راه انداختند، كه چند مورد آن از
تهران و تبريز گزارش شد.

 در هر حال، مردم مسلمان و نيروهاى متعهّد – كه صاحبان اصلى
اين انقلابند – عواقب شيوع فساد و گسترش موج بى‏حجابى و ابتذال غربى را براى آينده
نگران كننده مى‏دانند و انتظار دارند، مسؤولان امر بخصوص نهادهاى تبليغى و ارشادى،
كه خود نيز مانند همه دلسوزان اين انقلاب درد را احساس مى‏كنند، در اين موقعيت
حسّاس كه نظام مقدس اسلامى ما كاملاً استقرار يافته و شجره طيبه انقلاب پاگرفته،
با اين موضوع جديتر برخورد كنند و مجال ندهند تا برخى عناصر بيمار و لجام گسيخته
ابتكار عمل را در دست گيرند و موجب انزوا و دلسردى عناصر مؤمن و جريحه‏دار شدن
احساسات عمومى شوند.

 پاورقيها:

 1 ) احزاب (33) آيه33.

 2 )
همان، آيه 59.

 3 )
روزنامه كيهان، 71/9/30

 4 )
همان، 71/12/5

 5 )
همان، 72/1/25.

 6 )
جرائد، 72/8/22.

دیدگاهها

اشاره

 بسيارى از خوانندگان در عرصه‏هاى سياسى، اجتماعى و فرهنگى،
انتقادها، پيشنهادها و راه‏حلهايى ارائه مى‏كردند كه در قالب مقاله مطرح نمى‏شد و
از طرفى دريغمان آمد، درخواستهاى آنان را بى‏پاسخ بگذاريم و مسؤولان امر را از
ديدگاههاى آنان مطلع نكنيم. از اين رو صفحه “ديدگاهها” را گشوديم تا محملى باشد
براى تعاطى و تضارب افكار و بهره‏جستن مسؤولان ذى‏ربط از پيشنهادها و راه‏حلهاى
درست آنان و پاسخگويى به انتقادهاى كسانى كه داراى شبهاتى هستند و مايلند به دور
از غرض‏ورزى، با مسؤولان در ميان بگذارند.”واحد فرهنگى مجله”

 با تشكر از اين كه به مسائل فرهنگى و هنرى اهتمام
مى‏ورزيد، لطفاً اين سؤال را هم مطرح كنيد كه چرا در هنگامى كه وزارت فرهنگ و
ارشاد اسلامى بحق، فرد ناصالحى را از بازيگرى در فيلمهاى سينمايى منع مى‏كند، صدا
و سيما از وى براى بازى در سريالهاى تلويزيونى – كه به مراتب بيش از سينما مخاطب
دارند – دعوت مى‏كند؟ چرا نبايد مسؤولان محترم فرهنگى، لااقل در حوزه مسائل مربوط
به خود از وحدت رويه و سياست گذارى واحدى برخوردار باشند؟ “تهران، اصغر‌هاشميان”

 مى‏دانيم كه زكات از مالياتهاى عمده جامعه اسلامى است و
دادن آن يكى از اكيدترين دستورات الهى است و در اكثر مواضع، در قرآن، پس از نماز
به آن امر شده. حال بايد پرسيد: آيا اين قانون بزرگ الهى مخصوص صدر اسلام بوده و
در شرايط حاضر، هيچ جايگاهى ندارد و تنها مخصوص قشر محدودى از جامعه است كه خود
داوطلبانه آن را مى‏پردازند! مسلماً چنين نيست!

 پس چرا نظام اسلامى پس از هفده سال، هيچ طرح و برنامه‏اى
براى اجرا و پياده نمودن اين قانون مهم ندارد؟ آيا عدم اجراى قانون خمس و زكات،
موجب نامشروع بودن تصرفات مالى، كه پيامدهاى منفى آن از جمله شيوع گناه، قساوت قلب
و دهها بلاى ديگر است، نمى‏شود؟ علماى اخلاق اسلامى، يكى از گامهاى خودسازى را
خوردن لقمه حلال مى‏دانند، و معلوم است كسى كه خمس و زكات واجب مالش را نداده است
خود و خانواده‏اش لقمه حلال نمى‏خورند! پس چطور انتظار داريم چنين كسانى در برابر
تهاجم فرهنگى دشمن سر بندگى فرود نياورند و بلاها و آسيبها دامنگير جامعه نشود.

 “مشهد، مريم يزدان دوست”

 گرچه چند ماهى از دومين جشنواره مطبوعات مى‏گذرد ولى طرح
سؤالى، كه تاكنون ارباب جرايد مطرح نكرده‏اند، شايد برگزار كنندگان را به انديشه و
تجديد نظر در سياستهايشان، براى سالهاى آينده وادارد.

 چند سالى است كه بعضى از مجله‏ها و روزنامه‏ها (مخصوصاً در
سال 1373) مقاله‏هاى ارزشمندى درباره “تهاجم فرهنگى” و “دفاع مقدس” به چاپ
مى‏رساندند ولى شگفت‏آور است كه در اين دو مقوله هيچ مقاله‏اى برگزيده نشد، با اين
كه به جرأت مى‏توان گفت كه برخى از مقاله‏هاى برگزيده شده در جشنواره امسال، به مراتب
در سطح علمى پايين‏ترى از آنها قرار داشتند.

 سؤال مهمتر اين است كه چرا در حوزه علوم اسلامى مانند
تفسير، فقه، كلام و غيره، هيچ مقاله‏اى انتخاب نشد، آيا مؤلفان اين گونه آثار در
اين جشنواره شركت نكرده بودند كه بعيد است و اگر شركت فرموده‏اند – كه على القاعده
چنين است – زيرا آثار ارزشمندى از آنان در مطبوعات به چاپ رسيده، عدم تقدير از آن
فرزانگان چگونه توجيه مى‏شود!؟”قم، محسن فقيهى”

 قرآن شريف با صراحت فرموده است: “لا اكراه فى الدين قد
تبين الرشد من الغى” با اين وصف چرا حزب اللهى‏ها از بدحجابى عده‏اى از خانمها
ناراحت و خشمگينند. البته ما كار اين بدحجابها را تأييد نمى‏كنيم ولى اسلام
مى‏گويد بايد دستورات دينى از روى اختيار عملى شود.”شيراز، مهران پاك نهاد”

 پاسدار اسلام: اولاً: لااكراه فى الدين مربوط به قبل از
پذيرش دين است و بدين مفهوم مى‏باشدكه پذيرش دين، امرى قلبى است و در امر قلبى
اجبار و اكراه نيست. لكن در مقام تشريع و قانونگذارى، غير از اسلام و احكام آن دين
ديگرى از هيچ كس پذيرفتنى نيست؛ من يبتغ غيرالاسلام ديناً فلن يقبل منه]آل عمران (3) آيه85
]بنابراين در مقام تشريع، هيچ وقت اسلام نمى‏پذيرد كه مسلمان به قوانين دينى‏اش عمل
نكند.

 ثانياً: شهروندان ايرانى يا مسلمانند يا غير مسلمان؛ اگر
مسلمان هستند؛ يعنى خدا و قرآن را باور دارند، رعايت حجاب دستور روشن قرآن است – و
نه دستورالعمل حكومت اسلامى يا روحانيان – بنابراين بايد به حكم قرآن گردن نهند و
اگر هم غير مسلمانند، حجاب و عفاف طبق قانونى است كه 98/2 درصد مردم به آن رأى
داده‏اند و مراعات قانون بر همه آحاد و در همه دنيا امرى، لازم و مطلوب است. تازه
گيرم كه در دنيا از دست قانون و زبان آمران به معروف فرار كنند، در دادگاه عدل
الهى چه خواهند كرد؟

 پيش از اين تبليغ مى‏شد كه بايد “اشهد انّ محمّد رسول الله”
گويان زياد بشوند، چرا كه پيغمبرصلى الله عليه وآله وسلم فرموده است: “من به شما
مباهات مى‏كنم حتى به اطفال سقط شده”، ولى امروز از نسل‏كشى به نام كنترل جمعيت يا
تنظيم خانواده حمايت مى‏شود و گويا تنها عيب كشور ازدياد جمعيت است و بالاخره سخن
ديروز طبق دستورات اسلامى بود يا سياستهاى امروز؟”تهران، كامبيز روشن روان”

 پاسدار اسلام: برخورد با معضلاتى چون رشد جمعيت، با توجه
به موقعيت كنونى كشور در جهان، نيازمند بررسيهاى دقيق، عالمانه و كارشناسانه است و
دقيقاً يكى از مواردى است كه بدون فهم درست از زمان و مكان، اجتهاد درباره آن
نادرست مى‏نمايد. پاسداراسلام بر اساس فقه اجتهادى و با عنايت به نقش زمان و مكان،
معتقد است، در شرايط كنونى، كنترل جمعيت و تنظيم خانواده براى كشور اسلامى ايران
از ضروريات اجتماعى است و اين خواننده محترم بايد توجه كند كه واقعيت كنونى جامعه
ما، در اين مورد، با صدر اسلام متفاوت است؛ آن روز كميت جمعيت، تعيين كننده بود و
امروز كيفيت آن، همان طور كه اكنون هم كميت جمعيت در كشورهايى مانند بوسنى و
هرزه‏گوين جنبه حياتى دارد و داراى اهميت است.

 ما نيز كنترل جمعيت در چنين جوامع و شرايط مكانى را غير
اسلامى مى‏دانيم ولى در جامعه‏اى اسلامى و شيعى كه چنين مشكلى وجود ندارد، چه كسى
مى‏تواند ثابت كند كه پيامبر اسلام‏صلى الله عليه وآله وسلم به هر فردى از
مسلمانان افتخار مى‏كند، گرچه فاقد تربيت اسلامى و غير پاى بند به احكام شريعت
باشد. اگر آن حديث از رسول خداصلى الله عليه وآله وسلم منقول است، اين حديث نيز از
ايشان است كه مى‏فرمايد: “جهد البلاء كثرة العيال مع قلّة الشى‏ء؛ بلاى خطرناك،
داشتن فرزند زياد با درآمد اندك است.” حضرت على‏عليه السلام نيز مى‏فرمايد: “قلّة
العيال احد اليسارين؛ كمى اعضاى خانواده يكى از دو عامل خوشبختى است.”

 در حالى كه امكانات فعلى جامعه – در مسأله
آموزش و
پرورش، بهداشت و درمان و… – پاسخگوى همه نيازها نيست و بسيارى از والدين فرصت
رسيدگى اخلاقى و تربيتى به تعداد محدودى از فرزندان را دارند (حداكثر 3 – 2) دفاع از ازدياد
نسل، نادرست و غير منطقى است. بارى اين مجال را مقالى ديگر بايد و علاقه‏مندان را
به مقاله “اسلام و تنظيم خانواده” از مجله پاسدار اسلام (ش156، آذرماه 1373) ارجاع
مى‏دهيم.

 در شماره 165 “پاسدار اسلام” از نيروى انتظامى خواسته شده
بود كه با منكرات برخورد كند، البته ما برخورد با مفاسد را وظيفه شرعى و قانونى
خود مى‏دانيم ولى متأسفانه بسيار اتفاق مى‏افتد كه بعضى از اين اراذل را، كه لكه
ننگى بر دامن جامعه اسلامى هستند، ما دستگير مى‏كنيم اما دستگاه قضايى فورى آنها
را آزاد مى‏كند، با اين شرح چطور انتظار داريد كه بچه‏هاى نيروى انتظامى با دلگرمى
كار كنند؟

 “ح. كاويانى از نيروى انتظامى جنوب”

 پاسدار اسلام: ترديد نيست كه تأمين امنيت شهرها با برادران
نيروى انتظامى است، از اين رو لازم است با مستقر كردن نيروهاى مخصوص در قسمتهاى
مختلف شهرها – بويژه شهرهايى كه زمينه بى‏بند و بارى و ناهنجارى بيشترى دارند –
قاطعانه با عوامل فساد برخورد كنند، دستگاه محترم قضايى كشور نيز به حكم قانون
اساسى و مسؤوليتى كه از جانب مقام معظم رهبرى، به آنها واگذار شده، وظيفه دارد كه
قانون را در مورد آنها اجرا نمايد لكن در نهايت تأسف، گاه مشاهده مى‏شود كه زنان
بدحجاب وقيحانه حتى در دادگاهها حاضر مى‏شوند و شگفت آن كه بسا تذكر لازم هم به
آنها داده نمى‏شود، از اين رو جا دارد از برخورد شايسته جناب آقاى محسنى رياست
محترم دادگاه اختلاس در بانك صادرات، تقدير شود كه بطور قاطع با اين گونه افراد –
در دادگاه ياد شده – برخورد كردند. انتظار مى‏رود رياست محترم قوه قضائيه به اين
شكوائيه و گلايه‏هاى دوستانه انقلابيون توجه كنند و دستور رسيدگى به موارد مذكور
را صادر و بر اجراى آن نظارت فرمايند.

 × × × × × ×

 در برهه‏اى كه دشمن با تمام قوا به تهاجم فرهنگى عليه
انقلاب اسلامى و اسلام، دست يازيده و لبه تيز حمله‏هايش، افكار جوانان اين مرز و
بوم را نشانه رفته است و در داخل كشور دهها روزنامه و مجله با خط مشى ضد انقلاب و
اسلام منتشر مى‏شوند، چرا مجلات وابسته به نظام و حوزه علميه، كمتر به رسالت عظيم
كنونى خويش واقفند، البته جا دارد از مجله “پاسدار اسلام” به خاطر گامهاى بلندى كه
در اين جهت طى تحولات اخير، برداشته قدردانى شود اما همان هم تا رسيدن به قله
انجام وظيفه، راهى بس طولانى در پيش رو دارد و بايد با برنامه‏ريزى حساب شده بدان
سمت حركت كند.

 بسيارى از مجله‏هايى كه با بودجه نظام و حوزه علميه قم چاپ
مى‏شوند و انتظار مى‏رود كه نسل حاضر را از نظر فرهنگ اسلامى آن‏چنان تغذيه نمايند
كه ديگر جايى براى ورود فرهنگ پوچ غرب نماند، متأسفانه مى‏بينيم كه كيفيت و محتواى
مطالب را به پيروى از ساير مجله‏هاى موجود در بازار، طرح‏ريزى مى‏نمايند و گاه انسان
متحير مى‏شود كه كجاى اين مجله‏ها، فرهنگ اسلامى جامعه را ارتقا مى‏دهد؛ به عنوان
مثال مجله‏هايى كه براى قشر زنان تهيه مى‏شوند، از ميان انبوه صفحه‏هاى گزارشى،
مقالات طويل و… صفحات محدودى را به آموزش فرهنگ اسلامى، اختصاص مى‏دهند. اين كه
زنان در صدر اسلام چه كارهايى انجام مى‏داده‏اند – گرچه دانستنش بهتر از ندانستن
آن است – ولى براى انبوه زنانى كه در كمترين اصول اخلاقى و دينى خويش مشكلات
فراوان و مهمى دارند، چه دردى را دوا مى‏كند؟

 يا مجله‏هايى كه براى كودكان و نوجوانان منتشر مى‏شوند، جز
تعداد محدودى از صفحه‏ها، كه آن هم با پيام مستقيم و به دور از لطايف هنرى، چند
حديث را نقل و ترجمه مى‏كنند، چه بار فرهنگى را برمى‏دارند و به چه ميزان آنان را
با فرهنگ غنى اسلامى آشنا مى‏كنند؟ برخى از مجله‏هايى كه به معرفى و نقد كتابها
مى‏پردازند، اولاً: عمدةً نقد و معرفى‏شان متوجه منابع دست دوم و غير مهم است
ثانياً: به جاى آن كه ذهن جوانان و تحصيل كردگان را در مقابل كتابهاى ضاله موجود
در بازار – كه با تيراژ بالا چاپ و توزيع مى‏شوند – روشن كنند، به نقد و بررسى
كتابهاى خطى و شبه خطى سده‏هاى پيشين مى‏پردازند كه چه بسا بسيارى از مطالب آنان
اكنون از طرف عالمان اسلامى مردود اعلام شده است و سخن تازه‏اى ندارند و فقط براى
تعدادى انگشت شمار قابل استفاده‏اند، اين كه فلان نويسنده “مسؤوليت” را “مسئوليت”
نوشته يا “مى‏نمايد” را “مينمايد” و امثال آن، چه مشكلى از مشكلات فرهنگى
نسل جوان و جامعه امروز ايران را حل مى‏كند؟!

 يا نشريه ديگرى كه مدعى تبيين معضلات فقهى نظام است، صد
صفحه از شماره اخير خود را به معرفى فهرست كتب خطى فلان كتابخانه اختصاص داده، كه
فقط قابل استفاده مراجعين همان كتابخانه است! آيا صرف بيت المال در چنين
زمينه‏هايى مجوز شرعى دارد؟ آيا بهتر نيست لااقل مسؤولان حوزه علميه، شورايى از
سردبيران تمام اين مجله‏ها تشكيل دهند، تا با سياستگذارى هماهنگ فرهنگى، هر
مجله‏اى به فراخور هدف و مخاطبين خود، در ترويج فرهنگ اسلامى بكوشد.”قم، زينب
سادات طباطبايى”

 شك نيست كه امر به معروف و نهى از منكر از فروع دين و يكى
از اصول مسلم قانون اساسى جمهورى اسلامى است، كه بارها علما و بزرگان دين مخصوصاً
مقام معظم رهبرى بر آن تأكيد كرده‏اند و سمينارها درباره آن تشكيل شده و
دستورالعملهايى نيز صادر گرديده، اما عملاً مردم اجراى آن را از دولت انتظار دارند
و دولتيان از مردم! در حالى كه هر دو در اين امر مهم سهيم‏اند؛ مثلاً چه مانعى
دارد كه در خيابانها و مراكز عمومى، خانمهاى متدين زنان و دختران جوان را نسبت به
رعايت پوشش اسلامى – با زبان نرم و ملايم – نصيحت كنند و در ادارات كارمندان مواظب
هم باشند و يكديگر را ارشاد كنند و… مطمئن باشيد اگر اين فرهنگ عملى شود، نه از
بدحجابى و بى‏حجابى اثرى خواهيد ديد و نه هم شاهد اختلاسهايى از قبيل 123 ميليارد
تومانى اخير خواهيم بود. اگر امر به معروف و نهى از منكر هيچ اثرى نداشته باشد،
لااقل کام گناهكار را تلخ خواهد كرد.” بابلسر، رضا جلالى”

ماجرای جنگ بدر

 درسهايى از تاريخ تحليلى اسلام- مسلسل 66

 
حوادث سال دوم هجرت – 12

 
قسمت هفتم

حجةالاسلام والمسلمين رسولى
محلاتى

 ×
جرقه جنگ

 به گفته ابن هشام حادثه‏اى كه در اين ميان به روشن شدن آتش
جنگ كمك كرد اين بود كه شخصى به نام “اسود بن عبدالاسد مخزومى” از ميان لشكر قريش
بيرون آمد و همين كه چشمش به حوض آبى كه در دست مسلمانان بود – و از آب چاههاى بدر
يا آب بارانى كه آن شب آمده بود پر كرده بودند – افتاد رو به نزديكان خود كرده،
گفت:

 هم اكنون با خدا عهد مى‏كنم كه به كنار اين حوض بروم و از
آن بنوشم يا آن را ويران سازم و يا در كنار آن كشته شوم و تا يكى از اين سه كار را
نكنم باز نخواهم گشت.

 اين را گفت و سوار بر اسب خود شده پيش آمد، حمزة بن
عبدالمطلب، عموى پيغمبر، جلو رفت و شمشيرى حواله او كرد كه پايش را از وسط ساق قطع
نمود و با همان حال مى‏خواست خود را به حوض آب برساند كه حمزه ضربت ديگرى بر او زد
و به زندگى‏اش خاتمه داد.

 اين جريان و مشاهده خون و منظره كشته شدن اسود، بيشتر
مشركين را تحريك كرد و آماده جنگ شدند و طرفداران جنگ بر صلح‏طلبان فزونى يافتند.

 ×
كشته شدن عتبه، شيبه و وليد

 با كشته شدن اسود مخزومى، عتبه و برادرش شيبه و پسرش وليد،
لباس جنگ پوشيده به ميدان آمدند و مبارز طلبيدند. علت اين كه عتبه، به جنگ پيشقدم
شد بيشتر همان سرزنشهاى ابوجهل بود كه او را مردى ترسو و بزدل خوانده بود و عتبه
براى تلافى اين سخن، جلوتر از ديگران به معركه آمد. از سوى لشكر مسلمانان سه تن از
انصار مدينه به نامهاى : عَوْف و مَعُوّذ، فرزندان حارث و عبدالله بن رواحه به جنگ
آنها آمدند، اما عُتبه وقتى آنها را شناخت با تحقير گفت: ما را به شما احتياجى
نيست كسانى كه همشأن ما هستند بايد به جنگ ما بيايند و در نقلى است كه يكى از آنها
فرياد زد: اى محمد! افرادى را از خويشان مابه جنگ ما بفرست، رسول خدا فرمود: اى
عبيدة بن حارث، اى حمزه و اى علىّ برخيزيد.

 اين سه شخصيت بزرگوار كه از نزديكان رسول خدا1 نيز بودند
به جنگ آنها رفتند و چون عتبه آنها را شناخت با غرور گفت: آرى شما همشأن ما هستيد
و سپس حمله از هر دو طرف شروع شد.

 ابن هشام گويد:

 عتبه با عبيده درآويخت و حمزه به جنگ شيبه رفت و على به
سوى وليد حمله كرد، حمزه و على‏عليه السلام به حريفان خود مهلت نداده و هر دو را
از پاى درآوردند اما عتبه با عبيده هنوز مشغول جنگ و ستيز بودند كه حمزه و على‏عليه
السلام به كمك او آمدند و عتبه را از پاى درآوردند و سپس عبيده را كه سخت مجروح
شده بود با خود برداشته پيش پيغمبر آوردند، عبيده كه چشمش به پيغمبر افتاد پرسيد:

 اى رسول خدا! آيا من شهيد نيستم؟

 فرمود: چرا.

 اين بود ترجمه آنچه ابن هشام نقل كرده و ديگر محدثان و
مورخان اهل سنت نيز از او روايت كرده‏اند. ولى در روايت طبرسى در مجمع البيان، و
ابن شهر آشوب در مناقب، و قمى در تفسيرش، اين گونه است كه على‏عليه السلام به سرعت
وليد را از پاى درآورد ولى حمزه با شيبه سخت گلاويز شده بودند در اين وقت مسلمانان
فرياد زدند:

 “يا عَلىّ أَما تَرى الْكَلبَ قَد نَهَزَ عَمَّك؟ اى على! آيا
نمى‏بينى چگونه اين سگ به سوى عمويت حمله آورده است؟”

 على‏عليه السلام به شيبة حمله كرد ولى از آن جا كه جناب
حمزه قدّ رسايى داشت و سرش بلندتر از شيبه بود، على‏عليه السلام به حمزه فرمود:

 “يا عَمّ طُأطِئ رأسَكَ؛ عموجان سرت را پايين بياور.”

 حمزه سر خود را پايين آورد و على‏عليه السلام شمشيرى حواله
سر شيبه كرد كه نصف سر او را پراند و او را نيز به قتل رسانيد، سپس به اتفاق حمزه
به كمك عبيده آمدند و عتبه را از پاى درآوردند.

 و در روايت شيخ مفيد در “ارشاد” و سيد بن طاوس در “سعد
السعود” و برخى ديگر از روايتها آمده كه عبيده به جنگ شيبه رفت و حمزه با عتبه
درآويخت، حمزه و على‏عليه السلام عتبه را كشتند و سپس به سراغ شيبه، كه با عبيدة
بن حارث مى‏جنگيد، آمده و او را نيز از پاى درآوردند.

 به هر ترتيب، از روى هم رفته روايات استفاده مى‏شود كه
على‏عليه السلام در قتل هر سه آنها شركت داشت، چنانچه از اشعارى نيز كه از هند –
همسر ابوسفيان – و دختر عتبه نقل شده اين مطلب استفاده مى‏شود كه گفته است:

 ما
كان لى عن عتبة من صبر

ابى، و عمّى و شقيق صدرى

 اخى
الذى كان كضوء بدر

بهم كسرتَ يا علىّ ظَهرى2

 و سيد حِميرى‏رحمه الله نيز در مدح اميرالمؤمنين گويد:

 و له
ببدر وقعةٌ مشهورة

كانت على اهل الشقاء دماراً

 فاذاق شيبة والوليد منية

اذا صبحاه جحفلاً جرّاراً

 و
اذاق عتبة مثلها اهوى لها

عَضَباً صقيلاً مُرهفاً بتّاراً3

 و از اين رو نيز صحت نامه‏هايى كه اميرالمؤمنين‏عليه
السلام به معاويه نوشته است معلوم مى‏شود و تهافتى در آنها وجود ندارد، كه در يك
جا مى‏نويسد:

 “… وَ عِنْدى السَّيْفُ الَّذى اَعْضَضْتُهُ بِجَدِّكَ وَ خالِكَ
وَ اخيكَ فَى مَقامٍ واحِدٍ…؛4 و در نزد من است همان شمشيرى كه بر پيكر جدّ و
دايى و برادرت يكجا و در يك حمله كوبيدم.”

 و در جاى ديگر آمده كه به او نوشت:

 “فَأَنَا اَبُوالْحَسَنِ حَقّاً قاتِلُ جَدِّكَ عُتْبَةَ وَ
عَمِّكَ شَيْبةً، وَ خالِكَ الْوَليدَ، وَ اَخيكَ الْحَنْظَلَةَ، الَّذينَ سَفَكَ
اللَّهُ دِماءَهُمْ عَلى يَدى فى يَوْمِ بَدْرٍ، وَ ذلِكَ السَّيْفُ مَعى، وَ
بِذلِكَ الْقَلْبُ ألْقى عَدُوّى؛5 من بحق، همان ابوالحسن، قاتل جدّت عتبه و عمويت
شيبه، و دائيت وليد، و برادرت حنظله هستم، آنها كه خداوند خونشان را به دست من در
جنگ بدر ريخت، و همان شمشير با من است، و با همان دل به ديدار دشمنم مى‏روم!”

 و به هر صورت، اهل تاريخ و حديث و تفسير – از شيعه و سنّى
– از ابوذر غفارى و ابن عباس و ديگران روايت كرده‏اند كه آيه شريفه “هذانِ
خَصْمانِ اخْتَصَمُوا فى رَبِّهم” در سوره مباركه حج6 درباره اينان نازل گرديد، و
براى توضيح بيشتر مى‏گوييم:

 خداى تعالى در سوره مباركه حج درباره مردمان با ايمان و
ديگرانى كه به خداى تعالى ايمان نداشته و يا مشرك هستند فرموده است كه خداوند در
روز قيامت ميان آنها جدايى خواهد انداخت… و به دنبال آن فرمايد:

 “هذانِ خَصْمانِ اخْتَصَمُوا فى رَبِّهم…؛ اينان دو گروه متخاصم
هستند كه درباره پروردگارشان به مخاصمه و جدال پرداختند… .”

 و سپس جايگاه كافران و مؤمنان را به دنبال آن به تفصيل
بيان فرمايد… .

 و درباره گروه مؤمنان فرمايد:

 “اِنَّ اللَّهَ يُدْخِلُ الَّذينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا
الصَّالِحاتِ جَنَّاتٍ تَجْرى مِن تَحْتِهَا الأنْهارُ يُحِلُّونَ فيها مِنْ
أَساوِرَ مِنْ ذَهَبٍ وَ لُؤلُؤاً وَ لِباسُهُم فيها حَريرٌ، وَ هُدُوا إِلىَ
الطّيِبِ مِنَ الْقَوْلِ وَ هُدُوا اِلى صِراطِ الْحَميد؛7 براستى كه خداوند كسانى
را كه ايمان آورده و كارهاى شايسته انجام داده‏اند در باغهايى از بهشت وارد كند كه
از زير درختانش نهرها جارى است و با دستبندهايى از طلا و مرواريد زينت مى‏شوند و
لباسهاشان در آن جا از حرير است. و به سوى سخنان پاكيزه هدايت مى‏شوند و به راه
خداوند شايسته ستايش هدايت مى‏گردند.” كه در كتاب تفسير “درّالمنثور” از صحيح بخارى
و مسلم و ترمذى و ابن ماجه و ابى‏منذر و ابى‏حاتم و ابن مردويه و بيهقى و ديگران
نقل كرده كه از ابى‏ذر غفارى روايت كرده‏اند كه وى سوگند ياد كرده كه اين آيات
درباره على‏عليه السلام و حمزه و
عبيده، و دشمنانشان عتبه و شيبه و وليد نازل شده است.

 و نيز در كتاب “الصواعق المحرقة” و “مناقب خوارزمى” و “كتاب
الكفاية” خطيب آمده كه اين آيه شريفه نيز درباره على‏عليه السلام و حمزه و عبيدة
بن حارث، و يا درباره على‏عليه السلام به تنهايى نازل شده كه خداى تعالى در سوره
احزاب فرمايد:

 “مِنَ الْمُؤْمِنينَ رِجالٌ صَدَقُوا ما عاهَدوا اللَّهَ عَلَيْهِ
فَمِنْهُمْ مَنْ قَضى نُحْبَهُ وَ مِنْهُمْ مَنْ يَنْتَظِرُ وَ ما بَدَّلوا
تَبْديلاً؛8 در ميان مؤمنان مردانى هستند كه بر عهدى كه با خدا بسته‏اند صادقانه
ايستاده‏اند، بعضى پيمان خود را به آخر بردند (و در راه او شربت شهادت نوشيدند) و
برخى ديگر در انتظارند و هيچ گاه تزلزل و تغييرى در عهد خود نداشتند.”

 ×
باز هم درباره عريش ساختگى

 پيش از اين، حديث عريش و بى‏اعتبارى آن را از نظر روايت و
درايت خوانديد، و به دنبال آن پاره‏اى از حديثهاى جعلى ديگر و اجتهادها و اعمال
سليقه‏ها و نظرهاى متفرّع بر آن را نيز با اشكالها و ايرادهاى آن خوانديد، و اينك
باز هم بخوانيد كه به دنبال اين حديث چه حديثهاى ديگرى از ميان عريش خيالى درآورده
و رواج داده‏اند.

 اينان گفته‏اند:

 اين كه ابوبكر با رسول خدا در عريش بود خود يك خصوصيت و
امتيازى بود براى ابوبكر، چنانچه در داستان هجرت نيز با آن حضرت در غار بود.

 سپس گفته‏اند:

 همين كه مى‏خواست جنگ شروع شود رسول خداصلى الله عليه وآله
وسلم سخت به دعا و تضرع و زارى پرداخته و پيوسته مى‏گفت:

 “اللهم انّك ان تهلك هذه العصابة لاتعبد بعدها فى الارض؛ خدايا اگر
اين گروه نابود شوند ديگر در زمين پرستش نخواهى شد!”

 و گاه نيز خدا را مخاطب قرار داده با صداى بلند مى‏گفت:

 “اللهم انجزلى ما وعدتنى، اللهم نصرك؛ خدايا وعده‏اى را كه به من
داده‏اى وفا كن، خدايا ياريت را برسان!

 و چنان دستها را به دعا بلند كرده بود كه ردا از دوش آن
حضرت افتاد، و ابوبكر از پشت سر رداى آن حضرت را گرفته بر دوش او انداخته، و آن
حضرت را دلدارى داده مى‏گفت:

 “بعض منا شدتك ربّك فانّه سينجزلك ما وعدك”!

 و خود آنها اين عبارت را چنين معنا كرده‏اند كه:

 “اى رسول خدا اين قدر خودت را به تعب و رنج مينداز كه خدا تو را
يارى خواهد كرد و به وعده‏اش وفا مى‏كند.”9

 اكنون ما مى‏گوييم: امّا درباره دعاى رسول خداصلى الله
عليه وآله وسلم بعداً ما به تفصيل سخن خواهيم گفت، و اين گونه دعاها اختصاصى بدين
جا نداشته، و اما درباره دنباله حديث، صرف نظر از اين كه داستان عريش را ما
نتوانستيم بپذيريم، زيرا اولاً: مخالف بود با روايات ديگرى كه مى‏گويد: رسول
خداصلى الله عليه وآله وسلم در همه جنگها پيشاپيش سربازان خود مى‏جنگيد و چنان
نبود كه مسلمانان را در دهان دشمنان اسلام و رودر روى مشركان و بى‏دينان قرار دهد
و خود در زير سايبان و در جاى امنى به استراحت بپردازد!

 و از اين رو در جاى ديگر نقل كرده‏اند كه:

 “و قد قاتل بنفسه الكريمة قتالاً شديداً و كذلك ابوبكر الصديق كانا
فى العريش يجاهدان بالدعاء و التضرّع ثمّ نزلا فحرضاً و حثّا على القتال، و قاتلا
بالابدان جمعاً بين المقامين الشريفين؛10 يعنى آن حضرت به نفس شريف خود نيز كارزار
سختى كرد و همچنين ابوبكر صديق كه تا در عريش بودند به دعا و تضرع، كارزار
مى‏كردند، سپس از عريش فرود آمده و مردم را بر كارزار تشويق مى‏كردند، و با بدنهاى
خود كارزار مى‏كردند تا هر دو مقام را درك كرده باشند.”

 تازه معلوم نيست اين عبارتهاى متن يك حديث است و يا اظهار
نظر راوى و مورّخ، كه ظاهر دوّمى است، و گذشته، تهافت ميان اينها بخوبى روشن است و
معلوم مى‏شود كه براى دفع آن اشكال دست به نقل ديگرى زده‏اند.

 ثانياً: در صحراى بدر و در جايى كه از چوب و خرما و
درختهاى ديگر، اثرى نبود ساختن چنين عريش و سايبانى – بدون پيش بينى قبلى و به صرف
پيشنهاد يكى از لشكريان – آن هم در آن فاصله اندك زمانى متصور نيست…

 از اينها كه بگذريم: براستى ما نفهميديم – صرف نظر از اين
اشكالها – اگر هم فرضاً چنين عريشى براى آن حضرت ساخته بودند، آيا رفتن در كنار آن
حضرت و غنودن در زير سايبان و آسايش در پناهگاه، در پيشگاه خداى تعالى مهمتر و از
نظر فضيلت برتر است، يا شمشير در دست گرفتن و به ميدان جنگ رفتن و سركردگان جنگ و
پهلوانانى همچون عتبة و شيبة و وليد و حنظله و ديگران را از پاى درآوردن و به خاك
هلاك افكندن؟

 مگر اين كه بگوييم آيه شريفه:

 “فضّل اللّه المجاهدين على القاعدين اجراً عظيماً”. در اين جا
تخصيص خورده.

 مقايسه كردن اين جا به داستان غار هم مقايسه بى‏جايى است.
چون بودن در غار هم – بخصوص با آن وضعى كه در قرآن كريم ذكر شده – نمى‏تواند
فضيلتى به حساب آيد! و صِرف مصاحبت با رسول خداصلى الله عليه وآله وسلم در جايى
اگرچه سالها نيز به طول بينجامد موجب فضيلت براى كسى نخواهد بود، و شاهد آن در
قرآن كريم نيز آمده است…!

 از اين گذشته ما نتوانستيم باور كنيم كه رسول خداصلى الله
عليه وآله وسلم كه بر طبق خبر غيبى و اطلاع از اين كه سرنوشت اين مسير و حركت به
جنگ منجرّ خواهد شد – چنانچه پيش از اين مذكور شد – در عريش، ردا بر دوش داشته
باشد و لباس جنگ و زره بر تن نكرده باشد – (همان گونه كه در جنگ احد به جاى يك زره
دو زره بر تن داشت – . تا در هنگام دعا و تضرّع، ردا از دوش آن حضرت بيفتد. شايد
هم ما دير باور باشيم كه نمى‏توانيم به زودى اين سخنان را باور كنيم؟!

 ثالثاً: خود سازنده و پردازنده اين حديث شايد به معنا و
لازمه آن توجه نداشته، زيرا معناى اين حديث اين است كه رسول خداصلى الله عليه وآله
وسلم سخت مضطرب و نگران انجام وعده الهى بوده ولى ابوبكر دلگرم و آرام و مطمئن به
انجام وعده الهى، بطورى كه رسول‏خداصلى الله عليه وآله وسلم را دلدارى مى‏داده و
به انجام آن دلگرم مى‏ساخته، و اين همانند آن حديث مجعول ديگرى است كه در داستان
بعثت رسول خداصلى الله عليه وآله وسلم و گفتار خديجه نقل كرديم كه گفته‏اند:

 رسول خداصلى الله عليه وآله وسلم پس از ماجراى بعثت هنگامى
كه از غار حرا به خانه آمد سخت نگران و مضطرب بود، و از روى اضطراب و نگرانى به
خديجه گفت:

 “لقد خشيت على نفسى؛ من بر خويشتن بيمناكم!”

 و خديجه آن حضرت را دلدارى داده گفت:

 “كلاّ و الله لايخزيك الله أبداً، انّك لتصل الرحم و تقرى الضيف و
تحمل الكلّ و تكسب المعدوم و تعين على نوائب الحق…؛ هرگز به خدا سوگند كه خداوند
تو را خوار نخواهد كرد، زيرا تو صله رحم دارى و مهمان‏نوازى مى‏كنى و سختيها را
تحمل كرده و ناداران را دارا مى‏كنى و بر پيشآمدهاى حق كمك مى‏كنى!”

 و سپس آن حضرت را برداشته و نزد پسر عمويش “ورقة بن نوفل”
برد… كه ما در آن جا نيز گفتيم: چگونه ممكن است رسول‏خداصلى الله عليه وآله وسلم
جبرئيل را نشناخته و از اين كه او فرشته وحى باشد ترديد داشته و بر جان خود بيمناك
بوده؟ و خديجه ترديد آن حضرت را رفع كرده و دلدارى داده و شك و ترديد آن حضرت را
برطرف كرده باشد…11

 در اين جا نيز چگونه مى‏توان پذيرفت كه رسول خداصلى الله
عليه وآله وسلم نگران و مضطرب با فرياد و استغاثه و از روى ترس، طلب نصرت و انجام
وعده الهى را مى‏خواهد و ابوبكر با دلى آرام و مطمئن آن حضرت را دلدارى مى‏دهد و
به انجام وعده الهى دلگرم مى‏سازد؟! و مطلب آنقدر شور بوده كه آشپزها را هم به
توجيه واداشته، چون “سهيلى” در ذيل اين حديث از شخصى به نام “قاسم بن ثابت” نقل
كرده، كه حضرت صديق (يعنى ابوبكر) اين سخن را از باب اشفاق و دلسوزى گفته است، چون
جناب ايشان‏رضى الله عنه رقيق القلب و سخت دلسوز رسول خداصلى الله عليه وآله وسلم
بود… .

 و از استاد خود “ابوبكر بن عربى” نقل كرده كه گفته است:
اين جا رسول خداصلى الله عليه وآله وسلم در مقام خوف بوده و ابوبكر در مقام رجا و
در جايگاه آن چنانى، مقام خوف كاملتر از مقام رجا است، زيرا خداى تعالى هرچه
بخواهد مى‏كند، و رسول خداصلى الله عليه وآله وسلم ترس آن را داشت كه خداى تعالى
نخواهد او را از آن پس عبادت كنند، پس خوف آن حضرت در اين جا عبادت بود…12

 كه بهتر است بگوييم اين آقايان شعرى گفته‏اند و در
قافيه‏اش گير كرده‏اند و به دنبال آن مجبور به اين توجيهات نابجا و محمل تراشيهاى
بى جا گرديده‏اند، والله العالم.

 و اين توجيه را هم بد نيست بخوانيد كه ابن كثير پس از نقل
اين توجيهات گفته است:

 “و اما قول بعض الصوفية: انّ هذا المقام فى مقابلة ما كان يوم
الغار؟ فهو قول مردود على قائله، اذ لم يتذكر هذا القائل عور ما قال و لا لازمه و
لا ما يترتّب عليه واللّه اعلم؛ و اما گفتار برخى از صوفيه كه گفته‏اند: اين
دلگرمى اين جا به جاى آن ترس داستان غار!13 اين سخن مردودى است كه به گوينده‏اش
باز مى‏گردد؟ زيرا اين گوينده كجى معناى سخن خود را نفهميده و لازمه آن را متذكر
نشده و ندانسته است كه چه چيزهايى بر اين گفتار مترتب مى‏شود….”

 نگارنده گويد: شايد گوينده اين سخن – يعنى برخى از صوفيه –
قصد شوخى و طنز داشته نه اين كه بطور جدّى گفته باشد!

 رابعاً: اين حضرات، دعا و تضرّع و ابتهال رسول خداصلى الله
عليه وآله وسلم را در جنگ بدر حمل بر خوف و ترس آن حضرت كرده، و به دنبال آن دست
به توجيه زده و محمل تراشى كرده‏اند، در صورتى كه شيوه و سنّت رسول خداصلى الله
عليه وآله وسلم و همه پيمبران و مردان الهى و ائمه دين‏عليهم السلام در همه كارها
و همه پيشامدها – چه جزيى و چه كلّى – دعا و تضرع به درگاه خداى تعالى بوده، و
بلكه در هر شبانه روز ساعاتى از وقت خود را به دعا و تضرع مى‏گذرانده و از خداى
خود توفيق در انجام وظايف، و درخواست استجابت دعا و انجام وعده‏هاى الهى را
مى‏خواسته‏اند تا آن جا كه آن را جزو برنامه‏هاى زندگى و وظايف عملى خود
مى‏دانستند، و در برخورد با هر پديده‏اى و براى هر كارى؛ در هنگام سوار شدن بر
مركب، نشستن و برخاستن، خواب و بيدارى، خوردن و آشاميدن، و خلاصه تمام حالات دعا
مى‏كردند. و اساساً در روايتى در سيره عملى آن حضرت در كتاب مناقب ابن شهر
آشوب آمده است:

 “و كان صلى اللّه عليه و آله لايقوم ولايجلّس الاّ على ذكر
اللّه؛14 شيوه رسول خداصلى الله عليه وآله وسلم چنان بود كه هيچ گاه برنمى‏خاست و
نمى‏نشست جز با ذكر خدا.”

 و به تعبير برخى از روايات “سلاح” انبياى الهى دعا و تضرع
بوده، چنانچه مرحوم كلينى‏رحمه الله در اصول كافى به سندش از امام هشتم‏عليه
السلام روايت كرده كه به اصحاب خود مى‏فرمود:

 “عليكم بسلاح الانبياء، فقيل: و ما سلاح الانبياء؟ قال: الدعاء؛15
بر شما باد به سلاح پيمبران، عرض شد: سلاح پيمبران چيست؟ فرمود: دعا.”

 و در حديث ديگرى در تفسير “اوّاه” در آيه شريفه “انّ
ابراهيم لأوّاه حليم” امام باقرعليه السلام فرمود:

 “الاوّاه الدّعاء؛16 اوّاه يعنى پر دعا.”

 و در احوالات اميرالمؤمنين‏عليه السلام نيز اين تعبير از
امام صادق‏عليه السلام روايت شده كه فرمود: “كان اميرالمؤمنين‏عليه السلام رجلاً
دعّاء؛ اميرمؤمنان على‏عليه السلام مردى بسيار دعا كننده بود.”

 و روايات بسيار ديگرى كه درباره اهميّت دعاء و جايگاه آن
در زندگى پيمبران الهى و رسول خداصلى الله عليه وآله وسلم و ائمه دين‏عليهم السلام
رسيده است. ادامه دارد

 پاورقيها:

1 ) عبيدة بن حارث بن عبدالمطلب، عموزاده
رسول خداست.

 2 )
شرح نهج البلاغه ابن ابى الحديد، ج13 ، ص283؛ مناقب ابن شهر آشوب، ج3، ص121.

 3 )
ديوان حِميرى، ص215، مناقب، ج3، ص122.

 4 )
نهج البلاغه، نامه 64.

 5 )
فتوح ابى اعثم كوفى، ج2، ص435.

 6 )
حج (22)، آيه19.

 7 )
همان، آيه 23 و 24.

 8 )
احزاب (33)، آيه 23.

 9 )
ابن كثير، سيرة النبوية، ص412 – 411.

 10 )
همان، ص424 و 425.

 11 )
ر.ك: رسولى محلاتى، تاريخ تحليلى اسلام، ج2، فصل نهم.

 12 )
ابن كثير، سيرة النبوية، ج2، ص412.

 13 )
يعنى اين دلگرمى اينجا ترس آن روز را جبران كرد؟

 14 )
علامه طباطبائى، سنن النبى، ص356.

 15 )
اصول كافى، ج4، ص214.

 16 )
تفسير عياشى، ج2، ص114. 

مسؤوليت معلم

 با فرا رسيدن بهار تحصيل، شكوفه گلهاى اميد مى‏شكفد و
دگرباره ترنم گلواژه‏هاى تعليم و تربيت، از سوى پاكباختگان ايثارگر، گوش جان
تشنگان حقيقت را مى‏نوازد و فرياد عرشيان كه “من تعلّم العلم و عمل به و علّم للّه
دُعِىَ فى ملكوت السمّاوات عظيماً؛1 آن كه براى خشنودى خدا، علم آموزد و به كار
ببندد و به ديگران تعليم دهد، در مقامهاى بلند آسمانها، عظيمش خوانند.” آن سان آتش
شور و شورى در دل زمينيان مى‏افكند كه با پذيرش همه مشكلات به سوى فراگيرى دانش
مى‏شتابند.

 گويى جبرئيل را بر فراز آسمان مى‏بينى كه براى القاى پيام
الهى مى‏آيد و برمى‏خواند:

 “آن كس كه جان و دل مرده‏اى را با دانش و حكمت، زنده كند، به مثابه
آن است كه عالَمى را زنده كرده است.”2

 و بدين سان معلمى، همتراز شغل انبياست و معلم بودن؛ نه
شغلى بسان مشاغل معمولى، كه رسالت و مسؤوليت است. رسالت هدايت و سازندگى نسل امروز
و فردا و مسؤوليت تعليم و تربيت نسلى كه بايد به پيشباز مصلح كل و نجات بخش عالم
بشريت (عج) برود. نسلى كه بايد الگوى نسل سرخورده و سر سپرده نيهيليسم، فاشيسم و
نژادپرستى امروز جهان باشد، نسلى كه رسالت ابلاغ پيام خون شهيدان و مقتداى بى‏بديلشان
را بر دوش دارد. از اين روست كه نهال بازيافت هويت انسان امروز با دستهاى پر از
مهربانى معلم كاشته مى‏شود.

 خانواده‏هايى در ايران اسلامى مى‏زيند كه فرهنگ بيگانه تا
اندرون خانه‏هايشان رخنه كرده و استحاله فرهنگى، ماهيتشان را دگرگون ساخته و به هر
دليل و بهانه‏اى، درِ خانه را به روى فرهنگ انقلاب بسته‏اند و در حصار عناد و لجاج
يا جهل و بى‏خبرى گرفتار آمده‏اند.

 اندوهگنانه بايد گفت، اينان نه اهل مسجد و موعظه‏اند تا از
اصحاب منبر و محراب بياموزند، نه با مطبوعات انقلابى آشنايند تا از اين رهگذر،
فروغ هدايت جويند و نه اهل پيكار و رزمند تا از همقطارانشان، درس ايثار و تقوا
بياموزند، و نه همبزمانشان اهل ديانت و معرفتند تا با رهنمود آنان ره پويند، تنها
روزنه نجاتشان، “مدرسه” است و آواى از جان برخاسته فرهيختگان فرزانه‏اى كه در اين
جبهه سنگر گرفته‏اند.

 چه كس غير از معلم، مى‏تواند با دستهاى مهربانش، بذر هدايت
در قلب اين نوجوانان بنشاند و زمينه‏هاى هدايت قوم اينان را فراهم آورد؟ چه كس جز
معلمى مهربان، بر غفلت و خودفراموشى اين كسان اندوه خواهد برد؟ چه كس جز او، كه
رسالت انبيا را بر دوش دارد، قادر است در اين سد تسخير ناپذير غرب زدگى نفوذ كند و
آتش عشق در اين خرمن شدادى بيفكند و افق ديگرى را به سوى اينان بگشايد؟ اگر زنده
كردن يك نفر، به مثابه حيات دادن به عالَم است، چه كسى جز معلّم و مربّى مى‏تواند
اين دلهاى مرده از بى‏ايمانى و دلبسته به حبابهاى فريبنده را زنده كند؟

 آرى، اينك چشم شهيدان به كلاسهاى درس دوخته شده تا تو
معلّمِ مسؤوليت پذير، چسان از “سلاح” بر زمين افتاده‏شان – كه اكنون در “قلم” تجلى
يافته است – بهره‏مى‏برى و چگونه فرهنگ اسلامى و عفاف و حجاب و حيا را به دختران و
پسران اين مرز و بوم مى‏آموزى تا مايه آرامش خاطر شهيدان گردى. يقين بدان، اگر
چنين كنى، عرشيان در آسمانهاى بالا، از تو به بزرگى ياد خواهند كرد و نيك مردمان،
بر اين انقلابت، غبطه خواهند خورد و درود خواهند فرستاد. والسلام سردبير

 پى‏نويسها:

 1 ) اصول كافى، ج1، ص35.

 2 )
مائده (5)، آيه 32.

امام خمینی ثابت و استوار از آغاز
تا پایان

 مسؤوليت معلم                                                      سردبير

موضع گيرى اهل كتاب                                            آية
الله جوادى آملى

 ماجراى جنگ بدر                                                  حجةالاسلام
والمسلمين رسولى محلاتى

 اندوه جدايى                                                          محمد
رضا مالك

امواج خونين اروند

 حكايت معرفت                                                     غلامرضا
گلى زواره

 ديدگاهها

 بدحجابى بى‏مهار                                                 حجةالاسلام
والمسلمين رهبر

 چشم
و هم چشمى                                               فاطمه
علوى

 استخاره و تفأل                                                   ابوالفضل طريقه‏دار

 فضايل زهراعليها السلام (شعر)

 پاسخ
به نامه‏ها

 گفته‏ها و نوشته‏ها

 جدول

  گزارشهاى علمى – پژوهشى

 نگاهى به رويدادها

رهنمودهای مقام معظم رهبری آیت
الله العظمی خامنه ای

ماهنامه پاسدار اسلام.

 صاحب امتياز: دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم.

 مدير مسؤول: محمد حسن رحيميان.

 دفتر مركزى: قم خيابان شهدا- صندوق پستى 37185/777 – تلفن
742163 – فاكس742162

 شعبه تهران : خيابان انقلاب اسلامى – بين فلسطين و وصال –
تلفن 6468283

 حساب جارى 600/9 بانك ملت قم- شعبه آموزش و پرورش.

 تك شماره 500 ريال – اشتراك ساليانه 6000 ريال.

 چاپ : چاپخانه دفتر تبليغات اسلامى.

 “تذكار “

  افزايش هزينه‏هاى تهيه، چاپ و توزيع، يكى از مشكلات
اساسى همه دست اندركاران مطبوعات است كه بازتابش را مى‏توان در كاهش حجم مطالب و
تيراژ بسيارى از روزنامه‏ها و مجله‏ها مشاهده كرد. بى‏شك اين روند، به زيان انقلاب
اسلامى و فرهنگ عمومى كشور است و بايسته است كه متوليان امور فرهنگى، درصدد
چاره‏جويى اين معضل برآيند.

 ارباب مطبوعات نيز مى‏كوشند تا با اتخاذ شيوه‏هايى از قبيل
افزايش قيمت، پذيرش آگهى‏هاى تبليغاتى، كاهش حجم صفحات تبديل نوع كاغذ و غيره،
معضل ياد شده را مهار كنند، اما در اين ميان نشريه‏هاى اعتقادى – ارزشى؛ بويژه
آنان كه در برابر پذيرش آگهى‏هاى تبليغاتى – تجارتى مقاومت مى‏كنند، از مشكلات
بيشترى برخوردارند.

 دست اندركاران “پاسدار اسلام” با توجه به رسالتى كه بر
عهده خويش احساس مى‏كنند، پيوسته ساعى بوده‏اند تا سر حد امكان از افزايش قيمت
اجتناب كنند و اكنون كه بناچار قيمت مجله را از 40 به 50 تومان افزايش مى‏دهيم، –
گرچه اين مبلغ بسيار كمتر از قيمت تمام شده است – رجاء واثق داريم كه مخاطبان
همراه و همدل عذرمان را مى‏پذيرند. والسلام

 روابط عمومى پاسدار اسلام

 توجه:

 به اطلاع خوانندگان فرزانه مى‏رساند كه سالنامه شماره
سيزدهم مجله پاسدار اسلام، در يك مجلد و با كيفيت مرغوب و با قيمت 650 تومان تقديم
علاقه‏مندان مى‏گردد.

 كتابخانه‏ها، مؤسسات فرهنگى و خوانندگانى كه مايل به تهيه
اين اثر گرانسنگ هستند، مبلغ مذكور را به‏حساب جارى 600 / 9 بانك ملت قم – شعبه
آموزش و پرورش، واريز و فتوكپى آن را به آدرس مجله، ارسال نمايند.

 “روابط عمومى مجله پاسدار اسلام”

مقام معظم رهبرى حضرت آية الله العظمى خامنه‏اى:

امروز دشمن اسلام و مسلمين، دو
خصوصيت دارد كه در طول تاريخ اين دو خصوصيت را نداشته است. يكى اين كه بشدت به
مال، به سياست، به تبليغات، به انواع و اقسام و ابزارهاى اثرگذارى و نفوذ و ضربه
زدن، مجهز است. دشمن اسلام كيست؟ جبهه استكبار، از صهيونيسم تا آمريكا، تا
كمپانيهاى نفتى، تا قلم به مزدهاى روشنفكرهايى كه براى آنها كار مى‏كنند، در
سرتاسر جهان مجهزند. هيچ وقت جبهه مقابل اسلام، اين قدر به همه ابزارها مجهز نبوده
است.

 خصوصيت ديگر اين است كه، همين جبهه مجهز، امروز نسبت به خطرى كه اسلام
براى او دارد و بيدارى اسلامى براى او به وجود مى‏آورد، بشدت حساس است و اين
حساسيت، ناشى از اين است كه مى‏بيند اسلام مى‏تواند از مرز يك توصيه اخلاقى فراتر
برود و در موضع يك فكرى كه يك نظامى را به وجود مى‏آورد، ظاهر بشود.

دشمنان اسلام ديدند كه اسلام
توانست يك انقلاب به وجود بياورد، ديدند كه اسلام توانست يك نظام مستقر و پايدار
به وجود بياورد، ديدند كه اسلام توانست يك ملت را به خودآگاهى برساند، آنها را از
حالت هزيمت روحى، به استقرار و اتكا به نفس و اعتزاز به خود و دين خود تبديل كند و
برساند، ديدند كه اسلام مى‏تواند يك ملت را آنقدر مقتدر و قوى كند، كه همه آن
ابزارهايى كه گفتيم، در مورد اين ملت بى‏اثر و كند بشود.

در دنياى اسلام، هر گروهى كه به
دنبال اصلاح محيط، جامعه و كشور خود مى‏باشد، به اسلام متمسك مى‏شود. قبل از
پيروزى اسلام در ايران، در كشورهاى مختلف، گروههايى كه مى‏خواستند اصلاح‏طلبى را
شعار خود بكنند، به ماركسيسم يا به ناسيوناليسمهاى تند متمسك مى‏شدند، ولى امروز
در كشورهاى اسلامى كه نگاه كنيد، روشنفكران، جوانان، روحانيون، دانشگاهى‏ها و
گروههاى مختلف مردم، اگر داعيه اصلاح داشته باشند، متمسك به اسلام مى‏شوند. اين
توانايى و ظرفيت بالاى اسلام است، اينها را دشمن دارد مى‏بيند، لذا حساس شده است.

بهترين وسيله‏اى كه اين دشمن
دارد، اين است كه بين مسلمين، اختلاف ايجاد كند، بخصوص بين آن بخشهايى كه
مى‏توانند به ديگر مسلمين، الهام‏بخش باشند و ديگران، فاصله ايجاد كند. شما ببينيد
امروز در كشورهاى مختلف اسلامى، چقدر پول، از دلارهاى نفتى و غير آن، خرج مى‏شود،
براى اين كه كتاب بنويسند و عقايد عجيب و غريب را به شيعه نسبت بدهند!

 تقريباً هفده سال بعد از پيروزى انقلاب و نظام
جمهورى اسلامى، تنها ابرقدرت مدعى ابرقدرتى در دنيا، در مصاف سياسى و اقتصادى با
جمهورى اسلامى، وادار به عقب نشينى شد… اين مسأله از چشم تحليلگران استكبار
جهانى پوشيده نيست. اقتدار اسلام خودش را نشان مى‏دهد.(74/5/25)

دولت و مردم

 “آقاى رئيس جمهور و ساير دست اندركاران و دولتمردان در جمهورى
اسلامى بايد بدانند كه ملت شريف ايران بر همه آنان محبت و منت دارند، چرا كه اين
ملت فداكار است كه در اول انقلاب با نثار خون جوانان خود و زحمات طاقت‏فرسا پيروزى
را به دست آورد و همه را از زندان‏ها و تبعيدها و انزواها و اختناق‏ها نجات داد و
حكومت را از ستمگران باز ستاند و به آنان تحويل داد و همين ملت است كه از اول
پيروزى تاكنون در صحنه بوده و… بر همه ماها و شماها حق دارند و همه مى‏بايست دين
خود را به آنان ادا كنيم و در خدمت ملت خصوصاً مستضعفين كه سنگينى اين جمهورى به
دوش آنان بوده و بدون كوچكترين توقعى در خدمت اسلامند، با جان و دل كوشا
باشيم.”(60/7/17)

 “و من كراراً به آقايان عرض كرده‏ام و حالا هم باز تكرار مى‏كنم كه
خدمتگزار باشيد به اين ملتى كه آن دستهاى خيانتكار را قطع كرد و اين امانت را به
شما سپرد. شما الآن امانت بزرگى از دست اين ملت تحويل گرفتيد و مقتضاى امانتدارى
اين است كه آن را بطور شايسته حفظ كنيد و بطور شايسته به نسل آينده و دولتهاى
آينده تحويل بدهيد، و مادامى كه اين طور باشيد ملت پشت شماست و مادامى كه همراه
شما باشد هيچ آسيبى به شما و به كشور نمى‏رسد. يكى از انگيزه‏هايى كه ديكتاتورى
پيش مى‏آورد اين است كه ديكتاتورها مى‏بينند ملت همراهشان نيست، اعمال ديكتاتورى
مى‏كنند. يكى از انگيزه‏هاست البته، انگيزه‏هاى ديگر هم دارد. اگر چنانچه ملتها
همراه دولت باشند، وجهى پيدا نمى‏كند كه ديكتاتورى بكنند با ملت خودشان، مجهز
مى‏شوند براى كسانى كه به آنها حمله مى‏كنند.”(62/6/7)

 “مطلب ديگر اين است – كه خوب شما هم مى‏دانيد – كه مردم اين دولت
را و اين جمهورى را بپا كردند و آن هم، نه همه مردم؛ اين مردم پابرهنه، اين بازارى
و اين متوسّطين و اين محرومين. فشار روى اينها بوده است؛ يعنى، فشار انقلاب روى
دوش اين محرومين بوده. – شما -، اگر در خيابانها، در تظاهراتى كه مردم كردند در
زمان رژيم سابق و بعد از او در اوايل انقلاب، اگر يك كسى بررسى كرده بود، مى‏ديد
كه دربين اينها از آنهايى كه مرفه‏اند چند نفرند و محرومين چقدرند؟ محرومين‏اند كه
اين كار را كردند. بنابراين، دولت شما دولت محرومين است؛ يعنى، بايد براى محرومين
كار بكنيد… .

 آزادى مردم نبايد سلب بشود، دولت بايد نظارت بكند، مثلاً،
در كالاهايى كه مى‏خواهند از خارج بياورند مردم را آزاد بگذارند، آن قدرى را كه
مى‏توانند؛ هم خود دولت بياورد، هم مردم. لكن دولت نظارت كند در اين كه يك
كالاهايى كه برخلاف مصلحت جمهورى اسلامى است، برخلاف شرع است، آنها را نياورند.
اين، نظارت است. همچو نيست كه آزادشان كنيد كه فردا بازارها پر بشود از آن لوكس‏ها
و از آن بساطى كه در سابق بود.”(63/6/4)

 “و اما … چون هفته دولت است يك كلمه هم با آقايان راجع به اين
معنا صحبت كنم. ما بايد در سنجش‏هامان روى هم مطلب را بريزيم و حساب كنيم، يك نقطه
را اگر بخواهيم نظر بكنيم ممكن است اين نقطه ما را به خطا بكشاند، يك نقطه ديگر را
نگاه كنيم باز همين طور، ما بايد عملكرد دولت را روى هم رفته حساب كنيم، ببينيم كه
آيا اين دولت در اين مدتى كه در جنگ بوده است و در محاصره اقتصادى بوده است و
مخالفت همه قوتهاى بزرگ دنيا بوده است. اين دولت موفق بوده است روى هم رفته يا نه؟
بى‏انصافى است كه ما بگوييم موفق نبوده، بى‏انصافى است كه ما بگوييم كه دولت كار
ازش نيامده. خوب! كارهاى بزرگى كرده‏اند.”

 (65/6/8)

 نگاهى به رويدادها

 جهان اسلام‏

نهضت اسلامى كشمير: اطاعت از
فتاواى حضرت آية الله خامنه‏اى واجب است. (74/4/17)

مردم كويت در اعتراض به نمايش يك
فيلم ضد اسلامى دست به تظاهرات زدند.(74/4/18)

مصر دليل دشمنى خود را با سودان،
نظام اسلامى حاكم بر اين كشور خواند. (74/4/19)

متجاوزان صرب در حمله عليه
مسلمانان سربرنيتسا از سلاحهاى شيميايى استفاده كردند. (74/4/20)

امام جماعت يك مسحد پاريس به
شهادت رسيد.

سقوط شهر امن “سربرنيتسا” هزاران
مسلمان را آواره كرد.

صربها 50 زن و كودك را زنده زنده
سوزاندند.

 (74/4/21)

جبهه نجات اسلامى: رژيم كودتايى
الجزاير عامل ترور امام جماعت مسجد پاريس است.(74/4/22)

صهيونيستها چندين مسجد را به
بهانه فعاليتهاى ضد اسرائيلى تعطيل كردند. (74/4/24)

200 مسلمان در جنوب الجزاير به شهادت رسيدند.(74/4/29)

مسجد مسلمانان تركيه در آلمان به
آتش كشيده شد.

سازمان كنفرانس اسلامى، تحريم
تسليحاتى بوسنى را باطل اعلام كرد. (74/5/1)

مسلمانان چچن با انجام تظاهراتى
خواستار خروج نيروهاى روسى از اين جمهورى شدند.(74/5/2)

مازوويتسكى: اشغال “سربرنيتسا” و “ژيا”
توسط صربها با اجازه سازمان ملل صورت گرفته است.

نيروهاى سازمان ملل 1500 غير
نظامى مسلمان را در ژيا تحويل صربها دادند!

صربها با قطع كردن راه كاروان
پناهندگان جنگ زده ژيا حدود 600 مسلمان را با خود به اسارت بردند.

 (74/5/7)

مسلمانان آفريقاى جنوبى پرچم آمريكا
را به آتش كشيدند.

رئيس جمهور بوسنى: انتظار داريم
كشورهاى اسلامى شيوه ايران را در حمايت از بوسنى الگو قرار دهند.(74/5/8)

بى‏نظير بوتو: اسلام عامل آزادى
زنان است.

 (74/5/11)

طى 8 سال اخير 20 هزار مسلمان
كشميرى توسط قواى دولتى هند به شهادت رسيدند.(74/5/12)

شكنجه فلسطينى‏ها در اسرائيل
قانونى شد.

 (74/5/13)

 اخبار داخلى

رئيس كل بانك مركزى: تمامى گشايش
اعتبارهاى ايران در بانك‏هاى معتبر جهانى مورد قبول است.

رئيس جمهور: آنهايى كه اخلال
اقتصادى مى‏كنند دست نشانده آمريكا هستند.

تيم ملى كشتى فرنگى جوانان اميد
جمهورى اسلامى ايران مقام سوم جهان را كسب كرد.

 (74/4/17)

رئيس جمهور: تاريخ يك ملت بدون
اسناد ملى قابل شناسايى دقيق نيست.

شركت سايپا قيمت اتومبيل پرايد را
34 درصد كاهش داد.

200 ميليون سند تاريخى طبقه‏بندى شده در مركز
اسناد ملى ايران نگهدارى مى‏شود.(74/4/18)

مدير كل مبارزه با قاچاق كالا: سر
نخ اصلى شبكه‏هاى قاچاق كالا سرمايه‏دارها هستند.

عضو كميسيون برنامه و بودجه:
درآمدهاى كشور در پنج سال گذشته 80 ميليارد دلار و هزينه‏ها 105 ميليارد دلار بوده
است.(74/4/19)

رهبر انقلاب: روشنفكرى در ايران،
از اول بيمار متولد شد. هنوز هم گريبان روشنفكران ما در قبضه همان بيمارى است.

12 تُن مواد مخدر در خراسان كشف شد.

 (74/4/20)

استفاده كانديداها از پوسترهاى
رنگى در تبليغات انتخاباتى مجلس ممنوع است.

تيم المپياد فيزيك ايران با 5
مدال طلا و نقره، مقام سوم جهان را كسب كرد.

يك دلال مواد پتروشيمى، يك
ميليارد ريال جريمه شد.(74/4/21)

رئيس سازمان بهزيستى كشور: دريافت
گواهى نداشتن ژن معيوب براى ازدواج اجبارى شد.

رهبر انقلاب: محيط اجتماعى بايد
به گونه‏اى باشد كه اهل فساد در هراس و مدافعان ارزشها دلگرم باشند.

به دستور رئيس جمهور 5 قلوهاى تهرانى
صاحب مسكن شدند.(74/4/22)

تيم كشتى آزاد اميد ايران، با
قدرت قهرمان جهان شد. (74/4/24)

رئيس مجلس: هر تفكرى اكثريت مجلس
پنجم را بدست آورد شانس بيشترى در انتخابات رياست جمهورى خواهد داشت.

12 ميليون دلار ارز قاچاق از اعضاى يك باند
كشف شد. (74/4/25)

دانشگاه آزاد به اتهام گرانفروشى
آهن آلات و عرضه خارج از شبكه، 533 ميليون تومان جريمه شد.

نماينده ايران در سازمان ملل،
شوراى امنيت را مسؤول جنايات صربها معرفى كرد.(74/4/26)

مجلس تقاضاى نمايندگان براى تحقيق
و تفحص در مورد عملكرد شهردارى تهران را تصويب كرد.

 (74/4/27)

ايران بين گروههاى مخالف و دولت
تاجيكستان صلح برقرار كرد. (74/4/29)

تيم ايران مقام اول المپياد شيمى
جهان را كسب كرد.

آيت الله مشكينى: دستگاه قضايى
بايد با هر مقامى كه در اختلاس بانك صادرات دست داشته بدون ملاحظه برخورد كند.

محاكمه معاون يك شعبه بانك سپه و
دو عامل سوء استفاده 700 ميليون تومانى آغاز شد.

 (74/4/31)

رهبر انقلاب، محسن رفيقدوست را به
رياست بنياد مستضعفان و جانبازان منصوب كردند. (74/5/1)

دو قاچاقچى ارز 8 ميليارد تومان
جريمه شدند.

وزارت اطلاعات: جلو دخالت دلالان
سابق ارز را در بازار سكه، ماشين و خانه خواهيم گرفت.

 با تصويت هيأت دولت: دستگاههاى دولتى موظف به صرفه‏جويى در مصرف برق
شدند.

اخذ پيمان ارزى براى صادركنندگان
فرش30 درصد كاهش يافت.(74/5/2)

ايران مقام اول رشته هندسه را در
المپياد جهانى رياضى تصاحب كرد.

تيم ملى كشتى آزاد نوجوانان
ايران، نايب قهرمان جهان شد.

مجلس‏طرح‏تشكيل‏كميسيون‏ويژه
بانوان را رد كرد.

نماينده سازمان بازرسى: اشكال
فنى، علت سقوط هواپيماى فوكر بوده است.

رهبر انقلاب: بشر امروز با گرايش
به اسلام، در پى يافتن يك جايگزين براى نظام غربى است.

 ص140
نماينده مجلس خواستار قطعى شدن نرخ گشايش اعتبارات ارزى شدند.(74/5/4)

وزير كشور: فرمانداران در صورت
دخالت در انتخابات، بركنار مى‏شوند. (74/5/7)

برنده مدال طلاى المپياد جهانى
شيمى: حضور جوانان در عرصه رقابتهاى علمى، بهترين راه مقابله با تهاجم فرهنگى است.

رئيس مجلس: تا انقلاب زنده است،
تهديد عليه ما وجود دارد.

سازمان بين‏المللى انرژى اتمى:
مواد هسته‏اى هيچ‏گاه به ايران وارد نشده است.(74/5/8)

رئيس بانك مركزى: نرخ ارز تا
پايان امسال كاهش نخواهد يافت.

نوجوانان فرنگى‏كار ايران در
مجارستان بر سكوى سوم جهان ايستادند.

فرمانده كل سپاه: شهيد باكرى از
تئوريسين‏ها و نظريه پردازان جنگ بود.

تيم ملى وزنه‏بردارى جانبازان و
معلولين جمهورى اسلامى ايران، قهرمان جهان شد.

آيت الله جوادى آملى: جهاد اكبر
ما، پيروى از ولايت و رهبرى است.(74/5/9)

 ص‏رئيس جمهور: پيروزى‏هاى علمى جوانان، آغاز حضور پايدار
ايران در جايگاه علمى و فنى جهان است.

رئيس جمهورى: نشان درجه 2 تعليم و
تربيت را به دكتر حداد عادل اعطا كرد.

دكتر نوربخش: 5 ميليارد دلار از
بدهيها در سال 73 پرداخت شد.(74/5/10)

مقام معظم رهبرى 30 ميليون ريال
به مسلمانان مظلوم بوسنى كمك كردند.(74/5/11)

صاحبان 197 شركت، انبار، سردخانه
و واردكننده كالا به اتهام گرانفروشى و احتكار تحويل دادگاه شدند.(74/5/14)

وزير امور خارجه: رهنمودهاى مقام
معظم رهبرى ملاك سياست خارجى است.

بودجه سال جارى آموزش و پرورش به
3 هزار و 712 ميليارد ريال افزايش يافت.

ميزان جريمه گرانفروشان و متخلفان
صنفى استان تهران به مرز 70 ميليارد ريال رسيد.(74/5/15)

 اخبار خارجى

عزيز نسين مُرد.(74/4/17)

وزير خارجه رژيم صهيونيستى به
داشتن بمب اتمى اعتراف كرد.(74/4/18)

واشنگتن جاسوس دستگير شده
آمريكايى در چين را يك عضو حقوق بشر معرفى كرد.

دولت افغانستان طرح صلح پيشنهادى
عربستان را رد كرد.(74/4/19)

حكم اخراج دانش آموزان محجبه از
مدارس فرانسه لغو شد.

خدام: غرب، سوريه را براى تسليم
شدن در برابر اسرائيل تحت فشار قرار داده است.(74/4/20)

ربانى: مراجعه به آراء مردم،
يگانه راه حل بحران افغانستان است.

پارلمان روسيه با بركنارى “يلتسين”
مخالفت كرد.

 (74/4/22)

وال استريت ژورنال: قرارداد نفتى
ايران و فرانسه نشانه شكست تحريم آمريكاست.

رامين:بادردست‏داشتن‏جولان‏به‏صلح‏نخواهيم‏رسيد.

يكى از رهبران برجسته كشمير
خواستار ميانجيگرى ايران بين هند و پاكستان شد.(74/4/24)

معاون‏وزيردفاع اسرائيل خودكشى
كرد. (74/4/25)

صدام 2 جاسوس آمريكايى را آزاد
كرد.

“ژيا” سقوط كرد.

وزير دفاع عراق بركنار شد.(74/4/28)

سازمان پزشكان بدون مرز: صربها در
سربرنيتسا مسلمانان را هزار هزار قتل عام مى‏كنند.(74/4/29)

روسيه با تشديد تحريم كوبا از سوى
آمريكا مخالفت كرد.

روزنامه‏هاى پر تيراژ آمريكايى و
اروپايى: قرارداد نفتى تهران – پاريس بى‏اعتبارى تحريم آمريكا عليه ايران را ثابت
كرد.(74/4/31)

پكن،كاخ‏سفيدراازمداخله‏درامورچين‏برحذرداشت.

صدها دانشجو در سئول عليه تبرئه
دو رئيس جمهورى سابق دست به تظاهرات زدند.(74/5/1)

سفير يونان در تهران: اتحاديه
اروپا قبول دارد كه فتواى قتل سلمان رشدى را نمى‏توان لغو كرد.

آمريكا تلاش براى متحد كردن
كشورهاى جهان در تحريم اقتصادى ايران را منكر شد!(74/5/2)

مسكو پيمان دفاعى با كره شمالى را
بطور يكجانبه لغو كرد.(74/5/3)

سازمان‏ملل‏شهربى‏دفاع”ژيا”رابه‏صربهاتسليم
كرد.

يك مقام روسى: با ساخت نيروگاه
اتمى بوشهر، حيثيت روسيه محفوظ خواهد ماند.(74/5/4)

ويتنام به عضويت اتحاديه آ. سه.
آن. درآمد.

 (74/5/7)

مشاور ال گور )معاون كلينتون(
خودكشى كرد.

 (74/5/8)

يونيسف: ايران قهرمان حل مسايل و
مشكلات كودكان و زنان است.

دودايف قرارداد نظامى روسيه و چچن
را رد كرد.

 (74/5/9)

با انجام اصلاحاتى در قانون
اساسى، اختيارات رئيس جمهورى فرانسه افزايش يافت.

باكو: مسكو در مذاكرات صلح
قره‏باغ كارشكنى مى‏كند.

مسكو: توافقنامه نظامى كه با
مذاكره كنندگان چچن به امضا رسيد على رغم رد آن از سوى جوهر دودايف پابرجاست.(74/5/10)

يمن و جيبوتى براى نظارت بر تنگه
باب المندب به توافق رسيدند.

فرمانده ارتش بوسنى: صربها براى
كشتار غيرنظاميان، لباس سربازان سازمان ملل را بر تن مى‏كنند.

نخست وزير رژيم صهيونيستى: ايران
بزرگترين خطر براى اسرائيل است.(74/5/11)

پطروس غالى: مسبب كشتار مسلمانان
در بوسنى قدرتهاى بزرگ هستند، از سازمان ملل هيچ كارى ساخته نيست.

فهد، كابينه عربستان را منحل كرد.(74/5/12)

هند قرار داد 2/9 ميليارد دلارى
خود با آمريكا را لغو كرد.

مالزى پنجاهمين سالگرد تأسيس
سازمان ملل را روز عزا اعلام كرد.

فرانسه قصد دارد مستقل از آمريكا
و ناتو عمل كند. (74/5/14)

وزير اطلاعات مالزى: هرگز اجازه
نمى‏دهيم استفاده از ماهواره آزاد اعلام شود.(74/5/15)

 گزارشهاى علمى – پژوهشى

 مصرف انسولين براى بيماران ديابتى

 شركت كنندگان در كنفرانس بين المللى در مورد راههاى مداواى
بيمارى ديابت كه اخيراً در كپنهاك برگزار شد اعلام كردندكه‏تزريق انسولين براى همه
مبتلايان به ديابت مفيد است.

 تاكنون اعتقاد عموم پزشكان و متخصصان بر آن بوده است كه
تنها آن دسته از بيماران مبتلا به ديابت “قند” كه غده پانكراس آنان به كلى از كار
افتاده و توانايى توليد قند مورد نياز بدن را ندارد بايد اين قند را با تزريق مرتب
انسولين در طى روز به بدن برسانند.

 بر اساس اين نظريه بيمارانى كه مبتلا به نوعى ديابت هستند
كه در آن غده پانكراس ميزان عادى انسولين را توليد مى‏كند اما بيمار همچنان با
عارضه كمبود انسولين روبه روست نيازى به تزريق اين ماده ندارند و تنها كافى است كه
با استفاده از يك رژيم غذايى مناسب و احياناً استفاده از قرص، انسولين مورد نياز
بدن را تأمين كنند.

 عصاره پوست پرتقال و سرطان پروستات

  عصاره فرآورى شده پوست پرتقال احتمالاً مى‏تواند از گسترش
سرطان پروستات به ساير قسمتهاى بدن جلوگيرى كند.

 نشريه “نيوساينتيست” در اين باره مى‏نويسد: “كنث پينتا” از
دانشگاه ميشيگان در “آن آربور” و همكارانش در دانشگاه ايالتى وين WAYANE در ديترويت در
تحقيقات خود به اين نتيجه رسيده‏اند كه عصاره پوست پرتقال كه از نظر شيميايى تغيير
يافته باشد مى‏تواند سرعت گسترش سلولهاى تومور را در بدن موشها كاهش دهد.

 اين تحقيق ممكن است به تهيه دارويى منجر گردد كه از بروز
متاستازMETASTASIS يا حركت
سلولهاى سرطانى از تومور اوليه به بخشهاى ديگر بدن جلوگيرى كند.

 سرطان پروستات در بسيارى از كشورهاى پيشرفته صنعتى
رايجترين نوع سرطان مردان است. غالباً امكان درمان تومور اوليه در غده پروستات
وجود دارد اما زمانى كه اين سرطان به اندامهاى ديگر گسترش يافت غير قابل درمان
مى‏شود.

 پوست انسان توليد شد

 دانشمندان با ساختن پوست بدن انسان در آزمايشگاه، اميدهاى
جديدى براى درمان سوختگى و زخمهاى صعب العلاج به وجود آورده‏اند.

 روزنامه‏نيويورك‏تايمزدرگزارش‏ويژه‏اى‏باموردتوجه‏قراردادن‏آخرين
تحولات علمى در زمينه ساختن پوست نوشت: دو نمونه از معضلاتى كه در حال حاضر در
علم‏پزشكى وجود دارد معالجه سوختگيهاى شديد و درمان زخمهاى لاعلاج است.

 درهردوموردپوست‏بدن‏قدرت‏طبيعى‏بازسازى خود را از دست
مى‏دهد و بيمار نه تنها دائماً در رنج است بلكه مساعد ابتلا به بيماريها و جراحات
گوناگون يكى پس از ديگرى مى‏شود. راههاى درمان اين بيماريها تاكنون محدود بوده است
و با بريدن پوست از قسمتهاى ديگر بدن و پيوند زدن آن در محل زخم و يا با استفاده
از پوست‏بدن‏افراد مرده جهت پوشش موقت‏زخمى‏كه‏درحال‏بهبوداست‏انجام مى‏شد.

 معذالك دانشمندان در حال حاضر نشان داده‏اند كه پوست انسان
كه در آزمايشگاه رشد داده شده مى‏تواند بطور موفقيت آميزى در پيوند پوست در
سوختگيهاى عميق و ديگر صدمات پوستى مورد استفاده قرار گيرد. اين پيشرفت اميدى براى
4/5 ميليون مجروحى است كه سالانه از جراحات مزمن رنج مى‏برند.

 افسردگى زنان

 پيشرفتهاى جديد در خصوص بيماريهاى عصبى و روشهاى مدرن ثبت
عكس‏العمل مغزدر برابرمحركهاى بيرونى نشان داده است كه ميزان افسردگى روحى در زنان
دو برابرمردان است.

 محققان‏بيماريهاى‏روان‏واعصاب در جستجوى علت تفاوت عكس العمل
زنان و مردان در قبال ناراحتيهاى روانى عوامل مختلفى را مورد بررسى قرار داده‏اند.
از جمله اين عوامل پيشينه وراثتى اشخاص است كه مطالعات علمى نشان داده است نقش
عوامل ارثى در بروز حساسيتهاى عصبى در زنان و مردان يكسان است.

 علل ديگرى كه مورد توجه محققان قرار گرفته تفاوت ميان
هورمونهاى موجود در بدن زنان و مردان است و آزمايشهايى كه در اين زمينه صورت گرفته
به وضوح نشان داده است كه هورمونهاى موجود در بدن زنان در ايجاد واكنش متفاوت در
آنان نقش مؤثرى دارند.

 از جمله اين واكنشها تغيير دوره خواب در زنان است. زنان در
هنگام مواجهه با ناملايمات روحى گرايش بيشترى به خوابيدن پيدا مى‏كنند حال آن كه
در اين قبيل موارد تغييرى در الگوى خواب مردان پيدا نمى‏شود.

 تحقيقات ديگرى كه در خصوص تفاوت واكنش روحى و عصبى زنان و
مردان صورت گرفته نشان داده است كه در ميان چند نسل جمعيت ساكن اروپا در دوره بعد
از جنگ جهانى دوم نسلهاى جوانتر به مراتب بيش از پدران و مادران و پدربزرگها و
مادربزرگها در برابر ناملايمات حساس و آسيب پذير شده‏اند.

 اما بهترين دليلى كه در مورد تفاوت عكس العمل مردان و زنان
در مواجهه با فشارهاى روحى به دست آمده مربوط است به عكسهايى كه از نحوه واكنش مغز
زنان و مردان مختلف در هنگام بروز حالت افسردگى تهيه شده است.

 تصاويركامپيوترى تهيه شده در انستيتوى ملى بهداشت روانى در
آمريكا نشان مى‏دهد كه‏ در هنگام ‏بروز حالاتى ‏نظير عصبانيت، اضطراب، افسردگى، و نظاير آن ميزان فعاليت نيمكره چپ
مغز در زنان تا هشت برابر مردان بالا مى‏رود. قسمت قدامى نيمكره‏چپ
‏مغز ناحيه‏اى است كه عكس العمل‌هاى روانى شخص را كنترل
مى‏كند.

 تفاوت فصول و ميزان تاريكى و روشنايى محيط نيز از جمله
ديگر عواملى است كه بر روحيه زنان تأثيرى بيش از مردان باقى مى‏گذارد.

 كامپيوتر و حريق مصنوعى

 طراحان نرم افزارهاى كامپيوترى با به كارگيرى تازه‏ترين
ترفندهاى تكنولوژيك براى نخستين بار ايجاد حريقهاى مصنوعى براى استفاده در فيلمهاى
سينمايى را امكان‏پذير كرده‏اند.

 ايجاد حريقهاى گسترده و تماشايى يكى از موثرترين حربه‏هاى
كارگردانان فيلمهاى سينمايى پرحادثه است اما دو مشكل بزرگ هزينه گزاف و خطرات ناشى
از گسترش ناگهانى آتش همواره اسباب نگرانى تهيه كنندگان فيلمها بوده است.

 از زمانى كه استفاده از شبيه‏سازى كامپيوترى در سينما رواج
پيدا كرد سازندگان نرم‏افزارها در تلاش بوده‏اند تا نرم‏افزار قدرتمندى تهيه كنند
كه بتواند به خوبى مدل ايجاد حريقهاى مختلف را بر روى صحنه پديدار سازد. اما مشكل
بزرگى كه در اين زمينه خودنمايى مى‏كند آن است كه طراحى مدلهاى رياضى براى تقليد
حركات سيالات مختلف اعم از مايعات و گازها كار آسانى نيست و هر يك از مدلهاى موجود
تنها در ناحيه معينى مى‏تواند رفتار دقيق سيال را به نمايش بگذارند اما فراتر از
اين محدوده رفتار مدل با رفتار سيال واقعى به كلى تفاوت پيدا مى‏كند.

 از جمله تكنيكهايى كه براى اين منظور مورد استفاده قرار
گرفته بود انجام آزمايش با ذرات سبك شناور در هوا است كه طبق قوانين رياضى شناخته
شده در خصوص احتراق تغيير مكان مى‏دهند.

 هرچند اين مدلها تا حدود زيادى حركات شعله‏هاى واقعى را
تقليد و تكرار مى‏كنند اما اشكالى كه در مورد آنها وجود دارد آن است كه پس از مدت
كوتاهى از شروع حريق مصنوعى زمينه تصوير با دود و مه شعله‏ور پوشيده مى‏شود و
جزييات وقوع حريق از صحنه محو مى‏گردد.

 دو تن از محققين دانشگاه “ام.اى.تى” براى رفع اين نقيصه و
تهيه يك مدل واقعى‏تر از بروز حريق، به سراغ استفاده از مدل رفتار جرقه‏هاى مجازى
رفته‏اند و با استفاده از چند ضلعى‏هاى سايه روشن‏دارى كه نقش جرقه‏هاى حاصل از
ايجاد حريق را بازى مى‏كنند مدلى براى نمايش رفتار شعله‏ها در مقياسهاى مختلف
تنظيم كرده‏اند.

 مدل تازه به كارگردانان اجازه مى‏دهد تا حريق مورد نظر خود
را به دلخواه از چند جرقه كوچك آغاز كنند و آن گاه دامنه آن را به هر جا كه
فيلمنامه اقتضا مى‏كند گسترش دهند.

 سوپر ايمپوز كردن شعله‏هاى ناشى از اين مدل بر روى
صحنه‏هاى مناظر واقعى فيلم به بيننده چنين القا مى‏كند كه حريق گسترده‏اى در آن
صحنه‏ها وقوع پيدا كرده است.

 امواج صوتى و پاكسازى آلودگيهاى نفتى

 آلودگيهاى ناشى از ريزش مواد نفتى در محوطه اطراف
جايگاههاى بنزين را مى‏توان با استفاده از امواج صوتى به سهولت پاكسازى كرد.

 نشريه “نيوساينتيست” در شماره اخير خود در اين باره
مى‏نويسد: هنگامى كه زمين به مواد روغنى آلوده شود در همان لحظه بايد خاك آلوده
جمع آورى و خاك تميز جايگزين آن گردد. اما چنانچه خاك زير پى ساختمان نياز به
پاكسازى داشته باشد بايد تمامى ساختمان را تخريب كرد.

 تكنيكهاى مورد استفاده براى تميز كردن خاك اين جايگاهها
مانند تلمبه كردن آبهاى زيرزمينى يا استفاده از باكترى هضم‏كننده روغن، تنها
زنجيره‏هاى كوتاه‏تر هيدروكربن را كه بيشتر در آب زيرزمينى حل مى‏شود از بين
مى‏برد. زنجيره‏هاى بلندتر و سنگين‏تر هيدروكربن غالباً در قطره‏هاى بزرگ موجود
بين دانه‏هاى خاك باقى مى‏مانند.

 “كوين ويتينگ” و همكارانش از دانشگاه DELFT و موسسه
RUITER
MILIEUTECHNOLOGIEDE در‌هالف‏وگ HALFWEGهلند، امواج صوتى را براى شكستن
قطرات حاوى اجزاى سنگين‏تر مورد آزمايش قرار دادند تا قابل شستشو باشد.

 اين محققان دو ستون از شن مرطوب آلوده به گازوييل را برپا
كردند سپس امواج صوتى را با فركانسهايى از يكى از ستونها عبور دادند و ميزان نفتى
را كه مى‏شد با پمپ كردن آب از طريق دو بستر شن عبور داد مقايسه كردند تا آنكه
ديگر نفتى ظاهر نگرديد.

 پس از گذشت 5 روز 71 درصد از گازوييل از ستون مرتعش زدوده
شد و اين رقم در ستون ديگر 40 درصد و در مدت زمان 11 روز بود. امواج صوتى سبب
مى‏شوند كه قطره‏هاى نفت در فركانس طبيعى خود به ارتعاش درآيند تا اينكه به
قطره‏هاى كوچكتر تجزيه شوند. قطره‏هاى كوچكتر را مى‏توان راحت‏تر از نيروهاى
مويرگى كه قطره‏هاى بزرگتر نفت را در فضاهاى بين دانه‏هاى خاك به دام مى‏اندازند
خارج كرد. قطره‏هاى كوچكتر زمانى كه از بافت خاك آزاد شدند راحت‏تر با آب شوينده
مخلوط مى‏شوند.

جدول

 راهنمايى:

 پس از حل كامل جدول حروف داخل خانه‏هاى ترام دار را در جهت فلش پشت سر
هم قرار دهيد تا رمز جدول را كه نام كتابى از مقام معظم رهبرى حضرت آية الله
العظمى خامنه‏اى است، به دست آوريد. جهت شركت در مسابقه، ارسال حل و رمز جدول
الزامى است.

 افقى:

 1 – خاص و عام آن مربوط به زمان غيبت است – از القاب حضرت فاطمه‏عليها
السلام – سوره‏اى در قرآن مجيد.

 2 – كتاب فروش و كتاب نويس – دل را با نور خدا بايد داد – از آنِ
دانش‏آموز تنبل، كم است!

 3 – صداى‏دردكشيده! – ازمواردخلقت‏انسان‏به‏تصريح‏قرآن جان‏گيرمدفون!

 4 – مصدر مرخم دريافت – فيلمى درباره بچه‏هاى يخ فروش – مادر باران!

 5 – نزديك شهريار – شكستن و كوبيدن – محكم و استوار گردانيدن.

 6 – از واجبات اعمال حج پس از پوشيدن احرام.

 7 – واحدى‏دروزن – بم‏ترين‏صداى‏مرد – ملّيت‏آلفرد نوبل مخترع ديناميت.

 8 – عيب و ننگ – همه پيامبران چنين نقشى را داشتند – نام اصلى مجنون.

 9 – چرك و زنگ – پيامبر اسلام‏صلى الله عليه وآله وسلم مبارزه با آن را
جهاد اكبر لقب داده‏اند و خطر آن را از ديگر دشمنان بيشتر دانسته‏اند – مردار بدبو
–

 10 – سوغات زمستان! – مايه نابودى است – از صفات حضرت بارى‏تعالى.

 11 – خالق اثر معروف “سه تفنگدار” – از انواع جهاد در شرع اسلام – دست
بند زنانه.

 عمودى:

 1 – زيباتر از آن‏نيست! – ضمير سوم شخص مفرد منفصل – پيرو دين‏مسيح.

 2 – زمين آذرى – بجاى آوردن آن در ماه مبارك رمضان افضل اعمالست –
پايتخت گريزان!

 3 – اينهم پايتخت كاروانسرايى! – موش دارد! – شاعر بخشنده!

 4 – گرفتار و دربند – مايع اقتصادى گرانبها امّا عربى – زمين پر آب و
علف.

 5 – تنگى و فشار – از سوره‏هاى قرآن با 64 آيه – ارزش خوبى! – از
مسلمان سر نزند.

 6 – از آن به خدا پناه مى‏بريم – خطاب حضرت حق به موسى‏عليه السلام در
وادى طور – علامت جمع در فارسى.

 7 – مرزبان – پدر همه ما – چاق و چله و تپلى ! – سنگ درخشان.

 8 – از سوره‏هاى مكى در جزء سى – حضرت على‏عليه السلام فرمود بزرگترين
گناه هست – پدر بزرگ مار !

 9 – بازى كننده و بازيگر – بالا دست – نرم و روان.

 10 – حريف ديرينه آب! – از فرشتگان مقرب درگاه الهى – حرف انتخاب.

 11 – فرمان مغولى – “ديت” متلاشى! – از شهرهاى مذهبى جهان اسلام.

 طراح: كريمشاهى بيدگُلى

 توجه:

 به
سه نفر از برندگان – به قيد قرعه – جوايزى اهدا مى‏گردد.

 لطفاً پاسخهاى درست را تا بيست وپنجم شهريور ارسال فرماييد.

 برندگان جدول شماره 13 عبارتند از برادران و خواهران ذيل كه جوايزشان
با پست ارسال مى‏گردد: 1- پروانه شمس آبادى از اراك 2- على رضا ابوالحسنى از اراك
3- محمد جواد سلطان زاده از خراسان.

پرسشها و
پاسخها

 سؤال:

 قبلاً در بعضى از مناطق رسم بود كه مرده‏ها را به نحو
امانت دفن مى‏كردند و پس از مدتى مثلاً 6 ماه به مكان ديگر مى‏بردند و به خاك
مى‏سپردند، آيا از نظر شرعى – طبق فتواى امام – چنين اقدامى جايز است و الآن هم
مى‏شود مرده‏اى را به رسم امانت دفن كرد؟

 (خرم آباد: قاسم بيرالوند)

 پاسخ:

 اين عمل به فتواى حضرت امام‏قدس سره جايز نيست و واجب است
ميت را كاملاً دفن كنند و پس از دفن بيرون آوردن براى نقل به غير عتبات مقدسه ائمه
اطهارعليهم السلام جايز نيست و براى نقل به عتبات هم مورد اشكال است.

 × × ×

 سؤال:

 1- آيا انسان مى‏تواند به فرزند خويش دشنام دهد، و اصولاً حكم
دشنام و ناسزا چيست؟

 2- آيا اذان و اقامه براى خواندن نمازهاى قضا لازم است؟

 3-خواندن‏نمازقضاباجماعت‏چه‏حكمى‏دارد؟

 4- بهترين ذكر براى اموات در كنار مزار آنان چيست؟ و فاتحه در شب،
حين عبور از كنار گورستان، براى اموات چگونه است؟

 (كاشان: ق. علمى)

 پاسخ:

 1- دشنام و فحّاشى و ناسزاگويى به هر مؤمن ديگر حتّى اگر فرزند
انسان باشد، گناه كبيره است و كسى كه اين كار را بكند مستحقّ عقاب است.

 2- اذان و اقامه مستحب است (چه در نمازهاى ادايى و چه قضايى).

 3- خواندن نماز قضا با جماعت ثوابش بيشتر است.

 4- براى اموات، قرآن، بخصوص فاتحه، توحيد، انّا انزلناه، بخوانيد و
فاتحه در شب و روز خوب است.

 × × ×

 سؤال:

 1- رقص زن براى زن و مرد، و رقص مرد براى مرد و زن چه حكمى دارد؟

 2- تراشيدن ريش چه حكمى دارد؟

 (كاشان: ر.غ.ر)

 پاسخ:

 1- رقص مطلقاً مورد اشكال است و اگر زن جلوى نامحرم برقصد كه قطعاً
حرام است و فقط رقص زن براى شوهرش مجاز است.

 2- تراشيدن ريش بنابراحتياط واجب جايز نيست.

 × × ×

 سؤال:

 1- آيا پرندگانى كه چينه‏دان ندارند ولى سنگدان دارند حرام
مى‏باشند يا حلال؟

 2- اگر چند نفر در مسجد مشغول خواندن نماز باشند آيا سلام كردن
جايز است يا خير؟

 (خواف :ع. حسينى)

 پاسخ:

 1- اگر پرنده از پرندگانى نباشد كه در روايات تصريح به حرمت يا
حلّيت آنها شده است در صورتى كه سنگدان داشته باشد حلال است.

 2- سلام كردن به كسى كه مشغول نماز است كراهت دارد؟

 × × ×

 سؤال:

 با توجه به اين كه استفاده طلا براى مرد حرام مى‏باشد، آيا
كسب حاصل از فروش و ساخت زيورآلات (طلا) مردانه نيز همين حكم را دارد يا خير؟

 (سمنان : ع. ف )

 پاسخ:

 مسأله مورد اشكال است، از دفتر استفتاى مرجعتان بپرسيد.

 × × ×

 سؤال:

 همسر اين جانب معتقد است كه چون استقلال مالى دارد و حقوق
بگير است و طبعاً در هفته چندين روز تدريس دارد نيازى به كسب اجازه از شوهر نداشته
و در هيچ موردى هم بخاطر همين مسأله حتى اگر بخواهد منزل خواهر، پدر، برادر و يا
فاميل برود نيازى به مجوّز و رضايت شوهر نمى‏بيند و اعتقادش بر اين است كه
خانمهايى كه شاغل هستند با خانمهايى كه خانه‏دار هستند حكمشان فرق مى‏كند و در هيچ
موردى اجازه و يا رضايت شوهر برايشان ملاك نيست لطفاً ما را راهنمايى فرماييد.(تهران
: على اكبر. ع)

 پاسخ:

 اجازه و رضايت شما براى بيرون رفتن ايشان از خانه شرط است
و فرقى بين خانه‏دار و شاغل نيست بجز در مورد شغل اگر از قبل مورد توافق بوده است.

 × × ×

 سؤال:

 1- القاب حضرت زهرا – سلام الله عليها – چندتاست حداقل 10 مورد را
ذكر كنيد.

 2- آيا حضرت رسول – صلى الله عليه و آله – و حضرت على – عليه
السلام – نيز مانند ما در اذان و اقامه ذكر “اشهدانّ محمّداً رسول اللّه و اشهد
انّ علياً ولى الله” را ذكر مى‏كرده‏اند؟

 (بيرجند : صادق. س. م)

 پاسخ:

 1- القاب آن حضرت طبق بعضى روايات عبارتند از: زهراء، صدّيقه،
مباركه، طاهره، زكيّه، راضيه، مرضيّه، محدّثه، الانسيّة الحوراء،‌هانيه و غير آن.

 2- البته پيامبر – صلى الله عليه و آله – “اشهد ان محمداً رسول
الله” مى‏گفته است و اما “اشهد ان علياً ولى الله” جزء اذان نيست.

 × × ×

 سؤال:

 1- چه راههايى براى آمرزش گناهان وجود دارد؟

 2- اگر شخصى خمس مالش را ندهد فرزندان آن شخص كه درآمدى ندارند
چگونه زندگى خويش را تأمين كنند؟

 (تهران : س. عظيمى)

 پاسخ:

 1- توبه و اصلاح كارهاى گذشته و جبران گناهان يا اعمال صالحه راه
تحصيل رضاى خداوند است.

 2- بر فرزندان لازم نيست تحقيق كنند كه در مالى كه پدرشان در
اختيارشان قرار مى‏دهد خمس واجب شده است يا نه و تصرّف آنها جايز است.

 × × ×

 سؤال:

 1- اگر انسان مبلغ يكصد هزار تومان وام گرفته باشد و به لحاظ اين
كه نمى‏تواند قسط مربوطه را بدهد پول را به شخص ديگرى بدهد كه با آن كار كند و از سود
آن جهت پرداخت قسط اقدام نمايد مورد اشكال است يا خير؟ ضمناً آيا به وامى كه انسان
بدهكار است خمس تعلق مى‏گيرد؟ آيا انسان مى‏تواند با شخصى كه پول را مى‏دهد طى كند
حدّاقلّ ماهى مثلاً سه هزار تومان به من بده يا خير؟

 2- دخترى كه در حدود 35 سال دارد و خودش كار مى‏كند و سرپرست خودش
است آيا مى‏تواند به صيغه كسى درآيد؟

 3- آيا مرد و زن مى‏توانند خودشان صيغه را بخوانند و آيا در اين
صورت به يكديگر محرم مى‏شوند.(تهران: زف .ع.م)

 پاسخ:

 1- اين كه مقدارى پول را در اختيار كسى بگذاريد و هر ماه از او
مقدار معيّنى پول به عنوان سود مطالبه نماييد ربا و حرام است و شما مالك آن سود
نمى‏شويد. و پولى را كه قرض گرفته‏ايد تا اقساط آن را نپرداخته‏ايد خمس ندارد و هر
مقدار از اقساط آن كه پرداخته شود در حالى كه عين پول را نگه داشته‏ايد سر سال خمس
دارد.

 2- دختر اگر پدر يا جدّ پدرى نداشته باشد اختيار ازدواج با خودش
مى‏باشد ولى اگر پدر يا جدّ پدرى دارد بايد از آنها اذن بگيرد هر چند در امور
زندگى مستقل باشد.

 3- اگر با رعايت همه شرايط باشد اشكال ندارد.

 × × ×

 سؤال:

 در مجله پاسدار اسلام: شماره 163، تيرماه 1374 صفحه44 در
پاسخ به سوال دوم، شخص م.ك از خمينى شهر، مبنى بر اين كه: “اگر سوار تاكسى بشويم و
راننده تاكسى نوار ترانه بگذارد، وظيفه چيست؟” آمده است: “اگر در تاكسى نوار ترانه
گذاشتند پياده شويد.” درست اين همان پاسخى است كه رانندگان تاكسى كه نوار ترانه
مى‏گذارند، مى‏دهند با اين ترتيب وظيفه مردم در امر به معروف و نهى از منكر و
دستگاههاى انتظامى چيست؟

 (آبادان: س.ب)

 پاسخ:

 البته لازم است ابتدا نهى از منكر كند و اگر مفيد واقع نشد
به تهديد و سپس شكايت به مقامات انتظامى متوسل شود و اگر چاره‏اى نبود پياده شود.
اميدواريم نيروهاى انتظامى حسن ظن شما و ساير افراد امت اسلامى را ارج نهاده و به
وظيفه خود عمل نمايند.

 × × ×

 ×
نائين – فرخى : س. الف. ق

 1- پاك است و غسل ندارد.

 2- يك غسل كافى است.

 3- روزه صحيح است و قضا ندارد.

 ×
تهران: چ . ن. الف

 1- آن موضوع دليل بيمارى نيست.

 2- به قول معروف (آرزو بر جوانان عيب نيست) ولى خود را در آرزوهاى
دور و دراز فرو بردن و به دست خيالات و اوهام سپردن موجب دور شدن از واقعيتهاى
زندگى مى‏شود. سعى كنيد افكار و تخيّلات خود را كنترل نماييد و در مسير صحيح و
عاقلانه قرار دهيد.

 3- وظيفه شما امر به معروف و نهى از منكر است اگر افراد خانواده يا
غير آنها گوش نكردند خود ضرر مى‏كنند و دليلى ندارد كه شما ناراحت شويد. بر شما
وظيفه‏اى نيست.

 ×
تهران: خواهر منيژه. ق

 حالتى كه شما احساس مى‏كنيديك‏امر كاملاً طبيعى است و گناه
به حساب نمى‏آيد ولى بايد مواظب باشيد كه شما را به گناه و انحراف نكشاند.

 × × ×

گفته‌ها و نوشته‌ها

 خودباورى

 وقتى به‌هاليوود رفتيم، نخستين چيز عقده خودكم‏بينى ما
بودكه از محيط نشأت مى‏گرفت و فكر مى‏كرديم هر چيز بيگانه و هر چيز آمريكايى خوب
است. اما پس از آن كه در كلاس درس دانشگاه نشستيم ديديم كه مى‏توانيم با دانشجوى
آلمانى و فرانسوى و آمريكايى در يك سطح رقابت كنيم و اعتماد به نفس پيدا كرديم.
همين كه به نفس خود اعتماد كرديم ديگر هيچ چيز محال نبود و براى توجيه
ناكامى‏هايمان به عذر و بهانه نياز نداشتيم. من اميدوارم و اصولاً نياز داريم كه
بسيارى از هنرمندان جوان ما در عرصه جهان بدرخشند زيرا هيچ چيز محال نيست. البته
نمى‏گويم آسان است ولى امكان پذير است.

‌هاليوود از فيلمى كه به طور مثبت
از عربها يا مسلمانان صحبت كند حمايت نمى‏كنند. من در فكر ساختن فيلمى درباره صلاح
الدين بودم كه‌هاليوودى‏ها تصميم گرفتند فيلمى از صليبى‏ها بسازند.

 … اندلس يك تمدن است. تمدن ماست كه آن را نمى‏شناسيم. كريستف
كلمب نتوانست آمريكا را كشف كند مگر به كمك دانشمندان عربى كه همراه او در كشتى
بودند. اين همان كشتى بود كه قصد كشف آمريكا را داشت. آنان عربى صحبت مى‏كردند.
اين را منابع ما نمى‏گويند. كتابهاى موجود در كتابخانه كنگره آمريكا مى‏گويند ما
خيلى چيزهاى ديگر را درباره تاريخ و تمدن خود نمى‏دانيم. ما نياز داريم كه اعتماد
به نفس را در ميان امّتمان احيا كنيم. ما دچار سرخوردگى شده‏ايم. اين گونه فيلمها
نه فقط به امت اسلامى‏مان كمك مى‏كند بلكه به بيگانگان نيز مى‏گويد كه ما نخستين
كسانى بوديم كه تمدن را به جهانيان عرضه كرديم، زيرا آنان اين را نمى‏دانند.

 (مصطفى عقاد؛ كارگردان فيلم محمد رسول الله‏صلى الله عليه وآله وسلم)

 فرهنگ غربى

 فرهنگ غربى، مخصوصاً در نيم قرن اخير، بر اساس ماشينيسم و
تسليم انسان در برابر تكنولوژى شكل گرفته است. در اين فرهنگ، به انسانها – نسبت به
ماشين – بهاى كمترى مى‏دهند، مسأله‏اى كه به از خود بيگانگى انسانها در غرب تا اين
حد وحشتناك دامن زده است. در حال حاضر مشكل غرب اين است كه براى نجات انسان و قرار
دادن آن در يك جايگاه ارزشمند، هيچ طرح و تدبيرى را جستجو نمى‏كند. خود فرهنگ غرب
هم امروزه مثل ميوه‏اى است كه از درون فاسد شده.

 (يوسف‏اسلام‏استيونس،ستاره معروف سابق موسيقى پاپ)

 پندهاى كنفوسيوس

 × سخن بدون اراده و ضرورت؛ يعنى در ميان گفت و گوى ديگران سخن
گفتن.

 × مرد آزاده براى يافتن آنچه راست و حق است به خود همان قدر زحمت
مى‏دهد كه مرد عامى براى يافتن آنچه براى او سود مى‏آورد.

 × وقتى كه مرغى مى‏ميرد آواز او دل را به درد مى‏آورد، اما وقتى
انسان نزديك به مرگ مى‏شود، گفته‏هاى او اهميت خاصى دارد.

 حكايت دنيا

 دنيا همچون مار است، سودن آن نرم و هموار، و درون آن زهر
مرگبار، فريفته نادان، دوستى آن پذيرد و خردمند دانا، از آن دورى گيرد.”امام على (على)”

 مناعت طبع

 “سالم بن عبدالله بن عمر بن الخطاب” شخصى پارسا و زاهد بود “هشام
بن عبدالملك” در هنگام زمامدارى خود روزى به مسجدالحرام وارد شد همين كه چشمش به “سالم
بن عبدالله” افتاد به او گفت: حاجت خود را بخواه! سالم جواب داد: حيا مى‏كنم در
خانه خدا از غير او چيزى سؤال كنم! اين گذشت تا آن كه سالم از مسجد بيرون رفت،
هشام به دنبال او روان شد و مجدداً به او گفت: اين جا كه خانه خدا نيست پس از من
چيزى بخواه! سالم گفت: از حاجات دنيوى بخواهم يا حاجات اخروى؟ هشام گفت: از حاجات
دنيوى، سالم اظهار داشت كه: من حوايج خود را از كسى كه در دست اوست نخواستم چگونه
از آن كه در دستش نيست بخواهم.(كشكول شيخ بهايى)

 حريف جان

 اى
خنك زشتى كه خوبش شد حريف

واى گلرويى كه جفتش شد خريف

 نانِ
مرده چون حريف جان شود

زنده گردد نان و عين آن شود

 هيزم
تيره حريف نار شد

تيرگى رفت و همه انوار شد

 در
نمك لان چون خَر مرده فتاد

آن خرى و مردگى يكسو نهاد

 (جلال الدين مولوى)

 تبليغات دو سويه!

 در ايران با دو فلسفه متناقض سر و كار داريم. يكى فلسفه
آزادى و آزادى جريان اطلاعات و ديگرى هم فلسفه ايجاد يك جامعه ايده‏آل اسلامى، به
عقيده من با اخذ دكترين آزادى اطلاعات از غرب نمى‏شود جامعه‏اى با آيين اسلامى
درست كرد. هيچ كس مخالف آزادى نيست، ولى در هيچ كجاى دنيا هم از جنبه فلسفى، علمى،
هنرى، آزادى مطلق وجود ندارد. آزادى و جريان آزاد اطلاعات خوب است اگر همه در يك
سطح قرار داشته باشيم. مثلاً اگر بين كشور نيجريه يا كامرون در آفريقا با كشور
آمريكا آزادى جريان اطلاعات برقرار باشد، چه اتفاقى مى‏افتد؟ آمريكا همه چيز
مى‏تواند به كامرون بفرستد اما نيجريه و كامرون هيچ چيزى براى فرستادن به آمريكا
ندارند. براى من جدّاً جاى تعجب است كه پس از يك سال كه دوباره به تهران آمدم،
مى‏بينم بر در و ديوار سراسر تهران تابلوهاى بزرگ تبليغاتى آويزان است كه روى آن
نوشته شده: تبلیغات براى شما فرح و خوشى و شور مى‏آورد! اول من فكر كردم شايد اين
تبليغات اسلامى باشد، ولى وقتى دقيق شدم، ديدم كه همان تبليغات غربى است. حالا من
سؤال مى‏كنم كه آيا بين اين تابلوها و تابلوهاى ديگرى كه راجع به انقلاب وجود
دارد، تناقضى نيست؟ اين تناقض را من چگونه حل كنم؟ خدا كند كه سياستگذاران اين
كشور به نوع تبليغاتى كه شهر و شهروندان آمريكايى را به زشت‏گرايى وادار كرده، روى
نياورند. خيلى تأسف آور خواهد بود اگر پس از شش ماه يا يك سال يا ده سال ديگر جاى
گل و سبزه را تابلوهاى تبليغاتى بگيرد. سؤال اين است كه واكنش مردم درباره اين
گونه تبليغات چيست؟ آيا در اوايل انقلاب، چنين تبليغاتى قابل تصور بود؟ شهرهايى
مثل استانبول، مكزيكوسيتى و بسيارى ديگر، الآن در نتيجه اين گونه آگهى‏بازيها، به
بدترين و زشت‏ترين شهرها تبديل شده‏اند. اينها نشان مى‏دهد كه اين مسائل، حساب شده
صورت مى‏گيرد. نمى‏خواهم
بگويم اينها توطئه‏اى است كه مثلاً در زير زمين فلان جا طراحى مى‏شود، منظورم اين
است كه اين شيوه عمل، يعنى آگهى دادن و تبليغات كردن، اساس تجارت كاپيتاليسم است.
ما بايد تعيين كنيم كه تا چه حد اين تبليغات را مى‏خواهيم زيرا ما نمى‏توانيم هم
اين را داشته باشيم، هم اعتقادات اسلامى را.

 (پروفسور حميد مولانا)

 سه خيانت

 يكى نزد حكيمى رفت و گفت: فلان شخص درباره تو چيزى گفت.
حكيم فرمود: از اين گفتن سه خيانت كردى، برادرى را در دل من ناخوش كردى و دل فارغ
مرا مشغول نمودى و خود را نزد من فاسق و متهم گردانيدى.(كيمياى سعادت)

 شرط ادب

 يكى از اعضاى دفتر امام مى‏گويد: روزى حاج احمدآقا خدمت
امام آمدند و گفتند: آقا بنده مى‏خواهم به ديدن فلان كس بروم، آيا اجازه مى‏دهيد؟

 امام فرمودند: اشكال ندارد.

 دوباره فرمودند: آقا! آيا سلام شما را هم برسانم!

 امام فرمودند: سلام مرا هم برسانيد.

 بار ديگر احمدآقا گفتند: آيا بگويم كه از طرف شما آمده‏ام؟

 امام فرمودند كه بگوييد، از طرف من آمده‏ايد.

 بهاى كتاب

 گويند: ابوعلى سينا كه در اوايل عمر به مطالعه فلسفه مشغول
بود، در قسمت مابعد الطبيعه به شبهات و بن بستهاى فكرى رسيد، از اين رو مدتى از
تحصيل فلسفه كناره گرفت و دچار يأس و افسردگى گشت! روزى در بازار بخارا كتاب فروش
دوره‏گردى كتابى را به وى عرضه داشت، ولى ابن سينا از خريدن آن امتناع ورزيد
كتابفروش گفت: مالك آن دچار فقر و تنگدستى است، اگر سه درهم بابت آن بدهى دعاگوى
تو خواهم بود، ابن سينا از باب اين كه احسانى كرده باشد، سه درهم داد و كتاب را به
خانه آورد، و ديد از تصانيف ابونصر فارابى است، و با خواندن آن مقاصد حكما را
دريافت و مشكل فلسفى و فكرى وى حل شد، و به شكرانه رفع اين مشكل علمى، مبلغى بين
فقرا تقسيم كرد، و بارها مى‏گفته: اگر آن روز من از دادن سه درهم در بهاى كتاب
خوددارى مى‏كردم، هرگز به مقاصد حكما و فلاسفه اطلاع نمى‏يافتم.

 (هزار و يك حكايت ادبى – تاريخى، ص199(

 شعر نو

 “استاد شهريار” با شعر نو مخالف بود و عقيده داشت مضامين جديد را
بايد در الفاظ متين و محكم بيان نمود. معروف است روزى شاعر نوپردازى پيش ايشان
رفته و شعر نو و بى‏قافيه‏اى را كه ساخته بود براى استاد خواند و سپس عقيده او را
خواستار شد.

 استاد شهريار كه نه ميل داشت دل او را بشكند و نه حاضر بود
بدون جهت تعريفى كرده باشد گفت: بسيار چيز خوبى است. آنوقتها كه ما جوان بوديم
چنين چيزهايى مى‏گفتيم. منتهى اسم آن را نثر مى‏گذاشتيم.(لطيفه‏هاى سياسى، ص173(

 من كجا، على كجا !

 شكيب ارسلان ملقب به اميرالبيان يكى ديگر از نويسندگان
زبردست عرب در عصر حاضر است. در جلسه‏اى كه به افتخار او در مصر تشكيل شده بود، يكى
از حضار مى‏رود پشت تريبون و ضمن سخنان خود مى‏گويد:

 دو نفر در تاريخ اسلام پيدا شده‏اند كه به حق شايسته‏اند،
امير سخن ناميده شوند، يكى على ابن ابى‏طالب و ديگرى شكيب!

 شكيب ارسلان با ناراحتى برمى‏خيزد و پشت تريبون قرار
مى‏گيرد و از دوستش كه چنين مقايسه‏اى به عمل آورده گله مى‏كند و مى‏گويد:

 من كجا و على‏بن‏ابى‏طالب كجا؟ من بند كفش على(ع) هم به
حساب نمى‏آيم.

 (شهيد مطهرى، سيرى در نهج البلاغه)

 تب امير

 عربى يكى از روزهاى گرم تابستان به تب دچار شد. هنگام ظهر
عريان شد و بدن خود را روغن ماليد و سپس زير نور خورشيد، روى ريگهاى داغ، شروع به
غلطيدن كرد و گفت: اى تب! حال مى‏فهمى كه چه بلائى بر سرت آورده‏ام. اى موذى پست
فطرت! شاهزادگان و اميران را گذاشته‏اى و به سراغ من بى‏نوا آمده‏اى؟!

 بهر حال آنقدر در آن حالت به غلطيدن ادامه داد تا عرق كرد
و تب از تن او بيرون رفت.

 روز ديگر از كسى شنيد كه امير ديشب به تب دچار گشته است.
اعرابى گفت: به خدا قسم آن تب را من به سراغ او فرستادم. اين گفت و پا به فرار
نهاد.

 نتيجه شوخى بى‏مزه

 پير مردى پينه دوز بود كه علاوه بر پينه دوزى هرگاه ميتى
شب در مسجد تنها مى‏ماند او را خبر مى‏كردند تا صبح بالاى سر ميت كشيك بدهد. او هم
براى اينكه خوابش نگيرد معمولاً وسائل پينه دوزى خود را مى‏برد و مشغول كار خود
مى‏شد.

 يك شب جوانهاى ده براى تفريح، شخصى را مرده‏وار در تابوت
خوابانده و پينه دوز را اجير كردند تا صبح در كنارش كشيك بدهد.

 پينه دوز طبق معمول خويش، وسائل كارش را آورده مشغول كار
شد كه تا صبح خوابش نبرد. نيمى از شب گذشته بود، با خود به زمزمه افتاد و شروع به
خواندن يك تصنيف قديمى كرد.

 مرده قلابى سر از تابوت بلند كرده گفت: رسم نيست كه بالاى
سر مرده تصنيف بخوانند!

 پينه دوز گفت: مرده هم رسم نيست كه در كار زنده‏ها فضولى
كند. معلوم مى‏شود درست نمرده‏اى بگذار خلاصت كنم! فوراً با مشته آهنى خود بر سر
او كوبيد و او را از زندگى رهانيد!! رفقاى او كه صبح به ديدنش آمدند، با جسد مرده
واقعى رفيقشان برخورد كردند و پى به نتيجه شوخى بى‏مزه شان بردند.

 زيره به كرمان

 شركت انگليسى “پرمافلكس” سالانه معادل 50000 پوند نفت به
صورت “بنزين فندك” به كشورهاى عربى نفت‏خيز حوزه خليج فارس، صادر مى‏كند.

 شكم سير

 پروفسور” پاستور والرى رادو” مى‏گويد:

 “كسانى كه با شكم سير غذا مى‏خورند، معمولاً بيشتر از خودشان،
پزشكان را سير مى‏كنند”.

 درس زد و خورد

 شبلى كه از علماى عامه است درس نحو مى‏خواند. استادش گفت:
بخوان: ضَرَبَ زيدٌ عمرواً.

 پرسيد: به چه جهت زيد، عمرو را زد؟!

 استاد گفت: نه، اين مثال است، مى‏خواهم تو بفهمى.

 شبلى برخاست. استاد گفت: به كجا مى‏روى؟

 گفت: نمى‏خواهم علمى را بخوانم كه از همين اول با زد و
خورد شروع مى‏شود!!

 اى روى تو

 اى
روى تو نوربخش خلوتگاهم

 ياد
تو فروغ دل ناآگاهم

 آن
سرو بلند باغ زيبائى را

 ديدن
نتوان با نظر كوتاهم

 در جستن وصل تو

 چون
آتش سوداى تو جز دود نداشت

 مسكين دل من اميد بهبود نداشت

 در
جستن وصل تو بسى كوشيدم

 چون
بخت نبود، كوششم سود نداشت

 “انورى”

 … كه مپرس

 ياد
دارم به نظر خط غبارى كه مپرس

 سايه
كردست به من ابر بهارى كه مپرس

 كرده‏ام عهد كه كارى نگزينم جز عشق

 بى‏تامل زده‏ام دست به كارى كه مپرس

 من نه
آنم كه خورم بار دگر بازى چرخ

 خورده‏ام زين قفس تنگ فشارى كه مپرس

 غنچه
چينان گلستان جهان را صائب

 هست
در پرده دل باغ و بهارى كه مپرس

 “صائب تبريزى”

 اين را… آن را

 رفتيم من و دل دوش ناخوانده به مهمانش

 دزديده نظر كرديم در حسن درخشانش

 مدهوش رخش شد دل، مفتون لبش شد جان

 اين
را بگرفت اينش آن را بربود آنش

 “فيض كاشانى”

 دامن پاك

 هر
نشان كز خون دل بر دامن چاك من است

 پيش
اهل دل، دليل دامن پاك من است

 عشق
تو بگرفت بالا تا دل و جانم بسوخت

 آرى
اين آتش بلند از خار و خاشاك من است

 “جامى”

 تو به جاى ما

 دل و
جان ز تن برون شد، تو همان به جا نشسته

 شده
ما زخويش بيرون، تو به جاى ما نشسته

 زغم
زمانه ما را، نفتد، گره بر ابرو

 كه ز
راه عشق، گردى، به جبين ما نشسته

 “اديب الممالك فراهانى”

 غم عشق

 گفتم
نگرم روى تو، گفتا به قيامت

 گفتم
روم از كوى تو، گفتا به سلامت

 گفتم
چه خوش از كار جهان گفت غم عشق

 گفتم
چه بود حاصل آن، گفت ندامت

 “هاتف اصفهانى”

 جان دگرم بخش

 از
ضعف به هر جا كه نشستيم وطن شد

 وز
گريه به هر سو كه گذشتيم چمن شد

 جان
دگرم بخش كه آن جان كه تو دادى

 چندان زغمت خاك به سر ريخت كه تن شد

 (طالب آملى)

 از درد رو متاب

 هر
بلبلى كه زمزمه بنياد مى‏كند

 اول
مرا به برگ گلى ياد مى‏كند

 از
درد رو متاب كه يك قطره خون گرم

 در
دل هزار ميكده ايجاد مى‏كند

 “صائب تبريزى”

 مدرس يزدى و حاكم يزد

 مرحوم ميرزا محمد على مدرس يزدى از روحانيون بنام يزد در
دوران فتحعلى شاه بود. شاهزاده محمد على ميرزا پسر فتحعلى شاه – كه حاكم يزد بود –
به او ارادت داشت. بد خواهان به گوش او رسانده بودند كه مدرس يزدى اعتقاد درستى
ندارد، زيرا گفته است:

 از
آن شيرى كه در پستان تاك است

 اگر
با كودكى نوشم چه باك است

 حاكم، مدرس را طلبيد و گفت: آيا اين شعر از شما است؟

 مدرس پاسخ داد: آرى! ولى شعر قبل و بعد آن را نشنيده‏ايد.
و آن وقت ارتجالاً چند بيت ديگر سرود و با بيتى كه حاكم شنيده بود خواند، و حاكم
را به ارادت سابق خود واداشت:

 شبى
دردى كشى با پارسايى

 سخن
رندانه راندى تا به جايى

 از
آن شيرى كه در پستان تاك است

 اگر
با كودكى نوشم چه باك است

 جوابش داد داناى سخن سنج

 كه
مستى راحتت بخشد به هر رنج

 ولى
آن مى كه خوشتر ز انگبين است

 مزاجش “لذة للشاربين” است

 دزد و اسكندر

 اسكندر به كشتن دزدى فرمان داد. دزد گفت: من در اين كار كه
كردم، قلبم راضى نبود.

 اسكندر گفت: در كشته شدن تو نيز قلبت راضى نباشد!

 چه مى‏كارى؟

 مسعود رمّال در راه به شاه مجدالدين رسيد، پرسيد: چه
مى‏كارى؟

 گفت: چيزى نمى‏كارم كه به كار آيد.

 گفت: پدرت نيز هم چنين بود، هرگز چيزى نكاشت كه به كار
آيد!

 دو منجم ماهر

 جوحى گفت: من و مادرم هر دو منجم ماهريم كه در حكم ما خطا
واقع نمى‏شود.

 گفتند: اين دعوى بزرگ است، از كجا مى‏گويى؟

 گفت: از آنجا كه چون ابرى برآيد، من مى‏گويم: باران خواهد
آمد و مادرم گويد: نخواهد آمد! البته يا آن شود كه من گويم يا آن شود كه او
بگويد!!

 خرّم از او است

 خاطرم با همه تيغ ستمش خرّم از او است

 كه
گرم زخم از او مرهم زخمم هم از او است

 گر
چه هر لحظه جفائى رسد از دوست وليك

 هم
بما از سر رأفت نظرى هر دم از او است

 “وفاى نورى”

 آواز خوش

 مؤذنى بانك مى‏گفت و مى‏دويد. پرسيدند: چرا مى‏دوى؟ گفت:
مى‏گويند آواز تو از دور خوش است.

 سلام عريان

 “سائل نهاوندى” پس از سالها توقّف در همدان، قصد مراجعت به وطن
كرد. از قضا نزديك به شهر خود كه رسيد، دزدان، اموال او را بردند و خود او را نيز
عريان كرده حتى لباسهايش را نيز به غارت گرفتند.

 وقتى خويشاوندان او كه به استقبالش آمده بودند، سبب عريان
بودنش را پرسيدند گفت:

 چون از شهر همدان، شهر بابا طاهر عريان، آمده‏ام بهتر اين
ديدم كه سلام او را عريان به شما برسانم.

پيشواى مشروطه

آخرين قسمت

محمد رضا سمّاك امانى

× نقش آخوند در نهضت مشروطه

 بسيارى از نويسندگان تاريخ مشروطه در ارزيابى انگيزه‏هاى
مردم براى جانفشانى در راه انقلاب مشروطه به اشتباه رفته‏اند. برخى از نويسندگان
صراحتاً نوشته‏اند كه اسلام با مشروطه سازگارى ندارد. گروهى مى‏نويسند كه نهضت
مشروطه دنباله‏روى كوركورانه از انقلابها و تحوّلات سياسى كشورهاى اروپايى و برخى
از كشوهاى آسيايى مانند ژاپن است. شمارى از قلم بدستانِ تاريخ مشروطه بر اين
باورند كه رهبران مشروطه – چه رسد به مردمى كه سالها رنج شكنجه، تبعيد، زندان و
اعدام را به جان خريدند و در برابر استبداد پايدارى كردند – نيز معناىِ مشروطه را
نمى‏فهميدند. برخى از نويسندگان به خاطر دشمنى با روحانيت، با دست بردن در سندها،
تحريف وقايع، دامن زدن به شايعات و بزرگنمايى نقش فئودالها، خانها، ثروتمندان و
روشنفكران غرب زده درصدد برآمدند تا از نقش آخوند خراسانى، شيخ عبدالله مازندرانى
و ميرزا حسين تهرانى كه به حق
رهبران اصلى مشروطه بودند، بكاهند، كه متأسّفانه در اين نيرنگ موفق بوده‏اند. تا
آن جا كه در كتابهاى درسى، سخنى از اين سه مرجع بزرگ به چشم نمى‏خورد. در بسيارى
از كتابها نيز فقط از آية الله سيّد محمد طباطبايى و آية الله سيد عبدالله بهبهانى
و شمارى اندك از علما سخن به ميان آمده است. و حال اين كه رهبران مشروطه در تهران
و شهرستانها را مراجع تقليد، مجتهدان و روحانيون مبارز تشكيل مى‏دادند.

 بيشتر نويسندگان، مردم را در جريان مشروطه به دو گروه
مشروطه‏خواه و مستبد تقسيم كرده‏اند. آنان صدها مجتهد، مرجع تقليد و روحانىِ آگاه،
دورانديش و پارساى پايتخت و شهرستانها را كه خواهان مشروطه مشروعه و حكومت اسلامى
بودند، در صف مخالفان مشروطه و هواداران استبداد قاجاريه قلمداد كرده‏اند. برخى از
نويسندگان هوادار مشروطه مشروعه نيز به بهانه دفاع از آية الله شيخ فضل الله نورى،
آخوند ملاّ قربانعلى زنجانى، آية الله العظمى سيّد محمد كاظم طباطبايى يزدى و…
با استناد به سندهاى جعلى و يا مشكوك و شايعه‏ها نيش قلم را متوجّه آخوند و دو يار
وفادارش كردند.

 بسيارى از سندها ساخته جاسوسان روسى و انگليسى است. بسيارى
از حوادث، بافته ذهنِ فراماسونها و غربزدگانِ مزدور بيگانگان است. البتّه قبول
داريم كه رهبرانِ مشروطه به دليل اين كه در خارج از كشور به سر مى‏بردند و از حوزه
علميه نجف، انقلاب را رهبرى مى‏كردند، از برخى عملكردهاىِ مشروطه‏طلبان با خبر
نبودند. كاش علما با وحدت و يكپارچگى، اختلافها را كنار مى‏گذاشتند و نمى‏گذاشتند
نهضت از مسير خود خارج شود.

 حضرت امام خمينى‏قدس سره درباره مشروطه فرمود:

 “علماى اسلام در صدر مشروطيت در مقابل استبداد سياه ايستادند و
براى ملّت آزادى گرفتند. قوانين جعل كردند. قوانينى كه به نفع ملّت است، به نفع
استقلال كشور است. به نفع اسلام است. قوانين اسلام است. اين آزادى را با خونهاى
خودشان، با زجرهايى كه ديدند و كشيدند… گرفتند. در جنبش مشروطيت همين علما در
رأس بودند و اصل مشروطيت اساسش از نجف به دست علما و در ايران به دست علما شروع شد
و پيش رفت… لكن… دنباله‏اش گرفته نشد. مردم بى‏طرف بودند. روحانيون هم رفتند.
هر كس سراغ كار خودش. از آن طرف، عمّال قدرتهاى خارجى، خصوصاً در آن وقت انگلستان،
در كار بودند كه اينها را از صحنه خارج كنند، يا به ترور و يا به تبليغات.
گويندگان و نويسندگان آنها كوشش كردند به اين كه روحانيون را از دخالت در سياست
خارج كنند و سياست را بدهند به دست آنهايى كه به قولِ آنها مى‏توانند… يعنى فرنگ
رفته‏ها و غرب زده‏ها و
شرق زده‏ها و كردند آنچه را كردند؛ يعنى اسم، مشروطه بود و واقعيت، استبداد. آن
استبداد تاريكِ ظلمانى، شايد بدتر از زمان و حتماً بدتر از زمانهاى سابق.”15

 ناصر الدين شاه در يادداشتهاى خود مى‏نويسد: “مى‏خواهم به
شمال مملكت بروم، سفير انگليس اعتراض مى‏كند. مى‏خواهم به جنوب بروم، سفير روس
اعتراض مى‏كند. اى مرده شور، اين مملكت را ببرد كه شاهِ آن حق ندارد به شمال و
جنوب مملكتش مسافرت نمايد.”

 ×
آغاز نهضت

 سلسله قاجاريّه در دورانى بر كشور حكومت مى‏كردند كه دنيا
در دوران طلايى رشد صنعتى به سر مى‏برد. پادشاهان قاجار در انديشه عيش و نوش و
خوشگذرانى خود بودند. فقر و بيداد كارگزاران حكومت، سراسر كشور را در بر گرفته
بود. بخش گسترده‏اى از كشور به بيگانگان سپرده شد. امتيازهاى فراوان به ثمن بخس به
دولتهاى روسيه و انگليس واگذار شد. ارتشهاى بيگانه گاه و بيگاه، به بهانه‏هاى
مختلف كشور را اشغال مى‏كردند و گاه ماهها و بلكه سالها در نقاطى از كشور اقامت
مى‏كردند. حكومتهاى بسيارى از شهرها به دست كنسولگرى روسيه و انگليس اداره مى‏شد.
بسيارى از دست‏اندركاران دولت مركزى، به دستور سفارتهاى بيگانه نصب و عزل مى‏شدند.

 ايران آتش زير خرمن بود. مردم منتظر جرقّه‏اى بودند تا
عليه حكومت مركزى قيام كنند. آية الله سيّد عبدالله بهبهانى و آية الله سيّد محمد
طباطبايى با تشكيل انجمنهايى، به صورت پنهانى زمينه قيام را آماده مى‏ساختند. علما
و طلاب تهران در سالهاى 1323 – 1322 ه.ق نشستهاى زيادى براى آگاه ساختن مردم
داشتند. آية الله بهبهانى و آية الله طباطبايى اين جلسات را رهبرى مى‏كردند.

 علماى تهران با مراجع تقليد نجف در ارتباط بودند. آخوند
خراسانى، شيخ عبدالله مازندرانى و ميرزا حسين تهرانى در تاريخ هشتم ربيع الاوّل
1323 ه.ق نامه‏اى به آية الله سيّد عبدالله بهبهانى مى‏فرستند و از علماى تهران
مى‏خواهند كه “مسيو نوژ” بلژيكى، رئيس گمرك كشور را، كه مشغول فعّاليت عليه
استقلال فرهنگى و اقتصادى ايران است و به روحانيّت توهين نموده، از كشور بيرون
كنند. آخوند خراسانى و آية الله سيّد محمد كاظم طباطبايى در ربيع الاول 1323 ه.ق
نامه‏اى براى آية الله سيد عبدالله بهبهانى مى‏فرستند و از وى مى‏خواهند تا
خلافهاى كارگزاران حكومت را به اطلاع دولت برسانند.

 علما، طلاّب و بازاريان تهران در جريان خلافهاى كارگزاران
حكومت و نامه‏هاى مراجع تقليد نجف قرار گرفتند. روحانيون اوضاع نابسامان كشور را
به اطلاع مردم رساندند. اندك اندك دامنه افشاگريها گسترش يافت. آية الله بهبهانى
پيوسته گزارشِ عملكرد علما و مردم را به نجف مى‏فرستاد. مراجع نجف نيز رهنمودهاى
لازم را به تهران مى‏فرستادند.

 حكومت مركزى با شدّت هر چه تمامتر به خاموش كردن فرياد
انقلاب برآمد. علما و بازاريان كه دو رُكن شاخص انقلاب بودند، در نوك پيكانِ حمله
دولت قرار گرفتند. دولت به بهانه تأديب گران فروشى بازاريان كه قند را بيش از نرخ
مصوب مى‏فروختند، به وضع فجيعى به آزار تنى چند از آنها پرداخت. مردم به رهبرى
علما به حمايت از بازاريان پرداختند. سيّد جمال واعظ – واعظِ شهير انقلاب – و دو
نفر ديگر از رهبران انقلاب به دنبال افشاگريهايشان تبعيد شدند. انقلاب از پايتخت
فراتر رفت و شيراز و مشهد نيز به پايتخت پيوستند.

 شيخ محمد واعظ، از سخنرانان مشهور انقلاب در نوزدهم جمادى
الاوّل 1324 ه.ق دستگير شد. طلبه‏هاى مدرسه حاج ابوالحسن معمارباشىِ تهران وى را
دريك درگيرى نجات دادند. امّا طلبه‏اى در اين حادثه به شهادت رسيد. بازار بسته شد.
مردم در مسجد متحصّن شدند. علما از جمله آيات بهبهانى، طباطبايى و شيخ فضل الله
نورى به متحصّنين پيوستند. صدر اعظم، عين‏الدوله به علما پيغام داد كه به خانه‏هاى
خود برويد. ما امور را اصلاح مى‏كنيم. علما پاسخ دادند: ما عدالت مى‏خواهيم و چون
عين‏الدوله مانع تأسيس عدالتخانه است، بايد از صدارت بركنار شود.

 سربازان، وحشيانه به سوى مسجد آتش گشودند و بيش از يكصد
نفر را كشتند. علماى تهران به نشانه اعتراض در روز 23 جمادى‏الاول 1324 ه.ق به قم مهاجرت
كردند. بيش از سه هزار نفر از مردم به جمع متحصّنان در قم پيوستند. آية الله شيخ
فضل اللّه نورى، آية اللّه آقا نجفى اصفهانى و آية اللّه آخوند ملاّ قربانعلى
زنجانى و بسيارى از علماى سرشناس كشور، از شهرستانهاى دور و نزديك به قم آمدند.

 سرانجام مظفرالدين شاه كه مقاومت در برابر علما و مردم را
بى‏فايده دانست، در تاريخ 1284/5/6 ه.ش فرمان بركنارى عين‏الدوله و در چهاردهم
جمادى‏الثانى دستور مشروطيت را صادر كرد.16

 نخستين انتخابات مجلس شوراى ملّى در ايران آخوند در 28 ذى
حجّه 1325 ه.ق نامه‏اى براى نمايندگان مجلس مى‏فرستد و آنها را به اجراى قوانين
اسلامى، پرداخت بدهيهاى دولت و فقرزدايى سفارش مى‏كند. امّا در زمانى كوتاه،
روشنفكران غربزده و فراماسونها اندك‏اندك،قدرت‏رابه دست مى‏گيرند و روحانيت را از
صحنه كنار مى‏گذارند.

 اولين جلسه مجلس شوراى ملّى در 1285/7/14 ه.ش
برگزار شد. قانون اساسى در 51 اصل با الهام از قوانين كشورهاى اروپايى توسّط برخى
از روشنفكران غرب زده نوشته شد و به امضاى شاه رسيد. اندكى بعد شاه مرد و فرزندش
محمد على شاه به سلطنت رسيد. متمّم قانون اساسى در 107 اصل نيز نوشته شد. اصل دوّم
آن عبارت بود از: نظارت مجتهدان بر قوانين مصوّب مجلس كه به پيشنهاد شيخ فضل اللّه
نورى در متمّم قانون گنجانده شد.

 شاه از امضاى متمّم قانون اساسى خوددارى كرد. مردم تبريز،
اصفهان، شيراز، رشت و كرمان قيام كردند. آخوند و علماى نجف از شاه خواستند كه در
برابر اراده ملّت مقاومت نكند، سرانجام شاه در 29 شعبان 1325 ه.ق متمّم قانون
اساسى را امضا كرد.17

 از آخوند خراسانى سؤال كردند كه نظرش درباره نظام ملّى
]قانون نظام وظيفه[ چيست؟ ايشان پاسخ داد: “حفظ كيان اسلام بر همه مسلمانان واجب
است. بنابراين، بر همه مردم، بويژه جوانان واجب است كه با فنون نظامى آشنا شوند…
مجلس شوراى ملّى در اين كار تأخير را روا ندارد.” پاسخ آخوند در تاريخ هفتم
ربيع‏الاول 1325 در مجلس شوراى ملى خوانده شد.18

 آخوند خراسانى به همراهى دو يار وفادارش رهنمودهاى لازم را
به مجلس شوراى ملّى مى‏فرستادند. مراجع تقليد از نجف كار هدايت انقلاب مشروطه را
در دست داشتند. مردم ايران به فرامين مراجع اهميت زيادى مى‏دادند. در يكى از
پيامهاى مراجع طرفدار مشروطه نجف آمده است:

 “بر تمام مردم، بويژه عشاير، ايلات و مرزبانان واجب است كه تفرقه
را كنار بگذارند و دست در دست يكديگر با آموختن روشهاى نوين نظامى به پاسدارى از
آب و خاك ايران بپردازند… احكام مصوّب مجلس شوراى ملّى را همانند احكام شرعى
واجب الاطاعه بدانيد.”19

 آخوند در 28 ذى حجّه 1325 ه.ق نامه‏اى براى نمايندگان مجلس
مى‏فرستد و آنها را به اجراى قوانين اسلامى، پرداخت بدهيهاى دولت و فقرزدايى سفارش
مى‏كند.20 امّا در زمانى كوتاه، روشنفكران غربزده و فراماسونها اندك اندك، قدرت را
به دست مى‏گيرند و روحانيت را از صحنه كنار مى‏گذارند.

 آية الله شيخ فضل الله نورى كه از پيشقراولان نهضت مشروطه
بود، به دليلِ نفوذ غرب زدگان در پُستهاى كليدى حكومت و مجلس و به انحراف كشيده
شدن مشروطه در حرم حضرت عبدالعظيم‏عليه السلام متحصّن مى‏شود. وى بنا به دلايلى از
جمله دو مورد ذيل بدين امر دست يازيد:

 1- توهين روزنامه‏ها به چهارده معصوم‏عليهم السلام، ارزشهاى اسلامى
و روحانيت.

 2 – دستگيرى، ستم و كشتار برخى از مشروطه طلبان در شهرستانها.

 شيخ فضل اللّه نورى پيشنهاد مى‏كند كه نامه آخوند درباره
مبارزه با كفر كه به مجلس شوراى ملّى فرستاده شده، در نظامنامه قانون اساسى درج
گردد.

 محمد على شاه نيز گاه و بى‏گاه به مخالفت با مشروطه مى‏پردازد
و آخوند خراسانى چندين بار او را نصيحت مى‏كند كه از كارشكنى در كارِ مجلس و
مشروطه بپرهيزد. در يكى از اندرزهاى آخوند به شاه آمده است:

 1- به دين اهميّت بيشترى بدهيد.

 2- اجناس ساخت ايران را تبليغ كنيد. چنان كه “ميلكادر” پادشاه ژاپن
بدين وسيله ژاپن را از بحران اقتصادى نجات داد.

 3- در نشر علوم و صنايع جديد همّت كنيد.

 4- مواظب دخالت بيگانگان در كشور باشيد.

 ×
استبداد صغير

 شاه پنهانى درصدد كودتا برمى‏آيد. به بهانه‏هاى مختلف به
اذيت و آزار سران مشروطه مى‏پردازد و سرانجام در 23 جمادى‏الاول 1327 ه.ق برابر با
1287/4/2ه.ش مجلس را به توپ مى‏بندد و در تهران حكومت نظامى اعلام مى‏كند. بسيارى
از رهبران انقلاب شهيد، تبعيد و يا زندانى مى‏شوند.

 آخوند و دو يار وفادارش در جريان استبداد صغير پيامهاى
فراوانى براى مردم و رهبران مشروطه فرستادند. در يكى از اين پيامها آمده است: “همراهى
با مخالفين اساس مشروطه، محاربه با امام زمان(عج) است.” آخوند در جريان محاصره
آذربايجان توسط قواى نظامى شاه، كه از 23 جمادى الاول 1326 ه.ق تا 27 جمادى الثانى
1327 ه.ق ادامه داشت، پيامهاى زيادى براى مردم آذربايجان فرستاد و آنها را در
برابر استبداد تشويق كرد. ستّارخان، از رهبران مشروطه در آذربايجان گفت: “من حكم علماى
نجف را اجرا مى‏كنم.”

 آخوند در يكى از نامه‏هايش به شاه نوشت:

 “… از بدو سلطنت قاجار چه صدمات فوق‏الطاقه به مسلمانان وارد
آمده و چقدر از ممالك شيعه از حُسن كفايت! آنان به دست كفّار افتاده. قفقاز،
شيروانات، بلاد تركمان و بحر خزر، هرات، افغانستان، بلوچستان، بحرين، مسقط و غالب
جزاير خليج فارس و عراقِ عرب و تركستان، تمام از ايران مجزا شد. دو ثلث تمام از
ايران رفت و اين يك ثلث باقى مانده را هم به انحاء مختلف، زمامش را به دست اجانب
دادند. گاهى مبالغ هنگفت قرض كرده و در ممالك كفر خرج نمودند و مملكت شيعه را به
رهن كفّار دادند. گاهى به دادن امتيازات منحوسه، ثروت شيعيان را به مشركين
سپردند… گاهى خزاين مدفونه ايران را به ثمن بخس به دشمنان دين سپردند. يكصد
كرور، بيشترِ خزينه سلطنت كه از عهد صفويه و نادرشاه و زنديه ذخيره بيت‏المال
مسلمين بود، خرج فواحش فرنگستان شد و آن همه اموال مسلمين را كه به يغما مى‏بردند،
يك پولش را خرج اصلاح مملكت، سدّ باب
احتياج رعيت ننمودند. به حدّى شيرازه ملك و ملّت را گسيختند كه اجانب علناً مملكت
را مورد تقسيم خود قرار داده.

 اى منكر دين، اى گمراه، پدرت دستور (مشروطه) را صادر كرد.
اما از روزى كه تو به سلطنت نشستى، همه وعده‏هاى مشروطه را زير پا نهادى. شنيدم
شخصى از سوى تو به نجف فرستاده شده تا ما را با پول بخرد. و حال اين كه نمى‏دانى،
قيمت سعادت مردم بيشتر از پول توست… تو دشمن دين و خائن به مملكت هستى. من به
زودى به ايران مى‏آيم و اعلان جهاد مى‏كنم.”

 رهبران مشروطه از نجف در پيامى به مردم ايران مى‏نويسند:

 “به عموم ملّت، حكم خدا را اعلام مى‏داريم:

 اليوم، همّت در دفع اين سفّاك جبّار و دفاع از نفوس و
اعراض و اموال مسلمين از اهمّ واجبات و دادن ماليات به گماشتگان او از اعظم
محرّمات است…”

 علماى نجف، سران قبايل ايران را به پشتيبانى از مشروطه و
همه مسلمانان جهان را به پيكار بر ضدّ استبداد محمد على شاه فرا مى‏خوانند. آخوند،
شيخ عبدالله مازندرانى و ميرزا حسين تهرانى در پاسخ استفتا مسلمانان ازمير و
طرابوزان (از شهرهاى تركيه) آنها را به مبارزه با محمد على شاه فرا مى‏خوانند.

 آخوند خراسانى حكم جهاد را صادر كرد. قبيله‏هاى شيعى عراق
آمادگى خود را براى پيوستن به مشروطه‏طلبان و حركت به ايران اعلام كردند. طلاب،
علما و بسيارى از ايرانيان مقيم عراق در بغداد گرد آمدند تا به سوى ايران حركت
كنند.

 در اين زمان بود كه طرابلس (ليبى) به اشغال ايتاليا درآمد.
آخوند، مازندرانى و آية الله شريعت اصفهانى در پيامى به مسلمانان جهان، حكم جهاد
براى آزادسازى طرابلس را صادر مى‏كنند.

 مشروطه طلبان گيلان و اصفهان پايتخت را در 28 جمادى الثانى
1327 ه.ق برابر 1288/4/23 ه.ش آزاد ساختند. محمد على شاه به سفارت روس پناهنده
مى‏شود و از آن جا به روسيه فرار مى‏كند. سپاه مشروطه طلبان نجف كه آية الله
العظمى سيّد محمد كاظم يزدى و چند تن ديگر از مراجع تقليد نيز در بين آنها بودند،
با شنيدن خبر آزادى تهران از حركت به ايران منصرف مى‏شوند.

 آخوند هنگامى كه شنيد سرداران فاتح ايران درصدد اذيت شيخ
فضل الله نورى برآمده‏اند، تلگرافى به تهران فرستاد و مشروطه‏طلبان را از آزار وى
برحذر داشت. امّا روشنفكران غرب زده نامه آخوند را پنهان كردند و سپس شيخ فضل الله
نورى برخى از نويسندگان به خاطر دشمنى با روحانيت، با دست بردن در سندها، تحريف
وقايع، دامن زدن به شايعات و بزرگنمايى نقش فئودالها، خانها، ثروتمندان و
روشنفكران غرب زده درصدد برآمدند تا از نقش آخوند خراسانى، شيخ عبدالله مازندرانى
و ميرزا حسين تهرانى كه به حق رهبران اصلى مشروطه بودند، بكاهند.

 را
اعدام نمودند. آخوند پس از شنيدن خبر شهادت وى گريست. عمامه‏اش را به زمين انداخت.
مجلس يادبود شهيد شيخ فضل الله نورى را در منزل خود برگزار كرد.

 فرصت طلبان دهها مجتهد مبارز را به بهانه مخالفت با مشروطه
در تهران و شهرستانها شهيد، تبعيد و يا زندانى كردند. طرفداران مشروطه مشروعه، پس
از شهادت شيخ فضل الله نورى رنجهاى فراوانى را متحمّل شدند. غربزدگان آية الله
ملاّقربانعلى زنجانى، مجتهد 92 ساله زنجان را دستگير كرده و به تهران آورده درصدد
محاكمه‏اش برآمدند. امّا آخوند با ارسال تلگراف شديداللحنى، مانع اين عمل شد.

 هر روز خبرهاى ناگوار از تهران و شهرستانها به آخوند
مى‏رسيد. ترور آية الله سيّد عبدالله بهبهانى به دستور تقى‏زاده، تبعيد آيةالله
طباطبايى و خلافهاى برخى از مشروطه‏طلبان او را رنج مى‏داد. ولى آخوند هنوز به
مشروطه اميد داشت. آخوند پس از رحلت ميرزا حسين تهرانى در سال 1326 – كه در تمام
دوران مبارزه همدوش او مى‏رزميد – با توان بيشتر با كمك شيخ عبدالله مازندرانى به
هدايت مشروطه پرداخت. آخوند و آية الله مازندرانى در نامه‏اى به مجلس شوراى ملّى
از نمايندگان مجلس مى‏خواهند كه به خاطر ضدّيت تقى‏زاده با اسلام از ورودش به مجلس
جلوگيرى كنند. مجلس شوراى ملّى نيز حكم اخراج وى را از تهران صادر كرد.

 در دهم صفر 1327 ه.ق از آخوند و مازندرانى درباره حقوق
اقليتهاى مذهبى سؤال مى‏شود. آنها پاسخ مى‏دهند: “ايذا و تحقير زردشتيه و ساير اهل
ذمّه… حرام و به تمام مسلمين واجب است كه وصاياى حضرت خاتم النبيين‏صلى الله
عليه وآله وسلم را در حسن سلوك و تأليف قلوب و حفظ نفوس و اعراض و اموال ايشان كما
ينبغى رعايت نمايند…”

 آخوند و مازندرانى در سال 1327 ه.ق بر كتاب “تنبيه الامّه
و تنزيه الملّة” نوشته آية الله محمد حسين نائينى تقريظى نوشته و آن را تأييد
كردند. اين كتاب از نخستين كتابهايى است كه درباره حكومت اسلامى نوشته شده است.
سازگارى مشروطه با اسلام در اين كتاب به خوبى بيان شده است.

 آية الله شيخ محمد اسماعيل محلاّتى در بيستم محرم 1327 ه.ق
در اعلاميه‏اى مشروطه را بدين صورت معرّفى مى‏كند:

 “هدف از مشروطه، محدود كردن اختيارات شاه است. هدف اين است كه
قانون كه توسّط نمايندگان مجلس منتخب مردم وضع مى‏شود، ملاك عمل حكومت باشد. مجلس
شوراى ملّى براى تعيين مصالح و مضارّ مملكت توسّط وكلاى ملّت تأسيس شده است. پس
منافاتى با اسلام ندارد. امر به معروف و نهى از منكر در اسلام آمده است. كار مجلس
هم يكى از مصاديق آن است…

 مراد از مشروطه اين نيست كه هر كس هر كار حرامى را دلش
بخواهد، بكند. مراد از مشروطه آزادى مردم از قيد استبداد شاه است. ما مى‏خواهيم
احكام اسلام درباره همه مردم، شاه و گدا به طور مساوى اجرا شود…”

 آخوند و مازندرانى اين اعلاميه را تأييد كردند، اين
اعلاميه با تأييد آنها به ايران فرستاده شد.

 مجلس شوراى ملّى در ماههاى آخر سال 1328 ه.ق تصويب كرد كه
ايران مستشار مالى از آمريكا استخدام كند. در پى آن “مورگان شوستر” به مدّت سه سال
به استخدام خزانه‏دارى كل كشور درآمد. قواى نظامى روسيه به دنبال اين حركت مجلس،
مناطق شمال كشور را اشغال كردند. دولت روسيه به دولت ايران هشدار داد كه اگر شوستر
را از ايران اخراج نكنيد، تهران را اشغال خواهند كرد. مجلس پيشنهاد روسيه را
نپذيرفت. دولت روسيه اولتيماتوم 48 ساعته به ايران داد كه اگر شوستر از ايران
اخراج نشود و دولت ايران متعهّد نشود كه مستشاران مالى خود را فقط از روسيه و
انگليس استخدام كند، تهران را اشغال خواهند كرد. رئيس مجلس خبر اولتيماتوم را در
سيزدهم ذى حجه 1329 ه.ق به آخوند رساند. سربازان روسى تا قزوين پيش رفتند. دولت
انگليس با تأييد اقدام روسيه، به دولت ايران هشدار داد كه اگر تا سه ماه ديگر
راههاى جنوب را براى بازرگانى انگليس امن نكند، سربازان انگليسى انتظامات
جنوب كشور را بر عهده خواهند گرفت.

 آخوند خراسانى درسهايش را تعطيل كرد. درسهاى حوزه علميّه
نجف به پيروى از او تعطيل شد. جلسه‏هاى زيادى در منزل آخوند تشكيل شد تا راهى براى
دفاع از استقلال و تماميت ارضى ايران بيابند. تحريم اجناس روسى، جهاد با روسيه و
اعزام طلاب، علما و عشاير نجف به ايران در نخستين جلسه علما تصويب شد.

 آخوند خراسانى فرمان جهاد را صادر كرد. نامه‏اى به رئيس
مجلس شوراى ملى ايران نوشت و وى را از تصميم جلسات باخبر ساخت.

 بسيارى از علماى نجف، كربلا و كاظمين خود را براى سفر به
ايران و دفاع از آن آماده ساختند. قرار بود كه آخوند و همراهانش در شب چهارشنبه 21
ذى حجه 1329 ه.ق از نجف به مسجد “سهله” بروند و پس از نيايش و دعا براى پيروزى
سپاه اسلام راهى ايران شوند.

 عصر سه شنبه منزل آخوند شلوغ بود. ميرزامهدى، پسر آخوند
مقدمات سفر را آماده مى‏كرد. آخوند به اطرافيانش گفت: بهتر است نماز صبح را در حرم
بخوانيم و پس از زيارت حركت كنيم.

 آخوند تا پاسى از شب بيدار بود. امانتها را به صاحبانشان
داد. برنامه‏هاى فردا را منظم كرد. كارها را بين چند نفر از يارانش تقسيم كرد.
نيمه شب به نماز شب ايستاد. پيش از اذان صبح دل دردِ شديدى گريبانش را گرفت.
سرانجام پس از اقامه نماز صبح، پيشواى مشروطه رخت از جهان بربست. بسيارى بر اين
باورند كه وى به وسيله جاسوسان روسى و انگليسى مسموم شده است.

 پى
نوشتها:

 15 ) صحيفه نور، ج1، ص68و ج15، ص202.

 16 ) سيّد جلال الدين مدنى، تاريخ سياسى معاصر ايران، (انتشارات
اسلامى، قم، 1361) ج1، ص71؛ سيد جلال الدين مدنى، تاريخ تحولات سياسى و روابط
خارجى ايران (انتشارات اسلامى، قم، 1366) ج2، ص68 و 120 – 113؛ محمود محمود، تاريخ
روابط سياسى ايران و انگليس (انتشارات اقبال، چاپ ششم، 1367) ج8، ص56؛ محمد مهدى
شريف كاشانى، واقعات انفاقيه در روزگار، (چاپ اول: نشر تاريخ ايران، 1362) ج1، ص84
،25 – 24 و 181.

 17 ) تاريخ انقلاب مشروطيت ايران، ج1، ص146 – 144.

 18 ) تاريخ تحوّلات سياسى و روابط خارجى ايران، ج2، ص208.

 19 ) مرگى در نور، ص197 – 195.

 20 ) تاريخ سياسى معاصر ايران، ج1، ص73 – 72.

 درسهايى از تاريخ تحليلى اسلام

مسلسل 65

 حوادث سال دوم هجرت – 11

 ماجراى جنگ بدر

  قسمت ششم

حجةالاسلام والمسلمين رسولى
محلاتى

 اكنون به دنباله ماجراى جنگ بدر برگرديم:

 × شب
جنگ بدر

 خداى تعالى در آيه‏اى از سوره مباركه انفال وضع آن شب كه
فرداى آن جنگ بدر واقع شد، يعنى شب هفدهم رمضان، را اينگونه بيان فرموده:

 “اِذْ يُغَشّيكُمُ النُّعاسَ أمَنَةً مِنْهُ، وَ يُنَزُِّل
عَلَيْكُم مِنَ السَّماءِ ماءً لِيُطَهِّرَكُمْ بِهِ وَ يُذْهِبَ عَنْكُم رِجْزَ
الشَّيْطانِ وَلِيَرْبِطَ عَلى قُلُوبِكُمْ وَ يُثَبِّت بِه الأَقْدامَ؛15 هنگامى
كه شما را چرتى – كه موجب امان از پروردگار بود – فرا گرفت، و از آسمان براى شما
آبى نازل كرد كه بدان پاكتان كند و پليدى شيطان را از شما ببرد، و دلهاتان را محكم
كند و گامهاتان را بدان استوار سازد.”

 مفسران در تفسير اين آيه گفته‏اند: مسلمانان را در آن شب
بى‏اراده خواب و چُرتى عارض شد و همين سبب آرامش و رفع خستگى و آمادگى آنها براى
جنگ شد، و گذشته نشانه آرامش قلبى آنها بود، و از زبير بن عوام و سعدبن ابى‏وقاص
نقل شده كه گفته‏اند:

 چنان چرتى ما را گرفت كه بى‏اختيار سرهاى ما به پايين
مى‏افتاد و خوددارى نمى‏توانستيم.16

 و از سوى ديگر، باران نرمى باريد كه دلها را از وسوسه
شيطان شستشو داد – و يا به گفته برخى – مسلمانانى كه دچار احتلام و جنابت شده
بودند با آب بارانى كه در گودالها جمع شده بود غسل كردند – و دلها را محكم كرد، و
زمين را نيز – كه به صورت رمل و ماسه بود – زير پاى آنها محكم ساخت كه قدمهاشان
فرو نرود.

 ×
دعا و نماز، مدد كار رسول خدا صلى الله عليه وآله وسلم

 ابن جرير به سندش از على بن ابى‏طالب‏عليه السلام روايت
كرده كه فرمود:

 “أصابنا من اللّيْل طَشٌّ مِن المَطر – يعنى الليلة الّتى كانَت فى
صَبيحَتها وقعة بدر فانطلقنا تحت الشّجر و الحُجف نستظلّ تحتها من المطر، و بات
رسول اللّه‏صلى الله عليه وآله وسلم يعنى قائماً يصلّى و حرَّض على القتال؛17 در
آن شبى كه در صبح آن روز جنگ بدر اتفاق افتاد باران مختصرى بر ما باريد و ما زير
درختان و خيمه رفتيم تا از باران محفوظ بمانيم، ولى رسول خدا آن شب را ايستاده در
حال نماز به سر برد و مردم را به كارزار تشويق مى‏كرد.”

 و احمد بن حنبل از آن حضرت‏عليه السلام روايت كرده كه
فرمود:

 “… وَ لَقَد رَأيتَنا وَ ما فينا إِلاَّ نائِم إِلاَّ رَسُول
ُاللّه‏صلى الله عليه وآله وسلم تَحْتَ شَجَرَةٍ يُصَلّي وَ يَبْكى حَتّى
أَصْبَح؛18 ما را مى‏ديدى كه همگى خوابيده بوديم مگر رسول خداصلى الله عليه وآله
وسلم كه در زير درختى پيوسته تا به صبح نماز مى‏خواند و مى‏گريست”.

 ابن كثير پس از نقل دو حديث فوق گويد: آن شب، شب جمعه
هفدهم رمضان سال دوم هجرت بود، و رسول خداصلى الله عليه وآله وسلم آن شب را زير
درختى كه در آنجا بود به نماز به سر برد و در سجده خود بيشتر مى‏گفت: “يا حىّ يا
قيّوم” و آن را بسيار تكرار مى‏كرد.19

 ×
درسى آموزنده

 نگارنده گويد: بر طبق روايات ديگرى نيز كه رسيده: رسول
خداصلى الله عليه وآله وسلم در حوادث دشوار ديگر و پيش آمدها و جنگهاى سخت ديگر
نيز پيوسته از نماز كمك مى‏گرفت. چنانچه در جنگ خندق نيز نمونه‏اى از اين عمل رسول
خدا در روايات ديده مى‏شود.

 و بطور كلى اين يكى از دستورات رهبران الهى است كه بر طبق
آيه شريفه قرآنى كه فرموده:

 “وَاسْتَعينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلاة”20

 به ما دستور استعانت و استمداد از نماز را در مشكلات و
گرفتاريها و سختيها داده‏اند كه از آن جمله از امام صادق‏عليه السلام روايت شده كه
فرمود:

 1- “انّه قال: ما يمنَعُ احدكُم إذا دَخَلَ عليهِ غمٌّ مِنْ غُمومِ
الدّنيا أَنْ يَتَوضَّأ ثُمّ يَدخُلَ المسْجِد فَيَركعَ رَكْعتينِ يدعُوا اللّهَ
فيها، أَما سَمِعْتَ اللّهَ تَعالى يَقُول: “وَاسْتَعينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلاة”؛21

 امام صادق عليه السلام فرمود: چه مانعى دارد كه چون يكى از
شما غم و اندوهى از غمهاى دنيا بر او درآمد، وضو بگيرد و به مسجد برود و دو ركعت
نماز بخواند و براى رفع اندوه خود، خدا را بخواند، مگر نشنيده‏اى كه خدا
مى‏فرمايد:”وَاسْتَعينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلاة”.

 2- “و عَن حُذَيفة قال: كانَ رسُولُ اللّه‏صلى الله عليه وآله وسلم
اِذا حَزَبَهُ أَمْرٌ فَزَعَ الىَ الصَّلاة؛22 حذيفه گويد: شيوه رسول خداصلى الله
عليه وآله وسلم چنان بود كه چون مشكلى براى او پيش مى‏آمد به نماز پناه مى‏برد و
از آن استعانت مى‏جست.”

 3- “و عن النَّبى‏صلى الله عليه وآله وسلم قال: كانُوا يَعْنى
الأنبياء يَفْزَعُونَ إِذا فُزِعُوا الى الصّلاة؛23 از رسول خداصلى الله عليه وآله
وسلم روايت شده كه فرمود: پيامبران خدا چنان بودند كه چون دچار نگرانى مى‏شدند به
نماز پناه مى‏بردند.”

 4- “و عن ابى الدّرداء قالَ: كان رسُولُ اللّه‏صلى الله عليه وآله
وسلم إذا كانَتْ لَيْلَةُ ريحٍ كانَ مفزَعُهُ إلى المَسْجِد حتّى يَسْكُن، و إذا
حَدَثَ فىِ السّماء حَدَثٌ مِنْ كُسُوفِ شَمْسٍ أَوْ قَمَرٍ كانَ مَفْزَعُه إِلىَ
الصّلاة؛24

 ابودرداء گويد: رسم رسول خداصلى الله عليه وآله وسلم چنان
بود كه چون شبى باد سهمگينى مى‏آمد به مسجد پناه مى‏برد. تا آرام گيرد و چون در
آسمان كسوف و خسوفى اتفاق مى‏افتاد به نماز پناه مى‏برد.”

 5- و عن الصّادق عليه السلام قال: كانَ علىٌّ عليه السلام إذا
أَهالَهُ أَمرٌ فَزع قامَ إلىَ الصّلاة ثمّ تَلا هذِهِ الآية: “وَاسْتَعينُوا
بِالصَّبْرِ وَالصَّلاة”؛25

 از امام صادق‏صلى الله عليه وآله وسلم روايت شده كه فرمود:
شيوه على‏عليه السلام چنان بود كه چون مشكل مهمى براى او پيش مى‏آمد به نماز
مى‏ايستاد و اين آيه را مى‏خواند:

 ““وَاسْتَعينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلاة””
.

 و در احوال اصحاب رسول خداصلى الله عليه وآله وسلم و
بزرگان نيز مى‏نويسند كه در سختيها و مشكلات و مصائب به نماز پناه مى‏بردند و از
آن استمداد مى‏جستند كه از باب نمونه به اين روايت توجّه كنيد:

 از ابن عباس روايت شده كه در مسيرى مى‏رفت كه خبر مرگ
فرزندش را به او دادند. در اين وقت او از مركب پياده شد و به كنارى رفت و دو ركعت
نماز به جاى آورد و بازگشت و آن گاه گفت: ما همان كارى را كه خدا به ما دستور داده
بود انجام داديم كه مى‏فرمايد:”وَاسْتَعينُوا بِالصَّبْرِ وَالصَّلاة”.26

 × صف
آرايى دو لشكر در برابر يكديگر

 بر طبق نقل مشهور روز جمعه هفدهم ماه رمضان، جنگ بدر اتفاق
افتاد و چنانچه پيش از اين گفتيم رسول خداصلى الله عليه وآله وسلم و مسلمانان پيش
از رسيدن لشكر قريش وارد بدر شده و در آنجا اردو زدند. صبح روز هفدهم – همان روزى
كه جنگ ميان دو لشكر در گرفت – لشكر قريش وارد بدر شد.

 ابن هشام و ديگران نوشته‏اند: همين كه لشكر قريش از تپه “عقنقل”
سرازير شد و در نظر رسول خداصلى الله عليه وآله وسلم و مسلمانان نمودار گشتند آن
حضرت سر به سوى آسمان بلند كرده عرض كرد:

 “اللهمَّ هذِه قُرَيشٌ قَد أَقْبَلَتْ بِخُيَلائِها وَ فَخْرِها،
تحادُّك وَ تُكَذِّبُ رَسُولَكَ، اللّهُمَّ فَنَصْرُكَ الَّذى وَعَدْتَني،
أَللّهُمَّ اَحنِهمُ الغداة؛ بارالها اين قريش است كه با تمام نخوت و تكبر خود به
سوى ما مى‏آيند، تا با تو دشمنى كرده و رسول تو را تكذيب كنند، بارخدايا من اكنون
چشم به نصرت و يارى تو دارم، همان نصرت و پيروزى كه به من وعده كرده‏اى، پروردگارا
تا شام نشده اينان را نابودساز”.

 رسول خداصلى الله عليه وآله وسلم اين دعا را كرد و سپس
نگاهش را به سپاه مجهز قريش برگرداند، در آن ميان، چشمش به “عتبة بن ربيعة” كه بر
شترى سرخ مو سوار بود افتاد و فرمود: اگر خيرى در اين جماعت وجود داشته باشد در
پيش صاحب اين شتر قرمز است، و اگر اين سپاه از او پيروى كنند روى سلامت و صلاح را
خواهند ديد.

 سپاهيان قريش در آن طرف بدر فرود آمدند و به گفته ابن هشام
چند تن از ايشان كه از جمله حكيم بن حزام بود بطرف حوضى كه مسلمانان ساخته بودند
آمدند، رسول خداصلى الله عليه وآله وسلم به مسلمانان فرمود: آنها را واگذاريد و متعرضشان
نشويد، و بجز حكيم بن حزام هر كدام كه از آن آب خوردند در بدر كشته شدند.

 تنها “حكيم بن حزام” بود كه كشته نشد و بعداً كه مسلمان شد
هرگاه مى‏خواست سوگند بخورد “مى‏گفت:” سوگند بدان خدايى كه مرا در جنگ بدر نجات
داد.

 ×
مشورت قريش براى بازگشت

 پس از اين كه قريش در آن جا فرود آمدند “عمير بن وهب جمحى”
را فرستادند تا از وضع لشگر مسلمين و نفرات آنها اخبارى به دست آورد و به اطلاع
ايشان برساند.

 “عمير بن وهب” اسب خويش را به جولان آورده و بر اطراف سپاه مسلمين
چرخى زده به نزد قريش بازگشت و به آنها گفت:

 عدد اينها سيصد نفر چيزى كمتر يا بيشتر است ولى مهلت بدهيد
تا دور ديگرى بزنم و ببينم آيا كمينى در پشت سر ندارند؟

 سپس براى بار دوم اسب خود را به جولان درآورد و آن اطراف
را گردش كرده بازگشت و گفت: كمينى ندارند و كسى براى امداد پشت سرشان نيست ولى اى
گروه قريش اينهايى كه من ديدم شترانشان مرگ بر خود بار كرده‏اند، و حيوانات آب‏كش
ايشان نيز (به جاى آب) حامل مرگ نابودكننده‏اى هستند، مردمى هستند كه پناهگاه و
تكيه‏گاهشان فقط شمشيرشان مى‏باشد، و به خدا سوگند چنانچه من ديدم اينها مردمانى
هستند كه كشته نشوند تا حدّاقل به عدد نفرات خودشان از شما بكشند، و در اين صورت (اگر
فرضاً ما بر آنها پيروز شويم و همه آنها را بكشيم) با كشته شدن افرادى به عدد آنها
از سپاه ما، ديگر زندگى براى ما چه لذّتى دارد؟ اكنون خود دانيد اين شما و اين
ميدان جنگ!

 سخنان “عمير” تزلزلى در افكار قريش انداخت از اين رو “حكيم
بن حزام” برخاسته به نزد “عتبة بن ربيعة” آمد و گفت: اى ابو وليد! تو بزرگ قريش و
پيشواى آنانى، آيا مى‏توانى امروز كارى بكنى كه براى هميشه نامت به نيكى بماند و
مردم تو را بخوبى ياد كنند؟

 عتبة گفت: چكنم؟

 گفت: مردم را به مكه برگردان و از اين جنگ خونين جلوگيرى
كن، و ديه عمرو حضرمى27 را نيز به عهده بگير و خونبهايش را بپرداز!

 عتبة گفت: آرى من اين كار را انجام مى‏دهم، و تو گواه باش
كه من خونبهاى او را به گردن گرفتم و خسارت مالى را هم كه به او رسيده است
مى‏پردازم اكنون به سراغ ابوجهل نيز برو زيرا تنها اوست كه اختلاف ايجاد مى‏كند و
نمى‏گذارد مردم به مكه بازگردند.

 اين را گفت و به ميان سپاه قريش آمده روى سنگى ايستاد و با
صداى بلند گفت: اى گروه قريش! به خدا شما در جنگ با محمّد و پيروانش كارى از پيش
نخواهيد برد و نفعى عايدتان نمى‏شود، زيرا بر فرض كه بر آنها پيروز شويد و آنها را
بكشيد اين كار موجب ناراحتى شما خواهد شد، (چون اينان اهل مكه و جزء قوم و قبيله
شما هستند) و شما عموزادگان يا دايى زادگان يا يك تن از عشيره و فاميل خودتان را
كشته‏ايد و بعدها براى هميشه نمى‏توانيد در روى هم نگاه كنيد، پس بياييد و به مكه
برگرديد و كار محمّد را به ساير اعراب واگذاريد، تا اگر بر او پيروز شدند كه مقصود
شما حاصل شده، و اگر او بر آنها فايق آمد به شما زيانى نرسيده است!

 “حكيم بن حزام” نيز از آن طرف به سراغ ابوجهل رفت تا او را هم قانع
به بازگشت كند، گويد: من وقتى به نزد ابوجهل رسيدم كه او زره خود را از ميان بارها
بيرون آورده بود و براى پوشيدن آماده مى‏كرد، بدو گفتم: عتبة مرا نزد تو فرستاده و
چنين و چنان گفته است.

 ابوجهل (از اين پيغام برآشفت و) فرياد زد: “انتفخ سَحرُه”
عتبة ترسيده است، و با ديدن محمّد و اصحاب او ريه‏هايش باد كرد (و وحشت او را گرفت)
ما كه هرگز برنمى‏گرديم، اين عتبة است كه چون ديد محمّد و پيروانش لقمه‏اى بيش
نيستند و پسرش نيز جزء لشگريان محمّد است به فكر پسرش افتاده و از ترس كشته شدن او
مى‏خواهد ما را برگرداند؟

 اين را گفت و (براى تحريك سپاهيان قريش) نزد “عامر بن
حضرمى” فرستاده گفت: اين هم سوگند تو (عتبة) است كه مى‏خواهد مردم را به مكه
بازگرداند در صورتى كه اكنون وقت آن رسيده كه تو انتقام خون برادرت را از اين مردم
بگيرى!

 عامر (كه از سخنان ابوجهل تحريك شده بود) برخاست و سرخود
را برهنه كرده فرياد زد: آه! برادرم عمرو… آه! برادرم عمرو… (آه كه خون عمرو
پايمال شد…)

 اين فرياد كار خود را كرد و قريش را سر غيرت آورد و نگذارد
سخنان خيرخواهانه عتبه در مردم كارگر شود و تصميمشان را به جنگ با محمدصلى الله
عليه وآله وسلم قطعى كرد.

 عتبه نيز هنگامى كه شنيد ابوجهل او را ترسو خوانده ناراحت
شد و گفت: “سيعلم مصفرّ إستهِ من انتفخ سَحرُه أنا أم هو”؟ اين “ته زرد”28 به زودى
خواهد دانست كه من ترسو هستم يا او!”

 عتبه به دنبال اين سخن كلاهخودى خواست تا بر سر نهد و به
ميدان جنگ رود ولى چون سرش بسيار بزرگ بود كلاهخودى كه به سر او بخورد در ميان
سپاه پيدا نشد و به ناچار پارچه‏اى به سر خود بست و آماده جنگ شد.

 ادامه دارد

 پاورقيها:

15 ) انفال (8) آيه 11.

 16 )
مغازى واقدى، ج1، ص54.

 17 و
18 و 19) ابن كثير، سيرة النبوية، ج2، ص401 و 402.

 20 )
سوره بقره (2) آيه 45 و 53.

 21 )
مجمع البيان، ج1، ص100.

 22 )
تفسير درّ المنثور، ج1، ص67.

 23 )
همان، ص67.

 24 )
همان، ص67.

 25 )
الميزان، ج1؛ ص153.

 26 )
درّ المنثور، ج1، ص68 – 67.

 27 )
عمرو بن حضرمى، همان كسى است كه در سرية “عبدالله بن جحش” به دست واقدبن عبدالله –
يكى از مسلمانان – كشته شد. و يكى از چيزهايى كه برخى از قريش را به جنگ بدر
كشانده بود انتقام خون او بود، از اين رو حكيم بن حزام به عتبة مى‏گويد: تو
خون‏بهاى او را بپرداز و از انتقام صرفنظر كنيد.

 28 )
در ميان عرب رسم بود كه هنگام خوشى و سرور “خلوق” نوعى عطر زرد رنگ به بدن و
لباسهاى خويش مى‏ماليدند، و اگر كسى در ميدان جنگ خلوق به لباس و بدن خود مى‏ماليد
بزرگترين عمل زشت را انجام داده بود، زيرا ميدان جنگ به هيچوجه مناسب با استعمال
خلوق نبود، چون ابوجهل به پيروزى قريش اطمينان داشت و چنان كه گفته بود قصد داشت
سه روز در آنجا بمانند و به باده گسارى و خوانندگى و پايكوبى سرگرم شوند از اين رو
از همان بدو ورود خلوق به لباس خويش ماليده و زردى آن در جامه‏اش هويدا بود.

 عتبة ضمن عيب جويى او بر اين كار، نام “اِسْتِ” او را نيز
بر زبان جارى كرد تا در ضمن فحش ركيكى نيز به او داده باشد.

زن و تجمل پرستى

قسمت اول

فاطمه علوى

 × مقام معظم رهبرى:

 تشديد نوگرايى و مدگرايى در مصرف، كار محاسبه شده
صهيونيستها و سردمداران سياستهاى استعمارى است و بايد با ارائه بحثهاى اسلامى،
گرايش به شكلهاى غلط مصرف و تجمل كه در جوامع جاهلى رشد داده مى‏شود از جامعه
اسلامى ريشه‏كن گردد و به اين ترتيب بسيارى از مشكلات، نظير بدحجابى و رواج فساد و
فحشا كه معلول همان باورها و فرهنگهاى استعمارى است از بين خواهد رفت.1

 پيش درآمد

 از خصوصيات زنان، لطافت روحى و عاطفى و جمال دوستى و جمال
طلبى آنهاست، از اين رو زن به گلى خوشبو تشبيه شده كه نياز به مراقبتهاى ويژه
دارد؛ زيرا در مقابل برخى صدمات، آسيب‏پذير و شكننده‏تر است، گرچه همين لطافت
روحى، راه دل را – كه براى رسيدن به حقيقت، راهى مستقيم و بدون قيل و قالهاى منطقى
و علمى است – بر آنان هموارتر مى‏سازد و تعابير به ظاهر متضاد در روايات در مورد
زنان، اشاره به هر يك از اين دو بعد روحى است:

 امام صادق‏عليه السلام فرمودند: “أكثر الخير فى النّساء؛2
زنان سهم بيشترى از خوبى دارند.”

 و اميرالمؤمنين على‏عليه السلام مى‏فرمايند: “انّ النّساء
همّهنّ زينة الحياة الدنيا…؛3 همانا همّت زنان، در زينت و آرايش زندگى دنياست…
.”.

 اين دو بيان هر يك اشاره به يكى از دو بعد مقابل هم دارد.

 اينك بجاست تا از خطرات تجمل براى زنان سخن به ميان آوريم
و از هشدارهاى دين در اين راه بهره جوييم، زيرا كه مسؤوليتهاى زن ايرانى در شرايط
زمانى حاضر بر كسى پوشيده نيست و عمل كردن به وظايف يا خداى نخواسته بى‏خبرى از
آنها نجات دهنده و يا گرفتار كننده خواهد بود و بسا سرنوشت كلى انقلاب و نظام را
رقم زند.

 بارى با چنين زمينه‏اى در سه موضوع كلى: 1- تبرج 2- چشم و
هم چشمى 3- وظايف همسران روحانيان و مسؤولان، سخن خواهيم گفت.

 تبرج

 “تبرج” در لغت به معناى ظاهر كردن زينتها و زيباييهاى زن بر
غيرمحارم است و از ماده “بُرج” اخذ شده كه به معناى بنايى بلند است كه در معرض ديد
همگان قرار مى‏گيرد.4

 قرآن زنان را از تبرج، برحذر داشته است:

 “… و لاتبرّجْنَ تبرّج الجاهلية…؛5بسان جاهليت نخستين، در ميان
مردم ظاهر نشويد.”

 جالب آن كه اين منع، دو آيه پس از يادآورى منافات
دنياخواهى با آخرت طلبى و خداپرستى ذكر شده است – كه درباره آن گفت و گو خواهد شد
– يعنى تنها زنى در دام تبرج و خودنمايى مى‏افتد كه رابطه خود را با خدا گسسته
باشد.

 ترديد نيست كه در شرايط كنونى بدحجابى به عنوان يك
ناهنجارى اجتماعى، بخشى از زنان را فرا گرفته است ولى سؤال اين است كه چسان برخى
از زنان كه خود را مسلمان مى‏دانند و قرآن مى‏خوانند و به حقانيت آن اعتراف دارند،
نماز مى‏خوانند، روزه مى‏گيرند، حج مى‏گزارند و مى‏دانند كه حجاب ضرورى دين و واجب
روشن الهى است، ليكن در عمل پوشش را رعايت نمى‏كنند؟

 اساسى‏ترين عامل ايجاد چنين زيستى، ميل به تجمل‏پرستى است،
زيرا زنى كه خود را در مقابل نامحرمان مى‏پوشاند، مشكل مى‏تواند مدل لباسهايى را
كه بر تن دارد مقابل انظار عمومى به نمايش درآورد.

 اگر اين مظاهر خودنمايى، بيرون از منزل در مقابل چشم
نامحرمان با چادر و مقنعه‏اى يك شكل و يك رنگ مستور گردد، چه كسى خواهد دانست كه
او در خريد لباس و تجملات و زينت‏آلات چه غوغايى كرده است؟! جز همسر و محارم چه
كسى از آرايش و حجم زيورآلاتى كه به خود آويخته است تا وسيله تفاخر و گردن فرازى
او شود، آگاه خواهد شد و اين تجمل پرستى زمانى كه با عقده‏هاى روانى توأم باشد،
وقتى كه خود كم‏بينى با آن بياميزد و آن گاه كه توأم با غلبه فرهنگ غربى و جاهلى
در برخى محيطهاى اجتماعى شود كه در بعض ادارات و مؤسسات، و لو اندك، چادر نوعى
عقب‏ماندگى و بى‏فرهنگى تلقّى شود و حتّى چادريها را سر بدوانند و بيرون بودن فكل
و… نشانه پيشرفت و منور الفكرى باشد، به يك باره سر از وضعى در مى‏آورد كه گاه
فرنگ رفته‏ها هم نظيرش را در فرنگستان نديده‏اند!

 و البته در اين ورطه، گروهى از روى عمد و دهن كجى به
انقلاب با انگيزه‏هاى سياسى و براى شنيدن دست مريزادهاى اربابانشان، در خيابانها
ظاهر مى‏شوند و مانند بيمارى مسرى درد خويش را ميان ساده لوحان و خودباختگان ديگر
پراكنده مى‏كنند تا جايى كه مع الأسف برخى محجبان و چادرپوشان را هم ناخودآگاه تحت
تأثير قرار مى‏دهند.

 چقدر از معنويت دورند زنان و دخترانى كه تبرج را سرلوحه
برنامه زندگى خود قرار داده‏اند و خود را به ثمن بخس فروخته و خويشتن را از زير
لواى امن الهى به وادى گمراهى و سرگردانى غرب مى‏كشانند!

 خطر خودنمايى و برهنگى و زير پا نهادن حيا و عفت تنها در
آلوده كردن جوانانى كه با اين سر و وضع به آلودگى و گناه دعوت شده‏اند خلاصه
نمى‏شود، حتى ضرر آن معادل برهم زدن اركان مقدس خانواده‏ها نيست بل فراتر از
آنهاست، زيرا از آن جا كه مبدل به حربه‏اى سياسى شده اساس انقلاب و اسلام را نشانه
گرفته و به خاطر اين آسيبِ هولناك است كه دشمن با تمام قوا در اين بخش
سرمايه‏گذارى مى‏كند و عمده تبليغاتش را خصوصاً از طريق ماهواره به انجام
مى‏رساند. بنابر اين اصرار بر بدحجابى و بى‏حجابى در ام القراى جهان اسلام و آن هم
در اين برهه از زمان كه دختران با حجاب، در مهد به اصطلاح دموكراسى و حقوق بشر به
جرم پوشش از مدرسه اخراج مى‏شوند و از حقوق مسلم اجتماعى محروم، در حقيقت اعلام
جنگ عليه دين و اساس انقلاب است كه هيچ توجيه و عذر و بهانه‏اى از قبح و زشتى
گناهش نمى‏كاهد.

 رهبر حكيم و خردمند انقلاب در اين زمينه فرمودند:

 “امروز سرگرم شدن به زر و زيور براى زن انقلابى مسلمان ايرانى عيب است،
امروز سر و سينه و دست را از زيور آلات پركردن و زيور و آرايش و مد و لباس را بت
خود قرار دادن براى زن انقلابى مسلمان ايرانى ننگ است. آن زنى كه در پى اين گونه
چيزهاست، از ارزش پايينى برخوردار است. طلا براى زن ارزش آفرين نيست. بى‏اعتنايى
به مدهاى دام گونه ساخته و پرداخته دشمنان براى زن ارزش است.”6

 چرا برخى زنان مسؤوليتهاى الهى را كه نعمت عظيم انقلاب بر
دوششان نهاده است و خون سرخ شهيدان آن را امضا كرده، پشت گوش نهاده و در اين مهم
غفلت مى‏ورزند؟

 “أحَسب النّاس أن يتركوا أن يقولوا آمنّا و هم لايفتنون؛7 آيا مردم
گمان كرده‏اند همين كه گفتند ايمان آورديم، رها شده‏اند و آزمايش نمى‏شوند.”

 حال كه خودنمايى و بدحجابى و هتك حريم الهى نمودِ روشن
تجمل پرستى و دنيادوستى است، چرا بدحجابان بند اسارت نگسلند و خود را از اين خفت
نرهانند و با توبه نصوح به درگاه ايزدى و اراده‏اى استوار به رحمت بيكران الهى باز
نگردند؟

 هنوز داغ تمسخرها، فشار قوانين طاغوتى و محروميت از بسيارى
حقوق اجتماعى در دل زنان باحجاب، در زمان رژيم منحوس پهلوى، باقى است، كه امروز
بازگشت جاهليت اوليه را در برخى محيطها نظاره مى‏كنند. گاه دختران نسل نو را
مى‏بينند كه با وجود رسيدن به سن تكليف، با سر برهنه در خيابانها ظاهر مى‏شوند؛
دخترانى كه اى بسا مادر بزرگانشان زير شلاق ظلم رضا خان كتك خوردند و در خانه‏ها
محبوس ماندند وليكن از حجاب خود، دست نشستند و پدرانِ همسن و سالانشان براى زدودن
آثار كفر، سينه سپر كرده، به ميدان رفتند و جان باختند و آخرين سفارش آنها حفظ
حجاب به عنوان اصيل‏ترين سنگر زنان بود و مادرانشان خون دل و سختى فقدان همسران را
از چشمان پركين دشمنان پوشاندند و صبر نمودند تا اسلام زنده بماند و به نسلهاى
آينده تحويل داده شود.

 چقدر دردآور و سخت است ديدن مناظر بدحجابى و احياناً
بى‏حجابى كه صداى نزديك آمدن گامهاى ارزشهاى طاغوت را به گوش مى‏رساند. و دشوارتر،
سكوت تأييدگر جامعه در برابر اين گناه فاحش و فساد ريشه‏دار است، تا جايى كه در
بعضى محيطها اگر مؤمنى لب به اعتراض بگشايد و نهى از منكر نمايد، سايرين متعجبانه
كار غريبش را نظاره كرده و حتى گاه ملامتش نيز مى‏كنند. در جايى كه قرآن، تاج عزت
را بر سر مؤمنين قرار مى‏دهد و آن را مختص آنان مى‏داند، چرا در جامعه اسلامى زنان
باحجاب و ناهيان از منكر، كه اكثريت جامعه‏اند از قدرت كافى برخوردار نباشند و در
عوض عده‏اى بدحجاب و خودباخته – گرچه اندك – در خيابانها جولان داده، آبروى انقلاب
و اسلام را به تاراج برند؟

 اين على‏عليه السلام است كه به جوامع اسلامى هشدار مى‏دهد
كه:

 “]از نشانه‏هاى انحراف دولتها و ملتها از حريم حق[، تعطيل احكام
است به گونه‏اى كه مردم از پايمال شدن حقوق بزرگ و تعطيل آن و يا از باطل بزرگى كه
انجام مى‏شود، وحشتى به دل راه نمى‏دهند و اين جاست كه نيكان، ذليل شده و بدان عزت
مى‏يابند.”8

 كجايند گروههاى امر به معروف و نهى از منكر كه با صرف
هزينه‏ها و بودجه‏هاى كلان براى مبارزه با همين امر تشكيل يافته‏اند؟ آيا شادى
دشمن از بدحجابى برخى زنان ايرانى – كه با چاپ عكسهاى اين خودفراموشان، داد سخن
مى‏دهند، كه زن از اسارت حجاب! در ايران رها شده – نبايد هشدارى براى ما باشد كه
بدانيم در اين بعد به خطا مى‏رويم و قاطعيت و روشنگرى لازم را نداشته‏ايم؟

 زنان با ايمان اين مرز و بوم بويژه خانواده‏هاى گرامى
شهدا، مفقودين، جانبازان، آزادگان كه رنج و دردها را در انقلاب و پس از آن با تمام
وجود، لمس نموده و در راه اعتلاى آن، عزيزترينها را باخته‏اند، دردمندانه سؤال
مى‏كنند: چرا با اين بليّه بزرگ اجتماعى و ناهنجارى رنج‏آور به شكل ريشه‏اى و
پيگير مبارزه نمى‏شود؟ چرا مسؤولين مؤثر در كنترل اين بليه، از موضعى كاملاً
انفعالى برخورد مى‏كنند؟ عملكردى كه كاملاً احساس مى‏شود براى خالى نبودن عريضه و
طى كردن سلسله مراتب ادارى است نه انجام يك وظيفه مهم دينى و اجتماعى.

 همينان مى‏پرسند: اگر پوشيدن لباس تحت كنترل نيست، تبليغ
نوع پوشش و توليد لباسهاى داخلى كه تحت كنترل است، آيا نمى‏توان عملاً آنان را تحت
نظارت قرار داد و اى بسا با پيگيرى از ميان توليديها، مغرضين مفسدى شناسايى شوند
كه براى بدنام كردن زنان و جوانان ايرانى دست به توليد لباسهاى جلف و خلاف فرهنگ
اسلامى – ايرانى، و بالاتر از آن موهن و متهتك شأن آنان، مى‏زنند؟

 آيا بالأخره روزى فرا مى‏رسد كه دولت، دستورالعملى مبنى بر
حذف تمامى حروف و كلمات و عكسهاى غربى، به توليديهاى لباس صادر نمايد و اجراى آن
را به طور جدّى پيگيرى كند؟ آيا زنان با ايمان به چشم خود خواهند ديد روزى را كه
خريد لباسهاى موقّر براى آنان آسان شود و نياز به زير پا گذاشتن مغازه‏ها براى
يافتن آن در لابه‏لاى انبوه لباسهاى سبك نباشد؟

 اگر عده‏اى بر مُد پافشارى مى‏كنند، چرا همواره خارجيان
مُد را ديكته كنند – كه معمولاً در شكل آن فساد موجود در جامعه خويش را لحاظ
مى‏كنند – آيا ما كه همواره ابتكار عمل را به دست داشته‏ايم نمى‏توانيم ابداع
كننده مُدهاى اسلامى و صادر كننده آن به ديگر كشورها باشيم؛ كه اين عصر، دوره روى
آوردن زنان خسته از برهنگى در سراسر دنيا از هر مكتبى كه باشند به پوشش است؛ چرا
ما شكل اين پوشش را تعيين نكنيم؟

 قطعاً مى‏توان از ميان انبوه نمايشگاههاى تجارى و صنعتى
نمايشگاهى را نيز براى ارائه و فروش لباسهاى برگرفته از فرهنگ اسلامى و سنّت اصيل
ايرانى، برپا كرد.

 نيز به يقين مى‏توان از ورود لوازم صددرصد تجمّلى و باب
ميل قشر رفاه‏طلب و نيز لوازم آرايش وارداتى توليد شده از جسد جنينهاى سقط شده از
دختركان غربى و لباسهايى كه در وراى جملات و تصاوير زشت و موهن و فاسد خويش، اغراض
سوء سياسى دشمن را در كشور اعمال مى‏كنند، جلوگيرى نمود.

 مسؤوليت مردمى

  براى اصلاح معضلات اجتماعى، از جمله بدحجابى، تنها مسؤولان
دولتى در اين باب وظيفه ندارند كه مردم نيز در آن نقش عمده‏اى ايفا مى‏كنند.

 امير مؤمنان على‏عليه السلام مى‏فرمايند:

 “مردم، نيك كردار نمى‏شوند مگر با نيكى مسؤولان و مسؤولان به نيكى
نمى‏گرايند مگر با پايدارى مردم و چون مردم، حق مسؤول حكومت را ادا نمايند و
حكمران هم حق رعيت را رعايت كند، حق بين آنان عزت يافته مناهج دين برپا گرديده و
پرچمهاى عدالت، برپا شده سنن الهى به گونه‏اى معتدل جريان مى‏يابد و اين گونه زمان
اصلاح مى‏شود و مى‏توان به پايدارى آن دولت اميد بست و مطامع دشمن تبديل به يأس
خواهد شد.”9

 مهمترين وظيفه مردمى در راه اصلاح كاستيها، امر به معروف و
نهى از منكر است؛ امام صادق‏عليه السلام فرمودند: “در كتاب رسول اللّه يافتيم كه:
… زمانى كه مردم امر به معروف و نهى از منكر را ترك كنند و نيكوكاران از خاندان
من را پيروى نكنند، خداوند بدانشان را بر آنان مسلّط مى‏سازد و نيكوكردارانشان دعا
مى‏كنند اما مستجاب نمى‏شود.”10

 و امام زين العابدين‏عليه السلام ضايع كردن امر به معروف و
نهى از منكر را از گناهانى مى‏شمارند كه موجب نزول بلا مى‏شوند.11

 كمترين فايده امر به معروف و نهى از منكر جلوگيرى از عادى
و علنى شدن گناه و پيشگيرى از گسترش بيشتر آن است.

 نقش شوهران

 نوع برداشتهاى موجود در اجتماع در كشاندن زنان سست ايمان
به تجمل پرستى نقش بسزايى دارد و نمونه بارز و مهم و مؤثر آن برخورد شوهران و
پدران با مسأله تجمل پرستى است. در خانواده‏هاى اسيرِ اين بليّه، يكى از دو صورت
وجود دارد:

 يا مرد خانه تشخص خود و خانواده‏اش را در رها كردن عيال و
فرزندان، و حتى خود، در وادى تجمّل پرستى مى‏بيند؛ و يا آن كه خود با اصل آن مخالف
است ليكن يا در برابر خواست تجمل پرستانه همسر و فرزندان حالت انفعالى دارد و
مى‏پذيرد و يا تحت تأثير محيطهاى مرتبط، خود و خانواده‏اش را ناچار به پيروى از
خواست و پسند ديگران مى‏بيند.

 اما گروه اول مردان، بايد بدانند كه مرد به عنوان ولى و
سرپرست خانواده مسؤوليت سنگينى بر عهده دارد و نان آورى جزئى از وظايف اوست، بلكه
صلاح و فساد خانواده به دست او بوده موظف به نظارت و حساسيت نسبت به شرايطى است كه
عفاف خانواده را تهديد مى‏نمايد.

 قال رسول الله‏صلى الله عليه وآله وسلم: “كان ابى ابراهيم
غيوراً و انا اغير منه و ارغم اللّه انف من لايغار من المؤمنين؛ پدرم ابراهيم غيور
بود و من از او غيرتمندترم و خداوند، بينى مردى را از مؤمنان كه غيرت ندارد به خاك
مى‏مالد (خوار و ذليلش مى‏سازد).”12

 و نيز فرمود: “غيرت از ايمان سرچشمه مى‏گيرد.”13

 اميرالمؤمنين‏عليه السلام فرمود: “كسى كه در چهار چيز از
زنش پيروى كند خداوند او را با بينى در آتش دوزخ مى‏افكند كه يكى از آن چهار چيز
پوشيدن لباس نازك و بدن نما از طرف زن در مقابل نامحرم است.”14

 خداوند خطاب به دسته دوم يعنى آنان كه مرعوب مردم يا همسر
و خانواده خويشند چنين مى‏فرمايد:

 “فلاتخشون النّاس واخشون ولاتشتروا بآياتى ثمناً قليلاً؛15 از مردم
نهراسيد و تنها از من بترسيد و نشانه‏هايم را با قيمتى اندك نفروشيد.”

 و مى‏فرمايد: “قو أنفسكم واهليكم ناراً وقودها الناس و
الحجارة؛16 خود و خانواده خويش را از آتش عذاب الهى نگاهداريد، آتشى كه مردم و سنگ
هيزم آنند.”

 و امام صادق‏عليه السلام فرمودند: “هركه آفريدگان را در
نافرمانى آفريدگار پيروى كند، براستى كه آنان را پرستيده است.”17

 مسؤوليت زنان

  عمده نيرويى كه مى‏تواند در مقابل جريان تجمّل پرستى و
بدحجابى قد علم كند و به طور كامل بر آن غلبه يابد خود زنان هستند.

 حجاب هديه الهى به زن مسلمان است تا مرزها را مشخص نمايد و
از تعرّض به ساحت زن پيشگيرى نمايد.

 خداوند خطاب به رسولش مى‏فرمايد:

 “اى پيامبر به زنان و دختران خود و زنان مؤمنين بگو كه چادر يا
روسريهاى بلند خود را بر خود فرو پوشند كه اين مناسبتر از آن است كه به بى‏عفتى و
بى‏خيالى شناخته شوند تا مورد آزار واقع نشوند و خداوند آمرزنده و مهربان است.”18

 قرآن، پيامد مهم برهنگى و خودنمايى زن در خيابان را
بى‏ارزش نمودن او و به طمع افتادن فاسدان نسبت به او مى‏داند.

 آرى به جرأت مى‏توان ادعا كرد چنانچه زنى با رعايت كامل
حجاب در خيابان و مجامع عمومى ظاهر شود و در سخن گفتن و راه رفتن و حركات، رعايت
كامل عفاف را نمايد، هرگز مورد تعرض قرار نمى‏گيرد.

 چنين است كه پيامبر اكرم‏صلى الله عليه وآله وسلم فرمودند:

 “حيا و شرم ده جزو است كه نه جزو آن در زنان و يك جزو در مردان
است.”19

 يعنى براى رعايت حيا در جامعه نه قسمت مسؤوليت آن به زنان
و تنها يك جزو آن به مردان باز مى‏گردد و چنين است كه رعايت حجاب و عفاف از وظايف
مهم بانوان براى سالم سازى محيط و روابط اجتماعى است، اگرچه مردان هم به عفاف در
نگاه و صحبت با زنان فرا خوانده شده‏اند.

 امام جعفر صادق‏عليه السلام فرمودند:

 “براى زن مسلمان شايسته نيست كه روسرى و مقنعه‏اى به سر زند و
پيراهنهايى بپوشد كه چيزى از سر و بدن او را نپوشاند.”20

 و پيامبر صلى الله عليه وآله وسلم فرمودند:

 “بهترين زنان شما زنى است كه عفيف باشد.”21

 جالب است بدانيم كه:

 “مطالعاتى كه در شناخت عوامل زيبايى به عمل آمده است ثابت كرده كه
جسم زيبا، بازتاب حالات روحى و درونى انسان است كه بى‏ترديد از درونى آگاه متفكر و
ساخته شده متجلى گشته است… .

 در بانوان نيز هر چه بر پرورش ذات پرداخته شود زيبايى
پديدار مى‏گردد كه با درونى زيبا هماهنگ است و حالات او در كردار و رفتار همواره
داراى خصوصيات انحصارى است…

 به اين ترتيب زيبايى جاودانه بستگى به ساختن و پرداختن
درون دارد.”22

 قابل توجه آن كه دسته‏اى از روايات نيز حجاب را حافظ و
بركت دهنده و تداوم بخش زيبايى و جمال زن مى‏دانند.

 اميرالمؤمنين على‏عليه السلام فرمودند: “صيانة المرأة انعم
لحالها و أدوم لجمالها؛23 ]حجاب[ و حفظ زن براى حالش بهتر است و زيبايى‏اش را
پاينده‏تر مى‏سازد.”

 علاوه بر آن فرمودند: “زكاة الجمال العفاف؛24 زكات زيبايى،
عفت است.”

 يعنى همان گونه كه حق جامعه از مال زكات آن است و حق مردم
از علم، نشر آن و… حق بهرمندى از زيبايى نيز، گرامى داشت عفاف و حجاب است.

 حجاب برتر

  مقام معظم رهبرى فرمودند:

 “هيچ بحثى درباره پوشش زن نبايد متأثر از هجوم تبليغات غرب باشد.
البته حجاب زن به چادر منحصر نمى‏شود؛ اما چادر بهترين نوع حجاب و نشانه ملى ماست
و هيچ منافاتى با فعاليتهاى زنان مسلمان در مسائل سياسى اجتماعى و فرهنگى ندارد.”25

 در تاريخ معاصر، ميزان چادر پوشان همواره يكى از ملاكهاى
سنجش عدم وابستگى ملت ما به قدرتهاى استكبارى بوده و لذا بارها مورد تهاجم دشمنان
اسلام قرار گرفته است. رضاخان ملعون در اولين گامهاى اسلام زدايى خود تلاش كرد
همپاى مبارزه با روحانيت، حجاب و چادر را از سر زنان بكشد26 كه با مقاومت دليرانه
اكثر زنان، ازمحدوده‏اى خاص، فراتر نرفت.

 در مراحل مختلف انقلاب اسلامى، چادر آنقدر اهميت يافت كه
زنان در راهپيمايى‏ها با اين پوشش شركت كردند و با اين ابزار كوبنده – كه از اولين
نشانه‏ها و قدمهاى خودآگاهى زنان بود – خشم و نفرت خويش را در مقابل رژيم منحوس
پهلوى به نمايش گذاردند.

 به هر حال چادر خصوصاً با پيروزى انقلاب اسلامى از صرف
وسيله پوشش به حربه سياسى مؤثرى مبدل شد و مدعيان به اصطلاح حقوق بشر و رسانه‏هاى
غربى براى زدودن چادر از سر زنان و بدبين كردن مردم جهان نسبت به آن زحمتها كشيده
و دست به تبليغات گسترده‏اى زدند، كتابها نوشته، فيلمها ساخته و ساعتها وقت راديو
و تلويزيون را به آن اختصاص دادند و حتى برخى كمپانيهاى توليد لباس با توليد
تى‏شرتهايى با تصوير زن محجب به چادر به شكل مسخره، در اين راه با ديگران همسويى
نمودند.

 متأسفانه در داخل نيز آن گونه كه مى‏بايست ذهن قشر بانوان
بويژه نسل نو، نه تنها نسبت به اهميت و محاسن آن جلب نشد، بلكه از سوى برخى مراكز
و قدرتهاى‏فكرى و فرهنگى مورد بى‏مهرى و انتقاد نيز واقع شد.

 برخى آن را دست و پاگير و مانع فعاليتهاى اجتماعى دانستند
حتى سمينارى با هدف بررسى امكان تغيير كيفيت آن برقرار نمودند و گروهى از مطبوعات
– بى‏توجه به اوج‏گيرى تبليغات سوء غربى عليه چادر و صدماتى كه گروه آسيب پذير
فرهنگى جامعه از تهاجم فرهنگى غرب متحمل شده – در قالبى به ظاهر عام و در واقع با
هدف مبارزه جدى با چادر حملاتى را آغاز نمودند.

 دسته‏اى آن را غير بهداشتى دانستند و مانع رسيدن هوا به مو
و پوست بدن و ارائه طريق دادند كه “]روسرى[ علاوه بر چهره، بخشى از مو را هم
مى‏تواند در معرض نور و هوا قرار دهد”! و گروه ديگر در مخالفت با چادر استدلالهاى
روان شناسانه آوردند كه: “سياه، رنگ آخر است و باعث پريشانى و افسردگى مى‏شود!” و
گروه ديگر با نظريات جامعه شناسانه به مقنعه و در اصل به چادر تاختند كه “مقنعه
اصلاً جامه ايرانى نيست و روسرى آزادى بيشترى دارد و انسان را تحت فشار قرار
نمى‏دهد!” و دسته‏اى ديگر، نيز به بانوان متحمل بار سنگين مقنعه! ارائه طريق دادند
كه:

 “با روسرى كلفت‏تر و پيچيدن آن به طورى كه كاركرد مقنعه را داشته
باشد مى‏توان از تحميل آن گريخت!” و اين گونه مشكل “همشهرى”ها را براى ايجاد “جامعه
سالم”!! حل نمودند.27

 وليكن نتيجه خواسته يا ناخواسته تمامى آنها در نهايت حذف و
كم رنگ كردن پوشش در ميان بانوان است كه بى‏ترديد پيروى از خواست دشمنان انقلاب به
شمار مى‏رود.

 سيماى جمهورى اسلامى در گذشته نيز در اين زمينه اثرات غير
سازنده‏اى داشته است، در نمايشها و سريالها معمولاً زنان بى‏سواد و با سطح فرهنگ
پايين يا پيرزنانى – كه در اسلام از حكم مؤكد حجاب معافند – با چادر و آنها كه
تحصيلكرده و خوش فكر و جوان هستند، با مانتو و روسرى ظاهر مى‏گرديدند. هنوز هم
اثرات اين بى‏دقتى در برخى نمايشها مشهود است و گاه چادر را به عنوان پوشش دم دستى
معرفى مى‏كنند وقتى خانم خانه براى خريد نان به سر كوچه مى‏رود چادر بر سر دارد و
وقتى ميهمان دارد يا به ميهمانى مى‏رود چادر را كنار گذاشته، اين بار با بلوز و
دامن و روسرى يا مانتو و روسرى و احياناً كمى آرايش، ظاهر مى‏شود، در خيابان چادر
مى‏پوشد و در مقابل نامحرمان فاميل روسرى يا برعكس در خانه به عنوان يك نوع لباس
خانه چادر را به خود مى‏پيچد و چون به خيابان مى‏رود آن را به عنوان لباسى غيررسمى
كنار مى‏گذارد!

 البته اين نكته را هم بايد افزود كه اقدامهايى مانند: ظاهر
شدن گروهى از زنان و دختران مجرى در سيما با چادر گامى مؤثر در شكستن باورهاى غلطى
است كه در سطوحى از جامعه وجود داشته است.

 در هجوم عليه چادر، تعجب از برخى مجله‏هاى دگرانديش نيست
كه طى گزارشهاى خود، حرفهاى دل را از زبان مصاحبه شوندگان و يا در قالب سؤال مطرح
مى‏سازند و از نفى سياهى لباس، چادر سياه را مورد هجوم قرار مى‏دهند، تعجب از
مجله‏هاى متعهدى است كه در انتخاب تيتر در هنگام نقل استفتايى در مورد چادر، قسمتى
را برمى‏گزينند كه “چادر را غير ضرورى” ناميده‏اند و قسمت بعدى را كه “چادر را
بهترين شكل حجاب” دانسته‏اند در متن خبر آورده‏اند!

 به هر حال چادر هنوز هم اصيل‏ترين و بهترين شكل مبارزه با
تجمل‏گرايى و مدپرستى و بدحجابى است، كه پرهيز از اجبارهاى بى‏محتوا در برخى
محيطها و تبيين اهميت و معرفى مثبت آن در صدا و سيما و ديگر رسانه‏ها از اقداماتى
است كه در مقابله با تهاجم فرهنگى و پرهيز نسل جوان و دختران از دام رنگينى كه غرب
برايشان گسترده، بسيار مؤثر خواهد بود.

 ادامه دارد

 پاورقيها:

1) 69/10/17

 2)
وسائل الشيعه، ج14، ص11.

 3)
صبحى صالح، نهج البلاغه (انتشارات دارالهجرة) ص215، خ153.

 4)
ابن منظور، لسان العرب، ج2، ص211 و 212.

 5)
احزاب (33) آيه33.

6) 68/10/27

 7)
عنكبوت (29) آيه3.

 8)
صبحى صالح، نهج البلاغه، ص334، خ216.

 9)
همان.

 10)
وسائل الشيعه، ج11، ص513.

 11)
همان، ص520.

 12)
وسائل الشيعه، ج14، باب 77، ص109.

 13)
همان.

 14)
خصال، ص196.

 15)
مائده (5) آيه44.

 16)
تحريم (66) آيه6.

 17)
وسائل الشيعه، ج11، ص423.

 18)
احزاب (33) آيه‏هاى 33 و 59.

 19)
كنزالعمال، حديث 69، ص57.

 20)
مكارم الاخلاق، ص93.

 21)
وسائل الشيعه، ج14، ص15.

 22)
ريچارد هيلتمن، آموزش يوگا، ترجمه مهرداد پارسا، ص219.

 23)
غررالحكم، ج1، ص453.

 24)
همان.

25) 70/10/4

 26)
رك: حسين فردوست، ظهور و سقوط سلطنت پهلوى (چاپ پنجم: انتشارات اطلاعات) ج1، ص70 –
68 و سيد جلال الدين مدنى، تاريخ سياسى معاصر ايران، (انتشارات اسلامى) ج1، ص121 –
120.

 27)
رك: ضميمه روزنامه همشهرى مورخ 73/10/15 و ماهنامه جامعه سالم شماره اسفند 73 به
نقل از فرهنگ آفرينش، سال دوم، شماره 95، ص6.

 “ آفتاب سامرا “

 “ آينه حسن “

 اى
كه خورشيد فلك محو لقاى تو بود

ماه را روشنى از نور ضياى تو بود

 تويى
آن آينه حُسن خداوند كريم

كه عيان نور الهى زلقاى تو بود

 معدن
جود و سخايى تو كه از فرط كرم

دو جهان ريزه‏خور خوان عطاى تو
بود

 ولى
حق حسن العسكرى اى آن كه قضا

مُجرى امر تو و بنده رأى تو بود

 حجّت
يازدهم نور خداوند جلى

اى كه ايجاد دو عالم ز براى تو
بود

 من
كجا مدح و ثناى تو توانم گفتن

كه به قرآن خدا مدح و ثناى تو بود

 نه
همين جاى تو در سامره تنها باشد

كه به دلهاى محبان تو جاى تو بود

 بى‏ولاى تو عبادت زكسى نيست قبول

شرط مقبولى طاعات ولاى تو بود

 نسبت
قامت سرو تو به طوبى ندهم

زآن كه طوبى خجل از قد رساى تو
بود

 چه
غم از تابش خورشيد قيامت دارد

آن كه در روز جزا زير لواى تو بود

 همه
شب قرب جوارت زخدا مى‏طلبم

كه مرا در سر شوريده هواى تو بود

 در
جوار تو زحق خواهش جنت نكنم

جنت ما به خدا صحن و سراى تو بود

 ديده
گريان نشود روز جزا در محشر

هر كه گريان به جهان بهر عزاى تو
بود

 تو
ظهور پسر خويش طلب كن زخدا

چون كه مقبول خداوند دعاى تو بود

 تا
ابد بر تو و اجداد كرام تو درود

غير از اين هر چه بگويم نه سزاى
تو بود

    “سيد محمد خسرو نژاد”

 تبريك ميلاد

 خورشيد سپهر رهبرى پيدا شد

احياگر فقه جعفرى پيدا شد

 تبريك به مهدى كه به عالم امشب

رخسار امام عسكرى پيدا شد

    “سيد رضا مؤيد”

“ مظهر حُسن “

 ده
مژده كه از‌هاتف غيبى خبر آمد

اين تازه خبر با سند معتبر آمد شب
بار سفر بست و همايون سحر آمد

نازل ز سما آيه فتح و ظفر آمد

 احياگر و روشنگر شمس و قمر آمد

بر منتظرين گو پدر منتظر آمد

 كز
مقدم او وقت نزول بركات است

خواهم صلواتى كه بهار صلوات است

 امشب
ز شرف دين خدا زيب و فرى يافت

از رحمت حق نخل ولايت ثمرى يافت

 گلزار
جهان نوگل فرّخ سپرى يافت

غواص صفت بحر عنايت گهرى يافت

 دَهم
پسر ساقى كوثر پسرى يافت

امشب سر سوداگر ما تاج سرى يافت

 زيرا
كه شب كسب مقام و درجات است

خواهم صلواتى كه بهار صلوات است

 تا
جلوه نما روى دل آراى حسن شد

روشن دل ما از رخ زيباى حسن شد

 خورشيد جهان محو تماشاى حسن شد

شرمنده شب از زلف چليپاى حسن شد

 نوروز ز در آمد و شيداى حسن شد

گل شيفته نرگس شهلاى حسن شد

 كو
حجت حق مظهر حسن حسنات است

خواهم صلواتى كه بهار صلوات است

 چون
ختم رسل رهبر جن و بشر است او

چون شير خدا بر سر ما تاج سر است
او

 چون
فاطمه درياى حيا را گهر است او

در صبر و شجاعت چو شبير و شبر است
او

 سجاد
صفت تير دعا را اثر است او

چون باقر و صادق به همه راهبر است
او

 شرمنده ز عقد سخنش نقل و نبات است

خواهم صلواتى كه بهار صلوات است

 او
حامى دين حافظ قرآن مبين است

چون موسى جعفر به همه يار و معين
است

 فرزند تقى‌هادى دين حصن حصين است

كز مقدم او خلد برين روى زمين است

 او
چشمه فيض و كرم و آب حيات است

خواهم صلواتى كه بهار صلوات است

    “ژوليده نيشابورى”

“ مبشر پيام حق “

 باز
بر آن سرم كه رو به قبله دعا كنم

رهى زتوبه و دعا به درگه خدا كنم

 زدرگه خدا طلب طواف كربلا كنم

پس از طواف كربلا روى به سامرا
كنم

 كه چون فرشتگان حق دهم سلام عسكرى

 دست زنم به دامن لطف امام عسكرى

 به
درگه كريم او جبهه نهاده در زنم

به خلوت حريم او كه خلوت است پر
زنم

 گهى
بشوق بوسه‏ها به قبر آن پسر زنم

گهى گلاب اشك بر مزار اين پدر زنم

 دو آفتاب جلوه‏گر در آسمان رهبرى

 يكى على النّقى يكى امام عسكرى

 مدينه را نظر كن و جلوه ذوالكرام بين

قرآن مهر و ماه را، در اين خجسته
شام بين

 باب
امام عصر را، فراز دست مام بين

دهم امام را ببر، يازدهم امام بين

 چشم على منوّر از، جمال ماهپاره‏اش

 فاطمه كو؟ كه بنگرد، بر حَسنِ دوباره‏اش

 نور
ولايتش به رُخ، رِداى خُلَّتش به بر

لواى عصمتش به كَف، تاج شفاعتش به
سر

 بر
همه هستيش نظر، در همه عالمَش گذر

امام‌هاديش پدر، حضرت مهديش پسر

 خلائقند چاكرش، ملائكند عَسكرش

 هيچ كسى نمى‏رود، به نااميدى از دَرَش

 رسالت پيمبران، تكيه زده بدوش او

درس هدايت بشر، زمزمه سروش او

 وضع
جهان و چشم او، راز نهان و گوش او

حصار ظلم ظالمان، شكسته از خروش
او

 به دوره‏اى كه معتمد كرد فزون نفاق را

 به هم دريد سعى او، پرده اختناق را

 بهشت‏علم پرورد، آب و هواى گلشنش

اهل كمال خوشه چين،
زگوشه‏هاى‏خرمنش

 كليم
مانده از سخن، به وقت درس گفتنش

امام عصر تربيت، يافته روى دامنش

 نهال عصمتى چنان، برآورد چنين ثمر

 درود ما بر آن پدر، سلام ما بر اين پسر

 سُلاله پيمبر و، مبَشّر پيام حَقّ

كه ديده بس شكنجه تا، زنده شود
مَرام‏حقّ

 مُبيّن اصول دين، مفسّر كلام حقّ

داده به دست مهديش، رسالت قيام
حقّ

 كه بعد من، امام بر جوامع بشر تويى

 مهدى مُنتَقِم تويى، امام منتَظَر تويى

 اى
جَلَوات كبريا، جلوه‏گر از جمال تو

كتاب تفسير تو خود، آيتى از كمالِ
تو

 منكه
زپا نشسته‏ام، به درگه جلال تو

اميد رحمتم بود، زلطف بى‏زوال تو

 “مؤيدم”گداى تو بر آستان مهديت

 اميد آن كه خوانيم زدوستان مهديت

    “سيد رضا مؤيد”

 “ عشق صادق “

 كاشكى در عشق، صادق مى‏شدم

عاشق چشمان صادق(ع) مى‏شدم

 تا
بگردم داغدار چشم او

كاشكى باغ شقايق مى‏شدم

 مى‏نهادم سر به پاى عشق او

وارث يك جان عاشق مى‏شدم

 مى‏زدم يك جُرعه از درياى او

تا كه سيراب حقايق مى‏شدم

 فصل
اعجاز نزول صادق(ع) است

فهم او را، كاش لايق مى‏شدم

 عشق،
سهم حضرت چشمان اوست

كاشكى در عشق، صادق مى‏شدم

    (رضا
اسماعيلى)

 در تهنيّت ولادت حضرت زهرا(س)

 خداى
اكبر و اعظم نكرده خلق به عالم

زنسل حضرت آدم زنى به شوكتِ زهرا

 بجز
خديجه كبرا كه هست مظهر عصمت

نزاد مادر ديگر زنى به عصمت زهرا

 بخوان حديث كسا و ببين كه خالق يكتا

نموده خلقت دنيا براى خلقت زهرا

 نهاده ساره سر بندگى به پاى سريرش

ستاده‌هاجر چون خادمان به خدمت
زهرا

 چو
اوست نور حق و حق در او نموده تجلّى

بغير حق نشناسد كسى حقيقت زهرا

 ولى
چه سود كه با اين همه جلالت و شوكت

زمانه بود مدام از پى اذيّت زهرا

 چنان
به درد و مصيبت نمود صبر و تحمّل

كه صبر شد متحيّر ز صبر و طاقت
زهرا

 “سيد عباس جوهرى (ذاكر)”

 فاطمه (ع)

 بانوى بانوان جهان بود، فاطمه

كنز العفاف و مظهر آن بود، فاطمه

 در
مكتب مقدّس تقوا و قدس دين

شاگرد بى‏نظير زمان بود، فاطمه

 بين
زنان نمونه چو شويش كه در رجال

آرى سزاى مردِ چنان بود، فاطمه

 آنكو
به بحر صدق و صفا و عفاف قدس

خود گوهرى به قدر، گران بود فاطمه

 كفو
على ولىّ خدا شير كردگار

زينت فزاى كون و مكان بود، فاطمه

 شام
زفاف جامه خود داد بر فقير

ايثار را حقيقت و كان بود، فاطمه

 زان
پيشتر كه خلقت حوّا شود به خلد

مسندنشين باغ جنان بود، فاطمه

 دردا
كه بعد مرگ پدر شد غريب و زار

اشكش بسان ژاله روان بود، فاطمه

 آماج
تير جور زمان گشت سينه‏اش

زين رو قدش ز غصّه كمان بود،
فاطمه

 رخساره‏اش زسيلى دشمن كبود بود

وز اين ستم به آه و فغان بود،
فاطمه

 از
پهلوى شكسته و از محسن شهيد

تا گاهِ مرگ، ناله كنان بود،
فاطمه

 خوشدل، به خاك رفتن در تيره شام او

مظلومى‏اش عيان به جهان بود فاطمه

 (خوشدل تهرانى)

 در مناقب و مصائب صديقه طاهره حوراء انسيه فاطمه زهرا(ع)

 تابوتِ گل

 شب و
تابوتِ گُل، بر دوشِ حيدر

رداى غم شده، تنبوشِ حيدر

 شب و
پيمانه‏اى لبريز غُربت

به دستانِ مُصيبت نوشِ حيدر

غربال انقلاب

 امام جعفر صادق‏عليه السلام: “… إِنّ الحسنَ من كلِّ
أحدٍ حسن و إنَّهُ منك أحسن لمكانك منّا و انّ القبيح من كُلِّ أحد قبيح و انّه
منك أقبح…؛1 همانا كار نيك از هر كسى شايسته است و از تو شايسته‏تر چون شيعه ما
هستى و كار زشت از هر كسى نارواست و از تو نارواتر ]چون شيعه ما هستى[ … .”

 نهادهاى برخاسته از انقلاب، رسالتى جز پى‏گيرى اهداف
انقلاب، بر دوش ندارند. بنابراين، ميزان مقبوليت و مشروعيتشان، بسته به پاى بندى
بدان اهداف است و به هر ميزان از آن اهداف بازمانند، از مشروعيت خويش كاسته‏اند.

 حوزه هنرى سازمان تبليغات اسلامى، براى شكوفا نمودن و
بارور ساختن هنر انقلابى، سامان يافته و خدماتى نيز تاكنون ارائه كرده است، با
وجود اين، متأسفانه عنصر ابتذال، بسان موريانه‏اى در دل اين ستون استوار رخنه
نموده كه اگر اولياى امور در انديشه آسيب زدايى برنيايند، اين بنا ويران و انقلاب
زيان خواهد ديد.

 اخيراً در خبرها آمده بود كه محفلى در “سينماآزادى”
بياراستند و از يكى از هنرپيشگان فيلمهاى مبتذل عصر ديجورستم، به پاس سالها فعاليت
هنرى‏اش تقدير و تجليل به عمل آوردند و شگفت آن كه نام “مؤسسه خدمات سينمايى حوزه هنرى”
نيز در ميان مبتكرين اين اقدام وقيحانه بود!2

 پيشتر نيز فيلم “آدم برفى” كه از سوى حوزه هنرى تهيه شده
بود، در سيزدهمين جشنواره فيلم فجر، غير قابل نمايش، تشخيص داده شد و آن هم به
دليل وجود برخى صحنه‏هاى مبتذل و غير اخلاقى!3

 حال ماجراى هزينه دو ميلياردى براى تهيه “خاكستر سبز” توسط
اين حوزه، آن هم به بهانه پرداختن به رخداد غمبار بالكان، و خلاصه كردن نقش ايران
در خبرنگارى كه دل به دخترى بوسنيايى مى‏بندد؛ بماند. و جالب اين جاست كه هنوز
مركّب اعتراض برخى از نشريه‏هاى متعهد و انقلابى، نسبت به اعلاميه‏هاى حوزه ياد
شده در پذيرش هنرجو براى رشته‏هاى سنتور، ويولون، كمانچه و… خشك نشده است!

 راستى رسالت دستگاههاى هنرى چيست؟ آيا سرمايه بيت‏المال
هزينه مى‏شود تا از كسانى كه وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامى قاطعانه صلاحيت آنان را
حتى براى بازى‏گرى رد مى‏كند، تكريم و تجليل به عمل آيد؟

 متأسفانه ضربه‏هايى كه انقلاب از ناحيه دوستان نادان و گاه
دوست نمايان متحمل گشته، بسيار سهمگين‏تر از آسيبهاى وارد شده از طرف دشمنان بوده
است. آرى، نبايد فراموش كرد كه كسانى به دگرانديشان و غربزدگان قدرت تجرّى دادند
كه نانچيكاى انقلاب مى‏چرخاندند ولى سرانجام درصدد ايجاد شبهه در نظريه ولايت فقيه
– تنها يادگار جاودانه امام عظيم الشأن – برآمدند و تازه، به اين فكر افتادند كه
مقبوليت آن را با دموكراسى آزمون داده، محك بزنند!

 پاره‏اى هم به جاى آن كه از طريق روزنامه‏اى، كه مرتزق از
بيت‏المال است، مبلّغ اهداف “ايران” اسلامى باشند، به تبليغ و ترويج كسانى
مى‏پردازند كه نه تنها در مطبوعات رژيم طاغوت پيشينه منفى دارند، بل هم اكنون جزو
همكاران راديو بى.بى.سى و نشريه‏هاى ضد انقلاب خارج از كشورند. اين كسان در جواب
معترضان دلسوز، از سرغرور مى‏فرمايند: “ما به اظهار نظرهاى عجولانه و غير همه
جانبه”، جواب نمى‏دهيم! و انگار امكانات ملى اين كشور، ملك طلق و ميراث پدرى
آنهاست كه هرطور بخواهند در هزينه‏اش حكم برانند.

 بعضى از رنگين نامه‏هايى كه “همشهرىِ” سكولارهاى ليبرال
گشته‏اند نيز با امكانات بيت المال، يا مرده‏هاى “صحراى محشر” را زنده مى‏كنند يا
به ترويج انديشه‏هاى غربزدگان بى‏خبر از ولايت و امامت مى‏پردازند تا متفلسفانه با
استدلالهاى بى‏پايه خود ثابت كنند كه ولايت اسلامى از مقوله وكالت است و حكومت
تابع قانون وكيل و موكل! و انگار نه انگار كه شريعت مقدس در باب ولايت فقيه سخنى
دارد و فقيهان عظيم الشأن كلامى!

 بارى، كم نيستند كسانى كه در پرتو انقلاب و اسلام به شهرت
و محبوبيت دست يافتند ولى هنگامى كه از پل گذشتند، به تخريبش پرداختند. بعضى‏ها تا
ديروز همرديفانشان آنان را قبضى در انديشه، بيش نمى‏دانستند، اما به بركت انقلاب و
تريبونِ فراهم آمده از طفيل خون شهيدان، بسط انديشه يافتند ولى به زودى آتش بيار
معركه فلاسفه كليسا ستيز مغرب زمين شدند و در جدايى دين از سياست سخن راندند و
ايدئولوژيك بودن دين را برنتابيدند و اندر كرامات مغرب زمين و مدينه فاضله‏اش
حكايتها ساز كردند و سرانجام آلت دست سياستمداران غربى شدند. و اخيراً در خبرها
خوانديم كه در “انجمن سياست خارجى آلمان” شركت كردند و حضورشان را در آن محفل،
مشروط به عدم وجود اغيار، از خبرنگار و غير ذلك، كردند. و در دانشگاه بُن نيز داد
سخن دادند و با اين كه پيشتر رضايتمندانه از “اقبال لاهورى” نقل كردند كه “]اين[ سخن را باور كنيد كه اروپاى
امروز بزرگترين مانع در راه پيشرفت اخلاق بشر است” ولى اكنون مى‏گويند: “غرب ستيزى
سياستمداران ايرانى جنبه كليشه‏اى دارد و اين مقوله روز به روز در اذهان عمومى جاى
خود را از دست مى‏دهد و هرچند ضد غربى بودن به عنوان ارزش وارد فرهنگ ما شده است
ولى هم اكنون افراد شجاعى هستند كه سواى آنچه در جامعه جريان دارد به بيان
انديشه‏هاى خود مبادرت مى‏كنند و اين همان راهى است كه جامعه به آرامى به سوى غرب
طى مى‏نمايد.” و گويا اصلاً حقوق بشر و دموكراسى در “سربرنيتسا” و “ژپا” و شهرهاى
الجزاير، مصر و جنوب لبنان غوغا نمى‏كند و جنايتهاى بالكان با تبانى غرب تحقق
نمى‏يابد!

 برخى از اصحاب سينما كه پيش از انقلاب، در ركاب سرگردانى
پا مى‏زدند و “باى سيكلِ” گروهكهاى منحرف مى‏راندند، در سايه رحمت انقلاب، به “توبه
نصوح” روى آوردند – كه رهاورد مباركش، پيوند بى‏سابقه مسجد و سينما شد – ليك صد
افسوس كه وقتى “نوبت عاشقى” رسيد، در “شبهاى زاينده رود”، براى هميشه غرق شدند.
شمارى ديگر كه فرهنگشان را در پرتو “كيهان” انقلاب به دست آوردند و شهرتشان را
نيز، فرجامشان به باز كردن دكه “كيان” انجاميد تا جاده صاف كن “ايران فردا” شوند و
دارالتجاره نهضت ليبرال را رونق بخشند.

 كسانى هم بودند كه به هزينه آبروى روحانيت بر مسند نخست
وزيرى انقلاب تكيه زدند، ولى پس از ناكامى در اهداف و اجبار به كناره‏گيرى، تبلور
انديشه دينى‏اشان را در استغناى از روحانيت و كنار گذاشتن احاديث معصومان‏عليهم
السلام – به بهانه “حسبنا كتاب الله” – جستند و دستاورد اين استراتژى شوم، آن شد
كه در به اصطلاح “دفاعيه از اسلام”، احكام ضرورى شريعت، در باب مرتد، را يكسره
انكار كردند و به تحريف قرآن دست يازيدند تا به جناب “رول” بفهمانند كه اسلام،
دموكراسى را تهديد نمى‏كند و ما افكار ارزشمندى چون ناسيوناليسم، ليبراليسم،
دموكراسى، سوسياليسم و نيز مبارزه با استبداد و سرمايه‏دارى و امپرياليسم را
وامدار مغرب زمين هستيم! و اصولاً فتواى جديد (حكم اعدام سلمان رشدى) با اصول و
دستورات قرآن مطابقت ندارد و نشأت گرفته از احساسات غريزى بشرى است! و انقلاب
ايران، دچار انحراف سياسى و ايدئولوژيك شده است!

 عنصر نگون بخت ديگرى كه او نيز با پشتيبانى روحانيت،
اعتماد عمومى را به دست آورد، همين كه به كرسى رياست جمهورى دست يافت، خود را
انديشه قرن خواند و با همداستانى جريان پليد نفاق، به ترور ولى نعمتان خود پرداخت
و سرانجام با رسوايى به دامان اربابانش پناهنده شد تا راه بختيار معدوم را ادامه
دهد.

 بارى، انقلاب داراى اصول روشن و خدشه ناپذيرى است كه
امكانات آن هم بايد در همين راستا به كار رود، و هيچ كس مجاز نيست آنها را به پاى
نامحرمان بريزد و بايد به خاطر داشت كه بيش از هفده سال تجربه براى تبيين درست
مواضع انقلاب، و طرد، افشا و غربال هويتهاى ناپاك يا وابسته نه تنها كافى كه زيادى
هم هست!

والسلام على من اتبع الهدى

پاورقيها:

 1)
بحارالانوار، ج47، ص350 – 349.

 2)
كيهان هوايى (چهارشبنه 21 تير 1374) شماره 1138، ص8.

 3)
هفته نامه صبح (دوشنبه15اسفند1373)پيش شماره، ص4.

 شيوه برخورد با گناهان

  “ از ديدگاه قرآن “

 آية
الله محمد تقى مصباح يزدى

 1- صبر و شكيبايى

 يك دسته از آيات داريم كه مؤمنين را مدح مى‏كند بر اين كه
در مقابل سختيهايى كه، بخصوص از ناحيه كفار، متوجه آنها مى‏شود صبورند، در آيه 186
سوره آل عمران مى‏فرمايد: “لَتُبْلَوُنَّ فى أَمْوالِكُمْ وَ اَنْفُسِكُمْ
وَلَتَسْمَعُنَّ مِنَ الَّذينَ اوُتُوا الْكِتابَ مِنْ قَبْلِكُم وَ مِنَ الَّذينَ
أَشْرَكُوا أَذَىً كَثيرَاً” خداوند متعال در اين آيه چند دسته از حقوق را ذكر
كرده است: “لتبلون فى أموالكم و انفسكم ولتسمعن اذى كثيراً” شما نسبت به اموالتان
و جانتان و اعراضتان در معرض آزمايش هستيد و به بلاها و سختيهايى مبتلا مى‏شويد و
بخصوص از ناحيه كفار چه اهل كتاب و چه مشركين ايذاهاى لفظى به شما زياد مى‏شود. “ولتسمعن
من الّذين اوتواالكتاب من قبلكم و من الّذين أشركوا أذىً كثيراً” مسخره‏تان
مى‏كنند، توهين مى‏كنند، بدگويى مى‏كنند، فحش مى‏دهند، شما در معرض اين اذيتهاييد.
“و ان تصبروا و تتقوا فان ذلك من عزم الأمور” اگر در مقابل سختيهايى كه
متوجه جان و مال و شخصيت و عِرْضتان مى‏شود شكيبا باشيد اين از امور بسيار
ارزشمندى است. پيداست كه آيه تشويق مى‏كند مؤمنين را به اين‏كه در مقابل اين گونه
سختيها و اذيتها خويشتن‏دار باشند و از كوره در نروند.

 از طرف ديگر كسانى را كه وقتى اذيتى از دشمنانشان مى‏بينند
حالت انفعالى پيدا مى‏كنند و سست مى‏شوند مذمت مى‏كند، در آيه 10 از سوره عنكبوت
مى‏فرمايد: “و من الناس من يقول آمنا باللّه فاذا اوذى فى الله جعل فتنة الناس
كعذاب الله” بعضى از مردم، افراد ضعيف النفس و زبونى‏اند، مى‏گويند ايمان آورديم.
اين تعبير “يقول آمنا باللّه” نشان مى‏دهد كه آنان يك كار سطحى انجام مى‏دهند و
چنان نيست كه واقعاً تحقيق كرده باشند و تصميمى سنجيده گرفته باشند بلكه مصلحت
خودشان را در اين مى‏بينند و اگر منكر و منافق هم نباشند ولى ايمانشان عمقى ندارد.
“فاذا اوذى فى اللّه” وقتى ايمان آورد ممكن است از ناحيه دشمنان مسلمين مورد ايذا
قرار بگيرد. “فاذا اوذى فى اللّه جعل فتنة الناس كعذاب اللّه” اين فتنه‏اى كه از
ناحيه مردم متوجه او مى‏شود و مورد ايذا قرار مى‏گيرد مثل عذاب خدا تلقّى مى‏كند؛
يعنى آن طور كه بايد از عذاب خدا بترسد از ايذا مردم فرار مى‏كند و
نمى‏تواند تحمل كند، ولى اگر ايذايى در كار نبود و مؤمنين به پيروزيهايى رسيدند
مى‏گويد ما هم جزو شما بوديم. “و لئن جاء نصر من ربّك ليقولنّ انّا كنّا معكم” ما
گفتيم ايمان داريم و با شما هستيم پس ما هم در اين پيروزى شما سهيم و شريكيم. “أو
ليس الله باعلم بما فى صدور العالمين” اينان چه كسى را گول مى‏زنند؟ آيا خدا
آگاهتر نيست به اين كه در سينه‏هاى مردم چيست؟

 از اين آيه شريفه پيداست كه مؤمن بايد طورى باشد كه
ايذاهاى در راه خدا را تحمل بكند و طورى نباشد كه ايذاى مردم را مثل عذاب خدا تلقى
بكند، اين روح صبر و شكيبايى و خويشتن‏دارى، ارزش بزرگى است كه انسان مى‏بايست به
دست آورد.

 2- گفتار و رفتار بزرگوارانه

 يك سلسله آياتى داريم كه مؤمنين وقتى با اهل معصيت و
مرتكبين گناه مواجه مى‏شوند بايد چگونه رفتار كنند؛ از جمله در سوره فرقان آيه 72
در وصف عبادالرحمن مى‏فرمايد: “و اذا مرّوا باللغو مرّوا كراماً” معناى متعارف “لغو”،
كار پوچ و بيهوده و بى‏فايده است ولى مفسرين تصريح فرموده‏اند كه لغو در اين جا
شامل معاصى هم مى‏شود. تعبير آيه شريفه اين است كه “اذا مرّوا باللغو” اين خود
نشان مى‏دهد كه عبادالرحمن خودشان اهل لغو نيستند و ممكن است، بطور اتفاقى با عمل
لغو و يا با كسانى كه اهل لغوند، مواجه بشوند؛ مثلاً كسى براى ديدن دوستش به منزل
او آمد وقتى وارد شد ديد مجلس لهوى برپاست. عبادالرحمن وقتى با اهل لغو مواجه
مى‏شوند يا در كوچه و بازار يا در مجالس و مجامعى با لغو برخورد مى‏كنند “مرّوا
كراماً” از ايشان كريمانه و بزرگوارانه مى‏گذرند.

 اجمالاً از اين آيه شريفه استفاده مى‏شود كه نسبت به اهل
معصيت يا كسانى كه مرتكب كارهاى غير اخلاقى مى‏شوند بايد برخورد كريمانه و
بزرگوارانه كرد. گاهى هست كه يك فرد با گروهى كه مشغول معصيتى هستند روبه رو
مى‏شود و اگر بخواهد با ايشان كلنجار برود بر تعصبشان افزوده مى‏شود و بيشتر لجاجت
مى‏كنند و چاره‏اى ندارد جز اين كه فقط خودش را بيابد كه آلودگى پيدا نكند و لذا
بعضى از مفسران فرموده‏اند كه منظور از اين مرور كريمانه اين است كه دامن خودش را
جمع كند كه به اين گناهان و آلودگيها مبتلا نشود. ولى ممكن است كه معناى “مرّوا
كراماً” بيش از اين باشد، زيرا گاهى زمينه مساعدى هست كه آنها را موعظه و ارشاد
كند. اين هم يك رفتار كريمانه‏اى است و حتى گاهى ممكن است مراتب ديگرى از امربه
معروف و نهى از منكر را اجرا بكند. عمده اين است كه شخص رفتار صحيح و شايسته‏اى
داشته باشد و رفتارش طورى نباشد كه آنها را به گناه تشويق بكند يا لجوج بكند
و يا اين كه برخورد نامطلوبى با آنها داشته باشد.

 آيات ديگرى هست كه شايد بتوانند مفاد اين آيه را كمى
روشنتر كنند، در همين سوره شريفه در آيه 63 مى‏فرمايد: “و إذا خاطبهم الجاهلون
قالوا سلاماً” در اوصاف عبادالرحمن است كه وقتى با اهل جهالت – يعنى كسانى كه
جهلشان منشأ رفتارهاى جاهلانه‏اى مى‏شود و از جمله در سخن گفتن با مؤمنين سخنان
جاهلانه‏اى مى‏گويند – مواجه مى‏شوند، عكس العملشان اين است كه كلامى سليمانه
مى‏گويند: “قالوا سلاما” منظور سلام لفظى نيست كه اگر كسى به او فحش بدهد در جواب
بگويد “سلام” منظور كلام سالم و برخورد سالم است اما روشن نيست كه چگونه جوابى
مى‏تواند جواب سالمى باشد.

 شايد از آيه ديگرى بتوانيم توضيح بيشترى استفاده كنيم و آن
آيه 55 سوره قصص است كه مى‏فرمايد: “و اذا سمعوا اللغو اعرضوا عنه و قالوا لنا
اعمالنا و لكم اعمالكم سلام عليكم لانبتغى الجاهلين” در اوصاف مؤمنين است كه وقتى
سخن لغوى مى‏شنوند (مقايسه كنيد با “اذا خاطبهم الجاهلون” در آيه قبلى) اعراض
مى‏كنند و به آن دامن نمى‏زنند. توجه داشته باشيد كه مى‏فرمايد “از آن سخن اعراض
مى‏كنند” نه “از آن شخص”، و به ايشان مى‏گويند: ما رفتارى داريم براى خودمان و شما
هم رفتارى داريد براى خودتان؛ يعنى ما با شما در رفتارتان شريك نمى‏شويم، ما اهل اين
كارهايى كه شما مى‏كنيد و اين سخنانى كه مى‏گوييد نيستيم، ما مشى ديگرى داريم “سلام
عليكم”، اين سلام ممكن است در مقام وداع و جدا شدن از آنان باشد و ممكن است كنايه
از گفتار و رفتار مسالمت آميز و تامين دادن باشد؛ يعنى ما در مقام اذيّت شما نيستيم. “لانبتغى الجاهلين”
و از جمله در تفسير الميزان فرموده‏اند كه منظور لسان حال است نه اين كه اين جمله
را به زبان بياورند چون خود اين تعبير، نوعى بدگويى است، يعنى برخوردى كه مى‏كنند
طورى است كه اين برداشت از آن مى‏شود كه ما با شما كه جاهل هستيد كارى نداريم و با
شما همراه و همگام نمى‏شويم.

 حاصل آن كه عبادالرحمن اين وصف را دارند كه هنگام برخورد
با نابخردان عمل جاهلانه‏اى انجام نمى‏دهند، اگر آنان يك حرف پوچ و جاهلانه‏اى
زدند اينها برنمى‏گردند آن حرف را تكرار كنند بلكه گفتار و رفتار ايشان متين و
بزرگوارانه است.

 از اين آيات چند نكته استفاده مى‏شود: يكى اين كه خود شخص
با جاهلان همكارى و همگامى نداشته باشد و در جمعشان شركت نكند بلكه بزرگوارانه
بگذرد. ديگر آن كه كارى نكند كه فتنه بزرگترى ايجاد بشود يا آنان لجوجتر شوند و
بيشتر به كار خودشان اصرار ورزند و يا مفسده ديگرى به وجود بيايد. و نكته سوم آن
كه سخن جاهلانه و مسخره و توهين‏آميز ايشان را با سخن عاقلانه و متين و برخورد
سالم پاسخ بدهد. اما آيا معنايش اين است كه امر به معروف هم نكنيد و اگر موقعيت
ايجاب مى‏كند موعظه و راهنمايى هم نكنيد؟ آيه در چنين مقامى نيست.

 بعضى از فرقه‏هاى متصوّفه از اين آيات چنين برداشتهايى
مى‏كنند كه مؤمن نبايد كارى به اهل معصيت داشته باشد و اگر با ايشان برخورد كرد
سلام و عليكى بكند و بگذرد و بدين ترتيب شانه از زير بار تكليف واجب امر به معروف
و نهى از منكر تهى مى‏كنند بايد توجه داشته باشيم كه اين آيات در چنين مقامى نيست
و آيات امر به معروف و نهى از منكر با اين آيات نسخ نشده است.

 3- عمل نيك

 يك دسته از آيات داريم كه مى‏فرمايد شما با كار خوب، جلو
بد را بگيريد؛ يكى آيه 96 سوره مؤمنون است: “ادفع بالتى هى أحسن السيئه” جلو كار
بد ديگران را با كار خوب بگيريد. و در آيه 52 سوره قصص در وصف مؤمنين مى‏فرمايد: “و
يدرئون بالحسنة السيئة”، “درء” هم به همان معناى دفع است. مؤمنين كسانى‏اند كه كار
بد را با كار خوب “درء” و جلوگيرى مى‏كنند. و در سوره فصلت آيات 34 و 35
مى‏فرمايد: “و لاتستوى الحسنة و لاالسيئة ادفع بالّتى هى أحسن فاذا الذى بينك و
بينه عداوة كانّه ولى حميم × و ما يلقّيها الاّ الّذين صبروا و ما يلقّيها الاّ ذو
حظٍّ عظيم” اين آيه كاملاً گويا و روشنگر آيات قبلى است كه چرا اين دستور داده شده
و چه فوايدى دارد. مى‏فرمايد: به نحو احسن جلو سيئه را بگيريد. جلو سيئه گرفتن راههاى
مختلفى دارد ممكن است با خشونت جلو آن را بگيريد ولى شما سعى كنيد كه به صورت احسن
جلو سيئه
را بگيريد؛ يعنى با انجام دادن كار خوب چنان كه در دو آيه ديگر ذكر شده بود و
نكته‏اش اين است كه كسى كه در مقام ايذاى شما باشد اگر رفتار صميمانه و دوستانه‏اى
از شما ببيند كم كم تحت تأثير رفتار شما قرار مى‏گيرد و اين چيزى است كه نمونه‏هاى
فراوانى در رفتار ائمه معصومين‏عليهم السلام و اولياى خدا دارد كه خوانده و
شنيده‏ايد. اين مسأله خيلى مهمى است كه انسان براى تربيت ديگران سعى كند از اين
راه وارد بشود و به جاى اين كه خشك برخورد بكند كه اين شخص مرتكب گناه شده من هم
بايد امر به معروفش بكنم و مثلاً يك سيلى هم به گوشش بزند و به او فحش بدهد كه چرا
مرتكب گناه شدى و چه بسا اين رفتار بهانه‏اى باشد براى انتقام‏گيرى خودش، سعى كند
او را اصلاح كند و نه تنها او را اذيّت نكند بلكه رفتار دوستانه‏اى هم با او داشته
باشد. “فاذا الّذى بينك و بينه عداوة كانّه ولى حميم” در اين صورت او دوست صميمى
براى شما خواهد شد.

 اما اين كار مشكلى است و همه كس قدرت ندارد كه اين كار را
انجام بدهند. براى اين كه انسان بتواند چنين كارى را بكند بايد اهل صبر باشد تمرين
كرده باشد شكيبا باشد سختيها را تحمل بكند تا بتواند خودش را در مقابل ايذا و
اهانت كنترل كند و درصدد اصلاح طرف بربيايد به اين صورت كه رفتار خوبى با او انجام
دهد او را از كارش منفعل و خجل كند “و ما يلقيها الاّ ذو حظٍّ عظيم” كسانى چنين
رفتارى را تلقّى مى‏كنند كه داراى بهره‏اى بزرگ باشند و اين كار ارزش اخلاقى خيلى
زيادى دارد.

 4 – عفو

 يك دسته از آيات هست كه مطلقا از عفو و صفح تعريف كرده و
تشويق فرموده كه از گناه ديگران صرف نظر كنيد. از جمله آيه 237 سوره بقره
مى‏فرمايد: “و ان تعفوا أقرب للتقوى” و درآيه 134 سوره آل‏عمران مى‏فرمايد: “والكاظمين
الغيظ و العافين عن الناس” مدح كسانى است كه خشم خودشان را فرو مى‏خورند و از
ديگران عفو مى‏كنند و در آيه 149 سوره نساء مى‏فرمايد: “ان تبدوا خيراً أو تخفوه
أو تعفوا عن سوء فانّ اللّه كان عفوّاً قديراً” اگر شما يك كار خوبى را علناً
انجام بدهيد يا مخفيانه انجام بدهيد و يا از كار بدى عفو كنيد. در واقع شما صفتى
از صفات الهى را در خودتان تحقق بخشيده‏ايد براى اين كه خدا عفو قدير است و با اين
كه قدرت دارد عفو مى‏كند. اين يكى از مدحهاى بسيار رساست كه قرآن كريم از افعال
اخلاقى و ارزشى مى‏فرمايد و شايد از اين گونه آيات است كه مضمون “تخلقوا باخلاق
الله” گرفته شده است.

 در آيه 126 سوره نحل ابتدا مى‏فرمايد اگر شما مورد ايذايى
قرار گرفتيد مى‏توانيد مقابله به مثل كنيد و در همان حدّى كه به شما اذيّت
كرده‏اند شما هم قصاص كنيد “و ان عاقبتم فعاقبوا بمثل ما عوقبتم به” بعد
مى‏فرمايد: “و لئن صبرتم لهو خير للصابرين” اما اگر صبر كنيد و صرف نظر كنيد براى
شكيبايان بهتر است. و در آيه 22 سوره نور مى‏فرمايد: “وليعفوا وليصفحوا الا تحبّون
ان يغفر اللّه لكم و اللّه غفور رحيم” مؤمنين بايد اهل عفو و صفح باشند مگر دوست
نمى‏داريد كه خدا شما را ببخشد. اين لسان ديگرى است يعنى همان طور كه شما اين توقع
را داريد كه خدا از گناهانتان صرف نظر كند شما هم بايد از گناه ديگران صرف نظر
كنيد. و اين يك رابطه مهمى است كه قرآن كريم به آن توجه داده است كه بسيارى از
رفتارهايى كه در آخرت با انسان مى‏شود نتيجه رفتارهايى است كه انسان در دنيا با
ديگران داشته است؛ مثلاً كسى كه در حسابش نسبت به ديگران سخت‏گير باشد خدا هم
در روز قيامت نسبت به او سخت مى‏گيرد، اما كسانى كه سهل‏گير هستند و در معامله و
حسابهاى مالى و چيزهاى ديگر سخت‏گيرى نمى‏كنند خدا هم در روز قيامت حساب را از
آنها سهل مى‏گيرد. و همين طور كسانى كه در دنيا از ديگران مى‏گذرند و عفو مى‏كنند
خدا هم در روز قيامت از گناه ايشان چشم‏پوشى خواهد كرد.

 در آيه 40 سوره شورى مى‏فرمايد: “و جزاء سيئة سيئة مثلها”
اين نظير “و ان عاقبتم فعاقبوا بمثل ما عوقبتم به” است. اگر كسى كار بدى كرد شما
هم مى‏توانيد كار بدى نسبت به او به همان اندازه انجام بدهيد البته اين كار بدى كه
شما انجام مى‏دهيد بد اخلاقى نخواهد بود سيئه بودنش به اعتبار اين است كه براى آن
طرف ناخوشايند است و اذيتى به او مى‏رساند. بعد مى‏فرمايد: “فمن عفى واصلح فاجره
على الله” اگر عفو بكنيد و كار شايسته انجام بدهيد اجرتان بر خداست.

 باز در آيه 43 همين سوره مى‏فرمايد: “و لمن صبر و غفر ان
ذلك من عزم الأمور” شكيبايى و بخشش از كارهاى بسيار ارزشمند است. و در آيه 37 همين
سوره در وصف مؤمنين مى‏فرمايد: “و اذا ما غضبوا هم يغفرون” وقتى خشمگين مى‏شوند،
مى‏بخشند و صرف نظر مى‏كنند. و در آيه14 سوره تغابن مى‏فرمايد: “و ان تعفوا و
تصفحوا و تغفروا فان اللّه غفور رحيم” اين آيه در مورد برخورد با نزديكان است و
قبل از آن مى‏فرمايد: “يا ايها الّذين آمنوا ان من أزواجكم و اولادكم عدواً لكم
فاحذروهم و ان تعفوا و تصفحوا و تغفروا فانّ اللّه غفور رحيم” در ابتداى ظهور
اسلام كه يك عده مسلمان شده بودند مسلمانان و كفار با هم آميخته بودند. اين سوره
از سوره‏هاى مكى است و ناظر به وضعى است كه مسلمانان در آن زمان داشتند؛ مثلاً
پدرى ايمان آورده بود ولى فرزندش هنوز كافر بود يا همسرش هنوز كافر بود، يا بالعكس
زنى ايمان آورده بود و شوهرش و
بچه‏هايش كافر بودند، يا پسرى ايمان آورده بود و پدر و مادرش كافر بودند و با هم
معاشرت داشتند، طبعاً در چنين جوّى كه ارزشهاى متناقض حاكم هست برخوردها هم زياد
پيش مى‏آيد و هر كدام سعى مى‏كنند كه ديگرى را به طرف خودشان بكشانند. فرض كنيد
پدر و مادرى مؤمن هستند و بچه‏هايشان كافرند، بچه‏ها مى‏خواهند اولاً پدر و مادر
را به طرف خودشان جلب كنند و ثانياً رفتارهايشان ناهماهنگ است آنها مى‏خواهند
مرتكب گناه بشوند؛ مثلاً شرب خمر بكنند و مى‏خواهند پدر و مادر را هم وادار كنند
كه با آنان شريك بشوند يا مأكولات حرامى را تناول كنند و گاهى عواطف پدر و مادر
موجب اين مى‏شود كه دل فرزندانشان را نشكنند در چنين جوّى تأثير و تأثّر از ناحيه
پدر و مادر و فرزند يا شوهر و همسر يا ساير نزديكان خيلى زياد است اين است كه مؤمن
خيلى بايد مواظب خودش باشد كه تحت تأثير واقع نشود.

 مى‏فرمايد: “ان من أزواجكم و أولادكم عدواً لكم فأحذروهم”
خودتان را بپاييد و مواظف باشيد كه آنها روى شما اثر نگذارند و شما را به معصيت يا
كفر نكشانند. مسأله ديگر اين است كه وقتى شما بخواهيد خودتان را در مقابل ايشان
حفظ كنيد مسائلى پيش مى‏آيد و ممكن است برخوردهاى خشنى پيش بيايد و آنان به شما
توهين يا بى‏ادبى كنند و رفتار نادرستى انجام بدهند، در مقابل اين‏گونه رفتارها
بايد خويشتن دارى كنيد و آرام برخورد كنيد.

 ×
فرق ميان عفو، صفح و غفران

 در اينجا سه لفظ داريم در آيات ديگرى هم عفو و صفح با هم
ذكر شده است در مقام فرق بين آنها گفته شده كه هر كدام از معناى قبلى‏اش كاملتر
است؛ صفح، عفو كاملترى است و غفران از آن هم كاملتر است. براى تقريب به ذهن
مى‏توان چنين تصور كنيم: اگر كسى به انسان ظلم بكند مثلاً به او سيلى بزند يك وقت
است كه به جاى يك سيلى دو سيلى به وى مى‏زند اين ظلم است و مذموم، و گاهى است كه
قصاص و مقابله به مثل مى‏كند اين كار، عيبى ندارد ولى كار اخلاقى هم انجام نداده
است و يك وقت است كه صرف نظر مى‏كند و او را نمى‏زند.

 اما ترك قصاص صورتهاى مختلفى دارد: گاهى او را نمى‏زند ولى
ملامتش مى‏كند و با ترش رويى با او برخورد مى‏كند اين عفو است ولى صفح نيست، صفح
اين است كه رفتار تندى هم با او نداشته باشد با ملايمت با او برخورد بكند ولى ممكن
است باز ته دلش كدورت داشته باشد و از او ناراحت باشد. غفران آن است كه حتى در دلش
هم كدورت نداشته باشد و با او مثل يك دوست صميمى برخورد كند و اصلاً به رويش
نياورد كه تو چنين كارى كرده‏اى و در دلش هم نسبت به او كدورتى نداشته باشد. اين
نهايت گذشت و آقايى است و مؤمن بايد سعى كند كه چنين باشد؛ يعنى اولاً قصاص نكند (عفو)
ثانياً صفح داشته باشد و برخوردش برخورد ملايمى باشد و ثالثاً در دلش هم نسبت به
او كدورتى نداشته باشد. اين از نظر خودسازى خيلى اهميت دارد، چون مواردى هست كه
عملاً انسان مى‏تواند خودش را كنترل بكند ولى ته دلش كدورت دارد و همين كم كم موجب حقد و كينه‏توزى
مى‏شود.

 يكى ديگر از آيات عفو و صفح، آيه 109 سوره بقره است كه
درباره كفار و يهود مى‏باشد: “ودّ كثير من أهل الكتاب لو يردّونكم من بعد ايمانكم
كفاراً حسداً من عند أنفسهم من بعد ما تبيّن لهم الحق” صدر اين آيه را يك بار ديگر
هنگام بحث درباره حسد ذكر كرديم به دنبال آن مى‏فرمايد: “فاعفوا واصفحوا حتّى يأتى
اللّه بأمره” آنها تلاش مى‏كنند كه شما را دوباره كافر كنند ولى شما از اين كار
ايشان فعلاً چشم پوشى كنيد “فاعفوا واصفحوا حتّى يأتى اللّه بأمره”.

 احتمال دارد كه مضمون اين جمله بر يكى از اقسام عفو منطبق
شود كه آن را “عفو تاكتيكى” ناميديم، زيرا نمى‏فرمايد مطلقا صرف نظر بكنيد بلكه
جمله “حتى يأتى اللّه بأمره” اشاره دارد به اين كه يك وقت فرمان خدا صادر مى‏شود
كه به ايشان حمله كنيد. اين چشم پوشى مربوط بود به يك زمان خاص و شرايط خاص، و در
آن وقت اين كار مطلوب بود ولى وقتى مؤمنين قدرت پيدا كردند فرمان مبارزه با كفار
صادر شد.

 ×
نكته‏هايى درباره عفو

 درباره عفو و گذشت نكاتى هست كه به اختصار اشاره مى‏كنيم:
يكى اين كه كسانى كه عفو مى‏كنند بايد مواظب باشند كه ارزش اين كار خود را ضايع
نكنند، ممكن است كسى عفو بكند ولى بعد منّت بگذارد و ارزش و پاداش كار خود را از
بين ببرد، در آيه 176 سوره بقره بعد از ذكر قصاص مى‏فرمايد: “فمن عفى له من أخيه
شى‏ء فاتباع بالمعروف و اداء اليه بإحسان” اگر كسى از حق خودش صرف نظر كرد و ديه‏اى
را بخشيد يا قصاصى را بخشيد بايد آن را با احسان دنبال كند نه اين كه بعد اذيتش
كند و بر او منت بگذارد نظير منت گذاشتن در صدقه كه موجب حَبط آن مى‏شود.

 نكته ديگر مربوط به رهبران جامعه نسبت به مردم است، چند
آيه درباره پيغمبر اكرم‏صلى الله عليه وآله وسلم هست كه خطاب به آن حضرت
مى‏فرمايد: از مردم صرف نظر بكن مانند آيات 159 سوره آل عمران و 13 سوره مائده. از
اين آيات مى‏توانيم استيناس بكنيم كه كسانى كه داراى مقام اجتماعى‏اند نسبت به
كسانى كه به آنها مراجعه مى‏كنند بايد خيلى شرح صدر داشته باشند و شكيبا باشند. طبعاً
مراجعين ناراحتيهايى دارند و گاهى هم حرفهاى نامربوطى مى‏زنند ولى كسانى كه شاغل
مقامى هستند بايد با نرمى با ايشان برخورد كنند و خشونت به خرج ندهند.

 و بالأخره مطلب ديگرى است درباره رفتار غيراخلاقى كه بر
اساس دشمنى با مكتب و دين انجام مى‏گيرد و در برابر آن بايد موضعى را اتّخاذ كرد
كه به نفع دين و اهداف اسلام باشد و در اين‏جا فرصت تفصيل نيست.

 “والسلام عليكم و رحمة الله و بركاته”

فلسفه آيات متشابه

 آخرين قسمت

آية الله محمد‌هادى معرفت

 اشاره

 در شماره قبل مطرح شد، ممكن است كسى سؤال كند: چرا تمامى
آيات قرآن مجيد از محكمات نيستند؟ اگر همه آيات روشن و صريح بودند، كمتر باعث
گمراهى مى‏گرديد و هدف شارع را، كه هدايت مردم است، بهتر برآورده مى‏ساخت؟

 پاسخ ابن رشد، امام فخر رازى، و نويسنده را در اين باره
ملاحظه فرموديد، و اينك ديدگاههاى دانشمندان ديگر را نيز از نظر مى‏گذرانيم:

× ديدگاه استاد علامه طباطبايى‏قدس سره

 استاد علامه طباطبايى‏قدس سره[در پاسخ اين سؤال ]مى‏فرمايند:
علت وقوع تشابه در قرآن مجيد به اين خاطر است كه قرآن براى طرح معارف عالى و بلند
خويش، مى‏بايست بيان خود را تا حد الفاظ و قالبهاى عادى آن عصر پايين آورد. اين
الفاظ براى معانى محسوس يا نزديك به آنها وضع شده بود، از همين رو، تفهيم معانى
بلند قرآنى نارسا و نامتجانس بود.

 در نتيجه در آيات، خفاى معنا و تشابه به وجود آمد. بله!
تنها كسانى كه از بصيرت و آگاهى ممتازى برخوردار بودند و فهم و درك فوق العاده‏اى
داشتند از اين امر بركنار بودند.

 به معناى اين آيه شريفه توجه كنيد: “انزل من السماء ماءً
فسالت أوديةً بقدرها، فاحتمل السيل زبداً رابياً… كذلك يضرب اللّه الحق و
الباطل، فأمّا الزبد فيذهب جفاءً و أَمّا ما ينفع النّاس فيمكث فى الأرض، كذلك
يضرب اللّه الامثال؛ از آسمان آبى فرو فرستاد پس رودخانه‏هايى به اندازه خود روان
گرديد و آب روان كفها را بر بالاى خود به حركت درآورد… خدا بدين گونه براى حق و
باطل مثال مى‏زند. اما كفها [باطل] پس رها مى‏گردد و از بين مى‏رود و امّا آنچه
مردم را سود مى‏بخشد [حق] در زمين باقى مى‏ماند و خداوند [براى هدايت مردم ]اين
چنين مثالهايى مى‏زند.15

 قرآن شريف نيز چنين است و هر يك از انسانها به اندازه
قابليت و توانايى فكرى خويش از آن بهره مى‏گيرد به همين خاطر برخى از آيات متشابه،
با دقّت فراوان و تعميق نظر، معانى روشنى را به خود مى‏گيرند و از حالت تشابه خارج
مى‏شوند و به اين معنا تمامى آيات قرآن مجيد براى هميشه زمانها جزو محكماتند.16

 ×
ديدگاه شيخ محمد عبده

 شيخ محمد عبده در اين باره مى‏گويد: پيامبران الهى به سوى
تمامى مردم – چه پست و چه شريف، چه آگاه و هوشيار و چه نادان و اندك فهم – مبعوث
شده‏اند و برخى از حقايق دينى وجود دارد كه ممكن نيست آنها را با عبارتى بيان كنيم
كه همه كس آنها را دريابند. زيرا در قرآن بعضى معانى بلند و حكمتهاى دقيق هست كه
دانشمندان آن را درك مى‏كنند، هرچند در قالب مجاز و كنايه بيان شده باشد. به عامّه
مردم نيز فرمان داده شده آنچه را كه توانايى درك و فهم آن را ندارند به خداوند
واگذارند و تنها به محكمات قرآن تكيه كنند. در نتيجه همه مردم به اندازه استعداد و
توانايى درك خود، از قرآن توشه مى‏گيرند.17

 ×
تأثير مذاهب كلامى

 در اين جا عامل ديگرى نيز وجود دارد كه در ايجاد تشابه در
بسيارى از آيات قرآن كريم مؤثر بوده است، زيرا پيش از به وجود آمدن اين عامل، آيات
مزبور جزو آيات متشابه نبودند و آن عبارت است از ظهور مذهبها و مسلكهاى كلامى
جدل‏گرا. در آغاز اسلام و در خلال قرن اول هجرى كه به آرامى و سلامت گذشت، از آن
جا كه اعراب آن زمان با فهم ابتدايى و برداشت ساده خويش ظواهر آيات قرآن را به
راحتى مى‏فهميدند آن را كلامى ساده، شيرين، تازه و زيبا مى‏يافتند. اما پس از آن
كه – در آغاز قرن دوم هجرى – بحثهاى پيچيده جدلى بين صاحبان مذهبهاى كلامى پاى
گرفت توجيه فكر و انديشه به كمك آيات قرآن و تشبث به ظواهر آن و حتى تحريف معانى
برخى از آيه‏ها رواج يافت. و از آن زمان به بعد اين آيات را‌هاله‏اى از پوشيدگى و
ابهام مصنوعى در بر گرفت و هر گروهى براى درست نشان دادن مسلك و مذهب خود، آن گونه
كه صلاح مى‏ديد آيه‏هاى قرآنى را تأويل و تفسير مى‏نمود.

 ترديدى نيست كه قرآن مجيد همان گونه كه اميرالمؤمنين‏عليه
السلام فرموده ذو وجوه است و براى معانى گوناگونى ظرفيت دارد، زيرا كتاب خدا –
همانطور كه گفتيم – در بيشتر تعابير زيباى خود از مجاز، استعاره و تشبيه بهره
گرفته است در نتيجه اكثر آيات آن براى حمل بر معانى مختلف انعطاف لازم را دارند.
به خاطر همين اميرالمؤمنين‏عليه السلام از بحث و احتجاج با قرآن در برابر اهل بدعت
و خوارج نهى فرموده است، زيرا كسانى كه از دين خارج شده‏اند بدون هيچ گونه تأمّل و
انصافى آيات را به مذاق خود تأويل و تفسير مى‏نمايند. لذا حضرت(ع) هنگامى كه “ابن
عباس” را براى بحث و هدايت خوارج به سوى آنان گسيل داشت فرمود: براى اثبات حقانيت
خود به آيات قرآن استناد مكن چون آيات كتاب خدا ذو وجوه است و بر معانى گوناگونى
حمل مى‏شود و هر چه تو از قرآن دليل بياورى، آنها نيز بدون دليل نخواهند ماند.
بنابراين بهتر است در برابر
آنان به سنّت قطعيه رسول خداصلى الله عليه وآله وسلم استناد نمايى، تا آنها در
مقابل استدلال تو گريز گاهى نداشته باشند و ناچار تسليم شوند.18

 حال به اين آيه شريفه توجه فرماييد: “وجوهٌ يومئذ ناضرة ×
الى ربّها ناظرة؛ چهره‏هايى در آن روز درخشانند و به سوى پروردگار خود مى‏نگرند.”19

 چه بسا اعراب صدر اسلام هرگز به ذهنشان خطور نمى‏كرد كه
منظور آيه شريفه اين است كه مؤمنان روز قيامت با چشم سر پروردگار را مى‏بينند.
زمخشرى – صاحب تفسير كشاف – براى اثبات اين حرف مثالى مى‏آورد، وى مى‏گويد: روزى
در شهر مكه هنگام نيمروز كه مردم از فرط گرما به خانه‏هاى خود پناه برده بودند،
شنيدم كه زن سائلى مى‏گفت: “اى مردم! چشمان من به سوى خدا و شما مى‏نگرد!”20 هيچ
كس از آنان كه صداى وى را مى‏شنيدند به ذهن خود راه نمى‏دادند كه منظور اين است كه
واقعاً خدا را با چشمان خود مى‏بيند، بلكه مى‏دانستند كه قصد وى انقطاع الى اللّه
و اميد به فضل و رحمت حق تعالى است. در آيه شريفه: “الى ربّها ناظرة” نيز همان توقع
و اميد فضل و رحمت خداوند مراد است. نه معناى ديگر – اين نكته را با توجه به معناى
حصرى كه در آيه است مى‏توان فهميد.

 اما در مورد همين آيه، اشاعره و پيروان آنها از كسانى كه
قائل بودند كه خداوند داراى جسم است با جمود بر ظاهر آيه مى‏كوشيدند اثبات كنند كه
مقصود آيه اين است كه در قيامت خداوند با چشم سر ديده مى‏شود.21

 آيه ديگرى را مثال مى‏زنيم: “ثم استوى على العرش يدبّر
الأمر؛ سپس بر عرش استيلا يافت و امور عالم را تدبير مى‏فرمود.”22

 وقتى اعراب اين آيه را مى‏شنيدند، مى‏فهميدند كه تنها
خداوند است كه ملكوت آسمانها و زمين را در اختيار و استيلاى خود دارد و كارهاى
عالم وجود، با تدبير او انجام مى‏پذيرد. همان گونه كه از اشعار زير نيز همين معناى
استيلا را مى‏فهميدند:

 ثم
استوى بشر على العراق

من غير سيف و دمٍ مهراق

 سپس انسانى بدون شمشير و خونريزى بر سرزمين عراق استيلا
يافت.

 فلمّا علونا واستوينا عليهم

تركناهم صرعى لنسرٍو كاسرٍ

 پس هنگامى كه ما پيروز شديم و بر آنها استيلا يافتيم،
كشته‏هاى ايشان را براى عقابها و كركسها واگذاشتيم.

 پس معناى كلمه “استوى” همان استيلا و استقلال است لكن
اشاعره و كسانى كه قائل به تشبيه و تجسيم خداوندند، آيه “ثم استوى على العرش…”
را بدين گونه تفسير نمودند كه پروردگار بر عرش استقرار يافته و روى آن، چهار زانو
نشسته است و جاى وى در آسمانهاى زبرين عالم است و گاهى نيز به آسمان دنيا فرود
مى‏آيد تا از احوال و كارهاى مخلوقات خود مطّلع گردد و دعاى آنان را اجابت فرمايد
و آنها را مورد مغفرت و آمرزش خود قرار دهد، چون در حالى كه خداوند چهار زانو بر
روى كرسى خود در بالاى آسمانها نشسته است نمى‏تواند به خوبى از احوال بندگان خود
آگاهى يابد!23

 به خاطر همين پندارها بود كه وقتى اين آيه نازل شد: “وقالت
اليهود يدالله مغلولة غلّت ايديهم و لعنوا بما قالوا، بل يداه مبسوطتان ينفق كيف
يشاء؛ يهود گفتند دست خدا بسته است دستهايشان بسته باد! و بدين علت مورد لعن و
نفرين قرار گرفتند. بلكه دستان خداوند گشاده است و هرگونه مى‏خواهد انفاق مى‏كند.”24

 و نيز آيه شريفه: “ولاتجعل يدك مغلولةً الى عنقك و
لاتبسطها كل البسط؛ دستت را به گردنت مبند[امساك به خرج مده] و آن را به تمامى نيز
مگشاى [در بخشش زياد روى نكن].”25

 در معناى آيه “و لا تجعل يدك مغلولة الى عنقك…” اشكالى
پيش نيامده است بر خلاف آيه اول كه جزو آيات متشابه است با اين كه ما گمان
نمى‏كنيم كه اعراب معاصر نزول قرآن از اين آيه فهميده باشند كه خداى تعالى داراى
جوارح و اعضاست. و آيه شريفه هرگز وجود جوارح و اعضا را، آن چنان كه صاحبان عقايد
باطل پنداشته‏اند، براى پروردگار ثابت نمى‏كند، بلكه معناى آيه اين است كه دست
قدرت خداوند گشاده است و به راحتى و به هر گونه كه بخواهد در امور عالم تصرّف
مى‏نمايد و ناتوانى در وى راه ندارد. اما اشاعره و پيروان آنها در فهم معناى آيه
دچار گمراهى و انحراف شدند و آيه را به اين گونه تفسير نمودند كه: خداوند داراى
اعضاست و قائل شدند كه پروردگار داراى دست، پا، چشم، و چهره است، كه اين انحراف در
نتيجه جمود و توقف بر ظاهر آيات قرآن مجيد رخ داد.26

 پاورقيها:

 15 )
رعد(13) آيه17.

 16 )
تفسير الميزان، ج3، ص62 – 58، با تلخيص و تصرّف.

 17 )
تفسير المنار، ج3، ص170. آنچه ذكر شد وجه سومى است كه عبده به همين منظور بيان
نموده است.

 18 )
نهج البلاغه، ج2، ص136، بخش نامه‏ها و وصيّتها، شماره70.

 19 )
قيامة(75) آيه‏هاى 23 – 22.

 20 )
الكشاف، ذيل آيه22 سوره مباركه قيامة و اساس البلاغه ماده “نَظَر”.

 21 )
ابى الحسن الاشعرى، الابانة، ص11، طبع حيدرآباد الدكن.

 22 )
يونس (10) آيه3.

 23 )
الابانة، ص35 به بعد و رسالة الرّد على الجهمية، الدّارمى، ص13 به بعد.

 24 )
مائده (5) آيه70.

 25 )
اسراء (17) آيه32.

 26 )
الابانة، ص39 به بعد و غير آن از كتابهاى اهل تسنن كه كم نيستند.

 تفسير سوره رعد

 مشتاقان وحى

 آية
اللَّه جوادى آملى

 “ “والذين آتيناهم الكتاب يفرحون بما انزل اليك و من الاحزاب من ينكر
بعضه قل انّما امرت ان اعبدالله و لا اشرك به اليه ادعوا و اليه مآب”.1

 و آنان كه كتاب آسمانى در اختيارشان قرار داديم، از آنچه
به تو فرو فرستاديم شادمانند و بعضى از گروهها، قسمتى از آن را انكار مى‏كنند. [پيامبر] بگو من مأمورم كه خدا را بپرستم و شريكى براى او قايل نشوم، به سوى او دعوت مى‏كنم
و بازگشت [همگان] به سوى اوست.”

 × × × × ×

 خداوند متعال بعد از اين كه بيان فرمود: پايان كار مؤمنان
بهشتى است كه “أكلها دائم و ظلّها”2 و پايان كار كفّار همان آتشى است كه اگر همه
زمين را هم با ذخايرش در اختيار داشته باشند حاضرند به عنوان فِدا بدهند و رها
شوند؛ آن گاه موضع‏گيريهايى كه اهل كتاب و گروهى از غير اهل كتاب در برابر وحى
الهى دارند بازگو مى‏كند و مى‏فرمايد: “والذين آتيناهم الكتاب” يعنى از اين گروهى
كه ما به آنها كتاب داديم (اهل كتاب معمولاً به يهوديها و مسيحى‏ها و مجوسيها گفته
مى‏شود) “يفرحون بما انزل اليك” از آنچه كه بر تو نازل شده است اينها خوشحال
مى‏شوند. نه تنها مى‏پذيرند، بلكه با نشاط و علاقه ايمان مى‏آورند.

 “و من الاحزاب من ينكر بعضه” در قِبالِ اينها گروهى هم هستند كه
تحزّبى عليه اسلام و مسلمين دارند؛ اينها بعضى از دستورات و تعاليم وحى را كه به
آنان آسيبى نمى‏رساند، مثل خالقيت خدا و امثال آن را مى‏پذيرند از اين رو اگر به
آنان گفته شود چه كسى خالق زمين و آسمان است؟ مى‏گويند: خدا “لئن سألتهم من خلق
السموات والارض ليقولن الله”3 اما دستوراتى از قبيل اطاعت و پرستش خداوند را
نمى‏پذيرند، چون اعترافِ صرف به خالقيت حق‏تعالى براى آنان مسؤوليت آور نيست.

 آن گاه خداوند به پيامبر فرمود: تو در برابر اينها بگو: من
مأمورم كه فقط خدا را عبادت كنم و هرگز به او شرك نورزم و ديگران را هم به الله
فرا بخوانم. هم خودم را در اين مسير قرار دهم و هم ديگران را به اين راه دعوت كنم
و مرجع همه كارهاى من خداست يا بازگشت همه به سوى خداست.

 درباره آيه: “والذين آتيناهم الكتاب يفرحون بما انزل اليك”
بايد در سه قسمت بحث كرد:

 1- نشاط عده‏اى از اهل كتاب در برابر وحى؛

 2- انكار برخى از اهل كتاب؛

 3- جواب پيامبر از منكران اهل كتاب.

 ×
حالتها و موضع گيريها در برابر وحى

 قرآن حالتهاى گوناگون افراد را در برابر وحى، اين گونه ذكر
مى‏كند:

 1- عده‏اى با آمدن وحى فقط به همان علوم و صنايعى كه خدا به آنها
داده، عشق مى‏ورزند.

 2- گروهى ديگر هم به همان مكتب و عقيده‏اى كه دارند، خوشحالند.

 3- دسته ديگر – كه همان اهل كتابند – به وحيى كه بر تو نازل شده
شادمانند.

 اما آن حالت اول را در پايان سوره غافر بيان كرد آن گاه
فرمود: “فلمّا جاءتهم رسلهم بالبيّنات فرحوا بما عندهم من العلم” وقتى انبياى الهى
وحى را آوردند اينها به همان علوم مادّى (كه دنياى آنان را به حسب ظاهر تأمين
مى‏كرد) خوشحال بودند. اينان استهزا مى‏كردند و اين استهزاى آنان دامنگيرشان شد و
آنان را فرو برد و احاطه كرد: “و حاق بهم ما كانوا به يستهزؤن” 4 حاقَ يعنى أَحاطَ
چون “ولا يحيق المكر السّيّئ الاّ بأهله”5 كه نمونه‏هايش قبلاً بحث شده است.

 درباره حالت دوّم فرمود: وقتى كه ما با وحى مردم را هدايت
كرديم هر كسى هر مكتب و مرامى كه داشت به همان مكتب و مرام خودش دل بست. اين جا
تنها سخن از پيشرفت علوم مادّى نيست. هر كسى، هر مكتبى كه دارد به همان مكتب دل
مى‏بندد در حالى كه بايد به آخرين وحى سر بسپرد. در سوره مؤمنون فرموده است: “و
انّ هذه امّتكم أُمّةً واحدة و أَنا ربّكم فاتّقون فتقطّعوا أمرهم بينهم زبراً كلّ
حزبٍ بما لديهم فرحون”6 اينها به جاى اين كه “امت واحده” بشوند، به گروههاى مختلف
تقسيم شدند هر گروه و حزب و فرقه‏اى به آن مرام و مكتب خاصّ خود دل بست، نشاطش به
همان مرام و مكتب خصوصى خودش بود.

 ولى در مقابل اين دو حالت، خدا عدّه‏اى را از اهل كتاب
يعنى مسيحيان را مى‏ستايد و مى‏فرمايد: اينها منتظر رسيدن وحى بودند وقتى اسلام
آمد با نشاط پذيرفتند و با اشك شوق از آن استقبال كردند. و اينان، همان گروه
سوّمند.

 يهود و مسيحيت؛ كداميك به اسلام نزديكترند؟

 خداوند متعال در سوره مائده مى‏فرمايد: “لتجدنّ اشدّ الناس
عداوةً للذين آمنوا اليهود و الذين اشركوا؛ بدترين گروهى كه عليه مسلمين به مبارزه
برمى‏خيزند يهوديان و مشركينند.” و لتجدنّ اقربهم موّدةً للذين آمنوا الذين قالوا
انّا نصارى؛ نزديكترين گروه به مسلمين مسيحى‏ها هستند.” مسيحيان داراى سه
ويژگى‏اند: ذلك بأنّ منهم قسّيسين و رُهباناً و انّهم لايستكبرون، اينها داراى
كشيش بودند، داراى رهبان و روحانيّون بودند و استكبار هم نداشتند. از اين سه
ويژگى، دو تاى آن را يهوديان هم دارند و آن داشتن قسيس و رهبان است، امّا تواضع
نداشتند. و آنچه كه نمى‏گذارد آنان در برابر حق تمكين كنند استكبارشان است. اين
گروه از مسيحيّت كه استكبار نداشتند به دين نزديك شدند و اسلام را پذيرفتند، تنها
عاملى كه آنان را به دين نزديك كرد همان استكبارشان بود، “و انّهم لايستكبرون”.

 پس معلوم مى‏شود آنها كه دشمن اسلام و مسلمينند مستكبرند؛
يعنى اگر هم قسّيس و رهبان در بينشان باشد كارى از پيش نمى‏برد، چون يا خود قسيسين
و رهبانان هم مثل اينها در برابر وحى اسلامى مستكبرند يا عُرضه تدبير و هدايت و
رهبرى را ندارند. پس آنچه كه باعث دشمنى با اسلام و مسلمين است همان استكبار در
برابر حق است.

 ×
اشك شوق مشتاقان وحى

 همين گروهى كه اهل استكبار نيستند خدا آنها را اين چنين
مى‏ستايد: “و إذا سمعوا ما أُنزل إلى الرّسول ترى أعينهم تفيض من الدمع ممّا عرفوا
من الحق يقولون ربّنا آمنّا فاكتبنا مع الشاهدين”7 اين گروه وقتى وحى را شنيدند
اشك شوق از چشمانشان ريخت كه حق را يافتند و به او گرويدند. “و إذا سمعوا ما أنزل
الى الرسول؛ وقتى اين وحى را شنيدند تَرى أعينهم تفيض من الدمع؛ چشمهايشان را
مى‏بينى كه در اثر اشك، مى‏ريزد. در اين جا نكته‏اى است و آن، اين كه: آبى كه از
بالا به پايين مى‏ريزد، اين گونه ريزش و جريان را “فيض” مى‏گويند، ولى اگر در يك
سطح حركت كند آن را “جريان و حركت” مى‏گويند، نه فيض. اشك چشم چون از بالا مى‏ريزد
مى‏گويند: فاض الدمع. در اين كريمه فرمود: چشمشان مى‏ريزد نه اشك از چشمشان
مى‏ريزد. ترى أعينهم تفيض؛ يعنى چشمشان مى‏ريزد (دقت كنيد، چشمهايشان مى‏ريزد نه
اشك از چشمهايشان مى‏ريزد) اين
براى آن است كه وقتى اشك كم باشد چشم به عنوان يك مَبدأ محفوظ است، قطره قطره اشك
از چشم مى‏ريزد امّا وقتى تمام شبكه چشم را اشك پُر كند و يك دفعه بريزد مثل اين
است كه بگوييم چشم ريخت. لذا در اين كريمه فرمود: گويا مى‏بينى كه چشمشان دارد
مى‏ريزد؛ يعنى چشم مالامال اشك شد و ريخت. اين نشانه شدّت شوق و نشاط به خاطر
فهميدن حق است. اينها كسانى‏اند كه “شوقاً الى الحق” ايمان مى‏آورند نه “خوفاً من
النّار”، نه براى اين كه نسوزند يا نه براى اين كه ميوه بهشت به آنها داده شود
بلكه براى اين كه حق برايشان روشن شد. انسان تشنه حق هيچ چيزى در كام جان او لذيذتر
از مشاهده حق نيست. اينها در حبشه يا ديگر نقاط، اسلام را خوب يارى كردند و
نشاطشان هم به وحى الهى تأمين شد كه در آيه محل بحث سوره رعد مى‏خوانيم: “الّذين
آتيناهم الكتاب يفرحون بما أنزل اليك” كه حق بر اينها روشن شد، اينها شوقاً
الى الحق ايمان مى‏آورند. سپس مى‏گويند: “ربّنا آمنّا فاكتبنا مع الشاهدين” آنها
كه شاهد بالحقّ هستند ما را هم در رديف آنها ثبت كن. اينها مشتاقانه ايمان
مى‏آورند و اشك شوق مى‏ريزند كه به حق رسيده‏اند.

 ×
اشك غم

 در كنار اينها گروهى از مسلمينند كه آنها اگر دستشان از
يارى حق كوتاه بشود هم اشك مى‏ريزند؛ مُنتها اشك غم كه چرا دست ما به يارى دين
نرسيد. آن گروه (مسيحيان) اشك شوق مى‏ريزند كه حق براى ما روشن شد، نَمرديم و
مسلمان شديم و اين گروه (مسلمين) اشك مى‏ريزند كه چرا توفيق خدمت به دين نصيب ما
نشده است.

 در سوره توبه آيات 91 تا 93 اين بحث را مطرح مى‏كند و
مى‏فرمايد: در زمان جنگ و دفاع، آنها كه ناتوان و ضعيف و مريض هستند حَرَجى بر
آنها نيست: “ليس على الضعفاء و لا على المرضى و لا على الّذين لايجدون ما ينفقون
حَرَجٌ”، اگر خالصاً و ناصحاً به سر ببرند: “إذا نصحوا للّه و رسوله”، زيرا اينها
مُحسن هستند و “ما على المحسنين من سبيلٍ واللّه غفورٌ رحيم × و لا على الذين إذا
ما اتوك لتحملهم قلت لا اجد ما احملكم عليه تولّوا و اعينهم تفيض من الدمع حَزَناً
الاّ يجدوا ما ينفقون؛ آنهايى كه نه تنها خودشان امكانات ندارند پيش شما مى‏آيند
كه آنها را به جبهه اعزام كنيد مى‏گوييد وسيله اعزام نداريم، مى‏گويند ما را به
همراه خودتان به جبهه ببريد شما مى‏گوييد مقدورمان نيست. اينها از اين كه دستشان
به توفيق شهادت و جهاد و دفاع در راه دين نمى‏رسد غمگين هستند، اشك مى‏ريزند كه
چرا توفيق خدمت به دين نصيبشان نشده، بر اينها هم حرجى نيست. اينها اشك غم
مى‏ريزند، اين اشك غم هم محصول آن اشك شوق است، آن كه حق را دوست دارد در فراق حق
اشك مى‏ريزد كه چرا توفيق خدمت دين نصيبِ من نشده. “و لا على الّذين إذا ما أتوك
لتحملهم” تا تو اينها را به همراه ببرى يا اعزام كنى، “قلت” تو مى‏گويى “لا اجد ما
احملكم عليه” ما وسيله نقليّه نداريم شما را سوار آن وسيله نقليّه كنيم و به جبهه
بفرستيم. اينها وقتى مى‏بينند بى‏وسيله‏اند و توفيق يارى دين نصيبشان نشده. “تولّوا”
برمى‏گردند امّا “و أعينهم تفيض من الدمع” چشمشان مالامال از اشك مى‏شود و از فرط
اندوه فرو مى‏ريزد، كه چرا توفيق يارى دين نصيبشان نشد. اين دسته از مؤمنان
نمى‏گويند ما تكليفمان را ادا كرديم، خودمان را در اختيار فرماندهى گذاشتيم مُنتها
نخواستند، سخن اين نيست، سخن اسقاط تكليف نيست سخن آن است كه به محبوب نرسيدم.
دسته اول
(اهل كتاب) به محبوب رسيدند اشك شوق ريختند، اينها به محبوب نرسيدند اشك غم ريختند
[هَلِ الدّين الاّ الحبّ] آن كه مى‏گويد من خودم را عَرضه كردم نخواستند آن مكلّفِ
به دين است و امّا آن كه مى‏بيند توفيق پيدا نكرده رنج مى‏برد او مُشَرَّفِ به دين
است نه مكلّف، دين را شرف مى‏دارد نه كُلْفَت. اين كه در سيره مرحوم سيد بن طاووس
– رضوان الله عليه – آمده كه سالروز بلوغ خود را جشن گرفت و گفت: امروز روز جشن من
است براى اين كه من مشرّف شدم و نه مُكلَّف، زيرا نمردم سنّم به اين حدّ رسيد كه
خداى سبحان مرا مخاطب قرار مى‏دهد و مى‏گويد: “يا أيّها الّذين آمنوا” تا قبل از
اين لحظه من مخاطب خدا نبودم كه خدا از من چيزى بخواهد. هم اكنون كه سنّم به اين
حد رسيد كه خطاب الهى متوجه من شد، من مشرّف شدم به اين خطاب، بايد جشن بگيرم.

 آن گاه در ذيل آيه مى‏فرمايد: “انّما السبيل على الّذين
يستأذنوك و هم اغنياء” فقط سبيل بر كسانى است كه امكانات دارند و يارى نمى‏كنند كه
مورد بحث ما نيست.

 در اين آيه محل بحث سوره رعد فرمود: “… والّذين آتيناهم
الكتاب يفرحون بما أنزل إليك” با يك نشاط اين وحى را مى‏پذيرند، دوست وحى هستند كه
آن آيه “و إذا سمعوا ما أنزل إلى الرسول ترى اعينهم تفيض من الدمع”8 شاهد اين مطلب
بود.

 اما اين زمينه در اهل كتاب فى الجمله بود كه عدّه‏اى از
اهل كتاب حق را يارى مى‏كردند و زمينه درك حق و پذيرش حق در آنها بود آيات ديگر هم
اين معنا را مى‏رساند.

 آنچه كه در سوره آل عمران آيه 113 به بعد هست مشابه آيات
سوره مائده است در سوره آل عمران اين چنين آمده است: “ليسوا سواءً من اهل الكتاب
امّةٌ قائمةٌ يتلون آيات اللّه آناء الليل و هم يسجدون × يؤمنون باللّه واليوم
الآخر و يأمرون بالمعروف و ينهون عن المنكر و يسارعون فى الخيرات و اولئك من
الصالحين × و ما يفعلوا من خيرٍ فلن يكفروه والله عليم بالمتقين” وقتى جريان
يهوديها را ذكر مى‏كند مى‏فرمايد: تبهكارانشان همواره گرفتار ذلّتند. “ضربت عليهم
الذّلة اين ما ثقفوا”. اينها يا بايد به خدا معتقد بشوند يا بايد بنده يكى از اين
ابرقدرتها باشند تا آرام باشند يا حبلٍ من الله بايد نجاتشان بدهد، يا حبلِ مردم.
آن گاه در برابر اينها فرمود همه اهل كتاب يكسان نيستند: “ليسوا سواءً من أهل
الكتاب” يعنى همه اهل كتاب يكسان نيستند كه در برابر حق بايستند براى اين كه: “من
أهل الكتاب امّةٌ قائمة يتلون آيات اللّه آناء الليل و هم يسجدون” از اهل
كتاب كسانى هستند كه در اوقات شب آيات خدا را تلاوت مى‏كنند و اهل سجده‏اند، به
خدا و قيامت ايمان دارند، امر به معروف و نهى از منكر مى‏كنند، در خيرات هم سرعت
دارند و اينها از صالحينند. و هر كار خيرى كه انجام دادند خدا را شكرگزارى مى‏كند،
كفران نمى‏كنند و خدا عالِم به متّقين است.

 پس در بين يهوديها هم افرادى كه گرايش به حق داشته باشند
هستند، اين طور نيست كه همه يكسان باشند. در بين مسيحى‏ها هم افرادى كه حق شناس و
حق دوست باشند هستند و منشأ آن حق‏شناسى همان عدم استكبار است، اگر كسى در برابر
حق خضوع داشت حق را مى‏شناسد و در برابر حق اطاعت مى‏كند و اشك شوق مى‏ريزد اين
است كه در آيه محلّ بحث سوره رعد فرمود: “والّذين آتيناهم الكتاب يفرحون بما انزل
اليك” نه اين كه منظور از آتيناهم الكتاب مسلمين باشند و الا تكرار مى‏شود.

 بنابراين، آن احتمالى كه شيخ‏رحمه الله در “تبيان” فرمود و
طبرسى‏رحمه الله در “مجمع البيان” پذيرفت، ظاهراً با آيه مطابق نيست. پس “والّذين
آتيناهم الكتاب يفرحون بما أنزل اليك” يعنى همين اهل كتاب – چه مسيحى، چه غير
مسيحى – كه در برابر حق خضوع داشتند و استكبارى نداشتند، با نشاط حق را پذيرفتند.
اگر مسلمين به حبشه رفتند آنها ياور اسلام و مسلمين بودند چه در حبشه و چه در
جاهاى ديگر.

 بنابراين آنچه كه به امر اول از امور سه گانه آيه
برمى‏گردد اين است كه عدّه‏اى از اهل كتاب علاقه‏مند به حق هستند و حق را دوست
دارند.

 ×
قسمت دوم: انكار برخى از اهل كتاب

 اما قسمت دوم از امور مربوط به اين آيه اين است كه: “و من
الاحزاب من ينكر بعضه” امّا اين كه گفتيم اهل كتاب (البته نه همه آنان بلكه آن
دسته كه در برابر اسلام ايستادند خواه از اهل كتاب خواه از احزاب سياسى شرك و
مانند آن). برخى، وحى خدا را انكار مى‏كنند، چون بعضى از تعاليم وحى مورد قبول
كفّار از اهل كتاب و مشركان (البته بت‏پرستان نه ملحدين) هم هست مثل اين كه عالَم
خدايى دارد يا آسمانها و زمين را خدايى خلق كرد، اين اعتقادها چون به جايى آسيبى
نمى‏رساند و سهل است مى‏پذيرند امّا آنچه كه مسؤوليّت آور است، مثل اعتقاد به “ربوبيّت”،
معاد و روز واپسين و وحى و رسالت را بر نمى‏تافتند. صِرْف اعتقاد به اين كه جهان
خدايى دارد امّا نه انسان بايد او را اطاعت كند نه از انسان مسؤوليّت مى‏خواهد و
نه حساب و كتابى در بين است، اين برايشان قابل تحمّل بود و مى‏پذيرفتند، ولى مسائل
ديگر را قبول نمى‏كردند.
توضيح بيشتر امر دوم و سوم به بحث بعد موكول مى‏شود ان شاء الله.

 “والحمد للّه رب العالمين”

 پاورقيها:

1 ) رعد (13) آيه36.

 3 )
همان، آيه35.

 4 )
لقمان (31) آيه25.

 5 )
غافر (40) آيه83.

 6 )
فاطر (35) آيه43.

 7 )
مؤمنون (23) آيه53.

 8 )
مائده (5) آيات 82 و 83.

 9 )
همان، آيه83.

سخنان معصومان

دُرَر فاطمى‏عليها السلام

فاطمة الزهراء – سلام الله عليها
– :

 “مَنْ أَصْعَدَ الى اللَّهِ خالِصَ عِبادَتِهِ اَهْبَطَ اللَّهُ
اِلَيْهِ اَفْضَلَ مَصْلَحَتِهِ.”257

هر آن كه عبادت خالصش را به سوى
خدا بالا بفرستد، خداوند برترين مصلحتش را بر او فرو خواهد فرستاد.

 “خِيارُكُم اَلْيَنُكُمْ مَناكِبَه… .”258

بهترين شما، متواضع ترين شماست.

  “قال لى رسولُ اللّه(ص) “يا
فاطِمةُ مَنْ صَلّى عليكَ غَفَر اللَّهُ لَهُ وَ اَلْحَقَهُ بىحَيْثُ كُنتُ مِنَ
الْجَنَّةِ.”259

پيامبر خدا به من فرمود: اى
فاطمه! كسى كه بر تو درود فرستد، خداوند او را مى‏آمرزد و او را در بهشت به من
خواهد رساند.

 “… اَلْمؤمِنُ يَنْظُرُ بِنُورِ اللّهِ تَعالى.”260

دقيق‏بينى انسان با ايمان، به
واسطه نور الهى است ]كه به قلب‏وفكراو مى‏تابد[.

 “… اِنْ كُنْتَ تَعْمَلُ بِما اَمَرْناكَ وَ تَنْتَهى عَمَّا
زَجَرْناكَ عَنْهُ فَاَنْتَ مِنْ شِيعَتِنا وَ الاَّ فَلا… .”261

 اگر به آنچه به تو امر كرده‏ايم، رفتار كنى و از آنچه تو
را نهى نموده‏ايم، پروا گزينى، پس تو شيعه ما هستى وگرنه، از شيعيان ما نخواهى
بود.

“… ما يَصْنَعُ الصائِمُ بِصيامٍ اِذا لَمْ
يَصُنْ لِسانَهُ وَ سَمْعَهُ وَ بَصَرَهُ وَ جَوارِحَهُ.”262

 روزه‏دار از روزه‏اش بهره‏مند نخواهد شد، هنگامى كه زبان و
گوش و چشم و اعضايش را ]از گناه[ باز ندارد.

“دخل علىّ رسول الله – صلى الله عليه و آله –
و قد افترشتُ فراشى للنوم، فقال: يافاطمة لاتنامى إلاّ وقد عملتِ اربعة: ختمتِ
القرآن و جعلتِ الانبياء شفعاءِكِ و ارضيتِ المؤمنين عن نفسكِ و حججتِ واعتمرتِ،
قال هذا و اخذ فى الصلاة. فصبرتُ حتّى اتمّ صلاته، قلتُ : يا رسول اللّه! امرتَ
باربعة لا اقدر عليها فى هذا الحال! فتبسّم – صلى الله عليه و آله ]و قال[ اذا قرأتِ “قل
هو الله احد” ثلاث مرّات فكانّكِ ختمتِ القرآن و اذا صلّيتِ علىَّ و على الانبياء
قبلى كُنّا شفعاءَكِ يوم القيامة و اذا استغفرتِ للمؤمنين رضوا كلّهم عنكِ و اذا
قلتِ: سبحان الله والحمد للّه و لا اله الاّ الله و الله اكبر، فقد حججتِ
واعتمرتِ.”263

  پيامبر خدا ]به منزل من[ وارد شد، در حالى كه رختخواب براى خواب گسترده بودم. فرمود: اى
فاطمه! به خواب نرو مگر آن كه به چهار چيز عمل كرده باشى[1 ]: قرآن را ختم كنى[2 ]:
انبيا را شفيع خويش سازى [3]:مؤمنان را از خود خشنود كنى[4 ] و حج و عمره بجا
آورى، اين را فرمود و به نماز ايستاد.

 صبر كردم تا نمازش به پايان رسيد. ]آن گاه[ گفتم: اى رسول
خدا! به چهار چيز فرمان دادى كه من اكنون از انجام آنها ناتوانم. پيامبر(ص) تبسم
كرد و فرمود: آن گاه كه سوره اخلاص را سه بار قراءت كنى، بمانند آن است كه قرآن را
ختم كرده‏اى و هنگامى كه بر من و پيامبران پيش از من درود فرستى، ما در روز قيامت
از تو شفاعت مى‏كنيم و آن گاه كه براى مؤمنان طلب بخشايش كنى، همه آنان از تو
خشنود خواهند شد و زمانى كه تسبيحات بگويى، ]به مثابه آن است كه[ حج و عمره به جاى آورده‏اى.

پاورقیها:

 1) بحارالانوار، ج71، ص184.

 2) دلائل
الامامة، ص7.

 3)
كشف الغمه، ج1، ص472.

 4)
عوالم المعارف، ج11، ص7 – 6.

 5) بحارالانوار،
ج68، ص155.

 6)
مستدرك الوسايل، ج1، ص515.

 7)
خلاصة الاذكار، ص70. ]مأخذ فاطمة الزهراء بهجة قلب المصطفى(ص)، ص304 – 273[.

  دستاوردهاى انقلاب

 هفده سال از انقلاب اسلامى مى‏گذرد، در اين مدت از سوى
بيگانگان و نامحرمان صدها اثر درباره آن پديد آمده كه هر كدام گرچه زواياى
ناشناخته‏اى از آن را بازگفته، ولى حقايقى را نيز پوشيده‏اند. در برابر، دوستان
انقلاب به علل گوناگونى چون اشتغال به كارهاى اجرايى، عدم درك حساسيت نگارش تاريخ
انقلاب، درگيريها، تنشها و برخوردهاى سياسى، نتوانسته‏اند بدرستى از وظيفه تبيين
انقلاب برآيند. از اين رو آنچه انجام يافته، در قبال آنچه مى‏بايست صورت مى‏گرفت،
اندك است.

 نسل انقلابى نيز به دلايلى از جمله حجم توطئه‏ها، مشكل
تمشيت زندگى، زير و بمهاى سياسى و عوامل سياستگريز، نتوانستد آن گونه كه شايسته
است نسل جوان بعد از انقلاب را با اين پديده بى‏بديل آشنا سازند. متأسفانه هنر
انقلابى نيز در انتقال اين پيام سترگ الهى، توفيق رضايتمندى به دست نياورد. افزون
بر اينها، رخنه برخى از غربزدگان در طيف نيروهاى انقلابى، تجلى تهاجم فرهنگى و
ظهور جلوه‏هاى دنياگرايى، چالشهاى سياسى، كاستيهاى اقتصادى و گرانى بى‏مهار، همراه
با تخلفهاى پاره‏اى از دست اندركاران امور مانند عوامل اختلاس 123 ميليارد تومانى
اخير، باعث شد كه چهره تابناك انقلاب، براى برخى در‌هاله‏اى از ابهام و جهالت باقى
بماند و گاه ناجوانمردانه دستاوردهاى بزرگ آن با رفرمهاى رژيم طاغوتى مقايسه شود و
دشمنان از بلندگوهاى خود تبليغ كنند كه انقلاب براى ملت ايران چه كرده است؟!

 در حالى كه اينان نيك مى‏دانند كه انقلاب اسلامى، رژيمى را
از اريكه قدرت به زير كشيد كه وابسته به آمريكا و ژاندارم منطقه بود و سياستهاى آن
را سردمداران واشنگتن و لندن تعيين مى‏كردند. رژيمى كه با فروش بيش از هفت ميليون
بشكه نفت در روز با جمعيتى كمتر از نصف جمعيت كنونى، در كنار كاخ مرمر و سعد آباد،
عامل ايجاد حلبى‏آبادها بود و در حالى كه بسيارى از مردم ايران از ابتدايى‏ترين
اصول زندگى؛ سواد، بهداشت و مسكن، محروم بودند، ثروتهاى اين مردم را در بانكهاى
آمريكا و اروپا انبار كردند و خاندان سلطنتى خود عامل توزيع مواد مخدر بودند.

 با گرفتن ماليات از قمارخانه‏ها، مشروب فروشيها و ساير
مراكز فساد و فحشا، قصرها و ويلاهاى گوناگون در ايران و بسيارى از كشورهاى اروپايى
ساختند و در هنگامه‏اى كه مستشاران آمريكايى و اروپايى عملاً از قانون
كاپيتولاسيون برخوردار بودند، عالمان دينى و جوانان متعهد اين مرز و بوم در زير
شكنجه‏هاى قرون وسطايى آنان به شهادت مى‏رسيدند. حكومتى وابسته، اقتصادى مصرفى و
بيمار، فرهنگى غرب زده و اجتماعى آلوده و جامعه‏اى در حصار خفقان، رهاورد سياستهاى
آن رژيم بيگانه پرست بود.

 ولى انقلاب اسلامى، آمد و معادلات جهانى را بر هم زد، دين
را از گوشه انزوا به عرصه سياست كشاند و با خيزش اسلامى، چنان موجى در عالم به
وجود آورد كه تموّج آن هرگز به آرامش نخواهد گراييد. اعتبار و هيمنه آمريكا براى
اولين بار در دنيا شكسته شد و دولت جمهورى اسلامى به حمايت از مسلمانان سراسر عالم
پرداخت؛ در گذشته در قبال اشغال افغانستان و كشمير، و اكنون در برابر سازش
ذلّت‏بار اعراب و اسرائيل و كشتار جنايت‏بار بالكان، بى‏پروا به مخالفت برخاسته و
از اين رو تئوريسينهاى دنياى سرمايه‏دارى، انقلاب اسلامى را به عنوان تنها تهديد
جدّى عليه منافع نامشروع غرب خواندند.

 آيا احياى بيدارى دينى و بازگشت به خويشتن، دستاورد كمى
بود؟ آيا استقلال، كم موهبتى است؟ كدام يك از كشورهاى جهان سوم؛ بيش از جمهورى
اسلامى، از استقلال سياسى برخوردارند؟ اكنون در اين كشور، عرصه آزادى قلم و بيان
به ميزانى است كه اساسى‏ترين ثمره انقلاب و يادگار جاودانه حضرت امام؛ يعنى تئورى
ولايت فقيه، مورد نقد و تعرض شديد مخالفان قرار مى‏گيرد، دفاع مقدس، عدالت اجتماعى
و دهها شعار محورى انقلاب مورد سؤال واقع مى‏شوند و تقرير كنندگان انديشه‏هاى
نظريه پردازان امپرياليسم مانند كارل ريموند پوير، در دانشگاههاى كشور، آزادانه به
تبليغ جدايى دين از سياست، اخلاق، اقتصاد و هنر مى‏پردازند و گاه پاره‏اى از
گروهكهاى سياسى، تندترين بيانيه‏ها را عليه دولت – در حال جنگ اقتصادى – منتشر
مى‏كنند، كدام يك از كشورها چنين فضايى را گشوده‏اند؟ در طول تاريخ انقلابهاى
سياسى دنيا، هيچ انقلابى بسان انقلاب اسلامى، نهادهاى مردمى و قانونگذارى را
در كوتاه مدت سامان نداده است؛ حتى مهمترين ركن نظام اسلامى كه مقام رهبرى است هم
با دموكراسى غير مستقيم و از طريق آراى عمومى برگزيده مى‏شود.

 در بعد اقتصادى و خدمات اجتماعى – فرهنگى، انقلاب تاكنون
خدمتهاى فراوانى ارائه كرده است؛ مانند بازسازى خرابيهاى جنگ تحميلى، سيل و زلزله،
سرويس دهى، اسكان و تأمين 2/5 ميليون آواره افغانى، يك ميليون و سيصد هزار آواره
عراقى (اعم از كرد و عرب)، يكصد هزار آواره كويتى، كمك در ساختن اردوگاههاى
پناهندگان آذربايجان و ارسال كمكهاى غذايى و سوختى به جمهورى خودمختار نخجوان،
بطورى كه هم اكنون 15 كل پناهندگان جهان در ايران به سر مى‏برند، هزينه كردن
طراحى، تكميل و ساخت صد سد بتونى و خاكى، گسترش بى‏سابقه سيستم مخابراتى، لوله‏كشى
آب آشاميدنى و برق‏رسانى به دور افتاده‏ترين روستاها، راه سازى و توسعه راه‏آهن از
جمله اجراى پروژه استراتژيك بافق – بندرعبارس، ايجاد فضاهاى سبز و توسعه پاركها و
ميدانهاى ورزشى – تفريحى در سراسر كشور. افزايش فضاهاى آموزشى از سطوح ابتدايى تا
آموزش عالى، تأمين مايحتاج حدود
سه ميليون خانوار نيازمند، تسهيل در امر ازدواج و تهيه جهاز براى نوعروسان از طرف
كميته امداد امام خمينى، تعميم طرح شهيد رجايى، واگذارى زمين و خانه از سوى بنياد
مسكن و زمين شهرى به بسيارى از بى‏خانمانها و افراد تهيدست، تحت پوشش قرار دادن
مادى و معنوى خانواده‏هاى شهيدان، جانبازان و آزادگان از جانب بنيادهاى شهيد،
جانبازان و رسيدگى به امور آزادگان، تحت پوشش قرار دادن آسيب ديدگان فكرى و جسمى
از سوى شبكه‏هاى بهزيستى، پرداخت سوبسيد مستمر به كالاهاى استراتژيك و مورد نياز
مردم و صدها رقم خدمات ديگر.

 امروز مردم انقلابى، بحق از حضور برخى زنان و مردان نادان
يا مغرض كه مروج فرهنگ مبتذل غرب هستند، افسرده خاطر و خشمگينند، در حالى كه در
زمان طاغوت، خيابانها و مراكز عمومى قرقگاه اينان بود، آيا برنتابيدن فساد اندك
امروز و پذيرش يا سكوت و تسليم در برابر آن صحنه‏هاى ابتذال و سكس ديروز، نشانه
تحول فرهنگى و از دستاوردهاى انقلاب نيست؟

 ناگفته پيداست كه وجود كاستيها و پاره‏اى نواقص را كسى
انكار نمى‏كند، ولى در كدام گوشه از دنيا، بهشت موعود آفريده‏اند؟ از مسافرانى كه
به كشورهاى همسايه سفر كرده‏اند، درباره وضعيت سياسى، اقتصادى و فرهنگى آنان
بپرسيد تا معلوم شود كه وضعيت كشور ما هنوز هم مطلوبتر از همه آنهاست! اكنون قارونهاى
منطقه هم دست به دامن صندوق بين‏المللى پول و ساير مراكز سرمايه‏دارى پليد جهانى
شده‏اند و اين نشانگر وخيم بودن شرايط است.

 گاه گفته مى‏شود: اگر حكومت اسلامى است، پس رشوه،
پارتى‏بازى و اختلاس چرا؟ اولاً: هيچ يك از مسؤولان بلند مرتبه نظام از چنين پديده
نفرت‏آورى، خشنود نيستند و كشف باندهاى اختلاس و ارتشا و امثال آن توسط نيروهاى
مخلص اطلاعات و امنيت كشور، گواه برخورد نظام با اين عوامل مفسد است.

 ثانياً: گرچه امت حزب الله در كشف بسيارى از اين باندهاى
تبهكار نقش اساسى دارد، ولى متأسفانه عوامل اجراى اين مفاسد، بخشى از مردمان عادى
همين كشورند؛ فى المثل در ماجراى اختلاس خائنانه 123 ميليارد تومانى اخير، راست
است كه متهم رديف اول، سرمايه‏دارى فرارى بوده كه براى امثال او انقلاب و ايثار و
شهادت بى‏مفهوم است، ولى نردبان خيانت او، برخى از كارمندان معمولى بانك صادرات بودند،
به گونه‏اى كه بدون خيانت اين كسان، آن تبهكاران قادر به اختلاس نبودند و متأسفانه
در مسأله ارتشا، توزيع مواد مخدر، و پخش فيلمهاى مبتذل چنين واقعيت تلخى وجود
دارد.

 گفتنى است در اين مقال از ضعف مديريت، غير كار آمد بودن
برخى از مسؤولان و كاستيها و نواقص و عدم رعايت اصل تشويق و تنبيه، دفاع نمى‏شود،
بل معتقديم بايد اين موارد، دلسوزانه و مشفقانه گفته شوند و اولياى امور نيز
موظفند – طبق ميثاق ملى و اعتقاد مذهبى – در اصلاح امور بكوشند ولى سخن بر سر اين
است كه دولت تنها يك طرف اين معادله است و مردم نيز در قبال اين حوادث مسؤولند! از
اين رو، نبايد رشوه بدهند نه بگيرند و نه واسطه شوند، نه اختلاس كنند و نه به
مختلسان كمك رسانند، نه گران بفروشند و نه به گران فروشان شفقت ورزند، بل آنها را
به مسؤولان ذى صلاح معرفى كنند و تا مجازاتشان از پاى ننشينند. بارى در پايان از
وجدان خويش بپرسيم، راستى با همه انتقادها و ايرادهاى وارد، آيا باز هم كشورى،
متعهدتر از جمهورى اسلامى و جامعه‏اى سالمتر از جامعه ايران سراغ داريم؟! والسلام

 سردبير

امام خمینی ثابت و استوار از آغاز
تا پایان

 گفتار ماه

 دستاوردهاى انقلاب                                            سردبير

دُرَر فاطمى

 مشتاقان وحى                                                   آية
الله جوادى آملى

 فلسفه آيات متشابه                                             آية الله معرفت

 شيوه‏هاى برخورد با گناهان                                    آية الله مصباح يزدى

 غربال انقلاب

 آفتاب سامرا (شعر)

 لحظه‏هاى پر التهاب

 زن و
تجمل پرستى                                           فاطمه علوى

ماجراى جنگ بدر                                             حجةالاسلام والمسلمين رسولى محلاتى

 پيشواى مشروطه                                             محمد
رضا سمّاك امانى

 صلح
امام حسن (ع)

گفته‏ها و نوشته‏ها

 پاسخ
به نامه‏ها

 جدول

گزارشهاى علمى – پژوهشى

 نگاهى به رويدادها

رهنمودهای مقام معظم رهبری آیت
الله العظمی خامنه ای

ماهنامه پاسدار اسلام.

 احب امتياز: دفتر تبليغات اسلامى حوزه علميه قم.

 دير مسؤول: محمد حسن رحيميان.

 فتر مركزى: قم خيابان شهدا- صندوق پستى 37185/777 – تلفن 24803
– فاكس32332

 عبه تهران : خيابان انقلاب اسلامى – بين فلسطين و وصال –
تلفن 6468283

 ساب جارى 600/9 بانك ملت قم- شعبه آموزش و پرورش.

 تك شماره 400 ريال – اشتراك ساليانه 4800 ريال.

چاپ : چاپخانه دفتر تبليغات
اسلامى.

 يادآوريها

 1- پاسدار اسلام از مقالات، اشعار، داستانها و ديگر آثار شما
استقبال مى‏كند.

 2- آثار رسيده، بر اساس ضوابط شوراى نويسندگان، به ترتيب اولويت به
چاپ خواهند رسيد. و حتى‏المقدور، مقالات همه نويسندگان – در صورت برخوردارى از
جنبه‏هاى پژوهشى – منتشر خواهند شد، ولكن مطالب نو و آثار مذهبى در عرصه‏هاى
گوناگون، در اولويت قرار دارند.

 3- لازم است، مقاله‏ها براى يك شماره، در نظر گرفته شوند (حداكثر
15 صفحه دست‏نويس) و در صورت ناگزير بودن، از سه شماره پى در پى، افزايش نيابند.

 4- فرستادن نسخه اصلى مطالب لازم است و در صورت ترجمه، ضميمه
ساختنِ متن، ضرورى مى‏باشد.

 5- مطالب رسيده، بايد پيش از اين، چاپ نشده باشند.

 6- مجله در ويرايش و تلخيص مقاله‏ها، مختار است.

 7- آثار ارسالى، بازگردانده نمى‏شوند.

 8- بهره جستن از مطالب‏مجله – با يادآورى مأخذ – آزاد است.

مقام
معظم رهبرى حضرت آية الله العظمى خامنه‏اى

اگر ملتى خطر پذير باشد و عافيت طلبى نكند و
دنبال راحتى خودش نباشد و حاضر باشد در ميدانهايى وارد شود، مسلّماً تأثير خودش را
خواهد گذاشت. همچنين اگر ملتى صبور و يا مهمان دوست باشد و يا عادت داشته باشد كه
به بزرگترهاى خود احترام بگذارد، خلقيات مثبت اجتماعى خود را نشان داده است. همه
اينها به مقوله اخلاق شخصى و اجتماعى مربوط مى‏شود و سرنوشت يك ملت را تغيير
مى‏دهد.

عموم آن چيزهايى كه ملل اروپايى به بركت آنها
توانستند پيشرفتى در زندگى خودشان به وجود آورند، در اسلام مورد توجه واقع شده
است. تصادفى نبود كه يك ملتى در قعر ظلمات جهل و خرافه و عقب ماندگى زندگى كند و
نه كتاب و كتابخانه داشته باشد و نه از اوّليّات علم و معرفت برخوردار باشد، ولى
ناگهان در ظرف مدت نزديك به يك قرن، خودش را از اعماق منجلاب بيرون بكشد. البته در
زمينه‏هاى مادى، متأسفانه حركت اروپا با حركت به اصطلاح روشنفكرى همراه شد كه
عملاً به حذف دين از صحنه زندگى مردم منجر شد و به تفكر اصالةالانسان در فلسفه و
روش، بهاى بيشترى داده شد. عيب كار آنها همين بود و الا اگر معنويت را كنار
نمى‏گذاشتند، بلاشك زندگى آنها امروز به مراتب بهتر از گذشته بود و نورانيت علم در
آن ناحيه، صدها و هزارها برابر مى‏شد، ولى به هر حال به نقاط مثبتى در زندگى توجه
داشتند كه توانست آنها را از منجلاب بيرون آورد.

خصوصياتى كه ما امروز كمبود آنها را در ميان ملت
خود احساس مى‏كنيم، ريشه در گذشته تاريخ ما دارد متأسفانه آن روزى كه در داخل كشور
ما حركت روشنفكرى به وجود آمد و عده‏اى احساس كردند كه بايد رو به غرب كنند و از
آنها ياد بگيرند، نقاط مثبت آنها را ياد نگرفتند. مكرر گفته‏ام كه روشنفكرى در
ايران، از اول بيمار متولد شد. هنوز هم گريبان روشنفكران ما در قبضه همان بيمارى
است. متأسفانه هنوز هم آثار و تبعاتش وجود دارد. به جاى آن كه خلقيات مثبت را از
آنها ياد بگيرند و ترويج كنند. چيزهاى ظاهرى و كم ارزش و مضر و يا آزادى جنسى و
اختلاط زن و مرد و بى‏اعتنايى به معنويت و حذف دين و بدگويى به روحانيت را ترويج
مى‏كنند و به مسائلى مثل لباس و ميز و صندلى و اين قبيل چيزها كه يا خيلى كم اهميت
است و يا اصلاً اهميت ندارد و يا حتى مضر است، دامن مى‏زنند.

اگر بتوانيم اخلاق و فرهنگ را اسلامى كنيم و
مردم را با خلقيات اسلامى پرورش دهيم و صفاتى كه توانست از يك جماعت كوچك در صدر
اسلام، ملتى عظيم و مقتدر درست كند، در ملتمان زنده كنيم، شاهد بزرگترين دستاورد
خواهيم بود. اين نكته را توجه داشته باشيد آنچه كه در صدر اسلام به وجود آمد ناشى
از همان ارزشها و اخلاقياتى بود كه اسلام به مردم داده بود. آنها دنبال علم و كار
را گرفتند و تلاش و سعى كردند و دست به نوآورى زدند.

 ما كه بحث تهاجم فرهنگى را
مطرح مى‏كنيم و بر او پاى مى‏فشاريم، معنايش اين نيست كه يك فرهنگ نبايد از محيط
خارج از خود، چيزى را به خود بيفزايد. بر عكس، بايد فرهنگها با يكديگر تبادل داشته
باشند. منتها اين اتفاق در ايران نيفتاد. در اواخر دوران قاجار كه به فرهنگ غرب
توجه شد و در دوران منحوس پهلوى كه اين جريان شدت گرفت. تبادل و تعاطى و تكامل
فرهنگى در رابطه با غرب انجام نشد.74/4/20

اشرف
موجودات

“ولادت سراسر با سعادت، و هجرت با بركت حضرت خاتم النبيين و افضل
المرسلين را كه مبدأ نهضت اسلام و الهى و مصدر بسط عدالت و فرهنگ انسان‏سازى و
منشأ حركت به سوى برچيدن اساس ظلم و نابكارى و ارتقا به مقام والاى انسانى و هجرت
از تمام ظلمهاو خصلتهاى شيطانى و حيوانى به سوى نور مطلق و سرچشمه كمال و مؤسس امت
و امامت است به جميع مستضعفين و محرومين و تمام ملتهاى جهان خصوصاً عموم مسلمين
تبريك عرض مى‏كنم… انقلاب اصيل و عظيم الهى و اسلامى و ايرانى ما كه … جلوه‏اى
از نهضت پرعظمت حضرت محمد رسول الله (ص) است كه ولادت سعادتمند و هجرت حركت بخشش
در عصرى واقع شد كه ظلمات جهالت سراسر جهان را فرا گرفته بود و قدرتمندان چون
حيوانهاى آدمخوار، روزگار مستضعفين را تباه نموده بودند.”58/11/15

 “من گمان ندارم كه هيچ كس
به قدر رسول اكرم‏صلى الله عليه وآله وسلم در آن سيزده سالى كه ]در[ مكه تشريف
داشتند و در آن ده سالى كه در مدينه، اگر كسى درست توجه بكند به زندگى حضرت مولا
رسول الله، مى‏بيند كه شايد آدم بتواند بگويد يك روز ايشان، يك حالى كه به حسب نظر
ما استراحت است، ايشان نداشته‏اند. آن وقتى كه در مكه بودند، آنقدر فشار داشتند و
آنقدر اذيت به ايشان مى‏كردند و آنقدر ايشان را در تنگناى همه طور و همه جانبه
مى‏گذاشتند كه بالاخره مجبور شدند كه بروند در يك غارى و در آن جا هم تحت نظر
اينها، بودند و زندگى ايشان آن طور گذشت.”

59/8/6

 “بركت وجود رسول اكرم
بركتى است كه در سرتاسر عالم از اول خلق تا آخر يك همچو موجود بابركت نيامده است و
نخواهد آمد. اشرف موجودات و اكمل انسانها و بزرگتر مربى بشر اين وجود مبارك است و
مبيّن احكام اسلام و ايده‏هاى رسول اكرم ذريّه مطهر ايشان و خصوص حضرت جعفر ابن
محمد صادق هستند.”

59/11/4

 “پيغمبر اكرم كدام روز
نشست همين طورى فقط مسأله بگويد، كارى به كار جامعه نداشته باشد؟ اينهايى كه
مى‏گويند آخوند چه كار دارد به امور سياسى، پيغمبر اكرم كدام روزش از مسائل سياسى
خارج بود؟ دولت تشكيل مى‏داد، با اشخاصى كه بر ضد اسلام، ستمگر بر مردم بودند، با
آنها مبارزه مى‏كرد، جنگ مى‏كرد. ما را آنطور مى‏خواستند منزوى كنند كه لباس جندى
را مى‏گفتند با عدالت منافات دارد. حضرت امير، لباس جندى داشت، با عدالت منافات
داشت؟! حضرت سيدالشهدا نداشت لباس جندى؟ اينها با آن تبليغات بسيار وسيعشان ما را
منزوى كرده بودند؛ يعنى خود ما را، به مغزهاى ما آنقدر خوانده بودند كه خودمان
باور كرده بوديم كه نبايد ما در سياست دخالت كنيم. نخير، مسأله اين نيست، مسأله
دخالت در سياست در رأس تعليمات انبياست.”60/6/18

 “انبيا هم كه مبعوث شدند،
براى اين مبعوث شدند كه معنويات مردم را و آن استعدادها را شكوفا كنند كه در آن
استعدادها بفهمند به اين كه چيزى نيستيم و علاوه بر آن مردم را، ضعفا را از تحت
سلطه استكبار بيرون بياورند. از اول انبيا اين دو شغل را داشته‏اند، شغل معنوى كه
مردم را از اسارت نفس خارج كنند، از اسارت خودش خارج كنند (كه شيطان بزرگ است) و
مردم و ضعفا را از گير ستمگران نجات بدهند. اين دو شغل، شغل انبياست… .

 قرآن دعوت به معنويات إِلى
حدى كه بشر مى‏تواند به او برسد و فوق او و بعد هم اقامه عدل. پيغمبر هم و ساير كسانى
كه لسان وحى بودند، آنها هم اين دو رويه را داشتند. خود پيغمبر هم عملش اين طور
بود، تا آن روزى كه حكومت تشكيل نداده بود، معنويات را تقويت مى‏كرد. به مجرد اين
كه توانست حكومت تشكيل بدهد علاوه بر معنويات اقامه عدل كرد، حكومت تشكيل داد و
اين مستمندان را از زير بار ستمگران تا آنقدر كه اقتضا داشت وقت، نجات داد.”

62/4/21

نگاهى به رويدادها

 جهان اسلام‏

دولت خودگردان فلسطين اعلام كرد 3 هزار فلسطينى
در اسرائيل زندانى هستند..(74/3/16)

رژيم صهيونيستى 2 مسجد را در كرانه غربى تعطيل
كرد.(74/3/22)

درگيرى نيروهاى امنيتى عراق با عشاير عرب 170
كشته بر جاى گذاشت.(74/3/23)

ده‏ها واحد مسكونى در اطراف بيت‏المقدس از سوى
صهيونيستها اشغال شد.(74/3/24)

پليس مصر 340 مسلمان انقلابى را بازداشت كرد.

 (74/3/27)

عرفات به نشانه همبستگى با زندانيان فلسطينى،
دست به اعتصاب غذا زد.(74/3/29)

شقاقى: جهاد تنها راه آزادى اسيران فلسطينى است.(74/3/31)

ارتش مسلمانان بوسنى چندين ارتفاع مهم و
استراتژيك در غرب سارايوو را آزاد كرد.(74/3/31)

دولت فيليپين براى مذاكره با مسلمانان اعلام
آمادگى كرد.

31 مسلمان به دست سرويسهاى امنيتى الجزاير به شهادت رسيدند.(74/4/3)

روزنامه اسلوبوئيه: از قطعنامه‏هاى سازمان ملل
در مورد بوسنى، فقط قطعنامه تحريم تسليحاتى مسلمانان اجرا شده است.(74/4/5)

سيد حسن نصراللّه: مقاومت در برابر اسرائيل ضامن
امنيت در لبنان است.(74/4/11)

نخست وزير بوسنى خواستار كمك كشورهاى مسلمان
براى دفاع از “سارايوو” شد.(74/4/12)

سازمان جماعت اسلامى مصر مسؤوليت حمله به

 مبارك را به عهده گرفت.

“حلمى الگزار” رهبر اخوان المسلمين مصر توسط پليس رژيم مبارك
دستگير شد.(74/4/13)

ربانى: مسلمانان افغانستان در يك صف قرار دارند
و حقوق همه آنها بايد به طور يكسان تأمين شود.(74/4/15)

 اخبار داخلى

پيشرفته‏ترين دستگاه سنجش آلودگى هوا راه‏اندازى
شد.(74/3/16)

تحريم آمريكا عليه ايران از ديروز به اجرا
گذاشته شد.(74/3/17)

دكتر ولايتى: هيچ مسلمانى نمى‏تواند فتواى قتل
سلمان رشدى را نفى كند.

رهبر انقلاب: دست نشاندگان فرهنگ غرب مايل
نيستند به هيچ يك از احكام اسلامى عمل شود. (74/3/20)

طرح آموزش عالى بدون كنكور در مجلس رد شد.

صاحبان كالاهاى مشمول تنظيم بازار بايد 15 روز
يكبار موجودى انبارهاى خود را اعلام كنند. ص‏مسؤول كميته ايثارگران سپاه: وجود
گروهى از اسراى ايرانى در عراق قطعى است.

محمود واعظى: تهران گسترش روابط كشورهاى اروپايى
با ايران را مشروط به عدم تبعيت آنها از آمريكا مى‏داند.(74/3/21)

18 هزار روستاى كشور از آب و برق بهره‏مند شد.

بزرگترين مركز پرورش حيوانات آزمايشگاهى در خاور
ميانه گشايش يافت.(74/3/22)

نشان درجه يك پژوهش به پروفسور سيد حسين ميرشمسى
اعطا شد.

رسيدگى به سرمايه‏هاى نامشروع در صلاحيت
دادگاههاى انقلاب قرار گرفت.

سخنگوى وزارت امور خارجه: جزاير سه گانه تا ابد
متعلق به ايران است.

رئيس جمهورى خواستار نظارت بين‏المللى بر
ماهواره‏هاى جاسوسى شد.(74/3/23)

30 نماينده مجلس خواستار ادغام وزارت بازرگانى و تعاون شدند.

رئيس هيئت اعزامى سازمان ملل از جديّت مسؤولان
ايران در مبارزه با مواد مخدر تقدير كرد.

 ايران رئيس سازمان
بهره‏ورى آسيا شد.

تحليل كارشناسان: بى‏اعتنايى كشورها به طرح
تحريم ايران نشانه كاهش نفوذ جهانى آمريكاست.

اولين كارخانه پاستوريزه پنير و خامه سيستان و
بلوچستان افتتاح شد.(74/3/24)

سوبسيد كالاهاى اساسى در سال جارى 36 درصد
افزايش يافت.

ايران و اردن موافقت نامه همكاريهاى تجارى –
صنعتى امضا كردند.(74/3/25)

دكتر ولايتى: نتيجه اجلاس‌هاليفاكس شكست سياسى
خارجى آمريكاست.

سپرده‏هاى ايران نزد بانكهاى خارجى به بالاترين
سطح در چهار سال اخير رسيد.

15 كيلومتر استقبال پرشور از رئيس جمهور، آذربايجان، قدرت انقلاب
را به رخ جهانيان كشاند.

 (74/3/29)

استاندار تهران: سرنخ بسيارى از كالاهاى قاچاق
در بازار تهران است.

رئيس جمهور: سياست مهار ارز با قدرت ادامه خواهد
يافت.(74/3/31)

محمود واعظى: جمهورى اسلامى ايران بر تغيير
ناپذير بودن فتواى امام خمينى درباره سلمان رشدى تأكيد دارد.(74/4/3)

آيت الله يزدى: نظارت پنهان و آشكار بر عملكرد
دستگاههاى دولتى را آغاز كرده‏ايم.

 (74/4/4)

بانك اطلاعات با 21 هزار عنوان طرح پژوهشى در
شبكه سراسرى اطلاع‏رسانى قرار گرفت.

 (74/4/6)

پيش فروش بلند مدت تلويزيون توسط كارخانجات
ممنوع شد.

براى نخستين بار در جهان داروى ضد مسموميت ناشى
از گاز اعصاب در ايران ساخته شد.(74/4/7)

رئيس مجلس: با وجود حمايت صريح رهبر انقلاب از
حكم سلمان رشدى، هيچ كس جرأت عقب نشينى از اين موضع را ندارد.(74/4/8)

نشان درجه يك فرهنگ و هنر توسط رئيس جمهورى به
استاد فرشچيان اعطا شد.(74/4/11)

رئيس جمهور در گفتگوى مستقيم با شبكه سى.ان.ان: آمريكاييها
بايد تصور خود را درباره ايران‏اصلاح كنند افكار آنها با تبليغات صهيونيستها مسموم
شده است.

رئيس جمهور: اقتصاد ايران به آمريكا وابسته
نيست، تحريم تجارى باعث مهار تورم و افزايش ارزش ريال شد.

زنى در دومين زايمان خود 5 قلو زائيد.

از سوى ستاد تنظيم بازار، وزارت بازرگانى موظف
به توزيع سريع روغن نباتى شد.

نماينده ايران در لاهه: پرونده جنايت سرنگونى
ايرباس به دليل كارشكنى آمريكا پس از 7 سال همچنان مسكوت است.(74/4/12)

وزير كشور: دولت در اجراى سياست كاهش قيمت دلار
و تثبيت قيمت‏ها جدى است.

دانش آموزان ايرانى از المپياد كامپيوتر هلند 5
مدال گرفتند.

رهبر انقلاب: هرگونه درگيرى گروهى و جنگ داخلى
در افغانستان حرام است.

محكومان شرور و سارقان حرفه‏اى، مشمول عفو،
تخفيف مجازات و استفاده از مرخصى نمى‏شوند.

ايران بار ديگر قهرمان كشتى آزاد آسيا شد.

 (74/4/14)

دكتر ولايتى: سياست ايران در مورد نفى مذاكرات
سازش اعراب و اسرائيل تغيير نخواهد كرد.

وزير نفت: قيمت فرآورده‏هاى نفتى در سال جارى
افزايش نخواهد يافت.

دكتر كريم سنجابى ديروز در آمريكا درگذشت.

رئيس ديوان محاسبات: از 400 شركت دولتى كه ليست
آنها در قانون بودجه ذكر شده فقط 54 شركت حساب خود را ارائه كرده‏اند.(74/4/14)

  اخبار خارجى

كشورهاى غير متعهد عضو شوراى امنيت خواستار لغو
تحريم تسليحاتى مسلمانان بوسنى شدند.

دولت اردن تابعيت صدها هزار فلسطينى را لغو كرد.(74/3/17)

در پى تهديدات پكن، كلينتون ديدار با رئيس حكومت
تايوان را لغو كرد.

كلينتون براى سركوب مخالفان از سناى آمريكا
اختيارات ويژه گرفت.

پارلمان تركيه استفاده از نيروى نظامى عليه
يونان را تصويب كرد.

آمريكا درخواست بوسنى را براى لغو تحريم
تسليحاتى رد كرد.

ژاپن درخواست آمريكا براى تحريم اقتصادى ايران
را رد كرد. (74/3/20)

2000 روزنامه‏نگار مصرى به رژيم مبارك اعتراض كردند.

دولت بوسنى پيشنهاد سازمان ملل را براى برگزارى
كنفرانس جديد صلح رد كرد.

كشورهاى صنعتى در تحريم اقتصادى ايران به آمريكا
پشت كرده‏اند.(74/3/22)

نايب رئيس جمهور روسيه: نزديك شدن مسكو به
واشنگتن موجب فقر و بدبختى مردم ما شده است.

عزت بگوويچ خواستار خروج نيروهاى سازمان ملل از
بوسنى شد.(74/3/23)

يك روزنامه آمريكايى: بحرين با استخدام مزدوران
خارجى اعتراضات مردمى را سركوب مى‏كند.

سخنگوى سازمان ملل در سارايوو: سازمان ملل آنچه
را كه صربها مى‏گويند اجرا مى‏كند.

آندره توئى: متهم ساختن ايران به حمايت از
تروريسم بى‏معناست.(74/3/24)

جبهه‏اقيانوس آرام مسؤوليت انفجار بمب در
كنسولگرى فرانسه را بر عهده گرفت.

سران هفت كشور صنعتى به تقاضاى آمريكا عليه
ايران “نه” گفتند.

پاكستان، آمريكا را به دخالت در امور داخلى اين
كشور متهم كرد.(74/3/28)

روسيه با قطع عمليات نظامى در چچن موافقت كرد.

مشاور سابق امنيت ملى آمريكا: سرنگون كردن
هواپيماى مسافرى ايران يك اقدام شرم‏آور براى آمريكا بود.

رئيس جمعيت هلال احمر عراق نسبت به حل قضيه اسرا
ابراز خوشبينى كرد.(74/3/29)

بى‏نظير بوتو: تحريم ايران را برخلاف صلح و
امنيت منطقه مى‏دانيم.

طرح وحدت پولى اروپا لغو شد.

نخست وزير روسيه پايان جنگ چچن را اعلام كرد.(74/3/30)

كنفرانس بين‏المللى مسكو از سياستهاى
تجاوزطلبانه آمريكا انتقاد كرد.

ژاپن، آمريكا را به اقدام تلافى‏جويانه تهديد
كرد.

 (74/3/31)

كسرى تراز تجارى آمريكا به بيش از 11 ميليارد
دلار رسيد.(74/4/3)

“سمير جعجع” فرمانده سابق نيروهاى فالانژ لبنان به زندان ابد با
اعمال شاقه محكوم شد.(74/4/4)

دولت بحرين استعفا كرد.

عفو بين‏الملل با محكوميت رهبر فالانژهاى لبنان
مخالفت كرد.

كويت 8 زرهپوش پيشرفته از انگليس دريافت كرد.

 (74/4/5)

وليعهد قطر در غياب پدر حكومت را تصاحب كرد.

ترور “حسنى مبارك” ناكام ماند.

نخست وزير روسيه با انحلال پارلمان از سوى
يلتسين مخالفت كرد.

 (74/4/6)

حمله صربها به ساختمان تلويزيون سارايوو 42 كشته
بر جاى گذاشت.

رئيس جمهورى سابق آلمان: آمريكا از سازمان ملل
سوء استفاده مى‏كند.(74/4/8)

نماينده دوماى روسيه: آمريكا عامل اصلى جنگ و
نفاق در جهان است.

مطبوعات لبنان: ترور مبارك توطئه‏اى براى فشار
نظامى غرب به سودان و نجات رژيم مصر از بحران بود.

سخنگوى وزارت انرژى اتمى روسيه: مسكو موظف به
اجراى موافقتنامه اتمى خود با تهران است.

نخستين دور مذاكرات سوريه و اسرائيل در واشنگتن
به شكست انجاميد.(74/4/10)

دوما به دولت روسيه رأى اعتماد داد.

آذربايجان خواستار مشاركت ايران در قرارداد جديد
نفتى درياى خزر شد.

نيروهاى مرزى مصر و سودان بار ديگر با هم درگير
شدند.(74/4/11)

دو دايف: اگر مسكو حاكميت چچن را به رسميت
بشناسد كنار مى‏روم.

 (74/4/13)

مدير كل سازمان بين المللى انرژى اتمى: ايران
هيچ برنامه‏اى براى توليد سلاحهاى هسته‏اى ندارد.

 (74/4/14)

سفير سودان در ايران: ما از انقلاب اسلامى
آموخته‏ايم در برابر مشكلات و تهديدها بايستيم.

كابينه انگليس با 13 تغيير و ورود پنج چهره جديد
دگرگون شد.

كابينه ژاپن براى رسيدگى به اقدامهاى تروريستى
در اين كشور، تشكيل جلسه داد.

مصر رسماً به بى‏گناهى سودان در ترور “مبارك”
اعتراف كرد.

 (74/4/15)

گزارشهاى علمى – پژوهشى

 مغز گردو و تنظيم چربيهاى زايد

 بر طبق نتايج حاصل از كار تحقيق يك گروه از محققان دانشگاه علوم پزشكى
تبريز، مصرف روزانه 75 گرم مغز گردو باعث كاهش چربيهاى زايد خون شده و به تنظيم
چربى خون منجر مى‏شود.

 دكتر يوسف كوه سلطانى مجرى اين طرح گفت: بر اساس نتايج به دست آمده از
تحقيقات علمى مصرف روزانه 12 عدد گردوى كمال مى‏تواند به نحو چشمگيرى در تنظيم
چربيهاى خون تأثير بگذارد.

 وى افزود: پژوهشگران دانشگاه علوم پزشكى تبريز طى تحقيقات 6 ماهه بر
روى 121 نفر كه از نظر ميزان چربى خون، متعادل و غير متعادل بوده‏اند 5 نوع آزمايش
مختلف را در سه نوبت جداگانه انجام داده و به اين نتيجه علمى دست يافته‏اند.

 به گفته دكتر كوه سلطانى در سالهاى 93 و 94 ميلادى در مراكز تحقيقاتى
آمريكا پژوهشهاى معدودى بر روى تأثير مغز گردو در تنظيم چربيهاى خون انجام گرفته
بود ولى اين تحقيقات به نتايج مهم و مطلوبى نينجاميده است.

 وى گفت: وجود نوع خاصى از چربى در مغز گردو باعث مى‏شود تا كلسترول
مصرف “ال. دى. ال” كه با رسوب در رگها موجب انسداد آنها شود امكان رسوب پيدا نكند
و در نتيجه از افزايش فشار خون و بروز سكته‏هاى قلبى و مغزى پيشگيرى شود.

 كشف ژنى خاص و عمر طولانى

 به گفته گروهى از محققان، يافتن ژن “عمر طولانى” در نوعى كرم مى‏تواند
راهگشاى يافتن اين نوع ژن در انسان باشد و شروع بيمارى سرطان و يا بيمارى‏هايى
مانند آلزايمر (فراموشى دوران كهولت) و يا انواع آرتروز را به تعويق اندازد. اين
ژن “ايج1” نام دارد و طى تحقيقات يك پژوهشگر اسكاتلندى در مؤسسه ژنتيك دانشگاه
كلرادوى در داخل مجموعه ژنى يك نوع كرم شناسايى شده است.

 برخى از دانشمندان معتقدند كشف اين ژن و تحقيق پيرامون آن مى‏تواند
نهايتاً به درمان عوارضى مانند سفيد شدن مو، بروز چين و چروك در پوست و پوسيدگى
استخوان كمك كند.

 تشخيص آلودگى آب و زمين

 يك گروه از محققان دانشگاه “ناتينگهام” در انگليس با استفاده از
شيوه‏هاى مهندسى ژنتيك نوعى كرم كوچك يك ميليمترى را به ابزارى براى تشخيص آلودگى
آب و خاك تبديل كرده‏اند.

 اين كرمهاى كوچك دقيقاً همان طور كه كاغذ تورنسل در محيطهاى اسيدى و
بازى رنگ عوض مى‏كند در مواجهه با آلودگى موجود در محيط زيست از خود نور آبى رنگى
ساطع مى‏كنند كه شدت آن با ميزان آلودگى ارتباط مستقيم دارد.

 به نوشته نشريه “تايمز” چاپ لندن، نور ساطع شده از بدن كرمها به وسيله
نورسنجهاى مخصوصى كه در محيط اطراف تعبيه شده، دريافت مى‏شود و به مراكز علمى و
نهادهاى مسؤول حفاظت محيط زيست مخابره مى‏گردد. به اين ترتيب بروز آلودگى در يك
ناحيه در كوتاهترين زمان ممكن آشكار مى‏شود.

 همه ارگانيزمهاى حياتى از كوچكترين تا بزرگترين آنها در برابر آلودگى
از خود واكنش نشان مى‏دهند اما تشخيص اين واكنشها در همه موارد كار ساده‏اى نيست.
ابتكار تيم محققان دانشگاه ناتينگهام در اين بود كه با بهره‏گيرى از روشهاى مهندسى
ژنتيك از اين واكنش طبيعى به بهترين وجه استفاده كرده‏اند.

 پژوهشگران دانشگاه ناتينگهام با قرار دادن ژن يك باكترى خاص در بدن
كرمها و مرتبط ساختن اين ژن با ژنى كه مسؤول نشان دادن واكنش در برابر آلودگى است
تركيب مناسبى بوجود آورده‏اند كه به محض برخورد با آلودگيهاى ناشى از مواد صنعتى و
يا مواد دفع آفات و انواع سمهاى شيميايى و نظاير آن، نور خوش رنگى به رنگ آبى
زنگارى از خود ساطع مى‏كند.

 مصرف روغنهاى گياهى و سلامتى قلب

 محققان دانشگاه “برانديز” اعلام كردند: شواهدى در دست دارند كه نشان
مى‏دهد مصرف روغنهاى گياهى خاص مانند روغن پالم (خرما) از بروز بيماريهاى قلبى
جلوگيرى مى‏كند.

 “كى
– سى – هييز” بيولوژيستى كه اين تحقيق را به انجام رسانيده است در نشريه BIOCHMISTRYNUTRITIONنوشت: پس از آن كه طى
يك آزمايش 23 مرد سالم طى مدت 15 هفته روغن پالم مصرف كردند ميزان ليپوپروتئين با
غلظت بالا يا HDLدر
آنها به ميزان بى‏سابقه‏اى افزايش يافت.

 اچ دى ال به عنوان كلسترول خوب شناخته شده است زيرا چربى و كلسترول
مسدود كننده شريانها را از جريان خون خارج ساخته و آن را براى فرآورى به كبد
مى‏برد.

 در مقابل ليپوپروتئين با غلظت پائين يا HDLكه كلسترول بد ناميده
مى‏شود حاوى آن نوع كلسترولى است كه شريانها را مسدود مى‏كند.

 دانشمندان دانشگاه برانديز متوجه شدند كه روغن خرما كه به دليل دارا
بودن مقادير زيادى اسيدهاى چرب مرتبط با افزايش كلسترول كل، همواره مورد انتقاد
بوده است ميزان اچ دى ال را در افراد شركت كننده در اين تحقيق افزايش داد.

 هييز و همكارانش دريافتند كه تغذيه اين افراد با رژيم غذايى حاوى روغن
پالم همراه با روغن نارگيل نسبت “اچ دى ال” را به طور كلى افزايش داد.

 هييز استاد بيولوژى مى‏گويد: اين تحقيق شواهد جديدى ارائه مى‏دهد دال
بر اين كه خوردن چربيهاى حيوانى به دليل افزايش ميزان ال دى ال براى قلب زيان‏آور
است اما اين امر لزوماً در مورد چربيهاى گياهى اشباع نشده صادق نيست.

پرسشها و پاسخها

 سؤال:

 1- اگر فردى به مسافرت برود و
بداند كه بيش از ده روز در آن مكان مى‏ماند ولى نيّت نكند نماز و روزه آن فرد چه
حكمى دارد؟

 2- در بحثها و روايات اسلامى
يكى از موارد مهمّ و مؤثر در ازدواج را شرافت خانوادگى همسر مى‏دانند و مى‏گويند
براى يك ازدواج اسلامى، خانواده و همسر بايد ديندار و اهل نجابت باشند حال سؤال من
اين است كه از نظر اسلام، منظور از خانواده چه كسانى هستند و چه فاميلهايى را شامل
مى‏شوند، مثلاً اگر در خانواده دختر، پدر و مادر نمازخوان باشند و دختر هم خوب
باشد ولى برادران او بى‏قيد باشند، در اين رابطه تكليف چيست؟

 3- صله رحم در شرايط امروزى تا
چه حدّى است، آيا حتماً بايد به ديدار خويشان رفت؟ با اين كه آنها آنقدر زيادند كه
امروزه به خاطر شرايط كارى نمى‏توان به همه سر زد پس تكليف چيست؟

 4- در حديث داريم كه صله رحم
عمر را زياد مى‏كند، مگر عمر انسان از روز اوّل نزد خداوند معيّن نيست پس چرا كم و
زياد مى‏شود؟(تبريز: عباس رضايى)

 پاسخ:

 1- اگر بداند ده روز در يكجا
مى‏ماند، نمازش تمام است هر چند قصد نداشته باشد كه بماند مانند زندانى يا سرباز.

 2- منظور اين است كه عموماً
خانواده‏اى با شرافت و نجابت باشند، هرچند در ميان آنها افراد غير صالح هم باشد،
زيرا وجود افراد نادر تأثير كلّى در خانواده ندارد. در ميان خانواده پيامبران و
ائمه‏عليهم السلام نيز افراد منحرف پيدا مى‏شدند. و البتّه اين يك شرط اساسى نيست.
بلكه شرط اساسى ديانت و اخلاق طرفين است و نجابت خانواده و ديانت پدر و مادر و
مُعْظَمِ فاميل يكى از امتيازات است.

 3- صله رحم مستحب است و منظور
از آن نيكى و احسان است در هر مناسبت و موردى كه پيش بيايد؛ مثلاً اگر كسى از
ارحام مريض شد از او عيادت كند و اگر مصيبتى بر او وارد شد، به او تسليت بگويد و
اگر نيازمند است، به او كمك كند و اگر با او ملاقات كرد از وى احترام و دلجويى به
عمل آورد و امثال آن. و هرگز معناى صله رحم اين نيست كه بايد مرتّب ديد و بازديد
داشته باشند گرچه اين نيز يكى از راههاى صله رحم است. و امّا آن چه تكليف است، عدم
قطع رحم است، زيرا قطع رحم يكى از گناهان كبيره است و معناى آن اين است كه انسان
با ارحام خود قطع رابطه يا دشمنى داشته باشد.

 4- تنها عمر انسان نيست كه از
ازل براى خداوند معلوم است بلكه همه سرنوشت او، معلوم و مشخّص است، ولى هرگز به
اين معنا نيست كه انسان از اسباب و وسايل رسيدن به اهداف خود دست بردارد، زيرا
آنچه مقدّر است همين است كه انسان به آن سبب معيّن متوسل مى‏شود و به آن هدف
مى‏رسد و همچنين در مورد ضدّ آن. تأثير صله رحم و يا قطع رحم و دعا و صدقه و امثال
آن فرقى با تأثير عوامل طبيعى ندارد و همچنان كه معقول نيست انسان به دليل قضا و
قدر دارو را مصرف نكند و بگويد اگر خدا بخواهد شفا مى‏دهد و اگر نخواهد دارو هم
اثر ندارد يا مثلاً ماشينى را با سرعت سرسام‏آور براند و بگويد اگر تصادف مقدّر
باشد واقع مى‏شود، – هرچند آهسته برانيد – و اگر نباشد واقع نمى‏شود! همچنين صحيح
نيست انسان مثلاً دعا نكند و بگويد هرچه مقدّر است واقع مى‏شود، صله رحم نيز از
همين قبيل است. سرنوشت انسان با قطع نظر از علل و اسباب ترسيم نشده است، بلكه از
راه علل و اسباب ترسيم شده است و معناى ترسيم سرنوشت اين است كه جهان يك مجموعه
علل و اسباب است مانند يك كارخانه كه هر جزيى جزو ديگر را لامحاله در پى دارد.

 × × ×

 سؤال:

 1- آيا به كالاهايى كه بنيادها
به قيمت دولتى به افراد تحت پوشش مى‏دادند، زكات تعلّق مى‏گيرد؟ اگر جواب مثبت است
به قيمت دولتى يا آزاد؟ و همچنين به حقوقى كه با عنوان مزايا و يا اهداى گروه يا
مقطع كارى به رزمندگان و جانبازان مى‏دهند، و حقوقى كه خود بنياد جانبازان
مى‏پردازد، (با توجه به اين كه بنياد اين حقوق را به عنوان هديه مى‏دهد) تعلّق
مى‏گيرد يا نه؟

  2- اگر به واسطه شنيدن يا خواندن مطالبى كه
تحريك كننده است ناخواسته از انسان منى خارج شود، آيا روزه باطل مى‏شود؟ در هر
صورت تكليف چيست؟

 3- اگر انسان بدون هيچ مصلحت و
ضرورتى در جواب فردى طورى سخن بگويد كه طرف خلاف آن را تصوّر كند دروغ محسوب
مى‏شود؟

 (اصفهان: معتزرى)

 پاسخ:

 1- حتماً منظور شما از زكات،
خمس است. و بنابر اين اگر آن كالاها به عنوان هديه باشند به فتواى حضرت امام‏قدس
سره خمس ندارند و اگر مزد كارى باشند اگر از كالاهاى مصرفى مانند برنج و روغن
هستند، در صورتى كه از مؤونه سال زياد بيايند خمس دارند و اگر از كالاهايى هستند
كه عين آن باقى مى‏ماند، مانند يخچال، اگر مورد نياز باشد خمس ندارد و اگر مورد
نياز نباشد و آن را بفروشد قيمت آن اگر تا سر سال، در مؤونه مصرف شود خمس ندارد و
اگر بماند خمس دارد. و خمس در خود كالا واجب مى‏شود و اگر قيمت آن را بخواهد حساب
كند بايد به قيمت عادلانه بازار محاسبه شود.

 2- اگر قصد آن را نداشته باشد
و عادتش هم چنين نباشد كه با چنين كارى منى خارج شود روزه صحيح است.

 3- اگر سخن او احتمال معناى
راست را هم دارد و همان منظور واقعى اوست دروغ نگفته بلكه توريه كرده است.

 × × ×

 سؤال:

 1- آيا خواندن قرآن در حالى كه
قواعد آن را خوب ياد نگرفته باشيم ثواب دارد؟ مى‏گويند ملايكه غلطهاى قواعد را
اصلاح مى‏كنند.

 2- در شهر ما بعضيها رو به غرب
نماز مى‏خوانند و بعضى مى‏گويند رو به جنوب غربى بايد خواند آيا در يك شهر نه
چندان بزرگ مثل انديمشك، مى‏شود دو جور رو به قبله ايستاد و نماز خواند؟

 3- در مجالس عزادارى دلم شكسته
مى‏شود، امّا نمى‏دانم چرا اشك ندارم، آيا همين مقدار هم ثواب دارد؟

 (انديمشك: ه . ميرعالى)

 پاسخ:

 1- رعايت قواعد تجويد لازم
نيست، سعى كنيد درست خواندن را ياد بگيريد و آن كافى است.

 2- از قبله‏نما استفاده كنيد،
اگر اسم شهرتان در آن نيست نزديكترين شهر را ملاك قرار دهيد.

 3- به حالت گريه درآمدن در
مجالس عزادارى امام حسين‏عليه السلام ثواب دارد.

 × × ×

 × فرديس كرج: برادر د. درويشى

 دروغ فى حدّ ذاته بد و حرام
است ولى اگر براى انسان يا براى كسى ديگر كه حفظ او لازم است ضرر بزرگى داشته
باشد، جايز مى‏شود، بلكه گاهى واجب است و راست گفتن حرام، مثلاً اگر حفظ جان انسان
يا مؤمنى ديگر بر آن متوقف باشد حتماً واجب است و راست گفتن در اين جا جايز نيست،
همچنين اگر راست گفتن موجب كدورت خاطر دو نفر مؤمن شود، جايز نيست بلكه لازم است
بين دو نفر مؤمن كه كدورت دارند، اصلاح كند حتى اگر با گفتن دروغ باشد، اينها همه
در روايات اسلامى بطور قطعى آمده است.

 × خمينى شهر اصفهان: براد ك. م
. د

 مى‏توانيد او را طلاق دهيد و
آن مدارك براى اثبات حقانيّت شما كافى است

 × تهران : برادر ن. و

 1- شما سالميد و آن حالت طبيعى
است، آن آبها پاك است و غسل ندارد.

 2- لازم نيست قطع رابطه كنيد
ولى در كيفيّت برخورد احتياط كنيد كه شيطان شما را فريب ندهد و گناه را به صورت يك
كار مستحب جلوه ندهد.

 × × ×

  تقدير:

 از خوانندگان محترم ذيل كه با
ارسال مقاله، شعر و ديگر آثار علمى و هنرى با مجله پاسدار اسلام همكارى نموده
صميمانه سپاسگزاريم:

 رضا اسماعيلى، عباس احمدى، صبا(على‌هاشمى‏پور)،
محمد رضا صادقى، رسول معتمدى، محسن‌هادى طحان زواره، مرتضى امامى‏پور، محمد رضا
صحرانورد فرد خراسانى، على سلطان محمدى، على قانع، بسيج دانش آموزى دبيرستان آية
الله طالقانى.

 × × ×

  تذكر:

 توجه همه خوانندگان گرامى را
به نكات ذيل جلب مى‏كنيم:

 1- مطالب ارسالى، در جهت اهداف
مجله و قلمرو اعلام شده در بخش “يادآوريها” باشد.

 2- مقاله‏ها و اشعار مربوط به
مناسبتها، حداقل تا پانزدهم ماه قبل، فرستاده شوند.

 3- تنها به نسخه‏هاى اصلى
ترتيب اثر داده مى‏شود.

 × × ×

  توجه:

 مقلدان مقام معظم رهبرى،
مى‏توانند سؤالهاى تلفنى خويش را از طريق دو شماره ذيل با دفتر استفتاء معظم‏له در
ميان بگذارند: قم 743232 – 743333

گفته‌ها و نوشته‌ها

 سخاوت

 هين مگو فردا كه فرداها
گذشت

تا بكلى نگذرد ايّامِ كشت

 پندِ من بشنو كه تن بند
قوى است

كهنه بيرون كن گرت ميل نوى است

 لب ببند و كفِّ پر زر
برگشا

بخل تن بگذار و پيش آور سخا

 تركِ شهوتها و لذّتها
سخاست

هر كه در شهوت فرو شد برنخاست

 (جلال الدين مولوى)

 تأثير موعظه

 روزى‌هارون الرشيد، بهلول را
ملاقات نمود، به او گفت: مدتى است آرزوى ديدار و موعظه تو را داشتم، بهلول گفت:
چگونه موعظه‏ات كنم، و سپس با دست خود اشاره‏اى به سوى عمارتهاى بلند مقابل و به
سوى قبرستان مجاور كرد و گفت: اين قصرهاى بلند از كسانى بود كه فعلا در زير اين
خاكهاى تيره خوابيده‏اند. اى‌هارون! چه حالى خواهى داشت، آن روزى كه براى بازخواست
در محكمه عدل الهى نگاه داشته شوى و به اعمال و كردارهاى تو با دقت رسيدگى شود، اى‌هارون!
چه خواهى كرد در روزى كه خداوند، چنان به حسابها رسيدگى مى‏كند، كه حتى از هسته
خرما و از پرده باريكى كه در كمر آن است سؤال مى‏نمايد و تو در تمام اين مدت گرسنه
و تشنه و رو سياه باشى؟! آن روز، روز بيچارگى تو است و خلايق بر تو مى‏خندند.‌هارون
از سخنان بهلول بى‏اندازه متأثر شد و اشك از چشمانش فرو ريخت!

 سخنان حكيمانه

 × اگر مى‏خواهى سخنت تأثير
گذارد، پيشنهاد كن؛ نه تحميل!

 × كار، انسان را از سه چيز
محفوظ مى‏دارد: افسردگى، فسق و احتياج!

 × از حكيمى پرسيدند كه
سخت‏ترين مصائب چيست؟

 گفت: احتياج كريم به لئيم!

 × از لقمان پرسيدند، عاقل
كيست؟

 فرمود: كسى كه در پنهان كارى
نكند كه اگر آشكار شود خجل گردد!

 توسعه ايران!

 يكى از دوستان مظفر فيروز نقل
مى‏كرد روزى ايرج اسكندرى به مظفر فيروز گفته بود: تو چرا از بزرگ شدن و توسعه
كشور ايران مضايقه داشتى؟

 مظفر فيروز پرسيد: كدام توسعه؟

 ايرج اسكندرى جواب داده بود:
حزب توده جز توسعه كشور ايران چيز ديگرى نمى‏خواست.

 مظفر گفته بود: من از اين حرف
سر در نمى‏آورم.

 ايرج به شوخى گفت: اگر حزب
توده بر ايران حاكم مى‏شد؛ ايران بزرگترين كشور آسيايى مى‏گرديد، زيرا ارتشش در
چين با طرفداران چيان كايچك مشغول نبرد مى‏شد. سكنه ايران در سيبرى و حكومتش در
مسكو مستقر مى‏شدند. شما در هيچ عصرى از تاريخ، كشور ما را تا اين حد بزرگ و وسيع
ديده بوديد؟!(لطيفه‏هاى سياسى، ص204)

 سه خيانت

 يكى نزد حكيمى رفت و گفت: فلان
شخص درباره تو چيزى گفت. حكيم فرمود: از اين گفتن سه خيانت كردى، برادرى را در دل
من ناخوش كردى و دل فارغ مرا مشغول نمودى و خود را نزد من فاسق و متهم گردانيدى.(كيمياى
سعادت)

 شرط ادب

 يكى از اعضاى دفتر امام
مى‏گويد: روزى حاج احمدآقا خدمت امام آمدند و گفتند: آقا بنده مى‏خواهم به ديدن
فلان كس بروم، آيا اجازه مى‏دهيد؟

 امام فرمودند: اشكال ندارد.

 دوباره فرمودند: آقا! آيا سلام
شما را هم برسانم!

 امام فرمودند: سلام مرا هم
برسانيد.

 بار ديگر احمدآقا گفتند: آيا
بگويم كه از طرف شما آمده‏ام؟

 امام فرمودند كه بگوييد، از
طرف من آمده‏ايد.

 بهاى كتاب

 گويند: ابوعلى سينا كه در
اوايل عمر به مطالعه فلسفه مشغول بود، در قسمت مابعد الطبيعه به شبهات و بن بستهاى
فكرى رسيد، از اين رو مدتى از تحصيل فلسفه كناره گرفت و دچار يأس و افسردگى گشت!
روزى در بازار بخارا كتاب فروش دوره‏گردى كتابى را به وى عرضه داشت، ولى ابن سينا
از خريدن آن امتناع ورزيد كتابفروش گفت: مالك آن دچار فقر و تنگدستى است، اگر سه
درهم بابت آن بدهى دعاگوى تو خواهم بود، ابن سينا از باب اين كه احسانى كرده باشد،
سه درهم داد و كتاب را به خانه آورد، و ديد از تصانيف ابونصر فارابى است، و با
خواندن آن مقاصد حكما را دريافت و مشكل فلسفى و فكرى وى حل شد، و به شكرانه رفع
اين مشكل علمى، مبلغى بين فقرا تقسيم كرد، و بارها مى‏گفته: اگر آن روز من از دادن
سه درهم در بهاى كتاب خوددارى مى‏كردم، هرگز به مقاصد حكما و فلاسفه اطلاع
نمى‏يافتم.

 (هزار و يك حكايت ادبى –
تاريخى، ص199)

 شعر نو

 “استاد شهريار” با شعر نو
مخالف بود و عقيده داشت مضامين جديد را بايد در الفاظ متين و محكم بيان نمود.
معروف است روزى شاعر نوپردازى پيش ايشان رفته و شعر نو و بى‏قافيه‏اى را كه ساخته
بود براى استاد خواند و سپس عقيده او را خواستار شد.

 استاد شهريار كه نه ميل داشت
دل او را بشكند و نه حاضر بود بدون جهت تعريفى كرده باشد گفت: بسيار چيز خوبى است.
آنوقتها كه ما جوان بوديم چنين چيزهايى مى‏گفتيم. منتهى اسم آن را نثر مى‏گذاشتيم.(لطيفه‏هاى
سياسى، ص173(

 من كجا، على كجا !

  شكيب ارسلان ملقب به اميرالبيان يكى ديگر از نويسندگان زبردست عرب در
عصر حاضر است. در جلسه‏اى كه به افتخار او در مصر تشكيل شده بود، يكى از حضار
مى‏رود پشت تريبون و ضمن سخنان خود مى‏گويد:

 دو نفر در تاريخ اسلام پيدا
شده‏اند كه به حق شايسته‏اند، امير سخن ناميده شوند، يكى على ابن ابى‏طالب و ديگرى
شكيب!

 شكيب ارسلان با ناراحتى
برمى‏خيزد و پشت تريبون قرار مى‏گيرد و از دوستش كه چنين مقايسه‏اى به عمل آورده
گله مى‏كند و مى‏گويد:

 من كجا و على‏بن‏ابى‏طالب كجا؟
من بند كفش على(ع) هم به حساب نمى‏آيم.

 (شهيد مطهرى، سيرى در نهج
البلاغه)

  تب امير

 عربى يكى از روزهاى گرم
تابستان به تب دچار شد. هنگام ظهر عريان شد و بدن خود را روغن ماليد و سپس زير نور
خورشيد، روى ريگهاى داغ، شروع به غلطيدن كرد و گفت: اى تب! حال مى‏فهمى كه چه
بلائى بر سرت آورده‏ام. اى موذى پست فطرت! شاهزادگان و اميران را گذاشته‏اى و به
سراغ من بى‏نوا آمده‏اى؟!

 بهر حال آنقدر در آن حالت به
غلطيدن ادامه داد تا عرق كرد و تب از تن او بيرون رفت.

 روز ديگر از كسى شنيد كه امير
ديشب به تب دچار گشته است. اعرابى گفت: به خدا قسم آن تب را من به سراغ او
فرستادم. اين گفت و پا به فرار نهاد.

 نتيجه شوخى بى‏مزه

 پير مردى پينه دوز بود كه
علاوه بر پينه دوزى هرگاه ميتى شب در مسجد تنها مى‏ماند او را خبر مى‏كردند تا صبح
بالاى سر ميت كشيك بدهد. او هم براى اينكه خوابش نگيرد معمولاً وسائل پينه دوزى
خود را مى‏برد و مشغول كار خود مى‏شد.

 يك شب جوانهاى ده براى تفريح،
شخصى را مرده‏وار در تابوت خوابانده و پينه دوز را اجير كردند تا صبح در كنارش
كشيك بدهد.

 پينه دوز طبق معمول خويش،
وسائل كارش را آورده مشغول كار شد كه تا صبح خوابش نبرد. نيمى از شب گذشته بود، با
خود به زمزمه افتاد و شروع به خواندن يك تصنيف قديمى كرد.

 مرده قلابى سر از تابوت بلند
كرده گفت: رسم نيست كه بالاى سر مرده تصنيف بخوانند!

 پينه دوز گفت: مرده هم رسم
نيست كه در كار زنده‏ها فضولى كند. معلوم مى‏شود درست نمرده‏اى بگذار خلاصت كنم!
فوراً با مشته آهنى خود بر سر او كوبيد و او را از زندگى رهانيد!! رفقاى او كه صبح
به ديدنش آمدند، با جسد مرده واقعى رفيقشان برخورد كردند و پى به نتيجه شوخى
بى‏مزه شان بردند.

 زيره به كرمان

 شركت انگليسى “پرمافلكس”
سالانه معادل 50000 پوند نفت به صورت “بنزين فندك” به كشورهاى عربى نفت‏خيز حوزه
خليج فارس، صادر مى‏كند.

 شكم سير

 پروفسور” پاستور والرى
رادو” مى‏گويد:

 “كسانى كه با شكم سير غذا
مى‏خورند، معمولاً بيشتر از خودشان، پزشكان را سير مى‏كنند”.

 درس زد و خورد

 شبلى كه از علماى عامه است درس
نحو مى‏خواند. استادش گفت: بخوان: ضَرَبَ زيدٌ عمرواً.

 پرسيد: به چه جهت زيد، عمرو را
زد؟!

 استاد گفت: نه، اين مثال است،
مى‏خواهم تو بفهمى.

 شبلى برخاست. استاد گفت: به
كجا مى‏روى؟

 گفت: نمى‏خواهم علمى را بخوانم
كه از همين اول با زد و خورد شروع مى‏شود!!

 اى روى تو

 اى روى تو نوربخش خلوتگاهم

 ياد تو فروغ دل ناآگاهم

 آن سرو بلند باغ زيبائى را

 ديدن نتوان با نظر كوتاهم

 در جستن وصل تو

 چون آتش سوداى تو جز دود
نداشت

 مسكين دل من اميد بهبود
نداشت

 در جستن وصل تو بسى كوشيدم

 چون بخت نبود، كوششم سود
نداشت

 “انورى”

 … كه مپرس

 ياد دارم به نظر خط غبارى
كه مپرس

 سايه كردست به من ابر
بهارى كه مپرس

 كرده‏ام عهد كه كارى
نگزينم جز عشق

 بى‏تامل زده‏ام دست به
كارى كه مپرس

 من نه آنم كه خورم بار دگر
بازى چرخ

 خورده‏ام زين قفس تنگ
فشارى كه مپرس

 غنچه چينان گلستان جهان را
صائب

 هست در پرده دل باغ و
بهارى كه مپرس

 “صائب تبريزى”

 اين را… آن را

 رفتيم من و دل دوش
ناخوانده به مهمانش

 دزديده نظر كرديم در حسن
درخشانش

 مدهوش رخش شد دل، مفتون
لبش شد جان

 اين را بگرفت اينش آن را
بربود آنش

 “فيض كاشانى”

 دامن پاك

 هر نشان كز خون دل بر دامن
چاك من است

 پيش اهل دل، دليل دامن پاك
من است

 عشق تو بگرفت بالا تا دل و
جانم بسوخت

 آرى اين آتش بلند از خار و
خاشاك من است

 “جامى”

 تو به جاى ما

 دل و جان ز تن برون شد، تو
همان به جا نشسته

 شده ما زخويش بيرون، تو به
جاى ما نشسته

 زغم زمانه ما را، نفتد،
گره بر ابرو

 كه ز راه عشق، گردى، به
جبين ما نشسته

 “اديب الممالك فراهانى”

 غم عشق

 گفتم نگرم روى تو، گفتا به
قيامت

 گفتم روم از كوى تو، گفتا
به سلامت

 گفتم چه خوش از كار جهان
گفت غم عشق

 گفتم چه بود حاصل آن، گفت
ندامت

 “هاتف اصفهانى”

 جان دگرم بخش

 از ضعف به هر جا كه نشستيم
وطن شد

 وز گريه به هر سو كه
گذشتيم چمن شد

 جان دگرم بخش كه آن جان كه
تو دادى

 چندان زغمت خاك به سر ريخت
كه تن شد

 (طالب آملى)

 از درد رو متاب

 هر بلبلى كه زمزمه بنياد
مى‏كند

 اول مرا به برگ گلى ياد
مى‏كند

 از درد رو متاب كه يك قطره
خون گرم

 در دل هزار ميكده ايجاد
مى‏كند

 “صائب تبريزى”

 مدرس يزدى و حاكم يزد

 مرحوم ميرزا محمد على مدرس
يزدى از روحانيون بنام يزد در دوران فتحعلى شاه بود. شاهزاده محمد على ميرزا پسر
فتحعلى شاه – كه حاكم يزد بود – به او ارادت داشت. بد خواهان به گوش او رسانده
بودند كه مدرس يزدى اعتقاد درستى ندارد، زيرا گفته است:

 از آن شيرى كه در پستان
تاك است

 اگر با كودكى نوشم چه باك
است

 حاكم، مدرس را طلبيد و گفت:
آيا اين شعر از شما است؟

 مدرس پاسخ داد: آرى! ولى شعر
قبل و بعد آن را نشنيده‏ايد. و آن وقت ارتجالاً چند بيت ديگر سرود و با بيتى كه
حاكم شنيده بود خواند، و حاكم را به ارادت سابق خود واداشت:

 شبى دردى كشى با پارسايى

 سخن رندانه راندى تا به
جايى

 از آن شيرى كه در پستان
تاك است

 اگر با كودكى نوشم چه باك
است

 جوابش داد داناى سخن سنج

 كه مستى راحتت بخشد به هر
رنج

 ولى آن مى كه خوشتر ز
انگبين است

 مزاجش “لذة للشاربين” است

 دزد و اسكندر

 اسكندر به كشتن دزدى فرمان
داد. دزد گفت: من در اين كار كه كردم، قلبم راضى نبود.

 اسكندر گفت: در كشته شدن تو
نيز قلبت راضى نباشد!

 چه مى‏كارى؟

 مسعود رمّال در راه به شاه
مجدالدين رسيد، پرسيد: چه مى‏كارى؟

 گفت: چيزى نمى‏كارم كه به كار
آيد.

 گفت: پدرت نيز هم چنين بود،
هرگز چيزى نكاشت كه به كار آيد!

 دو منجم ماهر

 جوحى گفت: من و مادرم هر دو
منجم ماهريم كه در حكم ما خطا واقع نمى‏شود.

 گفتند: اين دعوى بزرگ است، از
كجا مى‏گويى؟

 گفت: از آنجا كه چون ابرى
برآيد، من مى‏گويم: باران خواهد آمد و مادرم گويد: نخواهد آمد! البته يا آن شود كه
من گويم يا آن شود كه او بگويد!!

 خرّم از او است

 خاطرم با همه تيغ ستمش
خرّم از او است

 كه گرم زخم از او مرهم
زخمم هم از او است

 گر چه هر لحظه جفائى رسد
از دوست وليك

 هم بما از سر رأفت نظرى هر
دم از او است

 “وفاى نورى”

 آواز خوش

 مؤذنى بانك مى‏گفت و مى‏دويد.
پرسيدند: چرا مى‏دوى؟ گفت: مى‏گويند آواز تو از دور خوش است.

 سلام عريان

 “سائل نهاوندى” پس از
سالها توقّف در همدان، قصد مراجعت به وطن كرد. از قضا نزديك به شهر خود كه رسيد،
دزدان، اموال او را بردند و خود او را نيز عريان كرده حتى لباسهايش را نيز به غارت
گرفتند.

 وقتى خويشاوندان او كه به
استقبالش آمده بودند، سبب عريان بودنش را پرسيدند گفت:

 چون از شهر همدان، شهر بابا
طاهر عريان، آمده‏ام بهتر اين ديدم كه سلام او را عريان به شما برسانم.

 آدم منطقى

 آورده‏اند كه مردى وارد
خانه‏اى شد و گفت: مرا احترام كنيد، آدم مهمى هستم! صاحب خانه گفت: چكاره‏اى؟

 گفت: من اهل منطقم.

 پرسيد: منطق يعنى چه؟

 روى تاقچه، چهار عدد
تخم‏مرغ بود، گفت: من با منطق و دليل ثابت مى‏كنم اينها هشت عددند!

 شب خوابيد، صاحب خانه آن چهار
تخم‏مرغ را خورد.

 چون صبح شد، مرد منطقى گفت: پس
تخم‏مرغها چه شد؟ مى‏خواهم صبحانه بخورم؟

 صاحب خانه گفت: آن چهار تا كه
من ديدم، خوردم، آن چهار تا كه تو مى‏خواستى با دليل و منطق ثابت كنى، اثبات كن و
بخور!

 كار بى‏معنا

 آورده‏اند كه يك روز وثوق
الدوله از دكتر لقمان ادهم – كه از مسافرت اروپا آمده بود – احوالپرسى كرد و
پرسيد: حالا چكار مى‏كنيد؟

 دكتر طبق سنّت خودمانى جواب
داد: هيچ… گرفتارى براى خودم درست كرده‏ام، زيرا مطلب را افتتحا و كار بى‏معنا
را دوباره شروع نموده‏ام.

 وثوق الدوله با قيافه
دلسوزمآبانه‏اى گفت: حق با شماست. كارى بى‏معناست. مخصوصاً براى بيماران.

 پند پير

 نصيحتى كنمت ياد گير و در
عمل آر

كه اين حديث زپير طريقتم ياد است

 مجو درستى عهد از جهان سست
نهاد

كه اين عجوزه عروس هزار دماد است

 غم جهان مخور و پند من مبر
از ياد

كه اين لطيفه عشقم ز رهروى ياد است

 (حافظ شيرازى)

 دعوى مردانگى

 لاف سر پنجگى و دعوى مردى
بگذار

عاجزِ نفس فرومايه، چه مردى چه زنى

 گرت از دست برآيد دهنى
شيرين كن

مردى آن نيست كه مشتى بزنى بر دهنى

 (مصلح الدين سعدى)

 پندر پدر

 دانى كه چه گفت زال با
رستم گُرد

دشمن نتوان حقير و بيچاره شمرد

 ديديم بسى كه آب سرچشمه
خُرد

چون پيشتر آمد شتر و بار ببرد

 (مصلح الدين سعدى)

 سه امر پايدار

 سه چيز پايدار نماند: مال
بى‏تجارت و علم بى‏عبث و مُلك بى‏سياست.

 وقتى به لطف گوى و مدارا و
مردمى

باشد كه در كمند قبول آورى دلى

 وقتى به قهر گوى كه صد
كوزه نبات

گه گه چنان بكار نيايد كه حنظلى

 (گلستان سعدى، ص246)

 طاعون و حاكم ظالم

 روزى خليفه به بهلول گفت:

 چرا شكر خداى به جاى نمى‏آورى
كه تا من بر شما حاكم شدم طاعون از ميان شما برخاسته است؟

 بهلول گفت: خداوند عادلتر از
آن است كه در يك زمان دو بلا بر ما گمارد.

 اى خنك زشتى كه خويش شد
حريف

واى گلرويى كه جفتش شد خريف

 نانِ مرده چون حريف جان
شود

زنده گردد نان و عين آن شود

 هيزم تيره حريف نار شد

تيرگى رفت و همه انوار شد

 در نمك لان چون خَر مرده
فتاد

آن خرى و مردگى يكسو نهاد

 (جلال الدين مولوى)

 خلق نيكو

 يكى در پيش رسول‏صلى الله عليه
وآله وسلم آمد و گفت: دين چيست؟

 گفت: خلق نيكو.

 از راست وى اندر آمد و از چپ
وى اندر آمد و همچنين مى‏پرسيد و وى همچنين مى‏گفت: باز پسين بار گفت: مى‏ندانى؟
آن كه خشمگين نشوى!

 (كيمياى سعادت، ص427)

 انصاف

 پيرمردى را گفتند: چرا زن نكن؟
گفت: با پيرزنانم عيشى نباشد.

 گفتند: جوانى بخواه چو مكنت دارى!
گفت: مرا كه پيرم با پيرزنان الفت نيست پس او را كه جوان باشد با من كه پيرم چه
دوستى صورت بندد.

 (گلستان سعدى، ص146)

 راستگويى

 شيرفروش همه روه يك كوزه شير
براى آشپزخانه مى‏آورد. از قضا يك روز آن كوزه پر از آب خالص بود. آشپز كه سر آن
را گشود و نظرش به آن افتاد گفت: اين كه آب است!

 شيرفروش نگاه كرد و خود نيز
تعجب نموده گفت: خيلى معذرت مى‏خواهم امروز فراموش كرده‏اند شير داخل آن بكنند.

 (هزار و يك حكايت، ص264)

 لطايف

 از حكيمى پرسيدند: چيزى بهتر
از طلا يافت مى‏شود؟

 گفت: بلى، قناعت!

 و از بزرگى پرسيدند: اين چه
بلايى است كه مردم بر مبتلاى به آن رحم نمى‏كنند؟

 گفت: حسد!

 حكيمى فرمود: من هيچ كس را
نديدم، مگر آن كه پنداشتم كه از من بهتر است، چون من از خود خبر دارم ولى از او
نه!

 پدر دارى

 مسؤول محافظان و از اعضاى دفتر
امام مى‏گويد: سال 65 حضرت امام يك سكته كردند، حاج احمد آقا مدام در اطراف امام
بودند و از ايشان مراقبت مى‏نمودند، يادم هست كه حاج سيد حسن خمينى آمده بود بالاى
سر امام و حضرت امام همان جا خطاب به ايشان گفتند: “حسن آقا پدردارى را از پدرت
ياد بگيريد”!

 اطاعت محض

 يكى از اعضاى دفتر حضرت امام
مى‏گويد:

 در يكى از جلسات حاج سيد احمد
آقا به دوستان فرمودند كه ولىّ‏امر ما آقاى خامنه‏اى است، اگر ايشان به من بگويند
كه به منزل خودتان نمى‏توانيد داخل شويد من داخل نمى‏شوم و مطيع ايشان هستم.

 دوران اسلام

 دوران بتها سپرى شده، دوران ما
دوران اسلام است. اسلام و نه هيچ راه حل ديگرى

 (يوسف اسلام؛ كت استيونس،
ستاره معروف سابق موسيقى پاپ)

 فرهنگ غربى

 فرهنگ غربى، مخصوصاً در نيم
قرن اخير، بر اساس ماشينيسم و تسليم انسان در برابر تكنولوژى شكل گرفته است. در
اين فرهنگ، به انسانها نسبت به ماشين، بهاى كمترى مى‏دهند، مسأله‏اى كه به از خود
بيگانگى انسانها در غرب تا اين حد وحشتناك دامن زده است. در حال حاضر مشكل غرب اين
است كه براى نجات انسان و قرار دادن آن در يك جايگاه ارزشمند، هيچ طرح و تدبيرى را
جستجو نمى‏كنند. خود فرهنگ غرب هم امروزه مثل ميوه‏اى است كه از درون فاسد شده.

 (يوسف اسلام؛ كت استيونس،
ستاره معروف سابق موسيقى پاپ)

 طمع

 ابوعبدالله فارسى قاضى بلخ
بود، يكى از رفقايش در نامه‏اى بهر وى نوشت كه براى چه از تحفه‏هاى بلخ براى او
نمى‏فرستد. ابوعبدالله پاسخ داد: كه من بهر شيخ عدنى صابون بفرستادم كه طمع خويش
از من به صابون بشويد.

 پوشش خاك

 نقاشى تركِ شغل گفته و طبيب
شد، ديوژن حكيم تحسينش كرده گفت: كار خوبى كردى، زيرا خطاهاى طبابت را خاك
مى‏پوشاند.

 وقت شناسى

 از ديوجانس حكيم پرسيدند چه
موقعى براى خوردن بهتر است؟

 پاسخ داد اگر مال دارى هر وقت
ميل داشته باشى و اگر فقيرى هر وقت پول داشته باشى.

 پندهاى كنفوسيوس

 سخن بدون اراده و ضرورت؛ يعنى
در ميان گفت و گوى ديگران سخن گفتن.

 مرد آزاده براى يافتن آنچه
راست و حق است به خود همان قدر زحمت مى‏دهد كه مرد عامى براى يافتن آنچه براى او
سود مى‏آورد.

 وقتى كه مرغى مى‏ميرد آواز او
دل را به درد مى‏آورد، اما وقتى انسان نزديك به مرگ مى‏شود، گفته‏هاى او اهميت
خاصى دارد.

 ظرايف

 حكيمى را گفتند از سخاوت و
شجاعت كدام يك بهتر است؟

 گفت: آن كه را سخاوت است،
شجاعت چه حاجت.

 از افلاطون پرسيدند چيست آن
چيزى كه خوب نيست اظهار شود هر چند كه حق باشد؟

 گفت: اين كه شخص از خودش تعريف
كند.

 جاذبه و دافعه

 ؟؟ كونگ (شاگرد كنفوسيوس) از
استاد پرسيد: درباره كسى كه تمام مردم دهكده او را دوست مى‏دارند چه مى‏گويى؟
استاد گفت: اين ارزش چندانى ندارد. او دوباره پرسيد: درباره كسى كه همه مردم دهكده
او را دشمن مى‏دارند چه مى‏گويى؟ استاد گفت: اين هم چيزى نيست، ليكن بهتر اين است
كه انسان را مردمان نيك دوست و مردمان بد دشمن بدارند.

 فاتح

 دزدى دريايى را به حضور اسكندر
آوردند، وى با غضب تمام، به دزد گفت خجالت نمى‏كشى كه در دريا دزدى مى‏كنى؟ دزد
پاسخ داد: من چون يك كشتى دارم دزد دريايى هستم. اگر مثل شما چندين كشتى داشتم
فاتح بودم.

 پندهاى جاودانه

 اگر انسان درونش را كه عالم
اكبر است با جهاد اكبر به سازد مى‏رسد به رضوان الله اكبر.

 شكر نعمت از نعمت بالاتر است،
چرا كه نعمت فانى مى‏شود اما شكر نعمت باقى مى‏ماند.

 از حكيمى پرسيدند چگونه‏اى؟
گفت: چگونه باشد حال كسى كه هر روز يك منزل به مرگ نزديك‏تر مى‏شود.

 از حكيمى سؤال شد روز عقبتر
است يا شب؟ پاسخ داد شب، چون وقت آسايش است و آسايش از بهشت است و روز رنج است و
رنج از جهنم.

 گفتار نغز

 كسى كه دورانديش نباشد گرفتار
خطاهاى نزديك مى‏شود.

 كنفوسيوس: من با كسى كه فكر
كردن را نياموخته است و در هر كار نينديشد و از خود نپرسد آيا من اين كار را چگونه
بايد بجا بياورم؟ نمى‏خواهم سر و كارى داشته باشم.

 حكيمى را پرسيدند دنيا از آن
كيست؟ گفت از آن كسى است كه آن را ترك كند، گفتند: آخرت از آنِ كيست؟ گفت: از آن
كسى كه آن را به جويد.

 تقديم استوارنامه

 آورده كه وقتى ولتر، نويسنده
بزرگ فرانسه، در دهكده “فرنى” سويس در بستر مرگ افتاده بود، طبق آيين مسيحيت چند
نفر كشيش بر بالينش آمدند تا او پيش آنان اعتراف كند. ولتر كه با روحانيون ميانه
خوشى نداشت وقتى آنها را ديد در همان حال مرگ از آنها پرسيد: – “از جانب چه كسى
آمده‏ايد؟” كشيشها گفتند: “از جانب خدا” ولتر در آخرين لحظات زندگى نيز دست از
شوخى برنداشت و گفت: “پس استوارنامه‏هاى خودتان را تقديم كنيد!”

 ديمتانيس و اسكندر

 چون اسكندر شهر ديمتانيس حكيم
را فتح كرد، ديد او در خرابه خوابيده است با پا به او زده، گفت: برخيز اى حكيم،
شهرت را فتح كرديم! حكيم گفت: فتح شهرها بر سلاطين مورد انكار نيست كار آنهاست،
اما لگدزدن به شخص، كار خران است، سعى كن كه طبيعت پادشاهان را داشته باشى نه خصلت
خران را!

 سه ديوانه

 پادشاهى دو نفر ديوانه را به
هم انداخت تا بخندد، وقتى حرف آنها را شنيد غضب نموده شمشير خواست، يكى از
ديوانه‏ها به ديگرى گفت: دو تا بوديم حالا سه تا شديم!

 شيطان و دلالان

 از شيطان پرسيدند كدام طايفه
را بيشتر دوست دارى؟

 گفت: دلالان را! پرسيدند چرا؟

 شيطان گفت: زيرا من به سخن
دروغ از ايشان خرسند بودم ايشان سوگند دروغ را نيز به آن افزودند!

 گرگ نه خليفه

 روزى‌هارون خليفه عباسى از
بهلول پرسيد: آيا مى‏خواهى كه خليفه باشى؟ بهلول گفت: نه دوست ندارم.‌هارون گفت:
براى چه؟ بهلول گفت: به جهت آن كه من به چشم خود مرگ سه خليفه را ديده‏ام ولى شما
كه خليفه هستى مرگ دو بهلول را تا به حال نديده‏اى!

 مناعت طبع

 “سالم بن عبدالله بن عمر
بن الخطاب” شخصى پارسا و زاهد بود “هشام بن عبدالملك” در هنگام زمامدارى خود روزى
به مسجدالحرام وارد شد همين كه چشمش به “سالم بن عبدالله” افتاد به او گفت: حاجت
خود را بخواه! سالم جواب داد: حيا مى‏كنم در خانه خدا از غير او چيزى سؤال كنم!
اين گذشت تا آن كه سالم از مسجد بيرون رفت، هشام به دنبال او روان شد و مجدداً به
او گفت: اين جا كه خانه خدا نيست پس از من چيزى بخواه سالم گفت: از حاجات دنيوى
بخواهم يا حاجات اخروى، هشام گفت: از حاجات دنيوى، سالم اظهار داشت كه: من حوائج
خود را از كسى كه در دست او است نخواستم چگونه از آن كه در دستش نيست بخواهم.

 (كشكول شيخ بهايى)

‌هارون الرشيد به منصور بن عمّار گفت: با رعايت
اختصار مرا موعظه كن. منصور گفت: يا اميرالمؤمنين آيا نزد تو عزيزتر از خودت كسى
هست؟‌هارون گفت: البته خير. منصور گفت: اگر مى‏خواهى به شخصى كه بسيار دوستش دارى
بدى نكرده باشى به خودت بدى مكن!

 غيبت

 شيخ شبلى را يكى غيبت كرده
براى وى طبقى رطب فرستاد و گفت: شنيدم كه تو عبادت خود را براى ما هديه
فرستاده‏اى، من نيز خواستم تلافى كنم.

 (كيمياى سعادت)

 پرده پول

 روزى عمروعاص به معاويه گفت:
چرا اين قدر پول و مال دوست مى‏دارى؟ جواب داد چگونه ندارم و حال آن كه با همين
پول و مال تو و امثال تو را بنده خود كرده‏ام و دين و انصاف تو را از دستت گرفتم.

 سخن به كنايه

 عجوزى به در خانه كريمى رفت و
به او گفت: موشهاى خانه من كم شده نمى‏دانم چكنم؟ مرد كريم گفت: چقدر خوب به كنايه
گفتى و دستور داد چند بار خرما و حبوبات به خانه‏اش بردند

 رسيده كار به جايى زضعف
لاقوتى

 كه موش خانه ما راه مى‏رود
به عصا

 هنگامه رفتن

 اسكندر مقدونى وصيت كرده بود
دو دستش را از تابوت بيرون گذارند و تشييع كنند، سبب پرسيدند، عارض گفت: او مى‏خواست
بفهماند كه دست خالى مى‏رود و از خزاين و مال دنيا چيزى با خود نمى‏برد!

 رفيق مهربان

 پيوسته كتاب همزبان علماست

دمساز و رفيق مهربان علماست

 با اين همه گلهاى معانى كى
در اوست

باغ حكما و بوستان علماست

 (ابوالقاسم حالت)

 ادب

 هر كه در كودكيش ادب نكنند

در بزرگى فلاح از او برخاست

 چوب تر را چنان كه خواهى
پيچ

نشود خشك جز به آتش راست

 (سعدى)

چشمه اشك در كوير غم

آخرين قسمت

غلامرضا گُلى زواره

× نظرى گذرا به شبيه‏خوانى

 تعزيه خوانان براى تصوير و
ترسيم فاجعه كربلا و ساير مصايبى كه به اهل‏بيت و حتّى انبيا رفته در دو جبهه
اوليا و اشقيا به ايفاى نقش خود مى‏پردازند و در اين جهت از لباسهاى رنگارنگ،
ادوات موسيقى، صوت، حركات بدنى، اشياء سمبليك و مضامين سوزناك كمك مى‏گيرند. جنبه‏هاى
هنرى تعزيه بسيار جالب و ديدنى است و اين نمايش در صورتى كه از خرافات و امور غير
واقعى دور باشد مى‏تواند به شكل جالبى صحنه‏هاى كربلا را به نمايش گذارده و
تماشاگران را متأثّر كند. در تعزيه، تماشاگران نيز حضورى فعّال دارند و گاهى به
دعوت شبيه‏خوانان به سينه‏زنى پرداخته و صحنه تعزيه را كاملاً به مجلس سوگوارى
تبديل مى‏كنند. رفتارهاى افراد در تعزيه مى‏تواند براى افراد – بويژه كودكان و
نوجوانان – جنبه تربيتى و آموزشى داشته باشد. سبك اشعار و مضامين تعزيه به گونه‏اى
است كه تماشاگران بخوبى آنها را درك مى‏كنند و حتى افراد بى‏سواد با تماشاى مكرّر
مجالس تعزيه، بسيارى از اشعار تعزيه را در خاطر دارند و در موقعيتهاى مقتضى آنها
را با خود نجوا مى‏كنند.

 شركت عاشقانه و پرهيجان مردم
در اين مراسم و نيز رونق پرشكوه آن در برخى اعصار از اين واقعيّت حكايت مى‏كند كه
مردم مشاركت در اين امر را ثواب مى‏دانند و محبّت به اهل‏بيت موجب شده تا آنان از
نان و آب خود مايه گذاشته تا بر رواج و رونق اين گونه مجالس بيفزايند.

 تعزيه صرفاً به تشريح واقعه
كربلا نمى‏پردازد بلكه طيف وسيعى از صحنه‏هاى تاريخى صدر اسلام و حتّى حوادث عصر
پيامبران را در بر مى‏گيرد ولى كربلا كانون اصلى اين نمايش است و در هر مجلس تعزيه
گريزى به كربلا زده مى‏شود. در تعزيه، بازيگر و تماشاگر حالت نمايشى را از ياد
مى‏برند و همه جا را كربلا و همه روزها را عاشورا تصوّر مى‏نمايند و همه خونهاى به
ناحق ريخته را گواه ستم اشقياء و استمرار خون سيد الشهدا تلقّى مى‏كنند. تركيبى از
باورهاى مذهبى و خواستهاى اجتماعى در پديد آمدن اين نمايش، دخالت عمده‏اى دارد.

 صرف نظر از محاسن تعزيه و اين
كه اين نمايش مذهبى در زمينه‏هايى چند، موفقيتهايى داشته است، نمى‏توان از اين
واقعيت غيرقابل اغماض گذشت كه در شبيه‏خوانى صحنه‏هايى ديده مى‏شود كه با
واقعيتهاى تاريخى كربلا سازگارى ندارد و در مواردى علفهاى هرزى اين گلستان را فرا
گرفته است.

 تعزيه همانند ديگر سنتهاى
مذهبى بايد پاسدار ارزشهاى معنوى باشد و در آن احكام الهى رعايت شود و فضايل را در
مردم احيا كند و هنگامى اين مراسم موجبات خشنودى خداوند و اهل‏بيت را فراهم مى‏كند
كه در حدّ بندگى خداى تعالى و اطاعت اوامر الهى و دستورات ائمه به انجام برسد و
مشتمل بر دروغ و حرامى نباشد. ما نبايد اين تصوّر باطل را داشته باشيم كه هر كارى
قيافه مذهبى دارد ديگر به هر صورتى برگزار شود اشكالى ندارد، حتى اگر رهبران الهى
از آن نفرت داشته باشند، ما اجازه نداريم در مجالس سوگوارى براى گريانيدن مردم از
هر وسيله‏اى بهره بگيريم؛ به فرمايش مقام معظم رهبرى:

 “نوحه، سينه‏زنى خواندن هم
شرايط دارد، بايد كسانى كه اينها را تهيه مى‏كنند مى‏سرايند و مى‏خوانند مواظب
باشند كه درست بر طبق معارف اسلامى حرف بزنند تا اين سينه زنى و روضه خوانى و
نوحه‏خوانى قدمى باشد در راه عروج مردم به قله افكار اسلامى، اين امروز براى ما
لازم است.1

 تعزيه به دليل آن كه برخى
مضامين آن از اسطوره‏هاى قبل از اسلام الهام گرفته و اشعار آن از منابعى چون روضة
الشهداى ملاّحسين كاشفى و منابع احياناً سست و نادرست گرفته شده و نمايشهاى قرون
وسطى در آن راه يافته و دست اندركاران آن در قرون گذشته بويژه در عصر قاجاريه
سلاطين و حكام و خوانين بوده‏اند و نيز به دليل راه يافتن افكار عوامانه در پاره‏اى
از سروده‏هاى آن كاستى‏هايى دارد كه دست اندركاران بايد نسبت به پالايش و پيرايش
اين اشعار اقدام كنند و نسخه‏هاى آن را از مطالب وهن‏انگيز، جعلى، بدعت‏زا و
نقلهاى نادرست و متباين با وقايع تاريخ صدر اسلام، پاك سازند. ما اجازه نداريم به
بهانه گريانيدن مردم به عنوان زبان حال اهل بيت مطالبى را بر زبان جارى كنيم كه با
شأن و شوكت خاندان عصمت و طهارت مطابقت ندارد.