مديريت
اسلامي

شرح صدر

تغافل

قسمت يازدهم

حجة الاسلام
و المسلمين محمدي ري شهري

تاکنون شش
خصلت از خصالي که مدير شايسته بايد واجد آن باشد در قسمتهاي گذشته اين بحث مورد
بررسي قرار رگفته، اين خصلتها عبارتند از: آگاهي، سياست، حسن خلق، رفق، قاطعيت و
انتقادپذيري، و توضيح داديم که همه اين ويژگيها از آثار شرح صدر اسلامي هستند، و
اينک ويژگي هفتم.

7- تغافل

يکي ديگر از
خصلتهايي که براي مدير ضروري است، خصلت تغافل است. تغافل از ريشه غفلت است ولي در
معنا با غفلت تفاوت دارد، غفلت ضد آگاهي و به معناي غافل بودن و ناآگاه بودن است،
ولي تغافل به معناي خود را ناآگاه نشان دادن و تظاهر به غفلت و ناآگاهي است[1]
مثل جهل و تجاهل که جله به معناي ناداني و تجاهل به معناي تظاهر به جهل و ناداني
است.

غفلت در
مسائل فردي و اجتماعي از رذائل خلقي است، ولي تغافل في الجمله از صفات نيک و از
لوازم مديريت است.

مفردات
القرآن در توضيح معناي غفلت مي‌نويسد:

«الغفلة سهو
يعتري الإنسان من قلة التحفظ و التيقظ»

غفلت عبارت
است از نوعي فراموشي که در نتيجه کمي مراقبت و هوشياري بر انسان عارض مي‌گردد.

از ديدگاه
امام علي(ع)، هنگامي انسان به تقوا مي‌رسد و در زمره متقين قرار مي‌گيرد که با
روشنايي ياد خدا تاريکي غفلت را بکي در کانون جان از بين ببرد و در هر حال هشيار و
بيدار باشد:

«ان کان في
الغافلين کتب من الذاکرين و إن کان في الذاکرين لم يکتب من الغافلين».

انسان با
تقوا اگر در جمع افراد غافل باشد جزو ذاکرين نوشته مي‌شود، و اگر در جمع ذاکرين
باشد از غفالين محسوب نمي‌گردد.[2]

از نظر امام
علي(ع) غفلت و ناآگاهي زيانبارترين دشمنان انسان است، هيچ دشمني به انسان به
اندازه غفلت صدمه نمي‌زند و نشانه خوشبختي و سعادت و دولت، کم شدن غفلت و فزوني
يافتن هشياري است، و نيز بيداري دولتمردان براي حراست و پاسداري کارها، علامت
تداوم و بقاء دولت آنها است، متن کلام امام اينست!

«الغفلة أصر
الأعداء»[3]

غفلت
زيانبارترين دشمنان است.

«من دلائل
الدولة قلة الغفلة».[4]

از نشانه‌هاي
دولت، کمي غفلت است.

«من أمارت
الدولة اليقظه لحراسة الامور».

از نشانه‌هاي«تداوم»
دولت، بيداري براي حراست از کارها است.[5]

آنچه ملاحظه
فرموديد بخش کوچکي از روايات اسلامي در تحذير از غفلت و تأکيد برهشياري و يقظت در
رابطه مسائل مختلف فردي و اجتماعي است و مديريت که يکي از مهمترين مسائل اجتماعي
است نمي‌تواند از اين قانون کلي مستثني باشد، بنابراين غفلت يکي از خصلتهاي منفي
در امر مديريت است و اما تغافل، يعني تظاهر به غفلت در برخوردهاي اجتماعي در
بسياري از موارد نه تنها عيب نيست که هنر نيز هست بويژه در مديريت که امري ضروري و
اجتناب ناپذير است.

تغافل از نظر
اخلاقي

از ديدگاه
اميرالمؤمنين(ع) تغافل يکي از شريفترين مکارم اخلاقي و يکي از خصوصيات مردم کريم و
نشانه بزرگواري است، متن کلام امام اينست:

«اشرف اخلاق
الکريم تغافله عما يعلم».[6]

يکي از
شريفترين کارهاي شخص بزرگوار، غفلت نمودن اوست از چيزي که ميداند.

در نقلي ديگر
از آنحضرت وارد شده است:

«من اشرف
افعال الکريم غفلته عما يعلم».[7]

يکي از
شريفترين کارهاي شخص بزرگوار، غفلت نمودن اوست از چيزي که ميداند.

شرافت تغافل
براي چيست؟ و چرا تظاهر به غفلت و ناداني نشانه کرامت و بزرگواري است؟

براي پاسخ به
اين سؤال بايد موضوع تغافل ممدوح را توضيح داد، قطعا تغافل همه جا ممدوح نيست مثلا
در مورادي که امر به معروف و نهي از منکر لازم است نه تنها تغافل خوب نيست بلکه
مذموم و محکوم است، تغافل در جايي از مکارم اخلاقي محسوب مي‌شود که مورد، مورد امر
به معروف و نهي از منکر نيست بلکه مسأله، مسأله به رخ کشيدن عيب ديگري يا به رخ نکشيدن
عيب اوست.

از باب مثال
شما ميداني که فلاني پشت سر شما بد گفته، يکوقت با او بگونه‌اي برخورد مي‌کني که
مي‌فهمد شما آنچه او درباره شما گفته را فهميده‌اي، و گاه با او چنان برخورد مي‌کني
که گويا چيزي نشنيده‌اي، تغافل ممدوح اينجاست.

شعري است
گويا منسوب به امام علي(ع):

و لقد امر
علي اللئيم يسبني                   فمضيت
عنه و قلت لا يعنيني

بتحقيق گاه
مي‌گذرم بر شخص پستي که به من ناسزا مي‌گويد.

پس از او مي‌گذرم
و به خود مي‌گويم که مقصود او من نيستم.

نقش تغافل در
زندگي

تغافل علاوه
بر اينکه يک خصلت نيک انساني، است در بهزيستي انسان نقشي بسيار اساسي و حياتي
دارد.

اگر کيس
بتواند اصل تغافل را در زندگي روزمره خود پياده کند بسياري از مشکالت زندگي
خودبخود حل مي‌شود، و بسياري از تلخيها شيرين مي‌گردد، و بسياري از بيماريهاي عصبي
بدون داروها اعصاب شفا خواهد يافت.

زيرا آنچه
انسان را رنج ميدهد نفس حوادث تلخ و خود مشکلات نست، بلکه تصور و ذهنيتي است که
آدمي از سختيها دارد.

به عبارت
ديگر: صور علميه تلخيها استکه انسان را رنج مي دهد نه خود آنها.

فرض کنيد
فرزند يا عزيزترين دوستان کسي مرده، اگر او از اين حادثه خبر نداشته باشد ناراحت
نيست، و بر عکس اگر فرزند يگري بميرد و اشتباها تصور کند که فرزند اوست، بهمان
اندازه ناراحت مي‌شود که اگر فرزندش مرده بود ناراحت مي‌شد، بنابراين در واقع مرگ
فرزند رنج‌آور نيست، تصور و ذهنيتي که مرگز فرزند ايجاد مي‌کند رنج‌آور است، و
صورت علميه مرگ او ناراحت کننده است نه مرگ او، و بهمين دليل هر چه اين ذهنيت و
صورت در آينه ذهن کم رنگتر شود رنج و اندوه انسان کمتر مي‌شود تا آنجا که ديگر
احساس ناراحتي نمي‌کند، و اگر کسي از نظر روحي آنقدر قوي و با اراده باشد که
بتواند پس از مرگ فرزند بلافاصله تصور و ذهنيت خود را از اين فاجعه کم رنگ کند و
يا تغيير دهد، کمتر احساس ناراحتي مي‌نمايد.

با عنايت به
اين مقدمه، در تعريف دقيق تغافل ممدوح بايد گفت: تغافل حالتي است که در نتيجه
شناخت دقيق رويدادها و قدرت اراده، در برخوردها براي انسان تحقق پيدا مي‌کند.

اين حالت که
به صورت تظاهر به غفلت و تجاهل تبلور مي‌يابد صورت ذهني مشکلات و تلخيهاي زنديگر ا
کم رنگ و يا بيرنگ مي‌نمايد بگونه‌اي که انسان کمتر از سختيها احساس رنج و تلخي مي‌کند،
و با توجه به اينکه طبيعت زندگي در اين جهان آميخته با درد و رنج است که اگر داروي
تغافل مورد استفاده قرار نگيرد اصولا زندگي گوارا نيست، و لذا امام علي(ع) مي‌فرمايد:

«من لم
يتغافل عن کثير من الامور تنقصت عيشته».[8]

کسي که در
بسياري از کارها تغافل نکند زندگي بر او ناگوار مي‌گردد.

نقش تغافل در
مديريت

با عنايت به
اينکه تغافل محصول شناخت رويدادها و قدرت اراده است، دو نقش اساسي در مديريت مي‌تواند
ايفا نمايد:

1- جرأت
برخورد با مشکلات

لازمه مديريت
برخورد با مشکلات است و هر چه مديريت گسترده تر باشد مشکلات آن بيشتر و گسترده‌تر
است، خصلت تغافل موجب مي‌شود که مسير مشکلات کار را ناچيز ببيند و به خود جرأت و
جسارت برخورد با مشکلات و ادامه کار در سختيها بدهد.

امام علي(ع)
مي‌فرمايد:

«إن العاقل
نصفه احتمال[9] و
نصفه تغافل»[10].

شخص عاقل
نيمي از او صبر و تحمل و نيم ديگر او تغافل است.

يعني همانقدر
که انسان نيازمند به صبر و مقاومت است بهمان ميزان نياز به تغافل دارد و عنصر
تغافل اگر بجا و به موقع بکار گرفته شود همانند عنصر مقاومت مي‌تواند مشکل گشا
باشد و بر اين اساس مدير با تدبير عنصر تغافل را مانند صبر و تحمل مورد استفاده
قرار مي‌دهد.

2- سالم سازي
فضاي برخوردها

تغافل از
درگيريهاي بي‌مورد، وقت‌کش و اعصاب خورد کن پيشگيري مي‌کند و با سالم سازي فضاي
برخوردها به مدير فرصت مي‌دهد که به کارهاي اساسي به پردازد.

امام صادق(ع)
مي‌فرمايد:

«صلاح حال
التعايش و التعاشر ملأ مکيال ثلثاه فطنة و ثلثه تغافل».[11]

فضاي معيشت
ومعاشرت در صورتي سالم و صالح مي‌شود که مانند پيمانه‌اي با دو سوم زيرکي و يک سوم
تغافل پر گردد.

اين روايت که
با اندکي تفاوت از مام چهارم و پنجم نيز نقل شده است درس بزرگي براي مدييت بلکه
براي معاشرت و زندگي است.

مدير نه مي‌تواند
با همه نقاط ضعف همکاران خود برخورد کند، و نه مي‌تواند همه ضعفهاي آنان را ناديده
بگيرد، اگر بخواهد بقول معروف مته به خشخاش بگذارد و با همه ضعفهاي ريز و درشت
افراد تحت مسئوليت خود برخورد کند از آنجا که بي‌عيب خدا است بي‌همکار مي‌ماند.[12]
و اگر همه خلافها و ضعفهاي آنها را ناديده بگيرد مدييت ممکن نيست، و لذا مقتضاي
عقل و تدبير اينست که مدير، زيرکي و تغافل را بگونه‌اي با هم بياموزد که غلبه با
زيرکي باشد و در عين حال از تغافل هم غافل نماند، يا بگفته امام دو سوم برخوردها
به مقتضاي زيرکي و يک سوم به مقتضاي تغافل باشد که تغافل نيز در جاي خود نوعي
زيرکي است.

تا اينجا فرق
ميان غفلت و تغافل و نقش تغافل در زندگي و در مديريت توضيح داده شد و اما رابطه
تغافل و شرح صدر:

اگر مفهوم
شرح صدر درکنار معناي تغافل گذاشته شود رابطه پيدا کردن رابطه شرح صدر و تغافل
آسان است، گفتم که شرح صدر عبارت است، از گسترش ظرفيت فکري و روحي، و تغافل محصول
شناخت دقيق رويدادها و قدرت اراده است، بنابراين تنها انسانهاي با ظرفيت هستند که
در مواقع ضروري مي‌توانند تغافل کنند و آنچه را که مي‌دانند ناديده انگارند.

افراد کم
ظرفيت قادر به کتمان دانسته‌ها و ناراحتيهاي خود نيستند، محدوده تنگ و کوچک روح
اينگونه اشخاص زود لبريز مي‌شود و معلومات و مکنونات آنها ظاهر مي‌گردد و لذا قادر
به کنترل احساسات خود نمي‌باشند و بر اين اساس تغافل براي کسي که بهره‌اي از شرح
صدر ندارد بي‌مفهوم است.

ادامه دارد

خطر لجام
گسيختگي(2)

ضرورت
محدوديتها براي انسان

انسان به
مقتضاي هوي و هوس، عموما خواهان آزادي بي‌قيد و بند و بي‌حد و مرز است که همان
لجام گسيختگي و بي‌بند و باري است و مي‌خواهد تا آنجا که ممکن است خود را از
هرگونه محدوديت در پيروي از خواسته‌هاي نفس رها سازد.

اصل اين
خواسته، نداي فطرت است. خداوند انسان را بالطبع آزاد و آزاديخواه آفريده است و
تشريعا هم اصل را بر آزادي و برائت گذاشته است؛ عقل هم چنين اقتضا مي‌کند. ولي
انسان ناچار است محدوديتهائي را بپذيرد؛ محدوديتهائي که طبيعت و جهان آفرينش بر او
تحميل مي‌کند و محدوديتهائي که قانون اجتماعي، در برابر خواسته‌هاي انسان مي‌آفريند
و مقتضاي زندگي همگاني است و محدوديتهائي که خداوند انسان را به آنها مکلف فرموده
است و محدوديتهائي که اخلاق و روابط اجتماعي، آنها را مي‌طلبد.

بهر حال،
انسان ناچار است تن در دهد و محدوديتهائي را بپذير. محدوديت براي انسان نه تنها
ضرر ندارد بلکه لازم و ضروري و بعضي از آنها مفيد است. محدوديتهائي که انسان به
اختيار خويش برخود تحميل مي‌کند، موجب رشد و تکامل انسان است و اين همان است که به
نام رياضت و خودسازي خوانده مي‌شود. آن آزادي که انسان بايد براي بدست آوردن يا
نگهداريش، کوشش و تلاش و فداکاري کند، آزادي در برابر طاغوت است. طاغوت يعني
متجاوز و طغيانگر، حال چه آن طاغوت، يک ابر قدرت جهاني يا يک شاه يا شاهچه و خان و
غيره باشد و چه نفس سرکش انسان. انسان در باطن خود طاغوتي دارد که پيروزي بر آن،
از پيروزي بر طاغوتهاي ديگر مهمتر، لازمتر و مشکلتر است. و آزادي از اين طاغوت
عصيانگر و پرتوقع و توسعه طلب، تنها در گرو بندگي خدا و تقواي الهي ميسر است. و
کساني که آزادي از هر قيد و بند حتي قيد بندگي خدا را خواهانند، برده اين طاغوت
سرکش‌اند. همچنين کساني که خواهان آزادي از قيد و بند اخلاق و رفتار انساني هستند،
در حقيقت ، خواستار بردگي و بندگي هواي نفس‌اند. و هر جامعه‌اي که اينگونه آزادي
را تجويز نمايد، جامعه‌اي است که در سراشيبي سقوط قرار گرفته و تدريجا همه ارزشها
و کرامتهاي انساني را از دست مي‌دهد و گرچه ممکن است از نظر مادي رشد نمايد و
تکنولوژي خيره کننده‌اي به جهان عرضه کند ولي از نظر اخلاقي و اجتماعي، در چنان
تنگنائي قرار خواهد گرفت که هيچ پيشرفت مادي نمي‌تواند، خوشبختي آن را تأمين
نمايد.

رشد لجام
گسيختگي در جامعه امروز

در هر صورت
در جامعه اسلامي بايد هميشه سعي بر اين باشد که جلوي رشد اينگونه آزاديخواهي ـ که
در حقيقت چيزي جز بردگي نيست ـ گرفته شود. متأسفانه در اين روزها، شاهد رشد و
حشتناک اين لجام گسيختگي در جامعه اسلاميمان هستيم که نمونه بارز آن، مصاحبه
خياباني نفرت انگيزي بود که اخيرا از صداي جمهوري اسلامي ايران پخش شد و خشم امام
و امت را برانگيخت و آن حکم قاطع حضت امام را در پي داشت. شايد براي بعضي از افراد
عجيب بيايد که چرا حضرت امام، حکم اعدام آن شخص را در صورتي که قصد توهين داشته،
صارد فرمودند ولي اين حکم شرع است و تازگي ندارد که گر کسي به يکي از معصومين، توهين
و جسارت کند، حکمش اعدام است.

ضرورت ريشه‌يابي
حادثه

مسئله‌اي که
در اين رابطه مهم است ريشه‌يابي اين حادثه است. مسئولان جامعه نبايد از اينگونه
پيش آمدها به سادگي بگذرند. اولا ـ بايد ديد چرا آن زن، چنين صحبتي کرد؟ و ثانيا ـ
چرا مسئولان پخشف چنين مطلب زشت و ضد مذهبي را با چنين گستاخي، پخش کردند؟ بررسي
اين مسئله ربطي به قصد توهين ندارد، حتي اگر قصد توهين نباشد بايد ريشه‌يابي شود.
اينها عوارض يک بيماري اجتماعي است که تدريجا جامعه را فرا مي‌گيرد. بيماري که تب
دارد، کافي نيست که با قرص و دارو، حرارت بدنش را تعديل نمايند بلکه تب يک عارضه
است که حکايت از دگرگوني عميقتري در اندرون بدن دارد؛ عوارض بيماريهاي اجتماعي نيز
چنين است. مسئولان اين حادثه چه مجازات شوند و چه عفو شامل حال آنها بشود، پرده از
خطر بزرگي که جامعه را تهديد مي‌کند، برداشته‌اند. سخني که آن زن گفت گرچه زشت و
نفرت ‌آور است ولي حکايت از يک واقعيت تلخ و دردناک دارد. گفتن اينکه فلان قهرمان
خيالي يک فيلم الگوي ما است، گرچه چندش آور است ولي بايد ديد آيا واقعا افراد
زيادي از جامعه به اين سو حرکت نمي‌کنند؟! آن قدر اين مسئله زشت و ناهنجار است که
بعضي راديوهاي خارجي، در اخبار خود، نام آن زن خيالي که الگوي اين بي‌بند و بارها
شده است را ذکر نکردند و به همين عبارت اکتفا نمودند که مصاحبه کنده خياباني،
قهرمان يکي از فيلمها را به جاي فاطمه دخرت پيامبر اسلام، الگوي خود معرفي کرده
بود. و اين واقعا عجيب است که ما مدعيان اسلام و پيروي اهل بيت(ع)، نام اين قهرمان
خيالي را بر پشت اتوبوسها و روي ديوارها و حتي مارک اجناس قرار مي‌دهيم و آنها از
بردن نام او خجالت مي‌کشند!

مسئول نشر و
ترويج اينگونه فرهنگ، چه کسي بجز صدا و سيما است؟! اين صدا و سيمائي که حضرت امام
خواستند که دانشگاه عمومي باشد. البته منظور اين نيست که اينگونه فيلم‌ها و سريال‌ها
را ارائه ندهند با اينکه نوعي آموزندگي و سازندگي دارد بلکه منظور اين است که با
پخش آن بايد توضيحي در موارد بدآموزي نيز داده شود، و امثال اينگونه بدآموزيها در
فيلم‌ها فراوان است.

خطر بي‌بند و
باري ناشران فرهنگتوهين به مقدسات و سبک شمردن آن، خطر بزرگ ديگري است که بوسيله
لجام گسيختگان قلم بدست يا ناشر فرهنگ بطور عموم، جامعه را تهديد مي‌کند. و ما در
شماره گذشته، نمونه اي از آن را تذکر داديم و باز هم نمونه بارز  رسواي آن، همين مصاحبه راديوئي بود که اميدواريم
با تصميم قاطعي که حضرت امام ابراز نمودند، جلوي پيشرفت اين خطر بکلي گرفته شدهب
اشد و ديگران اگر خيال خامي در سر دارند يا در انجام مسئوليت خود مسامحه مي‌کنند،
حساب کار خود را داشته باشند.

ناشران فرهنگ
اگر بي‌بند و بار شوند، خطر بسيار عظيم براي جامعه اسلامي خواهند بود و به همين
دليل، فقهاي و الامقام، نشر کتب ضلال را تحريم نمودند و حتي نگهداري آن را منع
کردندو به همين دليل است که«اذا فسد العالم، فسد العالَم». عالمي که فساد او موجب
فساد عالم است، لازم نيست روحاني باشد بلکه هرکس که مسئوليت نشر فرهنگ در جامعه را
بعهده دارد، اگر تهذيب نفس نداشته باشد، اگر لجام گسيخته و بي‌بند و بار باشد، اگر
برده هواي نفس و آزاد از قيد و بند تقوي و اخلاق باشد، عالم را به فساد خواهد
کشيد.

توهين به
مقدسات جامعه

اخيرا يکي از
روزنامه‌هاي صبح به تقليد از آزادي مطبوعات به سبک غربي، سخنان يکفرد معلوم الحال
را که از ابتداي جنگ تحميلي خواسترا تسليم در برابر دشمن بود، با شگردي زشت و
فريبکارانه در صفحه اول با تيتر درشت منتشر نمود تا وانمود کند که آزادي مطبوعات
هم پس از آزادي احزاب از پيامدهاي شيرين! صلح است. اين آزادي نيست؛ اين بي‌بند و
باري است. در حالي که هنوز سرنوشت جنگ معلوم نيست و هنوز دشمن در حاک ما است و تن
به پذيرش قطعنامه عملا نداده است و دشمنان بزرگتر، هر روز او را مسلحتر و آماده‌تر
مي‌کنند، روزنامه‌اي که مدعي طرفداري از اقنلاب است، بي‌باکانه و در نهايت پرروئي،
تيتري را با ظاهري فريبنده منتشر مي‌نمايد و خواننده را به اين حيله وادار مي‌سازد
که سخنان ياوه يک مخالف صريح و علني ولايت فقيه و طرفدار تسليم در برابر دشمن نه
صلح شرافتمندانه را بخواند و با اين کار، دفاع مقدس را در اين چند سال زير سئوال
مي‌برد و به خون شهيدان ـ که از درخشنده‌ترين مقدسات اين جامعه است ـ توهين مي‌نمايد
و مسئولان وزارت ارشاد که بايد پي‌گير اين گونه مسائل باشند، هيچ احساس مسئوليتي
نمي‌کنند! معلوم نيست اين تشکيلات عظيم، کي و کجا از اسلام و مقدسات جامعه حمايت
خواهد کرد و چه چيزي آن را به حرکت وامي‌ارد؟!

حدود آزادي احزاب
و جمعيت‌ها و مطبوعات، آزادي قلم و بيان و بطور کلي آزادي سياسي، مسئله‌اي است که
بايد از نظر شرعي و اجتماعي مورد بحث و بررسي قرار گيرد. قطعا در اسلام آن گونه
آزادي که در مجامع غربي مطرح است مجاز نيست. مطبوعات آزاد نيستند که هرگونه مطلوب
يا عکسي را منتشر کنند هر چند مخالف عفت عمومي يا موجب فساد و مروج فحشا باشد ولي
در غرب آزاد است. همچنين از نظر سياسي آزاد نيستند، مطالبي که قطعا به ضرر جامعه
يا ضد اسلام و مذهب يا توهين به مقدسات جامعه است، منتشر سازند. و خلاصه در اسلام،
بي‌بند و باري سياسي و اجتماعي پذيرفته نيست. تب اين گونه آزاديخواهي، پس از
پذيرفتن قطعنامه، در اين کشور شدت يافت و اين طبع جامعه پس از جنگ است. ولي بايد
ناظران، نوشته‌ها را کنترل کنند.

توهين به
امام

متأسفانه
دفتر مجله ما آن اندازه مجهز نيست که بطور مرتب، مطبوعات را ورق بزند و تذکر لازم
را در فرصت مناسب بدهد. تازگي قطعه‌هائي از روزنامه اطلاعات 24 و 25 مرداد 67 مورد
توجه قرار گرفته که نوشتجاتي از شخص معلوم الحالي که تا آخرين نفس و حتي در روزي
که مجلس، بني صدر خائن را به زير کشيد، از او حمايت مي‌کرد، منتشر ساخته است. آن
گذشته‌ها را نبايد فارموش کرد، آن همه اصرار بر دفاع از آن عنصر خائن بايد ريشه‌اي
داشته باشد. فرق است بين کساني که او را نمي‌شناختند و کساني که در جريان اوضاع
بودند. چرا بايد کسي با آن سوابق، اکنون خود را يکي از مسئولان کشور بداند؟ و چرا
بايد زير چتر حمايت بزرگان کشور قرار گيرد؟ آن گذشته و اين هم حال!! آن نوشته‌ها
را بخوانيد که در آنها به خيال خام خود، رهنمودهائي«به محضر امام امت و مسئولان
بزرگوار مملکتي و آحاد ملت سربلند ايران» ارائه داده است و در اولين شماره عصر
جديد پس از قطعنامه، را عصر«خردگرائي» ناميده است! خردگرائي که به گفته او در
پذيرش قطعنامه شوراي امنيت تجلي يافت. و با کمال گستاخي نوشته است: «همچنان که در
پذيرش قطعنامه از هر آنچه گفته بوديم صرف نظر کرديم يعني که از هر آنچه شعار داده
بوديم، گذشتيم» و از همه خواسته است که بجاي شعار، شعور را حاکميت بخشيم.

جمله«از هر
آنچه گفته بوديم صرف نظر کرديم» اشاره به عبارت حضرت امام است که در پي پذيرش
قطعنامه فرمودند. من جسارت نمي‌کنم و اين جمله توهين آميز را معني نمي‌کنم ولي مي‌پرسم:
اگر ما از اين نوشتجات مسموم، غافليم پس ناظران وزارت ارشاد کجا هستند؟! وظيفه
آنها چيست؟! مگر اين جملات، دفاع مقدس را و همه صحنه‌هاي عزت و شرف و ايثارگريها و
فداکاريها و شهادتها و اسارتها و مقاومتها را زير سئوال نمي‌برد؟! مگر همه آنها را
بي‌شعور نمي‌خواند؟! آيا پذيرش قطعنامه از روي درک اشتباه گذشته بود يا جام زهر
آلود؟!

خشم مقدسي را
که حضرت امام در همان پيام، بيش از پيش، خواستار ادامه آن شدند،  چنين معرفي مي‌شود: «موقعيت خطير و حساس کنوني
که انقلاب اسلامي ما پس از ده سال زندگي خشم آلود و غضب اندوه به حکم عقل و منطق
بازيافته است» و جملات ديگري که باز گفتنش تضييع وقت است و منظور فقط تذکر به نوع
تفکري است که اين شيفتگان هنر و تمدن غربي، آن را بي‌باکانه ترويج مي‌کنند و
مسئولان ما غافلند!!

لجام گسيختگي
قلم و بيان

اين نمونه‌اي
است از روزنامه‌اي که متعلق به بيت المال است و سرپرست آن از مريدان و علاقمندان
حضرت امام و مردي متعهد و انقلابي است و در اين هيچ شکي نيست. تازه اين مطلبي است
که ما متوجه شده‌ايم و شايد صدها نمونه بدتر از اين در همين مطبوعات رايج و همگاني
باشد. ما ديگر چه توقعي داشته باشيم از مجلات و نشريات ضد انقلاب يا حداقل غير
انقلابي که البته با اجازه وزارت ارشاد منتشر مي‌شود و ما حتي از بردن نام آن
نشريات ابا داريم تا چه رسد به نقد مطالب مندرجه آنها. همين اندازه بايد تذکر دهيم
که مقالاتي در اين مجله عليه مصالح کشور به صراحت و در قال بداستانهاي مهيج و به
انحاء مختل فنوشته مي‌شود و هيچ نظارتي بر آنها نيست. گفته مي‌شود که اخيرا يکي از
گروهکهاي ضد اسلام و ضد انقلاب، به پيروان خود دستور داده است که از امکانات علني
به هر نحوي که ممکن است بهره‌برداري کنند و روزنامه‌ها و مجلات بخصوصي را نام برده‌اند
که از آن کانالها، نظرات خود را منتظر سازند.

ما با آزادي
قلم و بيان مخالف نيستيم ولي با بي‌بندو باري و لجام گسيختگي مخالفيم. با توهين به
مقدسات و زير سئوال بردن رازشهاي اسلام و انقلاب مخالفيم. با ضربه زدن به اهداف و
آرمانهاي اين ملت ستمديده و نااميد ساختن نيروهاي حزب اللهي و خانواده‌هاي شهدا و
صاحبان اصلي انقلاب مخالفيم. آن آزادي که نتيج‌اش رشد افکار ضد مذهبي و تحرک
دوباره تروريستها ضد انقلاب و ملت باشد، خطري است که به مراتب از جنگ، ويرانگرتر و
وحشتناکتر است اگر صلح چنين ارمغاني را در پي دراد، همان به که جنگ باشد و موشک.
انقلاب آمده است که اين ملت را از قيد و بند اجانب رها سازد نه او را گرفتار قيد و
بند اين نوکران خود فروخته اجانب بنمايد.

ضرورت پيگيري
علتهاي فساد در جامعه  

اين روش که
تبليغات ضد انقلاب آزاد باشد و جوانان فريب خورده زنداني شوند، مانند اين است که
قاچاقچيان مواد مخدر آزاد و معتادان را مجازات کنند و مانند اين است که همه مظاهر
دعوت به فساد و فحشا آزاد باشد، مطبوعات و سينما و تالار و راديو و تلويزيون، همه
فساد انگيز باشند آنگونه که در زمان طاغوت بود، آنگاه مرتکبان اعمال خلاف عفت را
اعدام کنند يا شلاق بزنند. خلاصه اين روش که علل را رها کنند و معلول‌ها مرود توجه
قرار بگيرد، نتيجه‌اي ندارد. البته ترديدي نيست که علل اصلي فساد در جامعه فراتر
از تبليغات سوء دشمنان است و بايد مسئولان امر، علل اصلي انحطاط را بررسي و معالجه
کنند ولي اين را نيز بايد توجه داشت که اين دشمنان بهر حال بهانه اي مي‌يابند و
تبليغات مسموم خود را عليه انقلاب و اسلام منتشر مي‌سازند. آنها هرگز از راه فکر و
عقل و تدبر وارد نمي‌شوند، بلکه از راه احساسات، جوانان را فريب مي‌دهند؛ از راه
داستانهاي شيرين و جذاب و احساسات برانگيز با قلمي و شيوا و دقيقا حساب شده. که
اصلا مجال تفکر را به جوان خام نمي‌دهد، و او را ناخودآگاه به آن سويي که دلخواه
نويسنده است مي‌برد. اصولا انسان بطور عموم، بيش از آنچه پيرو تفکر و تعلق است،
پيرو احساسات مي‌باشد. و قرآن دقيقا همين امر را منشأ گمراهي انسان مي‌داند: «إن
يتبعون الا الظن و ما تهوي الأنفس» و لذا قرآن با تأکيد، دعوت به تفکر و تعقل و
تدبر مي‌نمايد.

اگر ما از
سوي ديگر احساسات مذهبي را تقويت مي‌کرديم، ممکن بود تأثير تبليغات آنها کم شود
ولي دشمن کاملا حساب شده و همه جانبه بر جوانان اين مرز و بوم حمله کرده است. از
سوئي اينگونه تبليغات سوء در مطبوعات داخل و خارج و راديوها و از سوئي ديگر، مواد
مخدر و امثال آن و از اين سوي، کم رنگ شدن تبليغات اسلامي و مذهبي و بجاي آن ايجاد
وضعيت طرب انگيز که روزبروز در حال رشد و تکامل است. بجاي مسابقه قرآن و تعيين
جوائز براي قاريان بهتر و نويسندگان بهتر، مرتب جايزه‌هاي گرانقيمت و سرسام‌آور از
پول اين ملت فقير به مطربان و نوازندگان داده مي‌شود و بجاي تبليغ حجاب و نکوش
بدحجابي و ارائه برناه‌هايي که خطر اين انحطاط اخلاقي را مجسم کند، صحنه‌هاي
بدحجابي را با کمال گستاخي نشان مي‌دهند، گويي که مي‌گويند اينچنين باشيد و از آن
بدتر مصاحبه‌اي پخش مي‌شود که متأسفانه بعضي از مسئولين بلند پايه اين کشور ـ که
مايه اميد اين ملت‌اند ـ با لحني روشنفکر مآبانه و بدور از توقع، نسبت به وضعيت
بدحجابي و روند رو به رشد آن بي‌تفاوت مي‌گذرند.

ترويج سنتهاي
جاهلي

نيرومندترين
عامل تغيير و تحول فرهنگ در جامعه، صدا و سيما است. ملاحظه کنيد که مبلغ چه افکار
و ايده‌هائي است؟ تدريجا به پايان سال نزديک مي‌شويم و حتما برنامه‌ريزان صدا و
سيما براي نوروز و هر روز سنتي اين ايام، برنامه‌هائي آماده کرده‌اند. اما در چه
جهت؟ آيا در جهت زدودن افکار جاهلي و خرافات قديم و سنتهاي زرتشتي و ترويج افکار
اسلامي و تمدني که با پيشرفت بشريت متناسب باشد يا در جهت دامن زدن به آتش همان
فرهنگهاي غلط ديرين که مدتها رو به سردي گذاشته بود و نظام ضد اسلامي پهلوي آنها
را دوباره زنده کرد و بعنوان سنتهاي ملي ترويج نمود؟!

آيا باز هم
بايد شاهد آتش بازي و آتش پرستي چهارشنبه سوري باشيم؟ ده سال از انقلاب اسلامي مي‌گذرد،
اگر ما نتوانسته باشيم اين اندازه در تغيير فرهنگ غلط و خرافه‌پرستي جامعه موفق
شويم، چگونه مي‌توانيم ادعا کنيم که صدا و سيما ما دانشگاه عمومي است؟ بدون شک اگر
اين سازمان نيرومند، حرکتي در آن سوي از خود نشان داده بود، تاکنون آثار شگرفي در
تغيير سنتهاي جاهلي از خود باقي گذاشت بود ولي متاسفانه کاملا بر عکس عمل شده است
و اگر براي خالي نبودن عريضه، نواري از سخنراني استاد شهيد آية الله مطهري در اين
زمينه ـ آن هم در راديو ـ پخش کند، برنامه‌هاي زنده و مؤثري در تلويزيون در جهت
تشويق به زنده نگهداشتن سنتهاي پيشينيان جاهلي ارائه مي‌کند. سفره‌هاي هفت سين و
سيزده بدر و چهارشنبه سوري و امثال آنها از خرافات احمقانه‌اي که هنوز بخشي از
جامعه ما را به خود مشغول کرده است، از فرهنگهاي غلط و جاهلانه‌اي است که باي به
شدت با آنها مبارزه شود نه اينکه آنها را ترويج و مردم را به ادامه آنها تشويق
نمائيم!

واضح است که
راديو و تلويزيون، همه موارد فوق را بطور مستقيم و ترويج نمي‌کند و مثلا در مورد
چهارشنبه سوري، برنامه تشويق کننده‌اي ندارد ولي روند برنامه‌ها به نحوي است که
عموما آن سنتها را زنده نگه مي‌دارد يا حداقل در مورد نفي مراسم سيزده بدر و
چهارشنبه سوري که بسيار زشت و دليل استحکام رسوبات افکار زرشتي و آتش‌پرستي است،
فعاليت چشمگيري ندارد. و منظور همين است که از دانشگاه عمومي بايد توقع داشت که
حداقل پس از ده سال از فعاليت تبليغي اسلامي موفق شود در زدودن افکار پوسيده
جاهلي، قدم مؤثري بردارد بلکه بکلي آنها را نابود سازد.

اعياد اسلامي

جامعه ما از
لحاظ فرهنگي بايد قبل از اينکه ايراني باشد، اسلامي باشد. اسلامي ک خط فرهنگي
مستقلي دارد که با سنتهاي پيشينيان گاهي مبارزه مي‌کند. اسلام براي جامعه روزهايي
را به عنوان عيد تعيين کرده است که آن روزها را گرامي دارند: عيد فطر، عيد
قربان(اضحي)، عيد مبعث و عيد غدير. در قنوت نماز عيد فطر و قربان مي‌خوانيم:
«اسألک بحق هذا اليوم الذي جعلته للمسلمين عيدا» مگر ما از مسملين نيستيم؟ و
بالاتر، مگر ما الگوي مسلمين نمي‌باشيم؟ و مگر جامعه ما، امام و قدوه مسلمانان
نيست؟ يا حداقل در صدد ساختن جامعه الگو نيستيم؟ پس چرا آثار عيد فطر و قربان در
جامعه ما مشاهده نمي‌شود و عيد رسمي ما کا شادي و دگرگوني در آن محسوس است، نوروزي
است؟ چرا بايد چنين باشد؟ چرا صدا و سيما براي فطر و قربان برنامه‌هايي ندارد که
آنها را معرفي کند و مردم را به عيد دانستن اين دو روز تشويق نمايد؟ و چرا نوروز
را به عنوان عيد معرفي مي‌کند؟ البته روايات در مورد نوروز مختلف است. نوروز سابقه‌اي
در اسلام نداشته و پس از تشکيل خلافت عباسي که ايرانيان در آن سهم بسزائي داشتند و
پس از آن، فرهنگ خود را تدريجا در جامعه اسلامي جا مي‌دادند، نوروز را نيز به
عنوان يک عيد در دربار عباسيان جشن گرفتند.

نوروز در
اسلام

در روايت است
که منصور عباسي از امام موسي بن جعفر(ع) درخواست نمود که روز نوروز را به عنوان
جشن، مجلسي تهيه کند تا براي تبريک لشکريان و کشوريان به خدمتش مشرف شوند. امام
کاظم فرمود: «من آنچه در اخبار جدم رسول خدا(ص) جستجو کردم، اثري از اين عيد نديدم
و اين سنت ايرانيان است که اسلام آن را محو نموده و ما هرگز چيزي را که اسلام
نابودش ساخته، زنده نخواهيم کرد.» (بحارالأنوار ـ جلد 48ـ 108).

اين روايت با
روايات ديگري که براي نوروز، دعائي را ذکر نموده و براي آن اهميتي ـ نه در حدي که
ما قائليم ـ قائل شده‌اند، منافاتي ندارد، زيرا اين روايت، نوروز را به عنوان«عيد»
انکار نموده و اين منافاتي ندارد که عملي در آن روز مستحب باشد يا حادثه‌اي مهم
اتفاق افتاده باشد يا در آينده واقع شود که مضمون برخي روايات است. منظور ما نيز
فقط تذکر همين جهت است که نوروز را به عنوان عيد نخوانيد. عيد در اسلام، فطر و
قربان و بعثت و غدير است. و جهت ديگر اينکه خرافات را ادامه ندهيد. سفره هفت سين و
سيزده بدر و امثال ذلک، براي جامعه متمدن و مترقي و مسلمان ما، عار و ننگ است.

هدف ما فقط
اصلاح است

ناگفته نماند
که ما نمي‌خواهيم در اين اعتراض به صدا و سيما، هرگونه عمل مثبتي را که آن سازمان
در راه ترويج حقايق اسلام داشته انکار نمائيم که اين هرگز قابل انکار نيست. برنامه‌هاي
بسيار مفيد و سازنده به روشهاي مختلف در صدا و سيما ـ بحمد الله ـ فراواني است ولي
توقع ما از يک صدا و سيمائي که مي‌خواهد صد در صد اسلامي باشد و فرهنگ اسلام را
ترويج کند و سنتهاي جاهلي را محو و نابود سازد، بيش از اين است. انتقادي که ما در
اين صفحات داريم، بمنظور کوبيدن شخص يا اشخاص يا گروي نيست، بلکه هدف فقط اصلاح و
بهتر شدن و امر بمعروف و نهي از منکر است.

حربه استعمار
براي مبارزه با مسلمين

بي‌بند و
باري و لجام گسيختگي نه تنها سقوط اخلاقي فرد و جامعه و بردگي هواي نفس را در پي
دارد، بلکه بردگي طاغوتها نيز در گروه همين بي‌بند و باري است. تاريخ را ورق
بزنيد: چگونه اروپائيان، تمدن با شکوه و گسترده اسلام را که اندلس(اسپانيا) را
تسخير کرده بود و دامنه آن تدريجا همه جوامع اروپائي را در برمي‌گرفت از پاي
درآوردند و نابود ساختند. آنها ديدند که با اين نيروي معنوي که در جامعه اسلامي
حکمفرما است و اين تسلطي که آنها بر نفس خويش دارند، هيچ نيروي مادي نمي‌تواند با
آن مقابله کند و لذا با حيله و نيرنگ و برقراري صلح و تبادل تجارت و رفت و آمد
بازرگانان و توريستها، فساد را در جامعه اسلامي از راه شراب و قمار و فحشا شايع
کردند و تدريجا با تأسيس ميخانه‌ها و کاباره‌ها و فاحشه‌خانه‌ها، سرمايه اصلي
مسلمانان را از آنان سلب نموده سپس به آساني پيروزي نظامي و سياسي را نيز بدست
آوردند و پس از سقوط اندلس متوجه شدند که اين تنها روزنه‌اي است که مي‌توان به
وسيله آن، بر جهان اسلام و بلکه همه جهان حکومت کرد.

استعمار از
اين راه وارد شد و همه جوامع اسلامي را تسخير نمود و اين فساد و فحشائي که بر
اروپا حاکم و از آنجا منتشر شده و مي‌شود، نتيجه همين سياست است. و اخيرا مواد
مخدر نيز به لشکريان آنها اضافه شد و کاملا توانستند جوامع جهان سوم و جامعه اسلامي
را تحت نفوذ و سيطره خويش قرار دهند. طاغوتچه‌هائي که در اين کشورها دست نشانده‌هاي
استعمارگران بوده و هستند نيز همين روش را در پيش گرفتند و لذا سعي همه آنها بر
ترويج فساد و فحشا است تا در جوانان نيروي ايمان را ت که محرک نهضت و انگيزه قيام
است ـ از بين ببرند.

و ما اکنون
در جامعه اسلامي و مقدس خويش چنگالهاي وحشتناک ديو استعمار را مشاهده مي‌کنيم که
با چه اصرار و پافشاري، سعي در ترويج مواد مخدر و فساد و فحشا و بي‌بند و باري
دارند. بدون شک اين مبارزه بمراتب سخت‌تر و خطرناکتر و حساس‌تر از جنگ رودرور است.
بايد همه مسئولين، نهايت احتياط را داشته باشند و به هر حرکتي که روند بي‌بند و
باري را ادامه مي‌دهد يا سرعت مي‌بخشد، بدبين باشند.    

با همه مظاهر
فساد بايد مبارزه کرد

در اينجا
لازم مي‌دانيم از ستاد مبارزه با مواد مخدر که تاکنون گامهاي مثبت و مؤثري در اين
زمينه برداشته‌اند تشکر کنيم. هر کس که در اين راه حرکتي براي سرکوبي اين حمله
وحشيانه استعمار داشته باشد، بدون شک راهي بسيار مقدس در پيش گرفته و توفيق عظيمي
نصيبش شده است. اين راه، جهان في سبيل الله است. دفع خطر دشمن در هر لباس و در هر
زمينه، لازم و واجب است. از خداوند منان توفيق بيش از پيش ستاد مذکور و همه دست
اندرکاران اين جهاد بزرگ را خواهانيم.

ولي اين را
نيز بايد بدانندک ه اين يک بعد حرکت واجب و ضروري در برابر يورش دشمن است و بعدي
ظريفتر و زيرکانه‌تر در حمله دشمن کاملا مشهود است و روزبروز رشد مي‌کند و آن شيوع
بي‌بند و باري و بدحجابي و حتي بي‌حجابي و فساد و فحشا بصورت مرموز در ميان جوانان
و نوجوانان است. با همه مظاهر فساد بايد بمارزه کرد. اگر گزارشي رسيد که مخفيانه
فساد در ميان جوانان، رشد روز افزون داردف نبايد نشستو منتظر شد تا هرگاه علني بود
يا شهود شهادت دادند يا خود طرف اقرار کرد، حد شرعي اجرا شود؛ گرچه اين لازم است
ولي اين به تنهائي چاره درد نيست؛ بايد ديد چه چيزي سبب شيوع فساد مي‌شود. البنه
اين مسئله حساس و مهمي است و نياز به بحث همه جانبه‌اي دارد ولي بدون شک يک طرفه
قضيه به نشر فرهنگ بي‌بند و باي به عنوان«هنر» مربوط مي‌شود.

الام فداي
هنر يا هنر يا در خدمت اسلام؟

حتي
سازمانهاي تبليغاتي که عنوان آنها فقط تبليغ از اسلام است هم براي اينکه از قافله
هنرمندان عقب مانند، مجامع طرب و موسيقي به نام«هنر» تشکيل مي‌دهند يا در صد بودند
که تشکيل دهند. مهم نيست که تشکيل شد يا نشد و چرا نشد؟ مهم مبارزه با اين تفکر
است. چند سال پيش که يک سريال بظاهر انقلابي ولي پر از صحنه‌هاي ضد مذهبي و خلاف
شرع در تلويزيون ارائه مي‌شد، در مجمعي که نگارنده به چنين وضعي اعتراض مي‌کرد، يک
طلبه جوان گفت: «آقا! شما با اين طرز تفکر بايد فاتحه هنر را بخوانيد!» من هم
بلافاصله گفتم: «شما هم با اين طرز تفکر بايد فاتحه اسلم را بخوانيد»! مگر اسلام
فقط نماز و روزه است يا اسلام فقط شعار«الله اکبر» است. اسلام مجموعه قوانين است،
اين مصيبت استکه ما اسلام را فداي هنر کنيم با اينکه وعده‌ها چنين بود که هنر در
خدمت اسلام باشد.

فراگير شدن
بدحجابي در جامعه اسلامي

اين مسئولان
کشور! مطمئن باشيد اين هم يکي از پنجه‌هاي استعمار است که انقلاب و جامعه ما را
تهديد مي‌کند و اگر غفلت کنيد، اين روزنه سيار حساس است و اگر بي‌بند و باري جامعه
را فراگيرد، کنترل مشکل‌تر از کنترل مواد مخدر است. سيل انقلاب، خانه فساد و لانه
فحشا را ويران کرد، نگذاريد تدريجا آباد شود که ديگر به حرکت درآوردن چنين سيلي
هميشه ميسر نيست. نمونه آن همين مسئله حجاب استکه در آغاز انقلاب و به دليل همان
سيل ويرانگر ـ که خانه‌هاي شيطان را يکي پس از ديگري خراب کرد ـ به وضعيت مطلوبي
رسيده بود، گرچه متأسفانه بعضي از مسئولين آن را محکوم کردند ولي ما همه مي‌دانيم
که آن حرکت، نسيمي الهي بود ولي گويا ما لايق آن نبوديم. اکنون مي‌بينيد که نترل
وضع بدحجابي چقدر مشکل شده است البته اگر تلاش در جهت کنترلش باشد!! و اگر قرار
باشد در تلويزيون عملا بدحجابي را ترويج کنند ديگر معلوم است که چه وضعيتي پيش
خواهد آمد. به عنوان نمونه همين گزارشهاي«جنگ شادي» که در دهه فجر منتشر مي‌شد،
فيلمبردار سعي داشت از ميان حاضران هر جا زني که بدحجابي او بسيار زشت و افراطي
بود، او را نشان دهد گرچه موارد آن کم نبود و نياز به گشت و گذار نداشت ولي سعي در
ارائه هر چه بهتر و جالبتر! بود. و متأسفانه موارد مشابه اين در سيماي جمهوري
اسلامي فراوان است. آيا منظور از اين فيلم برداريها و ارئه اين صحنه‌ها، ترويج
بدحجابي و بي‌حجابي و فساد در جامعه نيست؟!

سلاح ايمان را
تقويت کنيد

يکي از
مسئولين بلند پايه کشور در دوراني که صدا و سيما به دست دسته‌اي از مخالفين بود،
در يک اجتماع مقدس، حمله شديدي به پخش فيلم سياه بازي کرد. بگذريم که آن فيلم چقدر
خلاف شرع يا موجب فساد بود! ولي چر اکنون هيچ اعتراضي به اين همه تالارها ندارند کهجوانان
را به خود جذب کرده و روح معنويت را در آنان نابود ساخته است.

آنچه انقلاب
ما را پيروز کرد و آنچه تنها سلاح ما در جنگ با دشمن بود، ايمان و روح شجاعت و
شهامت و ايثار بي‌سابقه‌اي بود که جوانا اين مرز و بوم در اين صحنه‌هاي آزمايش
الهي، از خود نشان دادند. مگر چه شده است که ما خود را از آن معنويت و ايماني بي‌نياز
مي‌بينيم؟ مگر حضرت امام نفرمودند: «کمربندها را محکم ببنديد که هيچ تغيير نکرده
است»؟! پس ما بايد مساجد را که سنگرهاي مبارزه دائمي حق و باطل است، زنده نگه
داريم و از هر آنچه جوانان ما را از مساجد منصرف مي‌کند، بر حذر باشيم.

اصولا لهو به
چه معني است؟ لهو يعني سرگرم و مشغول شدن 
اصطلاحا هر چيزي که انسان را از ياد خدا غافل مي‌کند و به جهات شهواني
مشغول مي‌سازد و از معنويت وتکامل انساني باز مي‌دارد لهو است. آيا اين تالارها
مجامع لهو و طرب نيست؟! کساني که اين لهو و علب را درجامعه ترويج مي‌کنند و روند
آن را سرعت مي‌بخشند، دانسته يا ندانسته، انگشت مخفيانه استعمارند. استکبار جهاني
بسيار حيله‌گر و شيطان است. و گردانندگان استکبار متوجه شده‌اند که اين ملت با اين
روح معنويتي که دارد هرگز قابل شکست نيست و لذا مي‌خواهند ما را خلع سلاح کنند.
مطمئنا اگر اين روند تصاعدي ادامه يابد و ما باز هم جبهه ‌اي داشته باشيم ـ که
هميشه بالقوه داريم ـ آنگاه فاصله عظيمي که جوانان آن روز با رزمندگان ديروز و
امروز دارند، روشن خواهد شد. شکي نيست که لهو و طرب و وضعيت بدحجابي زنان و ساير
مظاهر بي‌بند و باري، روح شهامت و ايثار و حماسه را درجوانان مبدل به روحي پژمرده
که فقط خواهان شادي است، مي‌کند.

به اين گزارش
توجه کنيد!

وزارت فرهنگ
و ارشاداسلامي به امت حزب اللهب شارت مي‌هد که: «با تلاشي که براي خارج کردن
موسيقي از تخريم شخصيت‌ها و سوق دادن آن به سوي موسيقي مردمي به عمل آمده است.
امسال اين جشنواره(جشنواره سرود و آهنگهاي انقلابي) که چهارمين دوره آن برگزار مي‌شود،
در 35 تالار به اجرا درخواهد آمد که در آن گروه‌هاي سنتي مختلف از سراسر کشور حضور
دارند و به مدت ده روز از دهم لغايت نوزدهم بهمن برگزار خواهد شد. ضمنا 783 برنامه
توسط 631 هنرمند اجرا خواهد شد».

اصطلاحهايي
که اخيرا مجوز همه نوع موسيقي شده«موسيقي مردمي، موسيقي اصيل، موسيقي ايراني» و
امثال آن است. معلوم نيست اين گونه معيارها از کجا آمده است؟! ما نمي‌خواهيم در
اينجا مسئله را از نظر فقهي مطرح کنيم و معيارهاي حرام و حلال موسيقي را مشخص کنيم
و نمي‌گوئيم همه اينها حرام است ولي بر فرض که همه اين موسيقِ‌ها حلال باشد، شما
که هنوز نتوانسته ايد کتابهائي را که بيش از يک سال پيش در نمايشگاه کتاب فروخته‌ايد
و وعده داده‌ايد به دانش پژوهان برسانيد، چرا چنين مخارجي را ـ که اين جزء کوچکي
از آن است ـ بر بيت المال تحميل مي‌کندي؟! بيت المالي که هنوز فضاي آوزشي کافي نمي‌تواند
براي دانش‌آموزان فراهم آورد و آنچه دارد هم اکثرا فاقد ضروري‌ترين لوازم زندگي
است، بيت‌المالي که در اين زمستان سرد امسال، سوخت کافي نمي‌تواند به مردم برساند،
اين آهنگها و موسيقي‌ها چه دردي را دوا مي‌کند؟!

رابطه موسيقي
با فرهنگ و ارشاد اسلامي!

از سوي ديگر،
رابطه اين موسيقي‌ها با واژه فرهنگ و ارشاد اسلامي را هنوز ما درک نکرده‌ايم! آيا
اسلام ما تاکنون فاقد فرهنگ بوده که فاقد موسيقي بوده است يا اسلام هم موسيقي دارد
و ما نمي‌دانيم؟! و آيا با اين موسيقي‌هاي اصيل و مردمي، ارشادي به معارف اسلامي
صورت مي‌گيرد؟! حال که اين موسيقي‌ها ضروري است، ما از مجلس محترم مي‌خواهيم، کلمه
ديگري به اين وزارتخانه اضافه کند يا وزارتخانه جديدي را براي اداره مطربان ـ که
روزبروز از برکت اين حرکت، رشد مي‌کنند و فزوني مي‌يابند ـ تأسيس نمايد و نام آن
وزارت موسيقي و هنر بگذارند تا مرزها مشخص شود و داقل مردم اين موسيقي‌ها را جزء
فرهنگ و معارف اسلامي ندانند و ناچار نباشد يک شخصيت کشوري با کسوت روحانيت هر چند
وقت يک بار، تحفه‌هاي گرانقيمت به هنرمندان طاغوتي که چهره و لباس آنها با انقلاب
مبارزه مي‌کند، تقديم نمايد!!

راستي اين
همه تشويق که براي موسيقي و تئاتر مي‌شود، اگر براي هنرمندان واقعي که صنعتگران و
نوآوران و مختراعان و محققان و پزشکان و اساتيد دانشگاه و آموزگاران و امثال آنها
هستند، شده بود، بدون شک گامهاي بسيار بزرگتري در زمينه تمدن حقيقي و پيشرفت
اقتصادي و اجتماعي جامعه برداشته مي‌شد. اصولا چيزهائي که مردم خود به آن تمايل
دارند و خواسته هواي نفس و طبع انسان است چه نيازي به تشويق و تقدير دارد؟

ما با هنر
بطور کلي مخالف نيستيم

خدا را انصاف
دهيد! آيا در وضعيت فرهنگي موجود، به دانش و علم و صنعت، به اندازه موسيقي و هنر
اهميت داده مي‌شود؟! آيا تاکنون يک جايزه تشويقي به يک استاد دانشگاه يا يک
آموزگار نمونه داده شده است؟ بلکه آيا نيازهاي آنها تأمين مي‌شود تا اساتيد
ارزشمند و مغزهاي متفکر جامعه به خارج نروند يا مجبور نباشند براي اداره امور
زندگي به کارهاي ديگر يا به تدريس خصوصي مشغول شوند؟

ما با هنر
بطور کلي مخالف نيستم، ولي با اين وضع اقتصادي، آيا نبايد اولويتها را در نظر
گرفت؟ مي‌دانيد چه مخارج هنگفتي صرف سرودهاي استاندارد! مي‌شود و آنگاه پس از
آماده شدن، ملاحظه مي‌شود که اصلا قابل پخش و عرضه نيست. کلمه«استاندارد» هم از آن
واژه‌هاي جذابي است که هنرمندان حرفه‌اي براي بي‌ارزش جلوه دادن سرودهائي از قبيل
سرودهاي دانش‌آموزان«آباده» که همه مردم را مجذوب خود نمود و سيل اشک را از چشمهاي
آنان جاري ساخت، به کار مي‌برند. و عجيب‌تر آنکه هر چه جلو مي‌رويم، سرودها از
فرهنگ و مذاق مردم حزب الله دور و دورتر مي‌شود و آوازهائي به صحنه مي‌آيد که گاهي
از شدت خشونت به صداي بعضي چهارپايان شباهت دارد و گاهي هم چنان ظريف و مهيج است
که گوئي همان ترانه‌هاي متناسب با مجالس لهو و رقص است.

بار ديگر اين
سخن را تکرار مي‌کنيم که ما خدمت ارزنده مسئولان هر نهاد و سازماني در راه اسلام و
اقنلاب را ارج مي‌نهيم و سپاس مي‌گوئيم ولي خواهان وضع بهتر و دقت بيشتر تقواي
کاملتر هستيم. خداوند همه را بيدار کند و توفيق خدمت به اسلام و انقلاب اسلامي
بدهد.

درسهائي از
تاريخ تحليلي اسلام

بخش سوم

قسمت بيست و
يکم

حجة الاسلام
و المسلمين رسولي محلاتي

محاصره
اقتصادي و ماجراي صحيفه ملعونه

مشرکين مکه
که از توطئه قتل رسول خدا(ص) نتيجه‌اي نگرفتند و ابوطالب و بني هاشم را دفاع و
حمايت از رسول خدا(ص) جدي و صميمي ديدند، فکر کشتن آن حضرت را موقتا از سر بدر
کرده و در صدد برآمدند تا بهر وسيله‌اي شده حمايت ابوطالب و بني‌هاشم را از آن
حضرت باز دارند، و بهمين منظور پس از انجمنها و تبادل نظر تصميم بمحاصره اقتصادي و
اجتماعي و سياسي بني‌هاشم گرفتند و هدفشان اين بود که بني‌هاشم و بخصوص ابوطالب را
در تنگنا قرار داده تا به يکي از اهداف زير برسند:

يا اينکه در
اثر فشار و سختي دست از ياري محمد(ص) بردارند.

و يا اينکه
خودشان ناچار شوند محمد(ص) را به قتل رسانده و يا تسليم کرده و نجات يابند.

و اگر به هيچ
کدايم از اينها تن ندادند و همچنان مقاومت کردند، تدريجا از پاي درآمده و منظور
مشرکان قريش که نابودي بني هاشم بود بدون جنگ و خونريزي به انام برسد.

و بهر صورت
آنها بدين منظور تصميم به قطع رابطه با بني‌هاشم و نوشتن تعهدنامه‌اي در اين باره
گرفتند و اين تصميم را عملي کرده و به تعبير روايات«صحيفه معلونه» و قرارداد
ظالمانه‌اي را تنظيم کرده و چهل نفر از بزرگان قريش(و بر طبق نقلي هشتاد نفر از
آنها) پاي آنرا امضاء کردند.

مندرجات و
مفاد آن تعهدنامه که شايد مرکب از چند ماده بوده در جملات زير خلاصه ميشد:

امضاء
کنندگان زير متعهد ميشوند که از اين پس هرگونه معامله و داد و ستدي را با بني‌هاشم
و فرزندان مطلب قطع کنند.

ـ به آنها زن
ندهند و از آنها زن نگيرند.

ـ چيزي به
آنها نفرشوند و چيزي از ايشان نخرند.

ـ هيچگونه
پيماني با آنها نبندند و در هيچ پيش آمدي از ايشان دفاع نکنند، و در هيچ کاري با
ايشان مجلس مشورتي و انجمني نداشته باشند.

ـ تا
هنگاميکه بني هاشم محمد را براي کشتن به قريش نسپارند و يا بطور پنهاني يا آشکارا
محمد را نکشند پاي بند عمل به اين قرارداد باشند.

اين تعهدنامه
ننگين و ضد انساني به امضاء رسيد و براي آنکه کسي نتواند تخلف کند و همگي مقيد به
اجراء آن باشند آنرا در خانه کعبه آويختند[1]
و از آن پس آنرا بمرحله اجراء درآوردند.

نويسنده آن
مردي بود بنام منصور بن عکرمة ـ و برخي هم نضر بن حارث را بجاي او ذکر کرده‌اند ـ
که گويند: پيغمبر(ص) درباره‌اش نفرين کرد و در اثر نفرين آن حضرت انگشتانش از کار
افتاد و فلج گرديد.

ابوطالب که
از ماجرا مطلع شد بني هاشم را گردآورد و از آنها خواست تا در برابر مشرکان از رسول
خدا(ص) دفاع کنند و وظيفه خطير خود را از نظر عشيره و فاميل در آن موقعيت حساس
انجام دهند، و افراد قبيله نيز همگي سخن ابوطالب را پذيرفتند، تنها ابولهب بود که
مانند گذشته سخن ابوطالب را نپذيرفت و در سلک مشرکين قريش رفته و بدشمني خويش با
رسول خدا(ص) و بني هاشم ادامه داد.

ابوطالب که
ديد بني هاشم با اين ترتيب نمي‌توانند در خود شهر مکه زندگي را بسر برند آنها را
به دره‌اي در قسمت شمالي شهر که متعلق به او بود ـ و به شعب ابي طالب موسوم بود ـ
منتقل کرده و جوانان بني هاشم و بخصوص فرزندانش علي و طالب و عقيل را موظف کرد که
شديدا از پيغمبر اسلام نگهباني و حراست کنند، و بهمين منظور گاهي در يک شب چند بار
بالاي سر رسول خدا(ص) ميآمد و او را از بستر بلند کرده و ديگري را جاي او
ميخوابانيد و آن حضرت را بجاي امن‌تري منتقل ميکرد، و پيوسته مراقب بود تا مبادا
گزندي به آن حضرت برسد، و براستي قلم عاجز است که فداکاري ابوطالب را در آن مدت که
حدود سه سال يا بيشتر طول کشيد بيان کند[2]
و رنجي را که آن بزرگوار در دافع از وجود مقدس رسول خدا(ص) متحمل شد روي صفحات
کتاب منعکس سازد.

ابن اسحاق و
ديگران اشعاري از ابوطالب درباره آن روزهاي سخت نقل کرده‌اند که از آن جمله اشعار
زير است:

الا أبلغا
عني علي ذات بيننا                            لويا
و خصا من لوي بني کعب

ألم تعلموا
انا وجدنا محمدا                               نبيا
کموسي خط في اول الکتب

و ان عليه في
العباد محبة                               و
لا خير فيمن خصه الله بالخب

و ان الذي
الصقتم من کتابکم                           لکم
کائن نحسا کراغية السقب

فلسنا و رب
البيت نسلم احمدا                                علي
الحال من عض الزمان و لا کرب[3] 

که از شعر
دوم آن ايمان ابوطالب به نبوت رسول خدا(ص) نيز بخوبي روشن ميشود بر خلاف آنچه برخي
از اهل تاريخ گفته‌اند.

مشرکين قريش
گذشته از اينکه خودشان داد و ستد و معامله‌اي با بني هاشم نمي‌کردند از ديگران نيز
که ميخواستند چيزي بآنها فروشنده و يا آذوقه‌اي براي ايشان برند جلوگيري ميکردند و
حتي ديده‌باناني را گماشته بودند که مبادا کسي براي آنها خوراکي و آذوقه ببرد، و
در موسم حج و عمره(مانند ماههاي ذي حجة و رجب) و فصل‌هاي ديگري هم که معمولا افراد
براي خريد و فروش آذوقه از خارج بمکه ميآمدند آنها را نيز بهر ترتيبي بود تا جائي
که مي‌توانستند از داد و ستد با ايشان ممانعت ميکردند، مثل اينکه متعهد ميشدند
اجناس آنها را به چند برابر قيمتي که بني هاشم خريداري ميکنند از ايشان خريداري
کنند، و يا آنها را بغارت اموال تهديد ميکردند، و امثال اينها.

براي مقابله
با اين محاصره اقتصادي، خديجه آنهمه ثروتي را که داشت همه را در همان سالها خرج
کرد، و خود ابوطالب نيز تمام دارائي خود را داد، و خدا ميداند که بر نبي هاشم در
آن چند سال چه ذگشت و زندگي را چگونه بسر بردند، و چه سختيها و مرارتها را متحمل
شدند.

البته در
ميان قريش مردماني هم بودند که از اول زيربار آن تعهد ستمگرانه نرفتند مانند مطعم
بن عدي ـ که گويند حاضر به امضاء آن نشد ـ و يا افرادي هم بودند که بواسطه پيوند
خويشاوندي با بني هاشم يا خديجه، مخفيانه گاهگاهي خوار و بار و يا آرد و غذائي آن
هم در دل شب و دور از چشم ديده‌بانان قريش به شعب ميرساندند، اما وضع بطور عموم
بسيار رقت بار و دشوار مي‌گذشت، چه شبهاي بسياري شد که همگي گرسنه خوابيدند، و چه
اوقات زيادي که در اثر نداشتن لباس و پوشش برخي از خيمه و چادر بيرون نميآمدند.

در پاره‌اي
از تواريخ آمده که گاه ميشد صداي«الجوع» و فرياد گرسنگي بچه‌ها و کودکان که از
ميان شعب بلند ميشد بگوش قريش و مردم مکه ميرسيد، و آنها را ناراحت ميکرد.

و طبق برخي
از روايات از کساني که در آن مدت بطور مخفيانه آذوقه براي بني هاشم ميآورد حکيم بن
حزام برادرزاده خديجه بود،[4]
که روزي بوجهل او را مشاهده کرد و ديد غلامش را برداشته و مقداري گندم براي عمه‌اش
خديجه مي‌برد، ابوجعل بدو آويخت و گفت: آيا براي بني هاشم آذوقه مي‌بري؟ بخدا دست
از تو بر مي‌دارم تا در مکه رسوايت کنم.

ابوالبختري(برادر
ابوجهل) سر رسيد و به ابوجهل گفت: چه شده؟ گفت: اين مرد براي بني هاشم آذوقه برده
است! ابوالبختري گفت: اين آذوقه‌اي است که از عمه‌اش خديجه پيش او امانت بوده و
اکنون براي صاحب آن مي‌برد، آيا ممانعت مي‌کني که کسي مال خديجه را برايش ببرد؟
جلوي او را رها کن، ابوجهل دست بر نداشت و همچنان ممانعت ميکرد.

بالاخره کار
به زد و خورد کشيد و ابوالبختري استخوان فک شتري را که در آنجا افتاده بود برداشت،
چنان بر سر ابوجهل کوفت که سرش شکست و به شدت او را مجروح ساخت، و آنچه در اين
ميان براي ابوجهل دشوار و ناگورا بود اين بود که مي‌ترسيد اين خبر بگوش بني‌هاشم
برسد و موجب دلگرمي و شماتت آنها از وي گردد، و از اينرو ماجرا را بهمان جا پايان
داد و سرو صدا را کوتاه کرد ولي با اينحال حمزة بن عبدالمطلب آن منظره را از دور
مشاهده کرد و خبر آنرا باطلاع رسول خدا(ص) و ديگران رسانيد.

و از جمله ـ
بر طبق برخي از روايات ـ ابوالعاص بن ربيع داماد آن حضرت و شوهر زينب دختر رسول
خدا(ص) بود که هرگاه ميتوانست قدري آذوقه تهيه ميکرد، و آنرا به شتري بار کرده شب
هنگام بکناره دره و شعب ابي طالب ميآورد سپس مهار شتر را بگردنش انداخته او را
بميان دره رها ميکرد وف رايد ميزد که بني هاشم از ورود شتر به دره با خبر گردند، و
رسول خدا(ص) بعدها که سخن از ابوالعاص بميان مي‌آمد اين مهر و محبت او را يادآوري
ميکرد و ميفرمود: حق دامادي را نسبت بما در آن وقت انجام داد.

باري در اين
مدت بني هاشم و فرزندان مطلب روزگار سختي را در شعب ابي طالب گذارندند، و مسلمانان
ديگري هم که از بني هاشم نبودند و در شهر مکه رفت و آمد ميکردند تحت سخت‌ترين
شکنجه‌ها و آزارهاي مشرکين قرار گرفتند بطور يکه ابن اسحاق در سيره خود مينويسد:

«ثم عدوا علي
من أسلم فأوتقوهم و آذوهم، و اشتد البلاء عليهم، و عظمت الفتنة فيهم و زلزلوا الا
شديدا».[5]

يعني پس از
آنکه بني هاشم به شعب پناه بردند مشرکين مکه بسراغ مسلمانان ديگر رفته و آنها را
به بند کشيده و آزار کردند و بلا و گرفتاري آنها شدت يافت و دچار فتنه بزرگي شده و
بسختي متزلزل گرديدند.

در اين چند
سال فقط در دو فصل بود که بني هاشم و بخصوص رسول خدا(ص) نسبتا آزادي پيدا مي‌کردند
تا از شعب ابي طالب بيرون آمده و با مردم تماس بگيرند و اوقات ديگر را بيشتر در
همان دره بسر ميبردند.

اين دو فصل
يکي ماه ذي حجة و ديگري ماه رجب بود که در ماه ذي حجة قبائل اطراف و مردم جزيرة
العرب براي انجام مراسم حج بمکه ميآمدند و در ماه رجب نيز براي عمره بمکه رو
ميآوردند، رسول خدا(ص) نيز براي تبليغ دين مقدس اسلام و انجام مأموريت الهي خويش
در اين دو موسم حداکثر استفاده را ميکرد و چه در مني و عرفات، و چه در شهر مکه و
کوچه و بازار نزد بزرگانق بائل و مردمي که از اطراف بمکه آمده بودند ميرفت و آئين
خود را بر آنها عرضه ميکرد و آنها را به اسلام دعوت مي‌نمود، ولي بيشتر اوقات
بدنبال رسول خدا(ص) پيرمردي را که گونه‌اي سرخ فام داشت مشاهده ميکردند که به آنها
ميگفت: گول سخنان او را نخوريد که او برادرزاده من است و مردي دروغگو و ساحر است.
اين پيرمرد دور از سعادت کسي جز همان ابولهب عموي رسول خدا(ص) نبود.

و همين سخنان
ابولهب مانع بزرگي براي پذيرفتن سخنان رسول خدا(ص) از جانب مردم مي‌گرديد و
بيکديگر ميگفتند: اين مرد عموي او است و به وضع او آشناتر است و او را بهتر مي‌شناسد
چنانچه پيش از اين نيز ذکر شد.

باري سه سال
يا چهار سال ـ بنابر اختلاف تواريخ ـ وضع بهمين منوال گذشت و هر چه طول مي‌کشيد
کار بر بني‌هاشم سخت‌تر ميشد و بيشتر در فشار زندگي و دشواريهاي ناشي از آن قرار
مي‌گرفتند، و در اين ميان فشار روحي ابوطالب و رسول خدا(ص) از همه بيشتر بود.

تصميم چند تن
از بزرگان قريش براي ديدن صحيفه ملعونة

استقامت و
پايداري بني‌هاشم در برابر مشرکين و تعهدنامه ننگين آنها و تحمل آن همه شدت و سختي
ـ با همه دشواريهائي که براي آنان داشت ـ بسود رسول خدا(ص) و پيشرفت اسلام تمام
شد، زيرا از طرفي موجب شد تا جمعي از بزرگان قريش که آن تعهدنامه را امضاء کرده
بودند بحال آنان رقت کرده و عواطف و احساسات آنها را نسبت به ابوطالب و خويشان خود
که در زمره بني‌هاشم بودند تحريک کند و در فکر نقض آن پيمان ظالمانه بيفتند، و از
سوي ديگر چون افراد زيادي بودند که در دل متمايل به اسلام گشته ولي از ترس قريش
جرئت اظهار عقيده و ايمان به رسول خدا(ص) را نداشتند و نگران آينده بودند، اين
استقامت و پايداري براي اينگونه افراد حقانيت اسلام و مأموريت الهي پيغمبر(ص) کرد
و سبب شد تا عقيده باطني خود را اظهار کرده و آشکارا در سلک مسلمانان درآيند.

از کساني که
شايد زودتر از همه بفکر نقض پيمان افتاد و بيش از ساير بزرگان قريش براي اينکار
کوشش کرد ـ بنقل تواريخ ـ هشام بن عمرو بود که از طرف مادر نسبش به هاشم بن عبد
مناف ميرسيد و در ميان قريش داراي شخصيت و مقامي بود، و در مدت محاصره نيز کمک
زيادي به مسلمانان و بني‌هاشم کرده بود و از کساني بود که در خفا و پنهاني خوار و
بار و آذوقه بار شتر کرده و بدهانه دره ميآورد و آنرا بميان دره رها ميکرد تا بدست
بني‌هاشم افتاده و مصرف کنند.

روزي هشام بن
عمرو بنزد زهير بن ابي امية که ـ او نيز با بني هاشم بستگي داشت و ـ مادرش عاتکة
دختر عبدالمطلب بود آمده و گفت: اي زهير تا کي بايد بايد شاهد اين منظره رقت بار
باشي؟ تو اکنون در آسايش و خوشي بسر مي‌بري، غذا ميخوري، لباس مي‌پوشي با زنان
آميزش مي‌کني، اما خويشان نزديک تو به آن وضع هستند که خود ميداني! نه کسي بآنها
چيز ميفروشد و نه چيزي از ايشان ميخرند، نه زن به آنها ميدهند و نه از ايشان زن
ميگرند؟…

هشام دنباله
سخنان خود را ادامه داده گفت:

ـ بخدا اگر
اينان خويشاوندان ابوالحکم(يعني ابوجهل) بودند و تو از وي مي‌خواستي چنين تعهدي
براي قطع رابطه با آنها امضاء کند او هرگز راضي نميشد!

زهير ـ که
سخت تحت تأثير سخنان هشام قرار گرفته بود ـ گفت: من يکنفر بيش نيستم آيا به تنهائي
چه ميتوانم بکنم و چه کاري از من ساخته است، بخدا اگر شخص ديگري مرا در اينکار
همراهي ميکرد من اقدام بنقض آن ميکردم، هشام گفت: آن ديگري من هستم که حاضرم تو را
در اينکار همراهي کنم!

زهير گفت:
ببني تا بلکه شخص ديگري را نيز با ما همراه کني.

هشام بهمين
منظور نزد مطعم بن عدي و ابوالبختري(برادر ابوجهل) و زمعة بن اسود که هر کدام
داراي شخصيتي بودند رفت و با آنها نيز بهمان گونه گفتگو کرد و آنها را نيز بر
اينکار متفق و هم عقيده نمود و براي تصميم نهائي و طرز اجراي آن قرار گذاردند شب
هنگام در دماغه کوه«حجون» در بالاي مکه اجتماع کنند و پس از اينکه در موعد مقرر و
قرارگاه مزبور حضور بهم رسانيدند زهير بن ابي اميه به عهده گرفت که آغاز بکار کند
و آن چند تن ديگر نيز دنبال کار او را بگيرند.

چون فردا شد
زهير بن ابي امية بمسجد الحرام آمد و پس از طوافي که اطراف خانه کعبه کرد ايستاد و
گفت: اي مردم مکه آيا رواست که ما آزادانه و در کمال آسايش غذا بخوريم و لباس
بپوشيم ولي بني هاشم از بي غذائي و نداشتن لباس بميرند و ابود شوند؟ بخدا من از
پاي ننشينم تا اين ورق پاره ننگين را که متضمن آن قرارداد ظالمانه است از هم پاره
کنم!

ابوجهل که در
گوشه مسجد ايستاده بود فرياد زد: بخدا دروغ گفتي، کسي نمي‌تواند قرارداد را پاره
کند، زمعة بن اسود گفت: تو دروغ ميگوئي و بخدا سوگند ما از همان روز اول حاضر به
امضاي آن نبوديم، ابوالبختري از گوشه ديگر فرياد برداشت: زمعة راست ميگويد و ما از
ابتدا بنوشتن آن راضي نبوديمف مطعم بن عدي از آنسو داد زد: حق با شما دو نفر است و
هر کس جز اين بگويد دروغ گفته، ما از مضمون اين قرارداد و هرچه در آن نوشته است
بيزاريم، هشام بن عمرو نيز سخناني بهمين گونه گفت؛ ابوجهل که اين سخنان را شنيد
گفت: اين حرفها با مشورت قبلي از دهان شما خارج ميشود و شما شبانه روي اينکار
تصميم گرفته‌ايد!

خبر دادن
رسول خدا(ص) از سرنوشت صحيفه:

و بر طبق
برخي از تواريخ: در خلال اين ماجرا شبي رسول خدا(ص) نيز از طريق وحي مطلع گرديد و
جبرئيل به او خبر داد که موريانه همه آن صحيفه ملعونه را خورده و تنها قسمتي را
که«بسمک اللهم» در آن نوشته شده و يا نام«الله» در آن ثبت شده باقي گذارده و سالم
مانده است؛[6]
حضرت اين خبر را به ابوطالب داد، و ابوطالب به اتفاق آن حضرت  جمعي از خاندان خود بمسجد الحرام آمد و درکنار
کعبه نشست، قرشيان که او را ديدند پيش خود گفتند: حتما ابوطالب از اين قطع رابطه
خسته شده و براي آشتي و تسليم محمد بدينجا آمده از اينرو نزد وي آمده و پس از اداي
احترام بدو گفتند:

ـ اي ابوطالب
گويا براي رفع اختلاف و تسليم برادرزاده‌ات محمد آمده‌اي؟

گفت: نه!
محمد خبري بمن داده و دروغ نمي‌گويد او ميگويد: پروردگارش بوي خبر داده که موريانه
را مأمور ساخته تا آن صحيفه را به استثناي آن قسمت که نام خدا در آن است همه را
بخورد اکنون کسي را بفرستيد تا آن صحيفه را بياورد اگر ديديد که سخن او راست است و
موريانه آنرا خورده بيائيد و از خدا بترسيد و دست از اين ستمگري و قطع رابطه با ما
برداريد، و اگر دروغ گفته بود من حاضرم او را تحويل شما بدهم!

همگي گفتند:
اي ابوطالب گفتارت منصفانه است و از روي عدالت و انصاف سخن گفتي و بدنبال آن،
تعهدنامه را که در خانه کعبه و يا نزد مادر ابوجهل بود آورده و ديدند بهمانگونه که
ابوطالب خبر داده بود جز آن قسمتي که جمله«بسمک اللهم» در آن بود بقيه را موريانه
خورده است.

اين دو ماجرا
سبب شد که قريش به درديدن صحيفه حاضر گردند و موقتا دست از لجاج و عناد و قطع
رابطه بردارند ولي با اينهمه احوال، بزرگان ايشان حاضر به پذيرفتن اسلام نشدند و
گفتند: باز هم ما را سحر و جاود کديد، اما جمع بسياري از مردم با مشاهده اين ماجرا
مسلمان شدند.

و درباره اين
ماجرا بنابر مشهور که سه سال و بنابر قولي چهار سال طول کشيد ابوطالب اشعاري گفت
که از آن جمله است اشعار زير:

وقد جربوا
فيما مضي غب امرهم                              و
ما عالم امرا کمن لا يجرب

و قد کان في
امر الصحيفة عبرة                                        متي
ما يخبر غائب القوم يعجب

محا الله
منها کفرهم و عقوقهم                                 و
ما نقموا من باطل الحق مغرب

فأصبح ما
قالوا من الامر باطلا                                   و
من يختلق ما ليس بالحق يکذب

فأمسي ابن
عبدالله فينا مصدقا                                علي
سخط من قومنا غير معتب

فلا تحسبونا
مسلمين محمدا                                   لدي
عزمة منا و لا متعزب

ادامه
دارد.  

تجلي عرفان
از مناجات ماه شعبان

قسمت بيستم

ظرافت مسئلت
و دعا

* ظرافت در
گفتار و کردار موهبتي است عظمي، گاهي در لباس وقار و ابهت، گاهي در زي صلابت و
فخامت، گاهي در پوشش مقابل آنها.

* ظرافت در
ادعيه معصومين(ع) در نهائي درجه اوج است.

* از مسئلت‌هاي
معمولي با اعمال ظرافت بيان و ادب در کلام خواسته‌هاي ابتکاري جلوه مي دهند.

* نمونه‌اي
از دعاء صباح اميرالمؤمنين(ع).

* گاهي به
همراه مطلوب صريح در دعاء، مطلوبي غير صريح همچون برقي مي‌درخشد که صاحبدل را به
بلنداي طور سيناي معارف عليائي رهنمون مي‌شود.

* توضيح همين
ظرافت. مقصود عمده اين مقاله است.

* «واو» در
«واجعلني» فقره مورد شرح، ما بعد خود را به مطلوب غير صريح عطف مي‌کند.

* قرينه بر
تعيين محذوب در اين مورد لفظ«الهي» است که با اين نداء وجد آميز دعا کننده از«له»
اله مي‌خواهد و نه غير آن. مي‌خواهد مظهر الهيت گردد که براي همين نيز آفريده شده.

* امام خميني
مدظله و دعايش در سجده آخر صلوات.

* تجلي اين
ظرافت و ادب در ادعيه انبياء صلوات الله عليهم به حکايت قرآن مجيد.

* ظرافت در
دعاء نوح(ع)، ظرافت در دعاء ايوب و يونس(ع).

قوله:

«الهي
واجعلني ممن ناديته فاجابک ولا حظته فصعق لجلالک فناجيته سرّاً و عمل لک جهراً».

ـ الهي(مرا
مظهر الهيت خويش گردان) و از آنم قرار ده که ندايش فرمودي اجابتت نمود، و اندک
نظري که به وي افکندي مدهوش جلالت گرديد، پس تو با او به پنهاني راز گفتي، و او در
آشکار براي تو مخلصانه عمل کرد.

ظرات در
گفتار و کردار

ظرافت در
گفتار و کردار ازن عمتهاي بزرگ الهي است که کمتر کسي را به اين موهبت عظمي مخصوص
مي‌گرداند، گاهي ظرافت در لباس وقار و ابهت، و گاهي در فروتني و افتادگي، و گاهي
در پوشش فخامت و صلابت و ديگر گه در زي مقابل آنها تجي مي‌کند و در هر حال،
مغناطيل جانها است.

دعاهائي که
از رسول الله(ص) و از عترت معصومين آن حضرت(ع) در دست ما است در عين عذوبت معاني و
رواني اسلوب، در اوج ظرافت در ابعا گوناگون مي‌باشند و حتي ديده مي‌شود که بسياري
از مسئلت‌هاي معمولي را در بياني آنچنان ظريف مي‌ريزند که انگار خواسته‌هاي
ابتکاري و تازه‌اند، و با استعاره‌هاي لطيف و بکارگيري کلماتي نغز و کنايت آميز و
اجتناب از القاء معني مقصود بطور مستقيم و بازاري، خواسته‌هاي مزبور را در سطح
عالي جلوه مي‌دهند.

هر فردي از
عامه مؤمنين، خشوع باي عظمت خداي تعالي را از صميم قلب مسئلت دارد، و هر مؤمني
خواستار ديده گريان از هيبت و خشيت الهي است ولي ظرافت بيان در اين مسئلت را از
اميرالمؤمنين(ع) در دعاي صباح مشاهده کن:

«اغرس اللهم
لعظمتک في شرب جناني ينابيع الخشوع و اجر اللهم لهيبتک من آماقي زفرات الدموع» که
حقا ترجمه و برگرداندن آن بفاسي با حفظ جذالت و عذوبت و صنعت، کاري است متعسر بلکه
متعذر.

و گاهي براي
بيان مطلوب، ترکيبي از کلمات انشاء مي‌کنند که در عين عذوبت و رقت انگيزي به همراه
تعبير صريح و مستقيم، سايه مطلوب و خواسته عاليتري جلب توجه مي‌کند و احيانا همچون
برقي از افق تعبير ضريح مي‌درخشد و صاحب دل را به وادي ايمن و طور سينا رهنمون مي‌گردد
که مقصود عمده در اين مقاله توضيح همين ظرافت در مسئلت و دعاء است که بقدر مجال و
مقام بيان مي‌کنيم:

«واو» در
جمله مورد شرح: «الهي واجعلني» از مناجات، واو عاطفه است که ما بعد خود را به
محذوفي عطف مي‌کند که مسئول عنه و مطلوب دعا کننده است و قرينه بر تعيين تقريبي
محذوف در اين گونه موارد سياق تعبيرات مجاور است مثلا در آيه:

«و کذلک نري
ابراهيم ملکوت السموات و الأرض وليکون من الموقنين».

(سوره انعام
ـ آيه 75)

ـ ضمنا چنين
بوده که مي‌بايستي ملکوت قيوميت خود را بر آسمانها و زمين به ابراهيم ارائه دهيم ـ
تا متمکن از احتجاج بر توحيد ـ و به مام اهل يقين نائل گردد.

ملاحظه مي‌کنيد
که«واو» در «وليکون» ما بعد خود را به محذوفي عطف مي‌کند که بطور تقريب از آياتي
که بعد از آيه مذکور است و استدلال حضرت خليل الرحمن را بر توحيد خداي تعالي از
طريق حرکات کواکب و ماه و خورشيد و افول آنها بيان مي‌کنند، خصوصا آيه 83 که مي‌فرمايد:
«و تلک حجتنا آتيناها ابراهيم علي قومه» مي‌توان استفاده نمود که در ترجمه آيه
شريفه به آن اشاره کرديم و گفتيم: «تا متمکن از احتجاج بر توحيد … گردد».

ظرافت در
کلمه«الهي»

و اما قرينه
بر تعيين تقريبي محذوف که مسئول عنه و مطلوب دعا کننده در اين فقره از دعا است،
تعبير«الهي» است که منادا مي‌باشد و دعا کننده با ندا و فرياد، اله خويش و قبلة
الحاجات همه موجودات را مي‌خواند ولي از مسئول عنه و مطلوب خود دم نمي‌زند و اظهار
نمي‌کند که نيازش از آستان حضرت اله و قبلة الحوائج چيست، و انگار با دم بستن از
اظهار حاجات بعد از ترنم به«الهي» با نداء وجد آميز مي‌خواهد بگويد که مسئول عنه
من، پيش تو اي قبله حاجات روشناست و آن اين است که من از«اله» اله مي‌خواهم و نه
غير او، من از «اله من» مي‌خواهم که مرا مظهر الهيت خود گرداند که براي همينم
آفريده و مرا آفريده که خليفه و مظهر وي شوم.

حضرت سيد
المشايخ استادنا الاجل و والدنا المکمل الاکمل الامام الخميني مدظله را مي‌ديدم که
در سجده آخر صلوات بعد از ذکر سجده، غالبا با نداء به اين دو اسم مبارک الهي: «يا
کريم و يا لطيف» بسنده مي‌کردند و از مسئول عنه و مطلوب خويش دم نمي‌زدند و مي‌انگارم
که آن اسوه حسنه و امام معرفت و سياست، از دم بستن از اظهار حاجت بعد از ترنم به
اين دو نام شريف الهي با نداء آميخته به وجد با زبان حال مي‌گويد که مسئلتم
از«کريم و لطيف» کريم و لطيف است و مسئول عنه من همانا که متحقق گرديدن به اين
اسماء الهي است و نه غير آن، و بدين وسيله ادب محضر ربوبي را مراعات مي‌کنند.

ادب توحيدي

و از اين باب
است ماجراي دعاء حضرت شيخ الانبياء نوح علي نبينا و آله و(ع) براي پسرش که قرآن
مجيد حکايت مي‌کند و ادب توحيدي آن حضرت را که حقا توحيد در ادب ربوبي است اجهار
مي‌نمايد:

«و هي تجري
بهم في موج کالجبال و نادي نوح ابنه و کان في معزل با بني ارکب معنا و لا تکن مع
الکافرين، قال سآوي الي جبلٍ يعثمني من الماء قال لا عاصم اليوم من امر الله الا
من رحم و حال بيهما الموج فکان من المغرقين ـ الي قوله تعالي ـ : و نادي نوح ربه
فقال رب ان ابني من اهلي و ان وعدک الحق و انت احکم الحاکمين».

(سوره هود ـ
آيه 42 الي 45)

ـ کشتي آنها
را در ميان موجي چون کوههاي بلند مي‌برد و نوح پسرش را که در کناره‌اي بوده بانک
زد که پسر جان با ما سوار شو و با کافران مباش. در پاسخ پدر گفت: همين زودي بکوي
پناهنده مي‌شوم که از آب توفنده نگام مي‌دارد. حضرتش فرمودند: نگهدارنده‌اي امروز
عذاب خدايتعالي نيست مگر آن را که او رحم کند، و بين پدر و پسر موج پياپي سهمگين
حائل شد، پس فرزندش از زمره غرق شدگان بوده است ـ تا آنجا که ميفرمايد ـ : و نوح
با نداء حزن آميز، پروردگارش را خواند پس عرض نمود: پروردگارم پسرم از اهل من است،
و وعده‌ات حق است و اين توئي که احکم الحاکميني

چه آن حضرت
از جانب خداوند متعال مأمور شد که خود و اهلش و مؤمنان بر کشتي سوار شوند: «و قلنا
احمل فيها من کل زوجين اثنين واهلک الا من سبق عليه القول و من آمن و ما آمن معه
الا قليل».

(آيه 40-
سوره هود).

ـ و گفتيم:
در کشتي در آور از هر جفتي از حيوان، نر و ماده‌اي را، و اهل خود را، مگر آن کس که
قضاي حق بهلاکت آن سبقت گرفته، و همين مؤمنان را؛ و ايمان نياورده بودند همراه او
جز تعداد اندکي.

جنانکه مدلول
آيه شريفه است، نجات اهلش به وي داده شده بود و فقط «من سبق عليه القول» از اهلش
مستثني گرديده، و زوجه کفاره حضرت در اين زمره بوده است و اما پسرش، کفري نسبت به
دعوت نوح ظاهرا نورزيده و آنچه که از وي بظهور رسيده همانا نافرماني نسبت به امر
پدر در سوار شدن به کشتي بوده که کفر بودن آن روشن نيست، و از اين رو، بسيار بجا
بوده که آن حضرت، گمان برد پسرش از زمره اهل نجات باشد و وعده حقتعالي به نجات
اهلش، شامل اين فرزند نيز گرديده باشد و بنابراين، بعد از فرو نشستن طوفان و
استقرار کشتي بر جودي، با فرياد و نداء وجد آميز به پروردگار متعال عرضه مي‌دارد
آنچه را که عرضه داشت، ولي از مطلوب و مسئول عنه خود که مآل کار پسرش باشد دم نزد،
گوئي که هه سخن‌ها را همين سکوت ادب آميز، گويا بود، گويا بود که اي مالکم اي مدبر
امورم، مقتضاي نجات اهل من از عذاب طوفان که وعده‌اي از جانبت به من بوده، نجات
فرزندم هست زيرا از اهل من است، و وعده تو حق است و نتيجه آن صغري و اين کبري
رهائي پسرم از غرقاب طوفان است، پس کو پسرم و مآل کارش چه شد؟

ولي اين مقصد
را با وجد و حزني که لفظ«نادي» بر آن دلالت دارد القاء و عرضه داشت و به«ان ابني
من اهلي و ان وعدک الحق و انت احکم الحاکمين» بسنده کرد و چيزي بر آن نيفزود و
نيازي را از خداي عزوجل نکرد و بدينوسيله ادب محضر و حاضر تبارک و تعالي را مراعات
نمود.

ظرافت تعبير
در دعاي حضرت آدم

ظرافت تعبير
در دعاء و ادب بيان در مقام سؤال از خدايتعالي پرتوي است از توحيد ساطع از روح دعا
کننده موحد که در صدر همه، پيمبران صلوات الله تعالي عليهم قرار دارند، و توحيد نه
فقط در دعاء و مناجاتشان ساطع است که در همه گفتار و کردارشان مي‌درخشد. چنانکه
دعاء نوح بعنوان نمونه مدعا بيان گرديد و قبل از آن جناب، آدم(ع) و زوجه‌اش، چنين
ظرافتي را در ابتها بخداوند متعال، براي آيندگان به ارث نهادند، آن هنگامي که به
بدفرجامي معصيت خويش واقف شدند و خويشتن را در محنت و بلا يافتند با کمال حزن و
تضرع ناليدند و عرض کردند:

«ربنا ظلمنا
انفسنا و ان لم تغفرلنا و ترحمنا لنکونن من الخاسرين» (سوره اعراف ـ آيه 23)

ـ پروردگارا
ما بخويشتن ستم کرديم و اگر بر ما مغفرت و رحمت نياري حتما از زيانکارانيم.

با ابتداء
نمودن به«ربنا» و التجاء با حالت عويل و آه، بمرتبه ربوبيت خداي رحيم و رحمن از
تصري به سؤال اينکه ما را بيامرز و بما رحمت آر، دم فرو بستند، زيرا التجاء و
ابتهال به مرتبه ربوبيت که مالک و مدبر همه امور و متمم نقصها و عيبها و جابر
شکستگي‌ها است، خود رساترين بيان براي مسئلت و فصيح‌ترين زبان تمنا و استدعاء
برخورداري از فيض آن مرتبه است و روشن است که با چنين حالي از ذلت و مسکنت و
اعتراف بظلم به نفس، در اين درگاه از پي حشتم و جاه نيامده‌اند، بلکه از بدفرجامي
گناه در اين درگاه به پناه آمده‌اند، و نفس اين التجاء با رساترين آهنگ ناله سر
ميدهد که:

آبرو ميرود
اي ابر خطا پوش ببار                 که
بديوان عمل نامه سياه آمده‌ايم

لنگر حلم تو
اي کشتي توفيق کجاست              که در اين
بحر کرم غرق گناه آمده‌ايم.

بيان مشحون
از ادب ايوب

و مرادف همين
ظرافت است ادب بيان ايوب(ع) که همه اولاد و اموال را از دست داده و بيماري مزمن
زمين گيرش کرده و روانش را در توحيد مصفاتر ساخته، آنجا که با انين و آه آتشين به
نداء و فرياد پروردگارش را مي‌خواند: «و ايوب اذ نادي ربه اني مسني الضر و انت
ارحم الراحمين». (سوره انبياء ـ آيه 83)

ـ يادآور
ايوب را هنگامي که به ندا و فرياد، پروردگارش را خواند که اي پروردگارم، به بلا و
گرفتاري دچار گشته‌ام و فقط توئي که ارحم الراحميني. سوء حال خويش را در ظريف‌ترين
بيان مشحون از ادب عرضه داشته و از ابراز و تصريح به حاجت، لب فروبسته و فقط بذکر
سبب باعث بر اين آه آتش آلود که همان ضر و پريشان حالي است و اعتماد به صفت ارحم
الراحميني پروردگار متعال، رساترين بيان کنائي است از اينکه حاجت، روشن‌تر از اين
است که ذکر شود، بلکه ذکر آن موهم خلاف ادب محضر، و منافي با حفظ حضور است زيرا
ارحم الراحمين بودن خداوند متعال مضافا باينکه مختص به آن حضرت است، صفتي است مطلق
يعني از هر رحم کننده‌اي بهر مرحومي رحيم‌تر است حتي رحيم‌تر از هر کسي به خويشتن
است و يقينا رحيم‌تر از ايوب(ع) به ايوب است پس چه حاجت به بيان است.

ناله جانگداز
از يونس

و بدين منوال
است ناله جانگداز و زاري اخرگين يونس(ع) در ظلمات زندان بطن حوت:

«و ذا النون
اذ ذهب مغاضبا فظن ان لن نقدر عليه فنادي في الظلمات ان لا اله الا انت سبحانک اني
کنت من الظالمين».

(سوره انبياء
آ آيه 87)

ـ يادآور
صاحب ماهي يونس را هنگامي که با خشم بر قوم خويش، از ميانشان رفت، و مي‌پنداشت ما
او را در تنگنا نمي‌اندازيم ـ زندانيش کرديم ـ پس در تاريکيها «تاريکي شب، تاريکي
ژرفاي دريا، تاريکي شکم ماهي» به زاري و افغان فرياد برآورد که معبود و الهي جز تو
نيست اي منزه از هر نقصاني، اين منم که از زمره ستمکارانم.

و اين تنها
دعا از ادعيه پيمبران صلوات الله عليهم است که مصدر باسم «رب» پروردگار نشده بلکه
ابتداء به«لا اله الا انت» کلمه توحيدک رده و در وسط به تنزيه حقتعالي از هر نقصي
و در خاتمه بظلم و تجاوز از حد الهي اعتراف نموده، و در اين ندامتگاه بطن حوت که
مدرسه تاديب الهي بوده، همين امور مقصود بوده است، تار وشن‌تر شود که فقط«اله»
قبله حاجات همه آفريدگان است و بدون هيچ تبعيض و استثنائي، جملگي مجذوب اويند
همانگونه که کودک اگرچه بدخو باشد به پناه مادرش طبعا مجذوب است و از اين رو است
که گفته‌اند: «الشفقة علي عبادالله احق بالرعاية من الغيرة في الله».

ـ شفقت و مهر
آوردن بر بندگان خدايتعالي سزاوارتر از خشونت بر آنها به غيرت في الله است. چه
خدايتعالي عمرانز مين را به دست بني آدم خواسته است: «هو انشأکم من الأرض و
استعمرکم فيها» نه ويراني آن را به نابويد بني آدم که دراين صورت تجاوز از حد الهي
و دخول در زمره ستمکاران است.

آن جناب با
ابتداء کردن به وحدانيت«اله» يعني قبله‌گاه و ملجأ همه مخلوقات حتي عاصيان و
متمردان، سپس تنزيه حضرتش از هر نقصان و عيبي، آنگاه شکوه از خويشتن و اعتراف به
تجاوز از حد الهي نمودن، لب از نجات خود بست، انگار که خويش را لايق عطا و مستحق
موهبت نمي‌ديد، و همين ابراز عجز و نالايق ديدن خويش، منطق بليغتري است که با
کنايت، مطلوب خود را عرضه داشت: خدايا تو که اله همه و از آن جمله«اله العاصين» و
قبله حاجات متمرداني، چگونه يونس را تهي دست بر ميگرداني؟ «ما هکذا الظن بک».

ادامه دارد

بنده شهوت

*
اميرالمؤمنين«ع»:

«عبد الشهوة
اسير لا ينفک اسره».

(غرر الحکم ـ
صفحه 449)

بنده شهوت
اسيري است که هرگز آزادي نخواهد داشت.

اصول اعتقادي
اسلام

قسمت بيست و
هفتم

«معاد» کيفيت
حشر انسانها(3)

آيت الله
حسين نوري

از آنجا که
جهان آخرت صحنه جلوه و بروز حقايق است لذا کيفيت حشر انسانها با عقايد و اخلاق و
اعمال آنها ارتباط کامل دارد.

و بطور کلي
هر انساني که در دنيا در راه تحصيل و تکميل اعتقادات صحيح، اعتقاداتي که با براهين
قاطع و منطقي ثابت گرديده است گام برداشته و وجود خود را پس از آنکه از خلق و خوي
ناپسند پاک و منزله ساخته به خلق و خوي انساني آراسته و در انجام وظائف انساني و
اسلامي خود کوشيده است از همان لحظه که حيات مجدد خود را با قدرت پروردگار در روز
قيامت باز مييابد و سر از خاک برميدارد و رو به صحنه قيامت که محکمه عدل الهي است
حرکت ميکند با دلي آرام و روحي مطمئن و سيماي نوراني در حالي که فرشتگان الهي او
را همراهي و مشايعت ميکنند و با بشارتهاي مسرت آميز اطمينان و آرامش بيشتري به وي
مي‌بخشند راه خويش را در پيش مي‌گيرد و وارد صحراي محشر مي‌شود.

ولي کسي که
دستش از اين سرمايه‌هاي انساني خالي و داراي عقائد انحرافي يا اخلاق زشت و ناپاک و
يا کردار ناپسند است و بار سنگيني از گناه و عصيان اوامر پروردگار متعال و تجاوز
به حقوق ديگران وظ لم و ستم، بر دوش او سنگيني ميکند از نخستين لحظه بازيافتن حيات
مجدد خويش آثار اين لغزشها و انحرافها در قيافه و سيما و اعضا و اندامش منعکس و
غرق در ظلمات متراکم، خوار و پريشان به صحنه محشر کشانده ميشود.

در اين مورد
بايد توجه داشته باشيم که انسانها ـ چه نيکوکاران و چه بد کاران ـ در روز قيامت
بطور پراکنده و متفرق بسوي صحنه محشر بحرکت در نميآيند بلکه پيش از شروع به
حرکت«گروه بندي» ميشوند و از آن پس فَوْج فَوْج روانه محشر مي‌گردند که قرآن مجيد
ميفرمايد:

«يوم ينفخ في
الصور فتاتون افواجا».[1]

يعني روز
دميده شدن در صور و زنده شدن مردگان، شما فوج فوج به صحنه محشر ميآئيد.

البته اين
گروه‌بندي براساس نحوه عقايد و اخلاق و کردار آنها صورت خواهد گرفت و قبل از هر
چيز به انتخاب رهبر و پيروي از آن بستگي دارد:

ميدانيم
انسانها هر يک در زندگي دنيا براي خود يک فرد را بعنوان رهبر(يا افرادي را) انتخاب
ميکنند و گفتار و رفتار او را در نظر ميگيرند گفتار او را سرمشق زنديگ و کردار وي
را الگو و اسوه خود قرار ميدهند و اين موضوع يعني انتخاب رهبر و پيروي از آن يکي
از عوامل مهم سازندگي انسانها است که:

خوي رهبر در
رعيت جا کند                              چرخ
اخضر خاک را خضرا کند

تأثير اخلاق
رهبر در وجود انسانها از اخلاق پدر و مادر هم بيشتر است که حضرت اميرمؤمنان(ع)
فرمودند«الناس بامرائهم اشبه منهم بآبائهم».

يعني: مردم
به پيشوايان خود بيش از پدران و مادران خود شباهت دارند.

اهميت و ارزش
موضوع ولايت اهلبيت عصمت و طهارت(ع) که اساس و رکن مهم دين اسلام شمرده شده و اين
همه احاديث و آثار اسلامي درباره آن توصيه و تأکيد بعمل آورده و ملاک و معيار همه
ارزشها محسوب داشته است از همين مطلب سرچشمه مي‌گيرد.

که حضرت
سجاد(ع) در اين مورد فرمودند: با فضيلت‌ترين نقطه در روي زمين نطه‌اي است که در
کنار خانه مقدس کعبه ميان«رکن و مقام حضرت ابراهيم(ع)» واقع شده است و اگر کسي
باندازه مدتي که حضرت نوح(ع) قوم خود را بدين خدا دعوت کرد يعني: 950 سال روزها
روزه بگيرد و شبها در آن نقطه بعبادت بپردازد اما ولايت ما اهلبيت را نداشته باشد
اين عبادتها هيچ نفع و نتيجه‌اي بحال او نخواهد داشت[2]
در مورد تأثير انتخاب رهبر در نحوه محشور شدن در روز قيامت حضرت اميرمؤمنان(ع)
فرمودند:

انعکاس مسأله
انتخاب رهبر در زندگي دنيا، در آن جهان باين صورت مجسم ميشود که هر گروهي در دنبال
رهبر خود وارد صحراي محشر مي‌گردد.[3]

قرآن کريم
درباره فرعون و فرعونيان ميفرمايد:

«يقدم قومه
يو القيمة فاورد هم النار و بئس الورد المورود»[4]

يعني: فرعون
در روز قيامت در پيشاپيش قوم خود بحرکت در ميآيد و آنها را به آتش دوزخ که جايگاه
بسيار بدست وارد ميکند.

ما در مقاله
قبل براساس احاديثي که از اهلبيت عصمت سلام الله عليهم در رابطه با کيفيت حشر
انسانها صادر گرديده است کيفيت حشر منافقين را که با چه وضع رسوا کننده و پريشاني
به صحراي محشر احضار ميشوند را ذکر کرديم اکنون به توفيق خداوند متعال به ذکر
نمونه‌هاي ديگري از کيفيت حشر انسانها مي‌پردازيم.

1- حشر
رباخواران

کساني که
بجاي اينکه پول و ثروت خود را در راه صحيح اقتصادي بکار بيندازند و آنرا در جريان
توليد مواد لازم زندگي و توزيع صحيح آن و در جريان تعليم و تربيت و تکامل جامعه و
در راه از بين بردن فقر و بيکار و محروميت و تقويت نيروي کار و فعاليت و در راه
عمران و آبادي و استخراج منابع ثروت بکار بگيرند آنرا در راه«ربا» که وسيله فقر و
بيکاري و افلاس و توسعه عقب ماندگي در يکطرف و تمرکز و تکاثر ثروت در طرف ديگر است
بکار بيندازند يعني: شکل صحيح و مستقيم جريان ثروت را کنار گذاشته، شکل غير الهي و
غير اسلامي يعني رباخواري را پيش بگيرند حضرت پيغمبر اکرم(ص) فرمودند اين دسته از
افراد«سرنگون» (به شکل حيوانات) محشور مي‌گردند.[5]

2- حشر
حرامخواران

کساني که
راههاي حلال و مشروع اقتصادي براي تحصيل مال و ثروت را زير پا گذاشته به راههاي
حرام و امشروع و شکستن حصار قانون مانند رشوه، اختلاس، قمار، سوء استفاده و بلعيدن
بيت المال مسلمين، وارد کردن مواد مخدر و خريد و فروش و توزيع آن، توليد مشروبات
الکلي و توزيع آن احتکار، گرانفروشي، بلعيدن مناب ثروت ملتهاي مستضعف، فروش
سلاحهاي مخرب و کشنده در سايه ايجاد جنگهاي ويرانگر دست زده‌اند و همچنين کساني که
حقي که خداوند متعال در اموال آنها بعنوان خمس و زکات قرار داده است نپرداخته و
آنرا بمصرف خود رسانده‌اند حضرت رسول اکرم(ص) فرمودند: اين گروه از افراد بصورت
«خوک» که غذاهاي آلوده را مي‌بلعد محشور ميشوند.[6]

3- حشر قضاة
متخلف

قاضياني که
عهده‌دار حفظ حقوق ملت و امنيت قضائي مي‌باشند و آنقدر قدرت قانوني دارند که
ميتوانند با صادر کردن يک حکم، فردي را بپاي چوبه‌دار بفرستند و فرد ديگري را به
گوشه زندان بسپارند و با گرداندن يک قلم پيکر انساني را آماج شلاقها بسازند در مسند
بسيار خطيري قرار گرفته‌اند که حضرت اميرمؤمنان(ع) فرمودند کسي که در اين مسند مي‌نشيند
بايد يا پيغمبر و يا وصي پيغمبر باشد[7]
در صورتي که قضاوت آنها براساس عدل و بر محور احقاق حق باشد خدمت بسيار بزرگي را
انجام ميدهند و خداوند متعال پاداش بسيار زيادي بآنها عنايت خواهد کرد ولي اگر در
قضاوت خود از مسير حق منحرف شوند و از حکم عادلانه چشم‌پوشي کنند و رأي ظالمانه
بدهند حضرت پيغمبر(ص) فرمودند: قاضيان ستمگر در روز قيامت با چشمان نابينا محشور
مي‌گردند.[8]

4- علمائي که
کردارشان با گفتارشان هماهنگ نيست

علمائي که در
گفتار خود دم از حق و عدالت ميزنند و مردم را به بکار بستن موازين اسلامي در کليه
شئون زندگي فرهنگي، سياسي، اجتماعي، اقتصادي و اخلاقي دعوت ميکنند ولي خودشان در
عمل موازين اسلامي را مراعات نميکنند و زبانشان با کردارشان هرگز هم آهنگي ندارد
بنا بگفتار حضرت رسول اکرم(ص) در روز قيامت در حالي که زبانهاي خود را با دندانهاي
خود ميجوند محشور ميشوند.[9]

5- فرورفتگان
در گرداب شهوات حرام

کساني که در
اشباع غريزه جنسي خود راه صحيح و مستقيم را در پيش نگرفته و در گرداب شهوتهاي حرام
فرو رفته‌اند حضرت پيغمبر(ص) فرمودند اين گروه از افراد در روز قيامت در حالي که
بوي بد آنها نشانگر اعمال غير اسلامي آنها است قدم بعرصه محشر ميگذارند.[10]

ادامه دارد

هدايت در
قرآن

تفسير سوره
رعد

قسمت نوزدهم

اشکالات کفار
پيرامون وحي و رسالت(2)

آية الله
جوادي آملي

در سوره
مبارکه رعد، نخست به حقانيت آنچه از پيامبر اکرم(ص) رسيده است اشاره شده و فرموده
است: «و الذي أنزل اليک من ربک الحق» و قسمت مهم آنچه پيامبر آورده توحيد و نبوت
ومعاد است. آنگاه در آيات بعد با چند برهان، مسأله توحيد و معاد را تبيين نموده
است و وقتي که اين دوب يان گرديد، وحي و نبوت هم بيان مي‌شود، زيرا اگر براي جهان،
مبدأ و معادي است، پس تکليفي درکار است که در روز حساب از آن سؤال مي‌شود که فلان
عمل را چرا انجام دادي و فلان کار را چرا به جا نياوردي؟ لذا توحيدو معاد بطور
صريح در سه برهان آمده است ولي وحي و نبوت بالألتزام فهميده مي‌شود. پس از تمام
شدن اين مرحله از بحث، به بيان شبهاتي پرداخته شده که درباره اين امور سه گانه از
سوي منکرين مطرح شده است. آنچه مربوط به معاد بود في الجمله در آيات قبل گشت، و
بعضي از آن اشکالات در مورد معاد در ديگر سوره‌هاي قرآن مطرح شده است.

مقام دوم از
انتقادهاي آنان ناظر به وحي و رسالت مي‌باشد و مقام سوم راجع به توحيد است، ولي
آنچه که اکنون محل بحث است مقام ثاني است يعني اشکالات کفار در مورد وحي و رسالت.

معجزه، خرق
عادت است نه خرق قوانين عقلي

کساني که در
مورد وحي و رسالت، شبهه و اشکالات داشتند مي‌گفتند: چرا پيامبر هر روز معجزه و آيه
تازه و جديدي نمي‌آورد؟ و اين اشکال را مکرر قرآن کريم از قول مشرکان نقل فرموده
است. چند بار هم در همين سوره«رعد» اين سخن تکرار شده است، با اينکه خود وجود رسول
خدا(ص) معجزه بود ولي آنها معجزه به حساب نمي‌آوردند و آيات کريم را که از معجزات
الهي بود نيز معجزه نمي‌پنداشتند و اگر درخواست نزول آيه‌اي مي‌کردند، تنها براي
استهزاء و اهانت بود که قرآن کريم از اين انگيزه آنها پرده برداشته است. و لذا
قرآن کريم روي معجزه بون قرآن تکيه مي‌نمايد، البته اعجاز انبياء از نظم کلي جهانب
يرو نيست و چنين نيست که پيامبی«ص» با اعجاز، نظام عالي را پيوسته تغيير دهد، بلکه
«لکل اجل کتا» براي هر چيزي حکم مضبوط و منظمي است و عالم با نظم اداره مي‌گردد.
هر معجزه‌اي وقتي مناسب و حکمتي خاص دارد، اينهم که هدايت انسان از راه وحي باشد
وکسي که داعيه نبوت دارد براي اثبات آن معجزه‌اي بياورد، جزء نظام عالم است و نظام
جهان اين را اقتضا مي‌نمايد تا مردم بفهمند که آن شخص مأمور و فرستاده خداست. چون
مقام شامخ رسالت، مقامي است بلند، و شمار مدعيان اين مقام والا، کمتر از انبياء
راستين الهي نيست. از اين روي، هرگاه پيامبري مبعوث مي‌شد در کنارش چند نفر متنبي
و مدعي دروغين پيامبري بودند، پس براي اينکه مردم فرق ميا اين دو را تشخيص دهند،
معجزه لازم است، جهاني که در آن معجزه و خرق عادت نباشد جهان ناقصي است، وقتي ما
سير بحث را به انسان و هدايت انسان مي‌رسانيم، مي‌بينيم بايد در عالم حتما معجزه
باشد و معني اعجاز خقر عادت است نه خرق قوانين عقلي. اگر تمام جريانات بطور عادي
در مسير خود جريان پيدا نمايند، کسي هم که به دروغ ادعاي ارتباط با، ماوراء
الطبيعه داشته باشد و بگويد من رسول خداي عزيز و حکيم هستم، مردم بايد قبول
نمايند، پس به ناچار کسي که پيامبر است بايد کاري را که تنها از عهده کسي که با
ماوراء الطبيعه بر مي‌آيد، انجام دهد، تا سندي بر ادّعاي صحيح نبوتش باشد، و فرق
ميان نبيّ و متنبي مشخص گردد، بنابراين روي اين بحثهاي عقلي در مي‌يابيم که وجود
اجاز در نظام عالم ضروري است و عالمي که درآن معجزه نباشد، يعني وحي و نوبت و
هدايت انسانها نباشد، عالم ناقصي است و انسانها درآن رها خواهند بود، بنابراين سرد
وس لامت شدن آتش ابراهيم خليل الله(ع) به فرمان«يا نار کوني برداً و سلاماً»[1]
اعجاز است، يا عبورازنيل«فاضرب لهم طريقا في البحر يبساً»[2]
تصرف درآب و اعجاز است که به وسي وحي مي‌رسد بني اسرائيل را از رود نيل عبور دهد،
و براي عبور آنها راهي خشک در دريا بگشايد، تا از فرعونيان رهائي يابند، ولي کي
بايد معجزه اظهار بشود و بدست چه کسي بايد معجزه ظهور نمايد؟

چنين نيست که
با درخواست مستهزئين و مسخره گران، انبياء هر روز نظام عالم را تغيير دهند، گرچه
اعجاز بجاي خويش لازم و ضروري است، چرا که آنها بوسيله معجزه هم ايمان نمي‌آوردند،
لذا قرآن پيامبر را به اين حقيقت آگاه مي‌سازد و او را مطمئن مي‌سازد که هر چند
معجزه ارضي و سمائي بياورد مؤمن نخواهند شد، و در سوره‌هاي رعد، انعام، يونس، غافر
و بعضي ديگر از سوره‌ها انگيزه اين پيشنهاد کنندگان معجزه را مطرح مي‌سازد.

و در همين
سوره رعد در آيه 7 مي‌فرمايد: «و يقول الذين کفروا لولا انزل عليه آية من ربه» ـ
کافران مي‌گويند چرا بر او آيه و معجزه‌اي از سوي پروردگارش نازل نشد، سپس جواب
آنها را چنين مي‌دهد: «انّما انت منذر و لکل قوم هادٍ» » تو تنها انذار دهنده‌اي و
هر قومي را هدايت کننده‌اي است و در آيه 27 مي‌فرمايد: «و يقول الذين کفروا لولا
انزل عليه آية من ربه قل ان الله يضل من يشاء و يهدي اليه من اناب» ـ در پاسخ آن
کافران که درخواست معجزه دارند به پيامبر مي‌فرمايد: بگو اين چنين نيست که هدايت و
ضلالت آنها با معجزه باشد، چندين معجزه آمد و آنها به چشم خود مشاهده کردند ولي مؤمن
نشدند، هدايت و ضلالت، توفيق يا خذلان الهي است که در اثر حسن نيت يا خبث سريره
دامنگير انسان مي‌گردد، کسي که انابه و توبه نمود و چندين نوبت به طرف خداوند
بازگشت، يا کسي که از غير خدا منقطع شد والهي انديشيد، از هدايت ويژه برخوردار
است. «اناب» يا به معني بازگشت مکرر بسوي خداست و يا به معني انقطاع الي الله است.
و هدايت به معني ارائة الطريق است، اين تکرار پيشنهاد کافران در مورد درخواست
معجزه يا براي اين است که پيشنهاد کنندگان مختلف و فراوان بودند و يا براي اين
استک ه يک گروه لجوج کافر، هر روز اين درخواست خود را تکرار مي‌کردند.

بعد از چند
آيه، در آيه 31 مي‌فرمايد: «و لو انّ قرآناً سُيَّرتْ به الجبال او قطعت به الأرض
او کلم به الموتي بل لله الأمر جميعا» ـ اگر بوسيله قرآن، کوهها به حرکت درآيند و
زمينها قطعه قطعه گردند و بوسيله آن با مردگان سخن گفته شود(باز هم مؤمن نخواهند
شد) ولي تمام آنها در اختيار خداوند است. آنها پيشنهاد مي‌دادند که کوهها کنار
برود و جابجا شود، جاي کوه دره و دشت بشود و جاي دره و دشت کوه، تا بتوانند
کشاورزي بکنن! يا مي‌گفتند: مرده‌هايشان از نزديک مشاهده و با آنها سخن بگويند!
وقتي سخن از معاد به ميان مي‌آمد، مي‌گفتند: «ائتوا بآبائنا ان کنتم صادقين»[3]
ـ اگر در مورد معاد سخن شما راست است پدران ما را زنده کنيد و بياوريد! آنها فکر
مي‌کردند در همين دنيا دوباره انسان زنده مي‌شود، لذا فرمود: اگر چنين هم بشود باز
ايمان نمي‌آوردند.

معجزه، وقت
خاص دارد

در مورد
مسأله دوم که گفتند چراآيات الهي نازل نمي‌شود و معجزات نمي‌آوردند، در آيه 38
چنين پاسخ مي‌دهد: «و لقد ارسلنا رسلا من قبلک و جعلنا لهم ازواجاً و ذرية و ما
کان لرسول ان يأتي بآية الا باذن الله لکل اجل کتاب» ـ ما پيش از تو پيامبراني
فرستاديم  و برايشان همسران و فرزنداني
قرار داديم و هيچ رسولي نمي‌توانست جز به فرمان الهي معجزه‌اي بياورد گرچه وجود
نبي لازم است و نبوت بدون اعجاز نمي‌شود، اما اعجاز روزانه و لحظه‌اي نيست هر
معجزه وقتي حساب شده دارد«لکل اجل کتاب» ـ اجل يعني مدت محدود، و کتاب يعني حکم
معين.

و در آيه 49
سوره«قمر» مي‌فرمايد: «انّا کل شيءٍ خلقناه بقدر» ـ ما هر چيزي را به اندازه
آ،ريديم، و ب رهمين اساس در سوره رعد آيه 8 مي‌فرمايد: «و کلَّ شيءٍ عنده بمقدار»
ـ و هر چيز نزد او مقدار واندازه معيني دارد. پس نظمي در جهان وجود دارد و اين
چنين نيست که اگر هر روز آنها پيشنهادي بدهند که مثلا مرده‌اي زنده گردد، رسول
الله(ص) بپذيرد! گرچه خداي سبحان قادر است اما هر کاري را با نظم انجام مي‌دهد،
ولي منکرين که در برابر وحي و رسالت قرار مي‌گرفتند هر آيه و نشانه‌اي که مي‌ديدند
ايمان نمي‌آوردند«و ان يروا کل آية لا يؤمنوا بها».[4]

پس معجزه
خواستن آنها از پيامبر براي آوردن ايمان نبود که از پيامبر خواستند و مي‌گفتند
همانطور که خداوند با تو سخن مي‌گويد با ما هم سخن بگويد، چنانچه در سوره بقره آيه
118 از زبان آنان نقل مي‌کند: «و قال الذين لا يعلمون لولا بکلمنا الله او تأتينا
آية»‌ ـ آنها که از علم و آگاهي بي‌بهره بودند مي‌گفتند چرا خدا با ما سخن نمي‌گويد
و آيه‌اي براي ما نمي‌آيد؟ اين حرف تنها حرف مشرکين حجاز نبود، لذا بدنبال آن مي‌فرمايد:
«کذلک قاالذين من قبلهم مثل قولهم» ـ جهالي هم که انبياء پيشين با آنان روبرو
بآنها مبتلا بودند همين سخنان را اظهار مي‌داشتند. چرا؟ «تشابهت قلوبهم قد بينا
الأيات لقومٍ يوقنون» چون دلهاي آنها همه شبيه هم است، اگر کسي بخواهد ايمان
بياورد ما آيات را بيان نموده‌ايم، معجزات را بدست پيامبران جاري ساخته‌ايم و هيچ
پيامبري را اعزام نکرده‌ايم جز با معجزه، و گاه خود پيامبر، معجزه بوده است«و
جعلناها وابنها آية للعالمين»[5]
ـ مريم و فرزندش را آيه و معجزه جهاني ساختيم، وجود او و تکلمش معجزه است، نظير
پيابمري که در بين اميين برخاست.

يا يک نفر
درس نخوانده، قرآن معجزه قولي را در ميان اميين آورده باشد، خود يک معجزه است ول
ذا از همه کساني که ايمان نياورده‌اند مي‌خواهد اگر مي توانند مانند قرآن بياورند
و در سه رملحه اين تحدي را به عمل مي‌آورد«ولو کان بعضهم لبعض ظهيرا»[6]
ـ گرچه همه آنها از جن و انس به ياري و کمک هم برخيزند، امروز هم همين تحدي باقي
است و با کمال صراحت تحدي جهاني و هميشگي است، اينطور نيست که الآن تحدي نداشته
باشد، رسالت پيامب رهم مسأله جدي نيست، و لذا مي‌فرمايد: «و ما کنت بدعا من الرسل»[7]
ـ من يک رسول تازه و ابتکاري نيستم که پيش از من هيچ پيامبري نيامده باشد، بلکه هر
قوم و ملتي را هدايت کننده و پيامبري است و تا بشريت هست هدايت وجوددارد، اگر
هدايت هست به ناچار وحي و رسالت هم بايد باشد، حرف من هم تازه نيست، توحيد و نبوت
و معاد، سخن همه پيامبران است، منتها من آن را کامل ساخته‌ام و پيام و حرف انبياء
پيشين را تصديق مي‌نمايم.

در سوره
انعام آيه 25 اين جريان را بصورت روشن‌تر و بارزتر آورده و فرموده است: «و منهم
يستمع اليک وجعلنا علي قلوبهم اکنة ان يفقهوه و في ءاذانهم و قراً و ان يروا کل
آية لا يؤمنوا بها حتي اذا جاءوک يجاد لونک يقول الذين کفروا ان هذا الا اساطير
الأولين» ـ عده‌اي ازآنها به سخنان تو گوش فرا مي‌دهند ولي بر قلبهايشان پرده‌ها
افکنده‌ايم که آنهار ا نفهمند و در گوشهايشان سنگيني قرار داده‌ايم، و چنانچه هر
آيه و نشانه‌اي را هم ببينند ايمان نمي‌آورند، تا آنجا که وقتي به نزد تو مي‌آيند
با تو به مجادله برمي‌خيزند وکافران مي‌گويند اينها افسانه است.

اينها يک
سلسله آياتي است که درباره توحيد است، و در آيه 35 همين سوره پيامبر را تسلي خاطر
داده و مي‌فرمايد: «و ان کان کبر عليک اعراضهم فان استطعت ان تبتغي نفقا في الأرض
او سلما في السماء فتأتيهم بآية فلوشاء الله لجمعهم علي الهدي فلا تکونن من
الجاهلين» ـ گرچه اعراض آنها(از اسلام) بر تو سخت و سنگين است، چنانچه بتواني نقبي
در زمينب زن وي ا نردباني به آسمان بگذار تا آيه و معجزه‌اي براي آنها بياوري(ولي
آنان ايمان نخواهند آور) اما اگر خداوند بخواهد آنها را بر هدايت جمع آورد، پس
هرگز از جاهلان نباش. زيرا رسول خدا(ص) بسيار اشتياق داشت که قوشم اسلام بياورند،
بقدري که از کفرشان رنج مي‌برد و در حسرت و اندوه بسر مي‌برد، لذا قرآن در چندجا
به او تسلي خاطر و دلداري داده و او را آرامش مي‌بخشد و در سوره«شعراء» آيه 3 مي‌فرمايد:
«و لعلک باخعٌ نفسک الا يکونوا مؤمنين» و سوره «کهف» آيه 6 مي‌فرمايد: «و لعلک
باخع نفسک علي آثارهم ان لم يؤمنوا بهذا الحديث اسفا» و در سوره«فاطر» آيه 8 مي‌فرمايد:
«فلا تذهب نفسک عليهم حسرات» ـ اينقدر متأثر نباش مثل اينکه جانت را براي ايمان
نياوردن آنها داري از دست مي‌دهي، اندوه و غصه و غم براي چه؟

و در ادامه
اين تسلي دادنها است که فرمود: «و ان کان کبر عليک اعراضهم…» ـ اگ اعراض و انکار
و کفر اينها بر تو دشوار است، هر کاري که از دستت بر مي‌آيد انجام بده تا ايمان
بياورند، زمين را اگر مي‌توان بشکاف و معجزه‌اي به آنها نشان بده، به آسمان بالا
برو و از آنجا معجزه‌اي برايشان بياور، و خلاصه آسمان بروي، زمين بروي، اين کافران
لجوج، مؤمن نخواهند شد و بي‌اثر است، اگر خدا مي‌خواست«لجمعهم علي الهدي» همه را
هدايت جمع مي‌کرد، ولي خداوند را باز گذاشته است و فرموده: «انا هديناه السبيل اما
شاکراً و اما کفوراً»[8]
راه باز و آزاد است و انسان مختار«و لا تکونن من الجاهلين» در حقيقت نصيحت به
ديگران است وگرنه رسول الله(ص) که درباره‌اش آمد: «انک لتلقي القرآن من لدن حکيم
عليم»[9]
منزه از جهل است، چون هدايت آنها سخت‌ترين کار بود، چنين فرود و اين يک تعبير ادبي
است، ما هم در تعبيراتمان مي‌گوئيم: به آسمان بروي به زمين بروي بي‌اثر است، آنگاه
فرمود: کساني سخنان ترا مي‌شنوند که زنده باشند، «انما يستجيب الذين يسمعون و
الموتي يبعثهم الله ثم اليه يرجعون»[10]
آنها که مي‌شنوند لبيک و اجابت مي‌گويند، اما مردگان را خداوند مبعوثشان مي‌گرداند
و بسوي او باز مي‌گردند و حق برايشان روشن مي‌شود. انسان مرده حرف در او اثر نمي‌کند.
معلوم مي‌شود که در انسان، گذشته از يک روح حيواني که در حد تأمين غذا و يک سلسله
عواطف و احساسات است روح ديگري هم وجوددارد که انسانيت انسان به آن بستگي دارد، و
از نظر قرآن کريم اگر کسي فاقد آن روح بود، مرده است، کافر هم از اين حيات انساني
بي‌بهره است، و لذا و مانند يکي از اعضائي که از بدن جدا مي‌شود، و از اين حيات
محروم است، نجس مي‌شود. قرآن کريم کافر را ميت و مردار خوانده، و در حقيقت انسان
حيوان ناطق مؤمن است، نه حيوان ناطق که بعضي موجودات ديگر هم چنين‌اند چنانچه در
سوره نمل آيه 16 مي‌فرمايد: «يا ايها الناس علمنا منطق الطير» سليمان گفت مردم، ما
منطق پرنده را اموخته و تعليم گرفته‌ايم، چرا که پرندگان هم براي خود نطق و منطقي
دارند.

قرآن کرين به
کسي بدگوئي نمي‌کند و اگر در سوره«فرقان» آيه 44 درباره آنان مي‌فرمايد: «ان هم
الا کالأنعام بل هم اضل سبيلا» اينکه در ناداني و گمراهي از چهارپايان هم پائين‌ترند،
يک واقعيتي است که در قيامت ظهور مي‌نمايد. اين مطلب را مفسرين شيعه و سني هر دو
در ذيل آيه شريفه«فتأتون افواجا»[11]
نقل کرده‌اند، در قيامت که مردم گروه گروه مي‌آيند، بصورتهاي گوناون وارد محشر مي‌گردند،
کسي که جز خوردن و پوشيدن و نوشيدن و عواطف حيواني چيزي ندارد، در قيامت بصورت
انسان محشور نمي‌شود، «و قالوا لولا نزل عليه آية منر به قل ان الله قادرعلي ان
ينزل آية ولکن اکثرهم لا يعلمون»[12]
ـ کافران گفتند: چرا بر او آيه و معجزه‌اي از سوي پروردگارش نازل نمي‌شود، بگو که
خداوند قادر است بر اينکه آيه و معجزه‌اي نازل نمايد ولي اکثريت آنان نمي‌دانند،
يعني حالا که خدا قدرت دارد، چنين نيست که رسول الله(ص) هر روز به دلخواه آنان
معجزه‌اي باذن الهي انجام دهد، کوه‌ها را تبديل به دشت و سرزمينهاي خشک و کويري را
سرسبز و خرم سازد بلکه «لکل اجل کتاب» همانطوري که درجهان براي رفع عطش انسانها و
تأمين نياز درختان و گياهان آب لازم است براي انسانها هم وحي و رسالت و اعجاز
ضروري و لازم است و اين جزء نظام زندگي است و عالمي که در آن معجزه نباشد عالمي
ناقص است.

در سوره
مبارکه«يونس» آيه 20 هم اين تقاضاي بي‌مورد آنان مطرح شده و فرموده: «و يقولون
لولا انزل عليه آية من ربه فقل انما الغيب لله فانتظروا اني معکم من المنتظرين»
کفار مي‌گويند: چرا آيه‌اي از پروردگارش به او نازل نشده است، بگو غيب از آن خدا
است(او مي‌ داند چه وقت مصلحت است و چه وقت مصلحت نيست که معجزه‌اي بدست پيامبرش
جاري نمايد) پس منتظر عذاب خدا باشيد، من هم با شما منتظر نصرت او مي‌باشم. و  در سوره«غافر» آيه 78 آمده «و ما کان لرسولٍ ان
يأتي بآية الا باذن الله» ـ هيچ پيامبري جز باذن الهي نمي‌تواند معجزه‌اي بياورد،
پس اگر آوردن معجزه تحت اراده حق تعلاي است، او هر وقت صلاح بداند معجزه انجام مي‌شود،
و اگر معجزه‌اي هم باذن الهي انجام دهد، در شما کاران تأثير ندارد و در اين صورت
مشمول خشم وکيفر خداوند واقع خواهيد شد«فاذا جاء الله قضي بالحق و خسر هنالک
المبطلون» ـ و هنگامي که فرمان نهائي«الله» فرار سد بين شما به حق حکميت گردد و آن
وقت تبهکاران، زيانکار شوند.

ادامه دارد

خطبه 234
قسمت چهارم

درستهائي از
نهج البلاغه

ابليس
بزرگترين عبرت

آيت الله
العظمي منتظري

فَاعْتَبِروا
بِمَا کَانَ مِنْ فِعْلِ اللهِ بِإِبْلِيسَ، إِذْ أَحْبَطَ عَمَلَهُ الطَّوِيلَ، وَجَهْدَهُ
الْجَهِيدَ، وَکَانَ قَدْ عَبَدَ اللهَ سِتَّةَ آلاَفِ سَنَةٍ، لاَ يُدْرَي أَمِنْ
سِنِي الدُّنْيَا أَمْ مِنْ سِنِي الْآخِرَةِ، عَنْ کِبْرِ سَاعَةٍ وَاحِدَةٍ. فَمَنْ
بَعْدَ إِبْلِيسَ يَسْلَمُ عَلَي اللهِ بِمِثْلِ مَعْصِيَتِهِ؟ کَلاَّ، مَا کَانَ اللهُ
سُبْحَانَهُ لِيُدْخِلَ الْجَنَّةَ بَشَراً بِأَمْرٍ أَخْرَجَ بِهِ مِنْهَا مَلَکاً.
إِنَّ حُکْمَهُ فِي أَهْلِ السَّماءِ وأَهْلِ الْأَرْضِ لَوَاحِدٌ، وَمَا بَيْنَ اللهِ
وَبَيْنَ أَحَدٍ مِنْ خَلْقِهِ هَوَادَةٌ فِي إِبَاحَةِ حِميً حَرَّمَهُ عَلَي الْعَالَمينَ.

َاحْذَرُوا عَدُوَّ
اللهِ أَنْ يُعْدِيَکُمْ بِدَائِهِ، وَأَنْ يَسْتَفِزَّکُمْ بِنِدَائِهِ، وَأَنْ يُجْلِبَ
عَلَيْکُمْ بِخَيْلِهِ وَرَجِلِهِ.

موضوع بحث،
بررسي خطبه 192 نهج البلاغه با شرح محمد عبده و يا خطبه 234 با ترجمه فيض الاسلام
است که آن را خطبه قاصعه مي‌نامند. در بحث گذشته حضرت در مورد آزمايش مخلوقين چنين
فرمود: خداوند سبحان بندگان خود را به بعضي از آنچه نسبت به اصل و ريشه آن جهالت
دارند مي‌آزمايد تا اينکه اطاعت کننده را از عصيانگر و مخلص را از متمرد جدا سازد
و تکبر را از آنان برطرف سازد و خود پسندي را دور نمايد. سپس در ادامه خطبه مي‌فرمايد:

«فاعتبروا
بما کان من فعل الله بإبليس اذا حبط عمله الطويل وجهده الجهيد».

پس عبرت
بگيريد از آنچه خداوند با ابليس کرد که عمل طولاني او و کوشش بي‌نهايتش را بي‌ارزش
ساخت.

از حال ابليس
عبرت بگيريد

اي انسانها!
حال که مي‌بينيد شيطان با آن همه سوابق خوبي که داشته و آن همه عبادتهاي طولاني که
شايد بيش از شش هزار سال خدا را پرستيده، با يک تکبر و خودپسندي و نافرماني امر
الهي، چنان مطرود و منفور درگاه احديت قرار گرفت که تمام اعمالش حبط و باطل و بي‌ارزش
شد، پس عبرت بگيريد تا به سرنوشت شيطان گرفتار نشويد.

شيطان پس از
آن همه عبادتهاي طولاني و تلاشها و کوششهاي سخت و مداوم، با يک نافرماني و تمرد
امر، از درگاه خداوند براي هميشه طرد شد. عرضه داشت: خدايا، پس ثواب اين همه اعمال
خوب من چه مي‌شود؟ خداوند فرمود: هر چه در دنيا مي‌خواهي به تو مي‌دهم و تا روز
موعود ـ که روز قيامت است ـ زنده‌ات مي‌دارم و اختيار هم داري که بر بني آدم مسلط
باشي، ولي در آخرت براي هميشه در آتش جهنم مخلد خواهي بود.

احبط: حبط
عمل معنايش اين است که عمل را بي‌ارزش کند و از بين ببرد.

جهده الجهيد:
کوشش بي‌پايان و طاقت‌فرسا را جهد جهيد مي‌گويند.

«و کان قد
عبدالله ستة آلاف سنة، لا يدري أمن سني الدنيا أم من سني الآخرة، عن کبر ساعة
واحدة».

و او خدا را
شش هزار سال عبادت مي‌کرد، که معلوم نيست اين سالها، از سالهاي دنيا است يا آخرت،
و تمام اين اعمال حبط شد و از بين رفت براي يک ساعت تکبر ورزيدن و خود را بزرگ
ديدن.

نتيجه يک
ساعت تکبر

اينکه حضرت
مي‌فرمايد: معلوم نيست اين شش هزار سالي که شيطان در آنها خدا را عبادت مي‌کرد، از
سالهاي دنيا است يا سالهاي آخرت و فعل مجهول«لا يدري» مي‌آرود، معنايش اين نيست که
نزد خود حضرت هم غير معلوم باشد. شايد علت اينکه حضرت معين نکرد‌ه‌اند که اين
سالها، سالهاي آخرت است براي اينکه آن وقت من و شما بسيار وحشت مي‌کرديم که مگر
ممکن است اينقدر عبادت با يک ساعت تکبر ورزيدن از بين برود و حبط شود؟! و لذا حضرت
کلمه«لا يدري» آورده‌اند يعني معلوم نيست و اين سالها را مبهم گذاشته‌اند. در هر
صورت احتمالش هست که اين 6000 سال، از سنين دنيوي نبوده و سالهاي آخرتي است که طبق
آيه قرآن، يک روزش مطابق هزار سال دنيوي است«ان يوما عند ربک کألف سنة مما تعدون»
ـ يک روز نزد پروردگارت، مانند هزار سال است از همان سالهائي که شمارش مي‌کنيد. آن
وقت اگر شش هزار سال عبادت شيطان را با سنين اخروي حساب کني نتيجه‌اش اين است که
شيطان، دو بليون و صد و شصت ميليون سال از دنيا را به عبادت خداوند پرداخته است، و
تنها براي يک نافرماني و عصيان امر و خود بزرگ‌بيني، تمام اين سالهاي عبادت را از
بين برد و خود را براي هميشه، محروم از رحمت خداوند نمود.

در تفسير اين
آيه، تفسر صافي از ارشاد مفيد روايتي را از حضرت امام باقر(ع) نقل کرده است که
خداوند خبر از طول روز قيامت داده که روز قيامت به اندازه هزار سال است از سالهائي
که شما مي‌شماريد.

بهر حال،
حضرت مي‌خواهند هشدار دهند که؛ از اين وضعيت شيطان، عبرت بگيريم و نافرماني امر
خدا را نکنيم که خداي نخواسته، با يک ساعت تکبر و فخر فروشي ممکن است براي هميشه
از رحمت الهي محروم گرديم و العياذ بالله.

«فمن ذا بعد
ابليس علي الله بمثل معصيته؟ کلا، ما کان الله سبحانه ليدخل الجنة بشرا بأمر أخرج
به منها ملکا».

بعد از جريان
ابليس، چه کسي مي‌تواند مصون باشد از عقوبت خداوند در صورتي که مانند معصيت شيطان
را دارا باشد؟ هرگز، خداوند سبحان داخل نکند در بهشت انساني را با کاري که بيرون
کرد بسبب آن کار از بهشت، فرشته‌اي را.

بهشت جاي
متبکران نيست

در اينجا
کلمه يسلم، به «علي» متعدي شده است در حالي که نبايد به «علي» متعدي شود. در اينجا
شراح نهج البلاغه گفته‌اند که ظاهرا اين تضمين باشد. تضمين در صورتي استکه فعلي در
فعل ديگري اشراب شود که آن فعل به«علي» متعدي گردد مثل«ذهب» يا «خفي» که با تعدي
به «علي» مي‌شود: «ذهب عليه» يا «خفي عليه» معنايش اين است که مخفي شد برآن. و در
اين صورت، جمله چنين مي‌شود: «من يسلم مخفيا علي الله» کي مي‌تواند يا کيست بعد از
ابليس که سالم بماند در حالي که مخفي باشد بر خدا؟! خلاصه کيست که بتواند از
امتحان خدا و مکر خدا سالم بماند؟ در صورتي که معصيتش از سنخ معصيتي باشد که شيطان
داشت که همان حالت تکبر و زير بار نرفتن و نافرماني کردن امر الهي است.

هرگز! خيال
کنيد کسي مي‌تواند با اين معصيت و روحيه خودخواهي و خودپرستي سالم بماند و اهل
بهشت گردد! با اين روحيه هيچ کس نمي‌تواند از عقاب الهي مصون بماند. چنين نيست که
خداي سبحان بشري را داخل بهشت کند در صورتي که اين بشر ملابس است با يک امري و يک
روحيه‌اي که بوسيله اين روحيه، خدا شيطان را از بهشت بيرون راند.

آيا باز هم
خيال مي‌کنيد، ما اگر چنين روحيه خودخواهي داشته باشيم، به بهشت مي‌رويم؟ هرگز!
اگر مي‌خواهي اهل بهشت باشيف بايست روحيه انقياد و اطاعت در تو باشد. خودخواه نباش
هر چند مقام علمي، مقام سياسي و يا قدرت اقتصاديت بالا باشد. انسان هر چه بالاتر
مي‌رود بايد بفهمد هيچ نيست. تو اين انسان، هرچه علم و دانش فراگيري، در مقاب
لعلومي که در جهان موجود است، مانند شاگرد کلاس اول هستي، پس خود را بشناس و روحيه
استکبار را در خود از بين ببر.

بسا آن کسي
که اين علوم اصطلاحي را نمي‌داند، ارتباطش با خداوند زيادتر و حالت تواضعش افزونتر
باشد. بسا من و تو اگر عبادت زيادتري داشته باشيم، حالت ريا هم برايمان پيدا شود و
اين حالت ريا يا عجب، ما را شکست خواهد داد و اعمال و عبادتهايمان را از بين خواهد
برد. اما کسي که کمتر موفق شده است عبادت خدا کند ولي متاثر است و از خودش متنفر
است، اين سبب مي‌شود که قرب به خدا پيدا کند، اما اگر عبادتز يادي داشته باشد، بسا
حالت عجب در او پيدا شود و عجب، انسان را شکست مي‌دهد.

بنابراين
عبادت زياد و علم زياد و قدرت فراوان، ملاک تقرب به خدا نيست؛ هر چه تواضع و
فروتني و حالت انقياد و اطاعت در انسان افزونتر باشد، قربش به خدا بيشتر خواهد
بود.

شيطان، از
ملائکه است يا جن؟

از اينکه
حضرت مي‌فرمايد: «چنين نيست خداي سبحان کسي را داخل بهشت کند به امري که با همان
امر ملکي را از بهشت بيرون ساخت»، از ظاهر اين عبارت چنين برمي‌آيد که شيطان، يکي
زا فرشتگان و ملائکة الله بوده است. در قرآن مي‌خوانيم: «کان من الجن ففسق عن امر
ربه» شيطان از جن بود و فاسق شد و تخلف از امر خدا کرد.

در برخي از
روايات آمده است که: شيطان، بزرگ اجنه بود و آن هنگام که جني‌ها معصيت خدا کردند،
شيطان مامور قلع و قمعشان شد و چنين هم کرد و چون مقام بزرگي داشت، او را در عداد
ملائکه بردند و ملائکه خيال مي‌کردند او از خودشان است. آنقدر شيطان عبادت خدا مي‌کرد
که ملائکه حسرت عبادتهاي شيطان را مي‌خوردند، و عاقبت چنان شد که با تمام قرب و
منزلت‌هايش در اثر يک نافرماني و رحيه تکبر و خودخواهي، براي هميشه مطرود و منفور
درگاه الهي شد.

ممکن است هم
بگوئيم«ملک» معناي أعمي است که هم فرشتگان و هم اجنه را در برمي‌گيرد زيرا«ملائکة
الله» يعني نيروهاي غيبي خداوند و «جن» هم از ماده«جن، يجن» است به معناي پوشيده و
پنهاني، پس با اين فرض، ممکن است«جن» هم دسته‌اي از ملائکه باشد.

و ممکن است
جن معني عامي داشته باشد که ملک را هم شامل شود چون جن بمعني پوشيده است و ملک هم
از چشمها پوشيده است.

علي اي حال
حضرت هشدار مي‌دهند به ما که: هان! متوجه باشيد، خداوند ملکي را بواسطه اين روحيه
تکبر از بهشت بيرون کرد، آن وقت شما توقع داريد با اين روحيه وارد بهشت شويد؟

کسي فکر نکند
که خداوند با او قوم و خويشي دارد يا بيشتر او را دوست مي‌دارد، پس به بهشتش مي‌برد!
چنين نيست.

«انِ حکمه في
اهل السماء و اهل الأرض لواحد و ما بين الله و بين احد من خلقه هوادة في اباحة حمي
حرمه علي العالمين».

همانا حکم
خداوند در اهل آسمان(فرشتگان) و اهل زمين(انسانها) يکي است و بين خدا و کسي از
بندگانش سازشي نيست در مباح کردن غرقگاهي که خداوند آن را بر جهانيان حرام
گردانيده است.

فرمان و حکم
الهي نسبت به فرشتگان و بشريکي است و هرگز رخصت و مسامحه و گذشتي از گروهي نسبت به
گروه ديگري نيست. آن غرقگاهي را که خدا بر همه عالميان حرام کرده است که همان حالت
تعزز و کبريائي است و مخصوص خودش مي‌باشد، کسي حق ندارد در اين مرحله وارد شود.
خداوند عزت و کبريائي را بر ديگران حرام کرده است که وارد آن نشوند و خداوند نسبت
به هيچ يک از بندگانش رخصت و مسامحه‌اي ندارد در اينکه غرقگاهي را که بر تمام
جهانيان حرام کرده است، بر او مباح گرداند!

«فاحذروا
عبادالله أن يعديکم بدائه، و أن يستفزکم بندائه و أن يجلب عليکم بخيله و رجله».

پس اي بندگان
خدا بترسيد و از دشمن خدا حذر کنيد که مبادا شما را گرفتار درد خويش کند و بيقرار
و سبکبار سازد شما را به نداي خود و يا با سواران و پيادگانش به نبردتان بيايد.

مرض
خودخواهي، مرضي مسري است که ممکن است از شيطان به ديگران سرايت کند. حضرت هم به ما
هشدار مي‌دهند که بترسيم از شيطان و از اين دشمن خدا بر حذر باشيم که نکند مرض
خودخواهي و تکبر خود را به ما سرايت دهد.

استفزاز

استفزاز
چيست؟ اگر چنانچه کسي بخواهد به شما زور بگويد و کاري را بر شما تحميل نمايد، از اول
با زور و تهديد و داد زدن، شما را وادار به کاري مي‌کند، اگر شما هم اعتماد به نفس
نداشته باشي و آدم بزدل و ترسوئي باشي، فورا از جا بلند مي‌شوي و فرمان مي‌بري.
استفزاز معنايش اين است که کسي را از جاي خودش جا کنش کنند و سبکش نمايد.

گاهي ممکن
است کسي از شما طملبي را با التماس و اصرار بخواهد و شما با سنگيني و به زور از
جايت بلند شوي ولي يک وقت است که روحيه شما ضعيف است و طرف تشخيص مي‌دهد که آدم
بزدل و ترسوئي هستي، با يک صيحه زدن بر شما، شما را فورا از جا مي‌کند، اين را
استفزاز مي‌گويند.

ملاحظه مي‌کنيد:
سران استکبار جهاني وقتي مي‌خواهند کشورهاي جهان سوم را استعمار کنند، مي‌گردند
آدمهائي را پيدا مي‌کنند و بر سر اين کشورها مي‌گمارند که از خودشان، خوديت و
شخصيتي ندارند و با يک فرياد، خوديتشان را فورا از دست مي‌دهند و ثروت و ذخاير
کشورشان را در اختيار آنان قرار مي‌دهند و خودشان هم مانند سگ زنجيري، اسير آنها
مي‌شوند.

ممکن است ابر
قدرتها يک قدم از آنها بخواهند که عقب‌نشيني کنند، ولي آنها صد قدم مي‌دوند.
آدمهاي بي‌شخصيت و بي‌اراده چنين‌اند که به زودي از جا کنده مي‌شوند و در خط شيطان
مي‌افتند وش يطان هم وقتي فهميده کسي بي‌شخصيت و بي‌اراده است، او را با سبکي و
خفت، به حرکت وا مي‌دارد و به دنبال خودش مي‌اندازه و اگر کسي در وهله اول پاسخش
را نداد، شيطان با رجاله‌ها و جنودش به نبرد او مي‌رود و او را اغوا مي‌سازد.

رَجل و
رَجِل: اسم جمع است به معناي راجل يعني پياده نظام.

خيل: يعني
اسبها و مراد سواره نظام است.

يجلب: جلب
کند و صدا بزند بر شما. ممکن است معناي جلب، فرياد کردن باشد و ممکن است معنايش
جمع کردن باشد. يعني نيروهايش را جمع کند و به نبردتان بيايد. جلب به معناي صداي
قوي هم هست. شيطان با يک فرياد بلند، ارتش و تفنگدارانش را به فراخواني و نبرد
دعوت مي‌کند.

شيطانهاي
انسي هم ريشه‌شان به شيطان‌هاي جني برمي‌گردد. شيطان جني است که در قلب و مغز اين
سران کشورهاي بزرگ قرار گرفته و آنان حکمفرمائي مي‌کنند و دنيا را با تفنگداران و
چتربازهاشان به استضعاف مي‌کشند.

در قرآن مي‌خوانيم:
خداوند به شيطان مي‌گويد: «و استفزز من استطعت منهم بصوتک واجلب عليهم بخيلک و
رجلک» ـ تا مي‌تواني با فرياد خود، سبک مغزها را جلبشانکن و با سواره نظام و پياده
نظامهايت بر آنها بتاز. اين همان امتحان الهي است پس در صورتي که جنود شيطان به
نبرد ما بيايند، بايد با اراده قوي و استوارمان، خود را از دست آنها برهانيم و
نجات دهيم و هرگز از توپ و تانک و قدرتهاي پوشالي شيطان هراس به دل راه ندهيم که
اگر چنين کنيم، از امتحان سربلند بيرون خواهيم آمد و اگر از سربازان جنود شيطان
ترسيديم و در خط شيطان رفتيم، به سرنوشت شوم شيطان گرفتار خواهيم شد.

ادامه دارد

چرا توهين به
پيامبر موجب اعدام است

بسمه تعالي

انا لله و
انا اليه راجعون

به اطلاع
مسلمانان غيور سراسر جهان ميرسانم مؤلف کتاب«آيات شيطاني» که(ع) و پيامبر و قرآن
تنظيم و چاپ و منتشر شدهاست، همچنين ناشران مطلع از محتواي آن محکوم به اعدام
ميباشند. از مسلمانان غيور مي‌خواهم تا در هر نقطه که آنان را يافتند سريعا آنها
را اعدام نمايند تا ديگر کسي جرأت نکند به مقدسات مسلمين توهين نمايد و هر کس در
اين راه کشته شود شهيد است. انشاءالله ضمنا اگر کسي دسترسي به مؤلف کتاب دارد ولي
خود قدرت اعدام آن را ندارد او را به مردم معرفي نمايد تا به جزاي اعمالش برسد.

والسلام
عليکم و رحمة الله و برکاته ـ 25/11/67- روح الله الموسوي الخميني

در آخرين
فرصت که مجله به مرحله چاپ رسيده بود با انتشار پيام حضرت امام مدظله در زمينه اعدام
نويسنده کتاب «آيات شيطاني» لازم ديديم تا اين مطلب به اندازه گنجايش و امکان
توضيح داده شود و به گوشه‌اي از مباني فقهي اين فتوي بطور اجمال اشاره شود.

شايد براي
بعضي از افراد، عجيب بيايد که چرا بايد کسي به خاطر يک جمله يا ذکر يک مطلب حتي
اگر به عنوان يک پژوهش تاريخي يا اجتماعي باشد، محکوم به اعدام شود، آن هم در سطح
جهان و ممکن است گفته شود که سيره رسول اکرم(ص) و ائمه هدي عليهم السلام چنين
نبوده است، بلکه آنان با مخالفان خود، در کمال لطف و مدارا بحث مي‌کردند و حتي در
روايت است که اميرالمؤمنين(ع) در ميان اصحاب نشسته بود، يکي از خوارج بر آن مجلس
گذشت و مطلبي را از آن حضرت شنيد و گفت:‌«خداوند او را بکشد که چه کافر فقيهي
است»!! اصحاب خشمگين شده برخاستند که او را بکشند، حضرت فرمود: «آرام باشيد، يا در
برابر دشنام او دشنامي دهيد يا از لغزشش بگذريد». و نظائر آن، مکرر از سيره آن
حضرت نقل شده است و همچنين در مورد ساير ائمه(ع) اين گونه حوادث در تاريخ بسيار
اتفاق افتاده است.

حکم فقهي
توهين به پيامبر«ص»:

در عين حال،
از نظر فقهي اين مسئله ميان شيعه و سني مسلم است که هر کس رسول خدا«ص» را دشنام يا
به هرنحوي توهين کند، قتلش جايز بلکه واجب است و هر کس او را يافت، بايد او را
بکشد. در جواهر است: «من سب النبي(ص)، جاز لسامعه بل وجب قتله بلا خلاف أجده فيه
بل الاجماع بقسمه عليه» ـ هر کس رسول خدا(ص) را دشنام دهد، جايز بلکه واجب است، هر
که آن دشنام را شنيده باشد، او را بکشد و در اين امر خلافي ميان فقها نيست بلکه
اجماع محصل و منقول بر آن ثابت است.

نظير اين
عبارت در تمام کتب فقهي شيعه که متعرض مسئله شده‌اند، موجود است و نيازي به ذکر
مدارک نيست. در مغني ابن قدامه، از کتب فقهي اهل سنتف ج 9- ص 87 پس از بيان حکم
کسي که ما در حضرت رسول(ص) را قذف کند و اين که حکم او اعدام است چه مسلمان باشد،
چه کافر، در فصل بعد گفته است: قذف پيامبر(ص) و قذف مادرش، ارتداد از اسلام و خروج
از ملت است. و همچنين دشنام دادن به آن حضرت، بدون قذف نيز همين حکم را دارد.

و در«الفقه
علي المذاهب الاربعه» ـ ج 5- ص 428 آمده است: «و يجب قتل الزنديق بعد الاطلاع عليه
بلا طلب توبة منه»، تا آنجا که گفته است: «و مثله الذي سب نبيا، اجمعت الأمة علي
نبوته فانه بدون استتابه و لا تقبل توبته، ثم ان تاب قتل حدا» ـ اختلافي که در ان
کتاب ميان فقها نقل شده فقط در قبول توبه و عدم قبول آن و فرق ميان کافر و مسلمان
در اين جهت است که نيازي به تفصيل نيست و کساني که مايلند مي‌توانند به مدرک فوق
مراجعه نمايند.

ابن
رشد«البيان و التحصيل» ج 16، ص 413 از مالک نقل کرده است که: اگر کسي رسول خدا(ص)
را دشنام دهد، قتل او بدون شک واجب است، چه مسلمان باشد و چه غير مسلمان. ابن
تيميه کتابي به نام«الصارم المسلول علي شاتم الرسول» تأليف کرده و در آن اقوال
فقها و روايات فراواني آورده است که همگي دلالت بر اين دارد که هر کس به نحوي رسول
خدا(ص) را توهين کند، قتل او واجب است. و در ابتداي آن فته است که هر کس رسول
خدا(ص) را دشنام دهد، قتل او واجب است چه مسلمان باشد چه کافر، و اين مذهب همه
علما است.

توهين به
پيامبر«ص» از نظر روايات

و اما از نظر
رواياتف کافي شريف بسند معتبر از هشام بن سالم نقل کرده است که از امام صادق(ع)
پرسيدند درباره کسي که رسول خدا(ص) را دشنام داده است، فرمود: هر که به او نزديکتر
است، او را بايد بکشد قبل از آن که به ولي امر شکايت کند.

و در کافي و
تهذيب دو حديث نقل شده در مورد داستاني که در زمان امام صادق(ع) اتفاق افتاده است
و آن اينکه شخصي را نزد والي مدينه آوردند که رسول خدا(ص) را دشنام داده بود و
بعضي از فقهاي مدينه گفتند: او را تاديب کنيد! امام صادق(ع) بيمار بود، والي مدينه
از آن حضرت خواست که به هر صورت است حاضر شد و حضرت پس از حضور فرمود: سبحان الله!
اگر اين شخص، يکي از صحابه رسول الله(ص) را دشنام داده بود، چه حکمي داشت؟ گفتند:
همين حکم! حضرت فرمود: پس ميان آن حضرت و اصحابش فرقي نيست؟! والي پرسيد: شما چه
مي‌فرمائيد؟ حضرت فرمود: پدرم روايت کرد که رسول خدا(ص) فرموده است: «مردم همه
يکسان بايد از من پيروي کنند، اگر کسي شنيد که ديگري مرا دشنام مي‌دهد، بر او واجب
است او را بکشد و لازم نيست به حضور حاکم برسد و اگر به حضور او رسيد، او بايد آن
شخص را بکشد». والي هم دستور داد آن مرد را کشتند.

و همچنين در
کافي و تهذيب بسند معتبر از محمد بن مسلم نقل شده است که: امام باقر(ع) فرمود:
«مردي از قبيله هذيل، رسول خدا(ص) را دشنام مي‌داد، خبر به آن حضرت رسيد، فرمود:
چه کسي او را کفايت مي‌کند؟ دو نفر از انصار برخاستند و رفتند و گردنش را زدند».
محمد بن مسلم گويد: از حضرتش پرسيدم: اگر اکنون کسي پيامبر را دشنام دهد کشته مي‌شود؟
فرمود: «اگر بر خود نمي‌ترسي او را بکش».

روايات در
اين باره فراوان است و حتي در مورد ائمه(ع) نيز آمده است که هر کس به يکي از آنان
دشنام دهد، خونش مباح است. در وسائل ج 18، ص 461 روايات متعددي در اين زمينه نقل
شده استف مراجعه کنيد.

توهين به
پيامبر، در تاريخ

در کتب تاريخ
بطور متواتر گفته شده است که رسول خدا(ص) هنگام فتح مکه، همه را امان داد بجز عده‌اي
از مرد و زن که آنها را نام برد، بعضي از آنها فقط گناهشان هجو و مذمت آن حضرت و
تبليغات عليه او بوده است. مي‌گويند: دو زن يا کنيز بودند که اشعاري در هجو آن
حضرت بصورت ترانه مي‌خواندند، آنها را نيز فرمان داد بکشند، يکي از آنها کشته شد و
ديگري فرار کرد. و يکي«حويرث بن نقيذ» بود که اشعاري در هجو آن حضرت سروده بود
فرمان قتلش صادر گرديد و در روز فتح مکه، اميرالمؤمنين(ع) او را کشت. براي تفصيل
بيشتر مي‌توانيد به سيره ابن هشام ج4، ص 53 و تاريخ ابن اثير، ج 2، ص 249 مراجعه
کنيد.

در کتب حديث
اهل سنت نيز داستانهاي فراواني نقل شده که بر اين مطلب دلالت دارد، يکي روايتي است
که در مورد زن يهوديه‌اي وارد شده است که به حضرت رسول(ص) توهين مي‌کرده و کسي که
مطلع شده او را کشته است و آن حضرت خون او را هدر اعلام نمود. و اين روايت بصور
مختلف در کتب حديث عامه آمده است. و همچنين در مورد زني به نام«عصماء» که آن حضرت
را به شعر هجو مي‌کرد و حضرت از مردم خواست که او را بکشند و کشته شد. و در بعضي
از ورايات آمده است: شخصي از پيش خود اقدام به قتل او کرد در حالي که مشغول شير
دادن به کودک خدرسالش بود و چون خبريه آن حضرت رسيد فرمود: دو بز هم بر سر او يا
يکديگر نمي‌جنگند، يعني هيچکس حق ندارد مطالبه خون او را بکند و داستانهاي ديگر که
در تاريخ و کتب حديث ذکر شده به مصادر فوق مراجعه شود.

نتيجه بحث

از مطالب
گذشته نتيجه مي گيريم که توهين به مقام مقدس پيامبر اکرم(ص) از نظر همه مسلمين
مستوجب قتل است و توهين به ائمه معصومين و حضرت زهرا(س) اجمعيت نيز از نظر مذهب
شيعه مستوجب قتل است و اما اين که آنها خود اين کار را نمي کردند، حتما به دليل
گذشت آنها بوده است. هم اکنون قلم بدستان مزدور فراوانند که کتابها در توهين به
شخص رهبر انقلاب نوشته‌اند و راديوها پيوسته در اين زمينه سخن پراکني مي‌کنند و
ايشان هيچگونه اعتراض و حتي پاسخي نمي‌دهد و حتي از سوي دفتر ايشان يا مريدان و
علاقمندان ايشان حساسيتي نشان داده نمي‌شود   
و با بزرگواري از همه اين اهانتها مي‌گذرند و اما هرگاه نوبت به مقام مقدس
عصمت و طهارت بخصوص رسول گرامي اسلام(ص) برسد، ديگر تحمل جايز نيست. آن حضرت خود،
در موارد زيادي عفو مي‌فرمودند ولي بعضي از افرادي ا به دليل اصرار بيش از حد و يا
به دليل نوع تبليغات مانند آن دو زن که به صورت ترانه در محافل و مجالس، آن حضرت
را دشنام مي‌دادند مور عفو قرار نگرفتند گرچه نقل شده است که يکي از آنها فرار کرد
و سپس به خدمت حضرت رسيد و توبه کرد و اسلام آورد و حضرت او را پذيرفتند.

به هر حال
مسئله عفو خود آن حضرت، مسئله جداگانه‌اي است ولي مسلمانان هرگز نبايد بر چني
مطلبي سکوت روا دارند. اگر گوينده، سملمان است بايد کشته شود وظ اهرا حتي اگر توبه
کند، حکم تغير نمي‌کند و اگر مسلمان نيست باز هم کشته مي‌شود مگر اينکه اسلام
اختيار کند که در اين صورت کشته نمي‌شود ولي قبل از قتل، اسلام بر او عرضه نمي‌شود
بلکه حکمش قتل است مگر اينکه خود، اعلان اسلام کند بلکه بعضي از فقها گفته‌اند:
اگر پس از دستگيري، اعلام اسلام کند از او پذيرفته نمي‌شود. بهر حال فروع اين حکم
نياز به بحث فقهي بيشتر دارد. و اما اصل حکم ميان همه مسلمين، يک امر مسلم است.

امروز درنگ
روانيست

ملبي که در
پيام امام به مسلمانان جهان قابل توجه است، حکم به شهيد بودن کسي است که در اين
راه، جان خود را از دست مي‌دهد. و معناي آن اين است که حتي اگر قاتل بداند که در
انجام اين مأموريت کشته مي‌شود، حداقل جايز است اقدام نمايد و حال آنکه خود ايشان
در تحرير فرموده‌اند: «هر کس پيامبر(ص) را(نعوذ بالله) دشنام دهد، واجب است بر
شنونده که او را بکشد مگر اينکه بترسد بر جان يا عرض خود و همچنين جان يا عرض
مؤمني ديگر که در اين صورت، اقدام جايز نيست و اگر بر مال مهمي از خود يا برادر
ديني‌اش بترسد، جايز است ترک قتل». و همچنين در روايتي که از محمد بن مسلم نقل
کرديم آمده است که از امام پرسيد: اکنون اگر کسي رسول خدا(ص) را دشنام دهد، کشته
مي‌شود؟ حضرت فرمود: اگر بر جان خود نترسي، او را بکش».

از نظر فقهي
مسلم است که در صورت تقيه بر جان و عرض، اقدام جايز نيست و در صورت تقيه بر مال
مهم، ترک جايز است ولي در موردي همچون نويسنده کتاب شوم«آيات شيطاني» حکم فرق مي‌کند
و بايد اعدام شود حتي اگر در اين راه خطر جاني باشد و در اين امر، تقيه واجب نيست
و شايد هم جايز نباشد. زيرا حکمي که در روايات و کتب فقهي آمده، در موردي است که
شخصي در يک محيط محدود با رسول خدا(ص) يا دين آن حضرت، ابراز دشمني مي‌کند و اما
آنگاه که توطئه جهاني باشد و تشکيلات کفر درصدد تضعيف موقعيت سالام در جهان باشد و
آن ه با چنين حربه‌اي که اصل اسالم يعني قرآن و پيامبر(ص) را هدف قرار مي‌دهد و به
طوري دقيق وحساب شده عمل مي‌کنند که اگر ادامه يابد و نويسندگاني ديگر اين راه را
دنبال کنند، ممکن است موجب گمراهي عده زيادي شوند، گذشته از آن که قدسيت و کرامت
اسلام و پيامبر(ص) و قرآن مورد هتک و توهين در تمام جهان قرار مي‌گيرد بلکه به ذات
مقدس باري تعالي جسارت مي‌شود. در چنين موقعيتي بايد به جنگ با چنين دشمناني
برخاست و توطئه را ريشه کن نمود و درنگ هرگز جايز نيست و همانگونه که حضرت امام
فرمودند: «بايد عامل اي توطئه کشته شود تا ديگر قلم بدستان مزدور و جرأت چنين
اقدامي نکنند».

شايد بعضي از
کوته نظران فکر کنند که در مقابل بحث و انتقاد نبايد حربه اعدام و مجازات بکار برد
بلکه بايد با بحث و استدلال، مقابله کرد همچنانکه حضرت رسول(ص) و ائمه اطهار(ع)
چنين رفتاري داشتند. احتجاجات معصومين با زنادقه و کفار فراوان است.

در پاسخ اين
اعتراض مي‌گوئيم که فرق است ميان کسي که بحث و انتقاد و استدلال مي‌کند هر چند
استدلال او پايه و اساسي نداشته باشد و کسي که فحاشي ميکند و ناسزا ميگويد و
مقدسات را توهين ميکند و سبک مي‌شمارد و مسخره و استهزاء مينمايد. هرگز پاسخ
استهزاء و توهين و فحاشي آن هم به شيوه‌اي که در جامعه مؤثر است مانند آن دو زن که
در زمان حضرت رسول(ص) به آن حضرت جسارت مي‌کردند يا همچون نويسنده بي‌باک و هتاک
آيات شيطاني که بصورت رمان با قلمي شيوا و تبليغاتي وسيع و عنوان بهترين کتاب سال
مطالبي توهين‌آميز که اصل اسلام و قیآن و ساحت مقدس پيامبر عظيم الشأن(ص) را مورد
استهزاء و توهين قرا رميدهد بحث و مناظره و استدلال نيست. فقهاي ما تاکنون با
کمونيستها که اصل توحيدو خداشناسي را انکار ميکنند هرگز چنين برخوردي نمي‌کنند
بلکه با آنها مباحثه و مناظره ميکنند و در پاسخ استدلالهاي پوچ آنان با کمال
خونسردي و رعايت ادب استلدلا ميکنند ولي با چنين فحاش متهتک که با چنين گستاخي
مقدسات را مسخره ميکند جاي بحث و مناظره نيست بلکه فقط جزاي او اعدام است تا
ديگران اگر چنين هوائي در سر دارند حساب کار خود را بکنند.

خداوند سايه
اي رهبر عظيم الشأن را از سر مسلمين جهان کوتاه نکند و همواره دين و مقدسات خود را
به وسيله اين مرد الهي، مصون و محفوظ بدارد.

امام سجاد(ع)
اسوه زهد و عبادت

امام زين
العابدين(ع)، روز پنجشنبه پنجم شعبان از سال 38 هجري در مدينه منوره، دو سال قبل
از شهادت اميرالمؤمنين(ع)، متولد شد.

القاب مبارکش
همگي دلالت بر عبادت فوق العاده آن حضرت دارد: زين العابدين، سيد العابدين، منار
القانتين، خاشع، متهجد، زاهد، عابد، بکاء، سجاد، ذوالثفنات و آن حضرت را«امام
الأمه» و ابوالأئمه نيز مي‌نامند. کنيه مبارکش ابوالحسن و گاهي ابو محمد نيز گفته
مي‌شود.

امام صادق(ع)
مي‌فرمايد: هرگاه حضرت سجاد(ع) به نماز مي‌ايستاد، بدنش مي‌لرزيد و رنگش زرد مي‌شد
و مانند برگ درخت مي‌لرزيد.

امام سجاد(ع)
با آن بزرگواري در برابر عظمت پروردگار، آنقدر خاضع و خاشع است که بدن مبارکش مي‌لرزد،
چرا که او خدا را شناخته است. آن حضرت با اينکه معصوم است و هيچ گناهي از او سر
نزده استف با اين حال خود را در برابر عظمت الهي آنچنان کوچک مي‌بيند که رنگ
رخساره‌اش زرد مي‌شود و پوست بندش به رعشه مي‌آيد. پس ما با اين بارهاي سنگين از
گناه و معصيت، چگونه بايد باشيم؟

در روايتي
آمده است که جابر بن عبدالله انصاري خدمت حضرت رسيد و عرض کرد: يا ابن رسول الله!
آيا نمي‌دانيد که همانا خداوند بهشت را براي شما و براي دوستدارانتان خلق کرده و
جهنم را براي کسي که شما را دشمن بدارد آفريده است. پس چرا انيقدر در عبادت خود را
اذيت مي‌کند؟! حضرت فرمود: اي يا رسول خدا! آيا نمي‌داني که جدم پيامبر(ص) که
خداوند درباره‌اش فرمود: «قد غفر الله لک ما تقدم من ذنبک و ما تأخر» و با اين حال
ـ پدرم و مادرم فدايش گردند ـ اينقدر در عبادت، تلاش و سعي فوق العاده مي کرد که
پاهاي مبارکش ورم کردند. به او عرض کردند: تو که اگر گناهي هم داشته باشد خداوند
گناهان گذشته و آينده‌ات را آمرزيده است، پس چرا اينقدر خود را خسته از عبادت مي‌کني؟حضرت
فرمود: «ألا اکون عبدا شکورا» ـ آيا من بنده سپاسگزاري نباشم؟!

ابوحمزه
ثمالي گويد: امام سجاد(ع) را ديدم نماز مي‌خواند، در حال نماز عبا از روي دوشش
افتاد و آن را درست نکرد تا اينکه از نماز فارغ شد. به او عرض کردم: چرا در حال
نماز عبايتان را روي دوش نيانداختيد؟ فرمود: واي بر تو! مي‌داني من در برابر کي
ايستاده بودم؟! همانا از نماز بنده، آن چيزي پذيرفته است که با قلبش آن را انجام
بدند.

پاسدار اسلام
ولادت پر برکت اين الگوي عبادت و بندگي خدا را به تمام پيروان و شيعيانش تبريک و
تهنيت مي‌گويد.

سالروز شهادت
امام هفتم موسي بن جعفر(ع) را به امام و امت تسليت عرض مي‌کنيم

در سوگ شهادت
امام هفتم«ع»

از گردش فلک
سر و سالار سلسله                   شد در
کمند عشق، گرفتار سلسله

آنکو مدار
دائره عدل و داد بود                            شد
در زمانه، نقطه پروردگار سلسله

نبود هزار
يوسف مصري بهاي او                                آن
يوسفي که بود خريدار سلسله

تا دست و پا
و گردن او شد بزير غل                   رونق
گرفت زان همه بازار سلسله

آگه زکار
سلسله جز کردگار نيست                    کان
نازنين چه ديد ز کردار سلسله

غمخوار و يار
تا نفس آخرين نداشت                   نگشوده
ديده جز که بديدار سلسله

جان شد جدا و
سلسله از هم جدا نشد                    گوئي
وفا نبود مگر کار سلسله

جانها فداي
آن تن تنها که از غمش                    خون
مي‌گريست ديده خونبار سلسله

اين قصه، غصه‌ايست
جهانسوز و جانگداز            کوتاه کن که
سلسله دارد سر دراز

شد سرنگون چو
يوسف دوران بچاه غم                       از
عقل پير شد بفلک دود آه غم

زندان چنان
زغنچه خندان او گريست                  کز
گلشن زمانه درآمد گياه غم

مجنون صف ز
غصه ليلي نهاد سر                     پير
خرد بدشت غم از خانقاه غم

چون سرنهاد
سرور دوران بروي خشت                       افشاند
بر سر همه خاک سياه غم

آن خضر رهنما
که لبش بود جانفرا                     عالم
ز سوز او شده سرگرد راه غم

شاهي که بود
سرور آزادگان دهر                      شد
در کمند غصه اسير سپاه غم

باب الحوائج
آنکه فلک در پناه او است                 عمري
ز بي‌کسي بشد اندر پناه غم

آن خسروي که
گيتي از او خرم است شد          زندان غم
قلمرو و او پادشاه غم

خون مي‌رود
زديده انجم به حال او                     گر
بنگرد به پيکر همچون هلال او

«آية الله
کمپاني اصفهاني»

امام
حسيني(ع) اسوه ايثار و آزادگي

بيستم اسفند
ماه امسال، ميلاد مسعود اسوه آزادگي و ايثار حضرت حسين بن علي(ع) است که بقول
مشهور در سوم شعبان المعظم سال چهارم هجري اتفاق افتاده است؛ ولادت انساني که تولد
او ميلادي جديد براي انسانيت در پي داشت و اين چنين است که نخستين تبيک را جبرئيل
از جانب خداوند به پيامبر اظهار مي‌دارد«فهبط جبرئيل(ع) فهنأه من الله عزوجل» و به
فرمان الهي نامش را «حسين» که ترجمه نام يکي از پسران هارون برادر حضرت موسي کليم
الله است مي‌گذارد.

در روايتي که
جابر بن عبدالله انصاري نقل مي‌کند، آمده است: هنگامي که امام حسين(ع) متولد شد،
جبرئيل امين بر پيامبر اکرم(ص) نازل شد و عرض کرد: خداي عزوجل سلامت مي‌رساند و مي‌فرمايد:
همانا منزلت علي نسبت به تو مانند منزلت ‌هارون است نسبت به موسي، پس نام او را
نام فرزند هارون بگذار. حضرت پرسيد: نام فرزند هارون چه بوده است: عرض کرد:
نامش«شبير» است. حضرت فرمود: زبان من عربي است. عرض کرد: پس نام اين مولود
را«حسين» بگذار. آنگاه حضرت رسول«ص» نام فرزندش را حسين گذاشت.

«حسين» اين
نام مبارکي که الگوي هر آزاده‌اي و پيشواي هر جهادگري و سرمشق هر مبارزي است.

«حسين» نام
مقدسي که هرگاه برده مي‌شود، اشک از چشمان شيعيان و پيروانش سرازير مي‌گردد.

«حسين» اولين
پاسدار اسلام ناب محمدي«ص» که براي زنده نگهداشت رسالت جدش آن انقلاب خونين را
آغاز کرد و براي هميشه، مکتب را جاويد نگه داشت، و نهايتي براي اين انقلاب خونين
نيست جز روزي که جهان پر از عدل و داد شود و تمام يزيديان به زباله‌داني تاريخ
سرازير گردند. از اين رواست که پيامبر اکرم(ص) نه تنها حسين را از خود مي‌دند که
خود را نيز از حسين مي‌داند، چرا که اگر اين«پاسدار اسلام» نبود، شعله فروزان دين
محمد«ص» توسط امويان به خاموشي مي‌گرائيد ولي حسين با خون خود و خون ياران
باوفايش، اين شعله را براي ابديت، فروزان و فروزانتر کرد.

پيام امام

در ميان
سخنان امام حسين(ع) دعوت به آزادگي و آزامردي، يکي از برجسته‌ترين پيامهاي پر
محتواي او را تشکيل مي‌دهد و بي‌شک اين پيام براي امت آزاده و قهرمان ما که با شعار«قيام
ما حسيني است» اين انقلاب با شکوه و بزرگ را در ايران به ثمر رساند، از مفهومي
ويژه و ارزشي والا برخوردار مي‌باشد. يکي از اهداف مقدس بعثت و انگيزه‌هاي عالي
رسات پيامبارن ينز رهائي و آزادي مردم از يوغ اسارت قدرتهاي سياسي و فرهنگهاي
خرافي بوده است و لذا قرآن کريم در سوره اعراف درباره رسول خدا«ص» مي‌فرمايد: «…
و يضع عنهم اصرهم و الاغلال التي کانت عليهم»[1]
تا بارهاي سنگين و زنجيرهاي گراني که بر آنان تحميل گرديده است، از آنها برگيرد، و
جامعه اسلامي با پذيرش اسلام و پاسخ مثبت به دعوت پيامبر اکرم«ص» توانست خود را از
قيبد  بند اسارت در نظام فرسوده جاهل ينجات
بخشد، ولي با رحلمت آن حضرت و به قدرت رسيدن امويانف آن حافظان جاهليت عرب که قبول
اسلام را پوششي مناسب براي انهدام اسلام از داخل تشخيص داده بودند، سياست اسلام
زدائي در سطحي گسترده آغاز شد، و در اين راه از تمام امکانات ماديو معنوي حتي از
قرآن وحديث بهره گرفتند، تا در نتيجه جامعه اسلامي را آن چنان به جاهليت خويش
نزديک ساختند که معاويه را بر اميرمؤمنان و امام مجتبي(ع) برگزيدند.

و امام
حسين(ع) که در آن جامعه مي‌زيست خطر نابودي کامل اسلام را با وجود ادامه قدرت
امويان که در آن عصر، يزيد سنبل آن بودف با اين جمله تاريخي خويش به امت اسلامي
اعلام نمود«و علي الأسلام السلام اذ بليت الأمة براع مثل يزيد» ولي از آنجا که
فاصله آن مردم با اسلام ناب محمدي از آن بيشتر بود که بدرک اين خطر واقعي نائل
گرديد، جز تني چند از ميان تمام مردم آن عصر، اين پيام را جدي نگرفته و به قيامي
که امام براي افشا و رسوائي امويان آنان را فرا مي خواند، نپيوستند.

و در ميان
اين ياران آزاده و ايثارگر امام حسين(ع) ابوالفضل العباس(ع) از چنان مقام والا و
شايسته‌اي برخوردار است که امام سجاد(ع) درباره‌اش مي‌فرمايد: «ان لعمي العباس بن
اميرالمؤمنين(ع) عند الله تعالي منزلة يغبطه عليها جميع الشهداء و الصديقين يوم القيامة»
ـ عمويم عباس بن اميرالمؤمنين(ع) را نزد خداوند تعالي مقامي است که مورد غبطه و
آرزوي تمام شهيدان و صديقين در روز قيامت است، که چهارم شعبان المعظم ولادت پر فيض
و برکتش را گرامي مي‌داريم، مردي که درس اطاعت از امام و رهبر را تا لحظه شهادت به
همه امتهاي اسلامي آموخت، البته در سالروز ميلاد آن حضرت ميان مورخان اختلاف نظر
است، چرا که بعضي از آنان هم چون طبري، ابن اثير، ابوالفداء ازدواج حضرت
اميرمؤمنان(ع) را با«فاطمه» مادر ارجمند حضرت ابوالفضل(ع) پس از شهادت حضرت صديقه
کبري فاطمه زهرا(س) مي‌دانند، و بعضي ديگر هم چون صاحب مناقب و مطالب السؤل و فصول
المهمه و اصابة معتقدند که اميرمؤمنان(ع) پيش از ازدواج با«فاطمه» مادر حضرت
ابوالفضل، همسر و يا همسران ديگري را انتخاب نمود، که قهرا تفاوت زيادي، در سن
مبارک ايشان، بنا به نقل‌هاي مختلف مورخان پيدا مي‌شود، و آن روايتي که
اميرمؤمنان(ع) ميان دو طفل خردسالش حضرت زينب و حضرت عباس(ع) نشسته بود و پس از
تبادل پرسش و پاسخي که بين پدر و آن دو فرزندش بعمل آمد، آنان را تشويق نمود.[2]
با آن نقل و نظر مورخان دسته اول در مورد ازدواج مادر آن حضرت با اميرمؤمنان
سازگار است.

بمناسبت
سيزدهم رجب ولادت با سعادت اميرالمؤمنين(ع)

فرزند کعبه

امام صادق(ع)
داستان ولادت اميرالمؤمنين علي(ع) را چنين بيان مي‌فرمايد:

عباس بن
عبدالمطلب و يزيد بن قعنب روبروي خانه خدا ـ کعبه ـ نشسته بودند که ناگهان فاطمه
بنت اسد بن هاشم ـ مادر اميرالمؤمنين(ع) ـ وارد شد در حالي که به علي علي(ع)
باردار بود و نه ماه از حملش مي‌گذشت. عباس بن عبدالمطلب مي‌گويد: من روبروي خانه
ايستاده بودم که ديدم فاطمه بنت اسد چشمش را به آسمان دوخته عرضه مي‌دارد: پرورگار
من! من ايمان دارم به تو و به آنچه از سوي تو توسط پيامبرانت نازل شده و به هر
پيامبري از پيامبرانت و هر کتاب يکه فترساده‌اي مؤمنم. من سخن جدم ابراهيم خليل را
گواهي مي‌دهم و همانا او خانه عتيقت را بنيان نهاد پس به حق اين خانه و بنيانگذارش
و بحق اين مولودي که در شمل من است و با من سخن مي‌گويد و سخنانش مرا شاد مي‌سازد
و من يقين دارم که او يکي از آيات و نشانه‌هاي تو خواهد بود، کهاين ولادت را بر من
آسان بگرداني.

عباس و يزيد
بن قعنب مي‌گويند« همين که فاطمه بنت اسد اين دعا را تمام کرد، ديديم در کعبه از
پشت باز شد و فاطمه داخل خانه خدا شد و از ديدگانمان پنهان گشت، آنگاه شکاف در به
اذن خداوند بسته شد. هر چه کرديم که در را بگشائيم و برخي از زنانمان را وارد خانه
کنيم، نتوانستيم، پس مطمئن شديم که اين امري از سوي خداي تعالي است و از قدرت ما
بيرون است.

فاطمه سه روز
در خانه خدا ماند و اهل مکه در کوچه‌ها از آن سخن مي‌راندند و زنها در چادرهاشان
از آن گفتگو مي‌کردند. پس از سه روز، از همان جائي که فاطمه داخل شده بود، خانه
گشوده شد و فاطمه از خانه بيرون آمد در حالي که علي(ع) را در روي دست حمل مي‌کرد.
آنگاه مادر علي(ع) چنين فرمود:

اي مردم!
همانا خداي عزوجل مرا از ميان بندگانش برگزيد و بر برگزيدگان قبل از من برتر نمود.
و همانا خداوند آُيه بنت مزاحم را برگزيد و او مخفيانه و پنهان درجائي که نمي‌بايست
خدا را در آنجا عبادت کنند مگر از روي ناچاري، عبادت خدا مي‌کرد. و همانا مريم بنت
عمران را خداوند برگزيد و ولادت عيسي را بر او آسان نمود، پس چوب خشک درخت خرما را
در سرزمين خشک تکان داد، و رطبي تازه از درخت، براي او بر زمين افتاد و بتحقيق
خداوند مرا برگزيد و بر آنان فضيلت داد و بر تمام زنان جهانيان پيش از خودم زيرا
من در خانه او بچه‌ام را به دنيا آوردم و سه روز در خانه‌اش مهمانش بودم، از ميوه‌ها
و برگهاي سبز درختان بهشتي تناول مي‌کردم و هنگامي که مي‌خواستم بيرون آيم و
فرزندم بر دستم بود، ندائي را شنيدم که مي‌فرمود:

«اي فاطمه!
او را علي نام گذار که من علي اعلايم و او را با قدرتم و عزت و جلالم آفريدم و
اسمش را از اسمم اشتقاق و استخراج کردم و به ادب خودم، او را مؤدب نمودم و امرم را
به او تفويض کردم و او را بر علم پنهانيم واقف ساختم. و او در خانه‌ام زاده شد و
او نخستين کسي است که بر بالاي خانه‌ام اذان مي‌گويد و بتها را مي‌کشند و بر روي
هم مي‌افکند و مرا تعظيم و تمجيد مي‌کند و با «لا اله الا الله» تسبيحم مي‌گويد، و
او امام است پس از حبيبم و پيامبرم و برترين بندگانم محمد«ص» رسولم و او وصي
پيامبرم مي‌باشد پس خوشا به حال کسي که دوستش بدارد و ياريش نمايد و واي بر کسي که
از او دوري جويد و ياريش ننمايد و حقش را انکار کند».

عباس گويد:
هنگامي که ابوطالب او را ديد، خرسند شد و علي(ع) فرمود: سلام بر تو اي پدرم و رحمت
و برکات خداوند. آنگاه رسول خدا(ص) شد. همين که حضرت بر او وارد شد، علي(ع)، حرکت
کرد و به روي حضرت تبسم کرد و عرض کرد: سلام بر تو اي رسول خدا ورحمت و
برکاتخداوند، آنگاه به اذن خداوند اين آيات را تلاوت نمود: «بسم الله الرحمن
الرحيم، قد افلح المؤمنون، الذين ه في صلاتهم خاشعون» تا آخر آيات، پس پيامبر(ص)
فرمود: آري! در راه تو مؤمنين رستگار شوند. تو به خدا قسم امير آنان هستي و تو
راهنمايشان مي‌باشي و بوسيله تو هدايت مي‌شوند.

حضرت علي(ع)
در روز جمعه 13 رجب در خانه خدا زاده شد، هرگز کسي قبل از او و پس از او به چنين
شرافتي مشرف نشد. سال ولادت حضرتش، سال سي‌ام از عام الفيل عيني سي سال پس از
ولادت پيامبر اکرم(ص) بود. و از کودکي در آغوش پاک رسول خدا بزرگ شد، رشد کرد و
تربيت شد. حکمت را از او فراگرفت و علم و دانش را از آن حضرت آموخت و الگويش در
راه و روش زندگي، راه و روش پيامبر اکرم(ص) بود.

اميرالمؤمنين(ع)
آن دوران را که در کنار پيامبر«ص» پرورش يافته است چنين بيان مي‌فرمايد:

«… و قد
علمتم موضعي من رسول الله(ص) بالقرابة القريبة و المنزلة الخصيصة، وضعني في حجره و
أنا وليد، يضمني الي صدره، و يکنفني في فراشه، و يمسني جسده، و يشمني عرفه، و کان
يمضغ الشيء ثم يلقمنيه و ما وجدلي کذبة في قول و لا خطلة في فعل … و لد کنت
أتبعه اتباع الفصيل اثر امه، يرفع لي في کل يوم من اخلاقه علما و يأمرني بالإقتداء
به، و لقد کان يجار في کل سنة بحراء، فأراه و لا يراه غيري، و لم يجمع بيت واحد
يومئذ في الاسلام غير رسول الله(ص) و خديجه و أنا ثالثهما، أري نور الوحي و
الرسالة و اشم ريح النبوة، و لقد سمعت رنة الشيطان حين نزل الوحي عليه(ص)، فقلت:
يا رسول الله، ما هذه الرنه؟ فقال: هذا الشيطان قد أيس من عبادته، انک تسمع ما
أسمع و تري ما أري، الا انک لست بنبي ولکنک لوزير و انک لعلي خير». (خطبه 224 نهج
البلاغه)

و دانستيد
قرب و منزلت مرا از رسول خدا به خويشي نزديک و مرتبتي خاص که ديگران را نيست. او
مرا در کنار خود نهاده در حالي که من کودک بودم. مرا به سينه‌اش چسبانيد و در فراش
خود، در آغوشم مي‌گرفت و تن مبارک خود را به من ميماليد و بوي خوش خويش را به من
مي‌بويانيد و خوراکي را جويده و در دهان من مي‌نهاد(چنانچه پدران با اطفال خود مي‌کنند)
و هرگز نيافت در من دروغي در گفتار و خطا و اشتباهي در کردار… و من همه وقت از
پي او مي‌رفتم چنانچه بچه شتر از پي مادرش مي‌رود و هر روز براي من نشانه‌اي مي‌افراشت
و از اخلاق خود پرچمي بر پا مي‌کرد و مرا امر مي‌فرمود که به او اقتدا کنم.

و همانا آن
حضرت را در هر سال مجاور کوه حرا مي‌ديدم و غير از من هيچ کس او را نمي‌ديد و در
آن روز اسلام در خانه‌اي نيامده بود جز خانه‌اي که رسول خدا(ص) و خديجه در آن
بودند و من سومشان بودم؛ مي‌ديدم نور وحي و رسالت را و مي‌شنيدم بوي نبوت را و به
تحقيق شنيدم فرياد شيطان را وقتي که وحي بر آن حضرت نازل شد، گفتم: اي پيامبر! اين
چه آوازي است؟ فرمود: اين آواز شيطان است که از عبادت خود نوميد گشته ـ يعني اکنون
دانست که او را بعد از اين وحي و رسالت، عبادت نکنند ـ بدرستي که و ـ اي علي مي‌شنوي
آنچه را من مي‌شنوم و مي‌بيني آنچه را من مي‌بينم جز اينکه تو پيغمبر نيستي ولي تو
وزيري و همانا تو بر خير و نيکوئي هستي.

پاسدار اسلام
افتخار دارد که اين عيد سعيد را به پيروان حقيقي حضترش و در رأس آنها امام امت دام
ظله، تبريک و تهنيت عرض کرده و توفيق شيعيان و مسلمانان را در پيروي هر چه بهتر از
سرور و اميرشان، از درگاه حضرت احديت مسئلت نمايد. مبارک باد بر ملت سرافراز
ايران، اين عيد خجسته اسلامي.

«روز
بيست و هفتم رجب، سالروز مبعث پيامبر«ص» بر امام امت و امت امام مبارک باد»

مبعث چراغي
هميشه تابان، در تاريکي‌ها

اگر با ديدي
حقيقت بينانه به اوضاع عرب جاهلي قبل از اسلام ـ بنگريم و به اوضاع آشفته و هرج و
مرج‌ها و جنگ و جدال‌هاي عصبي و قبيله‌اي آنان تا قبل از بعثت پيامبر اسلام(ص)،
نظري بيافکنيم، بي‌گمان پي مي‌بريم به اين حقيقت که يکي از جاودانه‌ترين معجزات
پيامبر(ص) همين است که در چنان جوي که غبار درد آلود خرافات جاهلي فضاي عربستان را
آلوده کرده بود و مه غليظ سنتهاي احمقانه اعراب آن دوران، جلوي ديدگان را گرفته
بود، مردي از خود آنان و در ميان آنان، به رسالت عظيم الهي برانگيخته شد و در
زماني بسيار کوتاه، چنان انقلابي در افکار و انديشه‌ها و راه و رش‌ها پديد آورد که
چيزي جز معجزه و قدرت فوق العاده روحي آن حضرت نمي‌تواند باشد.

اعراب آن
زمان بقدري در لجنزار جاهليت و افکار پوشيده خود غوطه‌ور و از تعقل و تدبر بدور
بودند که در تاريخ، چنان تاريکي و ظلمتي ديده نشده است. حضرت امير(ع) در يکي از
خطبه‌هايش، آن دوران را چنين تعريف مي‌کنند:

«پيامبر«ص»
در حالي مبعوث شد که مردم در فتنه‌ها و حيرت‌هاي جاهليت گرفتار بودند، همان فتنه‌ها
که در آن طنبا خانه دين گسسته شده و ستونها ساختمان يقين در هم ريخته شده بود. در
اصل دين اختلاف افتاده وامر بر مردم مشتبه شده و راه بيرون رفتن از آن سردرگمي‌ها
تنگ شده و مصدر هدايت و راهنمائي بر ديده‌هاشان پوشيده شده بود.

پس راه حق
گمنام و کوري گمراهي جهان را فراگير شده بود. خداوند عزيز معبود را معصيت مي‌کردند.
و شيطان مطرود منفور را پيروي. ايمان فرو گذاشته بود و ستونهايش درهم ريخته و
نشانه‌هايش ناشناخت ور اههايش کهنه و جاده‌هايش برطرف شده بود. شيطان را اطاعت مي‌کردند
و در راه‌هايش گام مي‌نهادند و به آبخورهايش سر مي‌‍دند و شيطان پرچمهاي خود را
توسط آنان برافراشته مي‌کرد. در فتنه‌هايي که مردم را لگد کوب نموده و همگي در آن
سرگردان و گرفتار آمده بودند».[1]

و در جاي
ديگر مي‌فرمايد:

«همانا
خداوند محمد(ص) را نذير بر جهانيان و امير بر قرآن در حالي برانگيخت که شما اي
اعراب، در آن زمان پير و بدترين مذهبها ـ که بت ‌پرستي باشد ـ بوديد و در بدترين
جايگاه بسر مي‌برديد؛ شما اقامت داشتيد در زمينهاي سنگلاخ و ميان مارهاي زهر آلودي
که از فريادها نمي‌رميدند و گويا کر بودند. آب لجن سياه را مي‌آشاميديد و غذاي خشن
مي‌خورديد و خون يکديگر را بي‌رحمانه ـ مي‌ريختيد و از خويشاوندان دوري مي‌جستيد.
بتها در ميان شما استوار و گناهان سراسر وجودتان را فرا گرفته بود».[2]

ابن خلدون در
مقدمه‌اش، درباره اعراب آن زمان چنين مي‌گويد:

«اين قوم بر
حسب طبيعت، وحشي و دد صفت و طغيانگر بودند وعوامل وحشيگري چنان در ميان آنان رسوخ
کرده بود، که جزئي از سرشتشان شده و با آن خو گرفته بودند و از ظلم و ستم لذت مي‌ّردند.
زيرا در سايه آن، از تمام قيود حکام و قوانين سرباز مي‌زدند و نافرماني مي‌کردند…
خوي آنان غارتگري بوده و هر چه را در دست ديگران مي‌يافتند، تاراج مي‌کردند. روزي
آنان در پرتو نيزه‌ها فراهم مي‌آمد و در دزديدن اموال ديگران، هيچ حد و مرزي نمي‌شناختند.»[3]

به هر حال،
اعراب در بدترين وضعيت اجتماعي به سر مي‌بردند، و جز غارتگري و کشتار و خونريزي و
تارجا اموال ديگران درنده خوئي و خرافه پرستي، تمدن ديگري نداشتند! پس هيچ وقت در
ميان چنان مردمي، انتظار مدنيت و ارتقاء و پيشرفت و رسيدن به مجد و عظمت نمي‌رفت،
گو اينکه اوضاع جغفرافيايي جزيرة العرب و زندگي در کوير خشک، دوري از تمام مظاهر
تمدن آن زمان، گرماي فزون از حد هوا و دشواري وسايل عبور و مرور، همه دست بدست هم
داده و آنان را از احتمال پيشرفت نيز دور مي‌ساخت.

مسيورنان از
مورخان مشهور غرب در کتاب خود مي‌نويسد:

«تا زمان اين
حادثه حيرت انگيز ـ اسلام ـ که ناگهان نژاد عرب را به لباس جهانگيري و خلاق معاني
به ما نشان داد، هيچ يک از قسمتهاي عربستان نه جزء تاريخ تمدني دنيا شمرده مي‌شد و
نه از حيث علم يا مذهب نشاني از آن بود».[4]

برافروزنده
شعله هدايت

در چنين
روزگار تاريکي بود که مردم در حيرت و گمراهي و هواپرستي و فتنه‌اندوزي، دست
بگريبان بودند، خداوند سبحان بهترين بندگان و سرآمد پيامبران را، همو که سر خلقت و
راز آفرينش بود از شجره پيغمبران و چراغدان روشنائي در ميان بطحها و مکه معظمه به
رسالت مبعوث گردانيد تا شعله هدايت را برافروزد و نشانه‌هاي رستگاري را بر سر هر
کوي و برزن در سراسر جهان، ثابت و استوار نمايد براي اينکه روشني خواهان از اين
آفتاب فروزان هدايت، بارقه‌اي گيرند و رهروان راه، در سياهچالهاي ضلالت گام ننهند.

خداوند با
بعثت پيامبر(ص)، نعمتش را بر جهانيان کامل کرد همچنانکه حجتش را، و اين ما هستيم
که بايد با اعمال و کردار و رفتار خود، اين بزرگترين نعمت را سپاس گوئيم و از اين
حجت بالغه پروردگار به خوبي پيروي کنيم و او را در گفتن‌ها و نوشتن‌ها، کردارها و
رفتارها، آمدن‌ها و رفتن‌ها، دوستي‌ها و دشمني‌ها، شيرين‌ها و تلخي‌ها و خلاصه در
لحظه لحظه‌هاي زندگي الگوي خود قرار دهيم که «ولکم في رسول الله أسوة حسنة» و تنها
در آن صورت است که سعادت دنيا و آخرت نصيبمان گشته، پيروز و رستگار خواهيم شد.

«هان! اي ملت
سرافراز ايران! شا با انقلاب خونين رنگ خود، با پيامبر(ص) پيمان خون بستيد که تا
آخرين نفس و آخرين قطره خون پيوندتان را با آن حضرت و ثقلينش قرآن و عترت، مستحکم
نگه بداريد و از احکام مقدسه‌اش تا دم جان سپردن، دفاع نمائيد؛ پس هشدارتان باد که
دستهاي پليد و آلوده استعمار و استکبار جهاني، در پي ضربه زدن به اين احکام
سعادتبخش دراز شده و با کودتايي خزنده و نامرئي، مقدسات شما را نشانه رفته است؛ با
جديت وهمانگونه که قبل از انقلاب در عمل ثابت کرديد و به جهانيان نشان دادي، از
قرآن و اسلام و محمد«ص» دفاع کنيد و خميني اين وارث بحق پيامبران را يکه و تنها در
ميدان کارزار نگذاريد که امتحان بسي سنگين است و ما بايد از اين امتحان نيز سربلند
درآئيم.

و چه جالب
گويد امام عزيزمان: «مردم بايد تصميم خود را بگيرند: يا رفاه و مصرف‌گرائي و يا
تحمل سختي و استقلال، و اين مسئله ممکن است چند سال طول بکشد ولي مردم ما يقينا
دومين راه را که استقلال و شرافت و کرامت است انتخاب خواهند کرد».

اي وارثان
شهيدان! امروز که تمام مردم دنيا به ما چشم دوخته‌اند که در ايام صلح و بازسازي چگونه
عمل مي‌کنيم، نکند که زير اين عنوان، ارزشهاي انقلاب را ضد ارزش جلوه دهيم و از
آرمان مقدس شهيدان چشم‌پوشي نمائيم، ما امروز در ميان دو راهي قرار گرفته‌ايم يا
عزت و سربلندي و يا ذلت و سقوط؛ نکند که براي«حطام دنيا» و لذات زود گذر از آخرت و
لذات جاوداني چشم‌پوشي نمائيم؛ نکند که براي به زيستن، دست ذلت و گدائي پيش
بيگانگان دراز کنيم؛ نکند که حرامها را حلال جلوه دهيم و خدا را از ياد ببريم و
السلام.

پيام حضرت
امام در رابطه با تدوين تاريخ انقلاب اسلامي

بسم الله
الرحمن الرحيم

جناب حجت
الاسلام آقاي سيد حميد روحاني(زيارتي) دامت افاضاته

با تشکر از
زحمات جنابعالي در به ثمر رسيدن انقلاب اسلامي و تلاقش قابل تقديرتان در تدوين
تاريخ انقلاب اسلامي، اميدوارم بتوانيد با دقت، تاريخ حماسه آفرين و پر حادثه
انقلاب اسلامي بي‌نظير مردم قهرمان ايران را بدانگونه که هست ثبت نمائيد. شما
بعنوان يک مورخ بايد توجه داشته باشيد که عهده دار چه کار عظيمي شده‌ايد. اکثر
مورخين تاريخ را آنگونه که مايلند و يا بدانگونه که دستور گرفته‌اند که مي‌نويسند
نه آنگونه که اتفاق افتاده است. از اول ميدانند که کتابشان بنا است به چه نتيجه‌اي
برسد و در آخر به همان نتيجه هم ميرسند.

از شما
ميخواهم هر چه ميتوانيد سعي و تلاش نمائيد تا هدف قيام مردم را مشخص نمائيد چرا که
هميشه مورخين اهداف انقلابها را در مسلخ اغراض خود و يا اربابانشان ذبح ميکنند
امروز هم چون هميشه تاريخ انقلابها، عده اي بنوشتن تاريخ پر افتخار انقلاب اسلامي
ايران مشغولند که سر در آخور غرب و شرق دارند. تاريخ جهان پر است از تحسين و دشنام
عده‌اي خاص له و يا عليه عده‌اي ديگر و يا واقعه‌اي درخور بحث.

اگر شما مي‌توانستيد
تاريخ را مستند به صدا و فيلم حاوي مطالب 
گوناگون انقلاب از زبان توده‌هاي مردم رنجديده کنيد کاري خوب و شايسته در
تايخ ايران نموده‌ايد. بايد پايه‌هاي تاريخ انقلاب اسلامي ما چون خود انقلاب بر
دوش پابرهنگان مغضوب قدرتها و ابر قدرتهاب اشد. شماب ايد نشان دهيد که چگنه مردم
عليه ظلم و بيداد، تحجر و واپس‌گرائي قيام کردند و فکر اسلام ناب محمدي را جايگزين
تفکر اسلامي سلطنتي، اسلام سرمايه‌اري، اسلام التقاط و در يک کلمه اسلام آمريکائي
کردند. شما بايد نشان دهيد که در جمودحوزه‌هاي علميه آن زمان که هر حرکتي را متهم
به حرکت مارکسيستي و يا حرکت انگليس مي‌کردند، تني چند از عالمان دين باور دست در
دست مردم کوچه و بازار مردم فقير و زجر کشيده گذاشتند و خود را به آتش و خون زدند
و از آن پيروز بيرون آمدند شما بايد به روشني ترسيم کنيد که در سال 41 سال شروع
انقلاب اسلامي و مبارزه روحانيت اصيل، در مرگ آباد تحجر و تقدس مآبي چه ظلمها بر
عده‌اي روحاني پاکباخته رفت، چه ناله‌هاي دردمندانه کردند و چه خون دلها خوردند،
متهم به جاسوسي و بي‌ديني شدند ولي با توکل بر خداي بزرگ کمر همت را بستند و از
تهمت و ناسزا نهراسيدند و خود را به طوفان بلا زدند، و در جنگ نابرابر ايمان و
کفر، علم و خرافه، روشنفکري و تحجر گرائي سرافراز ولي غرقه قخون ياران و رفيقان
خويش پيروز شدند.

حرف بسيار
است و من حال نوشتن بيش از اين را ندارم. خداوند به شما که مورد علاقه من هستيد و
خود از ستم کشيده هاي اين انقلابيد توفيق بندگي دهد تا بتوانيد با در نظر گرفتن
او، ـ جل و علا ـ واقعيتها را براي نسل آينده ثبت کنيد. من به شما دعا ميکنم و از
واحد فرهنگي بنياد شهيد تشکر ميکنم که به شما کمک ميکند تا انشاءالله بتوانيد
کارتان را به پايان برسانيد.

والسلام
25/10/67

روح الله
الموسوي الخميني

پيام امام
خمين به کارکنان صنايع بخصوص صنعت نفت

بسم الله
الرحمن الرحيم

ملت بزرگ و
شريف ايران، در دوران مبارزه و پيروزي انقلاب و نيز از آغاز جنگ تاکنون شاهد صداقت
و تلاش و مجاهدات کاگران عزيز و مسئولين محترم صنايع و کارخانجات خصوصا عزيزان
شرکت و صنعت نفت بوده است که به حق در حساس‌ترين شرايط، شايسته ترين خدمات را به
انقلاب و ميهن اسلامي نموده‌اند.

ارزش مبارزه
آنان با رژيم طاغوتي شاه در اعتصاب و بستن شيرهاي نفت بروي بيگانگان و وارد کردن
ضربه قاطع بر آنان فراموش نخواهد شد. اما مهمتر از آن اينکه در طول جنگ تحميلي علي
رغم احتمال خطرات فراوان و بمباران‌هاي مکرر مراکز صنعتي و نفتي، مسئولين و
کارگران متعهد و دلسوز انقلاب با تکيه بر ايمان به خداي بزرگ و اعتماد به نفس
هيچگونه سستي به خود راه نداده و با اراده‌اي محکم آبروي انقلاب را حفظ نموده و
اسلام و ايران را سرافراز نمودند و در سخت‌ترين مواقع و شرايط، توليد و صادرات نفت
را در بالاترين حد نياز حفظ و علاوه بر ترميم مراکز آسيب ديده در اعماق آبها و دل
درياها و بستر زمين‌ها و قلل کوه‌ها به توسعه اين صنعت مهم و اکتشاف ادامه دادند
که براي بسياري از صاحب نظران امور شگفت‌آور است، چرا که دراوج حملات بي‌وفقه
دشمنان حتي يک روز هم توليد و صادرات نفت اينکشور قطع نگرديد. اين نيست جز عنايت
پروردگار و توجه حضرت بقية الله ارواحنا فداه و عشقي که در دل اين عزيزان همانند
عشق بسيجيان به دفاع مقدس نهفته است.

من موارد
متعددي ازتلاش و مجاهدات اين هنرمندان عاشق را در گزارشات و تصاوير ديده‌ام و
اطمينان دارم که اگر عشقش به خدا و مکتب نبود هيچگاه آنان حاضر نمي‌شدند در مراکز
و کارخانجات و پالايشگاه‌هايي که محاط به انواع خطرها و مملو از مواد آتش‌زا بوده
اند به کار خود ادامه دهند.

آفرين بر شما
کارگران و کارفرمايان و متفکريني که آتش دنيا را به خاطر جلب رضايت حق بر خود
خريديد.

من ضمن تشکر
از گردانندگان صنايع کشور خصوصا صنعت و نفت و گاز از همه آنان مي‌خواهم که با تلاش
خود به دنيا ثابت کنند که مي‌توانند با فکر و تلاش خود چرخ‌هاي اقتصادي کشور را به
حرکت در آوردند و انشاءالله آنها با مژده راه‌اندازي کامل صنايع و گاز و پتروشيمي
در آينده‌اي نه چندان دور چشم و دل مردم ايران را روشن و شاد خواهند کرد.

شما با تلاش
در اين امر مقدس به جهانيان ثابت خواهيد کرد که فشارهاي اقتصادي پس از جنگ ما را
به هيچ کشوري وابسته نخواهد کرد. ضد انقلاب داخل و خارج و استعمار چپ و راست در
تمامي زمينه‌ها تبليغ مي‌کنند که فشارهاي اقتصادي پس از جنگ، کمر نظام نوپاي
اسلامي را خواهد شکست. بايد آنها اين آروز را به گور ببرند.

مردمي که زير
بمباران‌ها و در تمامي مصائب خود را براي يک مبارزه طولاني آماده کرده است هرگز
حاضر نيست کوچکترين نرمشي در مقابل جهان استکبار داشته باد.

اين از
بديهيات است که نارسايي‌هاي پس از جنگ به سرعت بر طرف نمي‌شود و چند سالي وقت لازم
است تا کمبودها برطرف شود. عزيزاني که در کارخانه‌هاي وابسته به صنايع سبک و سنگين
و نفت و گاز و معادن و نيرو و پست و تلگراف و تلفن و راه و ترابري و ساير مراکز
کار مي‌کنند خدا را در نظر بگيرند و گوش به تبليغات دشمنان ندهند و استوار و مقاوم
در راه‌اندازي چرخ‌هاي اقتصادي و صنعتي کشور کوشش نمايند.

امروز دنيا
اعمال ما و شما را زير ذره‌بين گذاشته است تا ببيند چه کاره‌ايم و چقدر توان
مقابله با مشکلات را داريم.

امروز پدر
پير شما خميني از تمامي شما کارگران و صنعتگران و متخصصان مي‌خواهد که با تمام
قدرت مواظب باشيد که دوباره مردم ما گرفتار ابرقدرتها و قدرتها نشوند.

مشکلات پس از
جنگ يکي پس از ديگري رخ مي‌نماياند و نظام نوپاي ما انشاءالله در مقابل آنها چون
کوه ايستاده است و مردم عزيز زير فشار چرخ‌هاي زندگي و اقتصادي همانگونه که تا به
حال براي خدا و دين او مقاومتکرده‌اند بعد از اين نيز با تمام توان استقامت مي‌کنند
و الا همه زحمات اين ساليان پردرد و اضطراب و افتخار از بين خواهد رفت.

هوشياري مردم
در وضع فعلي يکي از عوامل پيروزي آنان بر باطل است و مردم تصور نکنند ايادي نفوذي
استکبار و آمريکا دست از شيطنت برداشته‌اند، در هر جا و در هر مقوله‌اي احتمال
حضور و کارشکني آنان هست.

بايد با دقت
مراقب بود که نکند دستي در کار باشد که تبليغ کند جگ تمام شد  وضع کشور فرق نکرد. مگر آثار جنگ ظرف يکي، دو
سال تمام مي‌شود.

من دست و
بازوي همه کساني که بي‌ادعا و مخلصانه درصدد استقلال و خود کفايي کشورند را مي‌بوسم.
باز سفارش مي‌کنم که به خدا متکي باشيد و براي هميشه زير بار شرق و غرب نرويد.

مردمب ايد
تصميم خود را بگيرند يا رفاه و مصرف گرايي و يا تحمل سختي و استقلال و اين مسأله
ممکن است چند سالي طول بکشد ولي مردم ما يقينا دومين راه را که استقلال و شرافت و
کرامت است انتخاب خواهند کرد.

ضرورتي به
گوشزد کردن اهميت نفت در معادلات جهان و اقتصاد بين الملل و نيز نقش عظيم صنعت نفت
و انرژي را در کشورها وس ياستها نمي‌بينم انشاءالله مسئولين امر با توجه کافي و
بصيرت و دقت از اين گنج‌ها و ذخاير سيال خداداي پاسداري نمايند و در توسعه
واستفاده هر چه بيشتر و بهتر آنها تلاش نمايند و در تأمين نيازهاي جامعه و پا
برهنگان و اولويت دادن به مناطق محروم موفق باشند.

خداوند تعالي
اين روحيه مقدس سربازي و فداکاري را در کليه کارگران و کارمندان و متخصصان تا
رسيدن به استقلال و خودکفايي کامل حفظ فرمايد.

خداوند شهداي
عزيزشان را غريق الطاف و عنايت خود فرمايد و به جانبازان شفا دهد و مفقودترين و
اسراء را به طون و آغوش خانواده‌هاي عزيز خويش باز گرداند.

و السلام
عليکم و رحمة الله 

روح الله
الموسوي الخميني

20/10/1367

براي حضرت
امام خمين ادام الله ظله

تحصيل اشارات

خرقه‌پوشان
به وجود تو مباهات کنند                  ذکر
خير تو در آنسوي سماوات کنند

پارسيان سفر
کرده در آفاق شهود                    در
نسيم صلوات تو مناجات کنند

پيش آيينه
پيشاني تو هر شب و روز                  ماه
و خورشيد تقاضاي ملاقات کنند

پي به يک
غمزه اشراقي چشمت نبرند                      گرچه
صد مرحله تحصيل اشارت کنند

بعد از اين
حکمتيان نيز به سر فصل حيات           عشق
را با نفس سبز تو اثبات کنند

کو حکيمي که
به اسرار حضور آگاه بود                       تا
در آيينه انوار تواش مات کنند

از کجا آمده‌اي
کآينه سازان اينسان                   گرد
نعلين تو را جوهر مرآت کنند

قدسيان چون ز
تماشاي تو فاغر گردند                       عطر
انفاس تو را هديه و سوغات کنند

بعد از اين
شرط نخستين سلوک اين باشد          که خط
سير نگاه تو مراعات کنند

زکريا اخلاقي

عيب‌جوئي را
از خود آغاز کنيم

بسم الله
الرحمن الرحيم

يکي از
دستورالعملهاي بسيار مهم در تربيت اسلامي اين است که انسان بايد در امور مادي و
دنيوي به ضعيف‌تر از خود توجه کند و در جنبه‌هاي معنوي و اخلاقي افراد بالاتر و
کاملتر از خود را مورد توجه قرار دهد به کارگيري اين روش، دستاوردهاي فراواني را
در ابعاد گوناگون به دنبال داردکه در اينجا درصدد بيان آنها نيستيم ولي آنچه در
اين مختصر ميخواهيم مورد اشاره قرار دهيم ارزيابي وضعيت موجود و مطلوب و آنچه
هستيم و بايد باشيم در اين چهارچوب مي‌باشد.

اما در بعد
مادي و زندگي دنيوي ـ که از نظر اسلام چيزي جز وسيله براي رسيدن به معنويت و سعادت
اخروي نيست ـ اگر ما خودمان را با اکثريتکشورها و ملل جهان در حال حاضر يا با
وضعيت خودمان در سيا سال قبل مقايسه کنيم، متوجه خواهيم شد که از وضعيت نسبتا
مطلوبي برخورداريم و نسب به شرائط موجود زندگي مادي‌مان احساس رضامندي و قناعت مي‌کنيم
وب ه آساني ميتوانيم نارسائيها و کمبودها را تحمل کرده  زمينه مساعد را براي برنامه‌ريزي و تلاش پي‌گير
در جهت رسيدن به استقلال و خود کفائي و تمتع کامل از نعمتهاي الهي و رفاه توأم با
عزت و در خدمت معنويت، فراهم کنيم که بي‌گمان بدون روح قناعت وص رفه‌جوئي و نابود
کردن وضعيت خطرناک و مهلک مصرف‌گرائي دست‌يابي، به هيچ هدف مادي و معنوي امکان‌پذير
نيست.

و اما در
مورد ابعاد معنوي، از آنجا که انسان براي صعود به سوي کمال مطلق آفرديه شده و فضاي
معنويت بي‌کرانه است، پس انسان نبايد و نميتواند در هيچ مرتبه‌اي احساس قناعت و
ايستائي کند و در اين راستا هيچگاه نبايد به پشت سر واماندگان فطرت گم کرده نگاه
کند بلکه بايدهمواره وجهه همت خويش را به سوي خداوند معطوف داشته و پيش‌تازان راه
معنويت را مقتداي خود قرار دهد و بر پايه چنين بينشي فرد و جامعه اسلامي نه فقط
بايد از عقب گرد و انحطاط به شدت گريزان باشد که حتي ايستادن و در جا زدن و به
وضعيت موجود بسنده کردن را بايد عين غبن بداند«من ساوي يوماه فهو مغبون» و نوعي
سقوط به شمار آورد که:

پاکيزه‌تر از
آب روان چيزي نيست                       هرجا
که مکان گرفت گنديده شود

و بنابراين
ما بايد هيچگاه از حرکت و پويائي در راه تحقق صد در صد آرمانها و اهداف رهائي بخش
و جهانشمول اسلام و انقلاب اسلامي بازنايستيم و همواره در تعميق حاکميت مطلق خدا
در داخل و گسترش آن در خارج مصمم  کوشا
باشيم.

اين بينش که
نشأت گرفته از فطرت و منطبق با مباني اسلام است موجب مي‌شود که امت حزب الله تمام
جريانات امور را در جمهوري اسلامي بر اين اساس ارزيابي کنند. مردمي که با جان ومال
و خون عزيزان و فرزندان خويش براي پا گرفتن نهال انقلاب و تحقق اسلام سرمايه‌گذاري
کرده‌اند و علي رغم ده سال تحمل سختيها و کمبودها و مصائبي که دشمنان به آنها
تحميل کرده‌اند باز هم جهان را به شگفتي واداشته و به مناسبت دهمين سالگرد پيروزي
ميليون ميليون به خيابانها سرازير مي‌شوند و به همان دليل که هرگز دست از نمازشان
برنداشته‌اند پاي انقلاب اسلامي‌شان ايستاده‌اند، خوشحالي و عيد چنين ملتي در هر
روزي است که شاهد باشند که اهداف و ارزشهاي اسلامي در جامعه و نظام اسلامي از روز
قبل زنده‌تر شده و روند تکاملي و صعودي يافته است.

به نظر مي‌رسد
هرگونه حرکت لاک‌پشتي و انفعالي نه آن که براسي رسيدن به مقصد ثمر بخش نيست که
اکثرا اين روش موجب افزايش مشکلات موجود و مصونيت يافتن و مقاوم شدن عناصر فاسد و
ضدارزشها و عوامل تباهي خواهد شد لذا حل ريشه‌اي مشکلات و شکستن سد موانع و رسيدن
به اهداف انقلاب اسلامي راه و روش متناسب با خودر ا مي‌طلبد و جز با برنامه‌ريزي
متناسب و دقيق و مجريان معتقد و توانا امکان‌پذير نيست.

بي‌گمان امام
و امت نقش خود را به بهترين وجه ممکن در اين راه الهي ايفاء کرده و مي‌کنند وعمده
بار مسئوليت اکنون به دوش مسئولين جمهوري اسلامي است که بايد بيش از پيش به موقعيت
خطير خود توجه کرده، بار سنگين خدمتگزاري خويش را به ساحل مقصود برسانند و در حالي
که خود بايد الگوها و تجسم‌هاي ارزشهاي اسلامي باشند و پينود خويش را هر روز با
امام و امت مستحکم‌تر کنند قبل از اين که به عيوب و اشتباهات ديگران بپردازند به
ارزيابي خود و کشف اشکالات خود بنشينند که: «من بحث عن عيوب الناس فليبدء يعيوب
نفسه» بي‌گمان پذيرفتن مسئوليتي که احيانا در توان شخص نيست و موجب تضييع امکانات
و مصالح جامعه اسلامي است از گناهان بزرگ است و به طريق اولي و مهم‌تر از آن قبول
مسئوليتهاي متعددي است که گاهي برخي از آنها به قدري سنگين است که اگر 24 ساعت وقت
مسئول فقط صرف آن کار شود باز هم کم است حال اگر افرادي هر چند خوب و قوي موزه
مسئوليتهاي گوناگون و آلبوم عناوين رنگارنگ شوند طبيعي است که از عهده هيچ يک
برنمي‌آيند و نه مجال فکر کردن دارند و نه فرصت عمل و آنگاه که کانون و مرکز ثقل
يک اداره و تشکيلات ضعيف بود اين ضعف به صورت يک موج به تمام فضاي دائره گسترش مي‌يابد
و نتيجه آن ميشود که اکنون در بسياري از امور شاهد هستيم.

ما قبول
داريم که بايد گذشته را مورد ارزيابي قرار دهيم و خود را از اشتباهات بپالائيم تا
راه آينده را براي رسيدن به اهداف اسلام  و
انقلاب هموارتر کنيم ولي اگر در اثر گرفتاري فوق الذکر و عدم مجال تفکر و تدبر
صحيح و ابتلاء به شتابزدگي و خودبيني در همين ارزيابي هم دچار اشتباه شويم چه بايد
کرد و به کجا خواهيم رسيد.

اشتباه بزرگي
که هم اکنون گرفتار آن هستيم اين است که اشتباهاتي را که در شيوه‌هاي عملي و با
سهل انگاريها و نارسائيهاي خود مرتکب شده‌ايم بگونه‌اي مطرح کنيم که اصول و
ارزشهاي انقلاب را به زير سؤال بريم و بجاي اعتراف به قصورها و تقصيرهاي خويش
دائما از حيثيت حضرت امام مدظله خرج کنيم. آيا بهتر نيست که تمام اشتباهات گذشته
را در يک کلمه خلاصه کرده و اعتراف کنيم که ما به هيچ يک از دستورات امام بطور
شايسته عمل نکرديم؟ بلکه در بسياري از موارد با دست کاري و اهمال دستورات امام را
بي‌اثر و احيانا بطور معکوس عمل کرديم. مي‌گويند دوران شعار و کارهاي خام گذشته و
اينک بايد شعور و پختگي حاکم شود. ما هم همين را ميگوئيم. ديگر شعار بس است بيائيم
و به دستورات امام در همه زمينه‌ها عمل کنيم و دستورات معظم له را در لفافه
شعارهاي تشريفاتي و گذرا ذبح نکنيم. همه در شعار از ولايت مطلقه فقيه دم مي‌زنيم و
هيچکس هم شک ندارد که حضرت امام مدظه بارزترين مصداق جامع الشرايط اين عنوان است
ولي در مقام عمل و حتي سخن گاهي همان را مي‌گوئيم که ليبرالهاي غرب زده از سالهاي
قبل تکرار مي‌کردند! اگر ما حکم امام را و از جمله در خطوط کلي انقلاب و جنگ و
مصلح و… حکم خدا مي‌دانيم و از اصول و انجام تکليف الهي دم ميزنيم پس
اظهارنظرهاي مغاير با آن چه معنا دارد؟! جام زهر را به امام مي‌نوشانند و سپس از
برکات آن سخن مي‌گويند. چرا مرز بد عمل کردنها و سهل‌انگاريهاي خودمان را با درستي
آنچه بعنوان تکليف شرعي بايد انجام مي‌گرفت جدا نمي‌کنيم؟ گرچه در اين زمينه مطلب
بسيار است ولي بدليل محدوديت اين صفحه حتي عمده آنچه به رشته تحرير درآمده بود حذف
کرديم و آخرين سخن اينکه گوئي همه خود را درتمام مسائل دخيل دانسته و در اظهار و
اعمال نظر براي خود مرز و اندازه اي نمي‌شناسيم و در عين حال هيچکدام خود را در
برابر هيچ مسأله و مشکلي مسئول نمي‌دانيم. باميد آنکه تمام مسئولين با اعتقاد و
جديت و اتقان در عمل و با حفظ مراتب و مرزهاي مسئوليت‌ها بار سنگين امانت و
مسئوليت خويش را هر چه بهتر در خدمت به اسلام و امام و امت و جلب رضايت حق بمنظر
مقصود برسانند. انشاءالله.

رحيميان

امام خميني
ثابت و استوار از آغاز تا کنون

الگوي زن
مسلمان

الگوي زن
مسلمان اين شاه است که بحسب نقل در مصاحبه با مخبر ايتاليائي گفته است«درک من از
زن آن است که او بايد فريبا باشد» اين شاه است که زنها را به فساد مي‌کشاند و آن
را عروسک مي‌خواهد بار بياورد.مذهب با اين فاجعه‌ها و دردها مخالف است نه با آزادي
زن.

3/6/57

زنها در صدر
اسلام در ميدانها مي‌رفتند، در جنگهاي اسلامي، زنها مي‌رفتند در ميدانها براي
پرستاري زخميها، زنها در محفظه بمانند؟! چه کسي چنين چيزي به شما گفته است که بايد
اين طور باشد آنها آزادند مثل مردها.

اسلام مي‌خواهد
که زن و مرد رشد داشته باشند. اسلام زنها را از آن چيزهائي که در جاهليت بوده نجات
داده است. آن قدر که اسلام به زن خدمت کرده است خدا مي‌داند به مرد نکرده است..

اسلام مي‌خواد
زن همان طوري که مرد همه کارهاي اساسي را مي‌کند، زن هم بکند اما نه اينکه زن يک
چيزي بشود که(آقا) دلشان مي‌خواهد که بزک کرده بيايد توي جامعه و با مردم مخلوط
بشود، با جوان ما آن طوري مخلوط بشود! اسلام مي‌خواهد جلو اينها را بگيرد. اسلام
مي‌خواهد حيثيت و احترام زن را حفظ کند، مي‌خواهد به زن شخصيت بدهد که از اين
فعليت بيرون بيايد.

18/8/57

(حضرت
زينب«س») در مقابل جباري ايستاد که اگر مردها در برابرش نفس مي‌کشيدند، همه را مي‌کشتند،
نترسيد، ـ حکومت يزيد را محکوم کرد، به يزيد فرمود تو آدم نيستي، تو انسان نيستي ـ
زن يک همچو مقامي بايد داشته باشد. زنهاي عصر ما بحمدالله شبيه به همانها هستند،
در مقابل جبار با مشت گره کرده ايستادند.

29/2/58

درود بر شما
بانوان معظم که با نصيحتهاي خودتان مي‌خواهيد که ما را به راه راست واداريد. درود
بر بانوان سراسر کشور که در اين نهضت شريف معلم مردان بودند و حالا هم به همان نحو
باقي مانده‌اند.

جامعه ما از
بعضي بانوان زمان محمدرضا و رضا برگشتند به يک بانواني که زينب گونه شدند و تابع
فاطمه(س)، آن روز تابع آرايش اروپائي بودند ـ بايد از اروپا طرح لباس بيايد ـ
امروز تابع مکتب هستند و آنچه اسلام مي‌پسندد مقبول است. و اين يک تحولي است که
بالاترين تحولات است در جامعه ما نگهداريد اين تحول را، توجه کنيد به اين که
دستهاي فاسد و قلمهاي فاسد و گفتارهاي فاسد شما را به اغفال نکشانند و شما را
برنگردانند به حال سابق.

26/12/59

اينجانب به
زنان پر افتخار ايران مباهات مي‌کنم که تحولي آن چنان درآنان پيدا شد که نقش
شيطاني بيش از 50 سال کوشش نقاشان خارجي و وابستگان بي‌شرافت آنان از شعراي هرزه
گرفته تا نويسندگان و دستگاههاي تبليغاتي مزدور را نقش بر آب نمودند و اثبات کردند
که زنان ارزشمند مسلمان دچار گمراهي نشده و با اين توطئه‌هاي شوم غرب و غربزدگان
آسيب نخواهند پذيرفت.

نفرت بر آن
عروسکهايي که در کاخهاي ننگين داخل و خارج به زندگاني حيواني پست دل بسته و جز به
فکر فساد انگيزي نيستند.

5/2/60

بانوان محترم
ايران ثابت کردند که در دژ محکم عفت و عصمت هستند و جوانان صحيح و نيرومند و
دختران عفيف و متعهد به اين کشور تسليم خواهند کرد و هيچگاه نخواهند در آن راههايي
که قدرتهاي بزرگ براي تباه کردن اين کشور پيش پاي آنها گذاشته بود به آن راهها
نخواهند رفت.

3/3/60

… مقاومت و
فداکاري اين زنان بزرگ در جنگ تحميلي آن چنان اعجاب آميز است که قلم و بيان از ذکر
آن عاجز بلکه شرمسار است.

28/1/61

ما بسياري از
موفقيتهاي انقلاب را مرهون خدمتهاي بانوان مي‌دانيم.

شما بانوان
در کسب علم و تقوي کوشش کنيد که علم به هيچکس انحصار ندارد ومال همه است تا شما
بانوان در صحنه هستيد و جوان تريت مي‌کنيد اسلام به پيش مي‌رود.

23/12/63

زنها بايد در
ميدان زهد و تقوي و عفاف و تحصيل و مجاهده و دفاع از اسلام از حضرت زهرا(س) تبعيت
کنند. زنان در جمهوري اسلامي همانند همه مسائلي که براي ايران پيش آمده پيشقدم
بوده‌اند.

سنگر علم هم
يک سنگر دفاعي است. دفاع از همه فرهنگ اسلام و اين فرهنگ را بايد زنده کرد و شما
خانمها بايد در جبهه علمي و فرهنگي هم مشغول باشيد.

12/12/64

امام خمینی ثابت و استوار(الگوی زن مسلمان)

سرمقاله

پیام امام خمینی به کارکنان صنایع بخصوص صنعت
نفت

پیام حضرت امام در رابطه با تدوین تاریخ انقلاب
اسلامی

مبعث، چراغی همیشه تابان در تاریکی ها

فرزند کعبه

امام حسین علیه السلام اسوه ایثار و آزادگی

امام سجاد و امام کاظم علیهما السلام اسوه های
زهد و عبادت

چرا توهین به پیامبر موجب اعدام است؟

ابلیس بزرگترین عبرت                                         آیت
الله العظمی منتظری

اشکالات کفار پیرامون وحی و نبوت                         آیت الله جوادی آملی

کیفیت حشر انسانها                                             آیت
الله حسین نوری

ظرافت در مسئلت و دعا                                      آیت الله
محمدی گیلانی

محاصره اقتصادی و ماجرای صحیفه ملعونه               حجة الاسلام و المسلمین رسولی محلاتی

خطر لجام گسیختگی

تغافل                                                            حجة
الاسلام و المسلمین محمدی ری شهری

قانون و جایگاه رفیع آن در نظام اسلامی                   حجة الاسلام اسدالله بیات

اسرائیل خنجر استکبارجهانی در قلب جهان
اسلام         حجة الاسلام سیدعلی
اکبرمحتشمی

فاجعه دگرگونی ارزشها                                      حجة
الاسلام محمد تقی رهبر

مشخصات کلی نظام آموزشی                                محمدرضا حافظ
نیا

خاطره ای از جبهه(در رثای حمید)

گفته و نوشته ها

جمعبندی اهم رویدادها

پاسخ به نامه ها

نگاهی به رویدادها

رهنمودهای امام و آیت الله العظمی منتظری

رهنمودها

امام خمینی

من مطمئنم که ملت ایران یک لحظه استقلال و
عزت خود را با هزار سال زندگی در ناز و نعمت ولی وابسته به اجانب و بیگانگان
معاوضه نمی کند 5/9/67

زحمات بی وقفه «جهاد» این سنگرسازان بی سنگر،
در دفاع مقدسمان ازجمله مسائلی است که ترسیم آن در قالب الفاظ نمی گنجد.

عشق «جهاد» درخدمت به اسلام و مردم چشم دل
عشاق خدمت به دین و مردم را روشن نموده است.

شجاعت دلیر مردان و شیرزنان جهادیمان در
جهادمان علیه کفر و بیداد، زبانزد خاص و عام است.

جهاد شمائل دنیای آزادی و استقلال درعرصه کار
و تلاش و پیکار علیه فقر و تنگدستی و رذالت و ذلت است. 15/9/67

یکی از مسائل بسیار مهم در دنیای پرآشوب
کنونی نقش زمان ومکان در اجتهاد و نوع تصمیم گیریها است.

حکومت، فلسفه عملی برخورد با شرک و کفر و
معضلات داخلی و خارجی را تعیین می کند و با این بحث های طلبگی مدارس که در چارچوب
تئوریها است نه تنها قابل حل نیست که ما را به بن بستهائی می کشاند که منجر به نقض
ظاهری قانون اساسی می گردد. 11/10/67

آیت الله العظمی منتظری

دولتهای اروپائی و آمریکا به دلیل داشتن
روحیه و حالت استکباری در دنیا هیچگونه اعتقاد و ارتباطی با مسیحیت ندارند و
منافقه از دین حضرت مسیح(ع) دم می زنند. 15/4/67

مسئولیت حفظ انقلاب و ارزشها و تحقق اهداف و
آرمانهای الهی به عهده فرد فرد ما است.

نقش دو قشر دانشجو و روحانی و یا حوزه و دانشگاه
در بالا بردن آگاهی سیاسی ملت و پیشبرد نهضت اسلامی تا مرحله پیروزی انقلاب و بعد
از آن در مقاطع گوناگون قابل شک و تردید نیست. 19/7/67

مسئولین سعی کنند سلیقه های شخصی را کنار
بگذارند و امور کشور را بر محورقانون اساسی انجام دهند 8/8/67

فکر نشود که با تشکیل دولت فلسطین کار تمام
شده است، هرگز … البته ما با این معنا که هر مقدار گر چه یک وجب از کشور غصب شده
فلسطین از چنگ اسرائیل آزاد شود موافق هستیم ولی با تأیید و شناسائی اسرائیل بشدت
مخالفیم.

اختلافات و درگیری ها در هر کجا باشد به دست
عوامل صهیونیستها و مزدوران آمریکاست و تمام خون ریزی ها نیزبه نفع آمریکا و
اسرائیل بوده است. 10/10/67

امام در پیام به آقای گورباچف:

برای همه روشن است که از این پس کمونیسم را
باید در موزه های تاریخ سیاسی جهان جستجو کرد و با مادیت نمی توان بشریت را از
بحران عدم اعتقاد به معنویت که  اساسی ترین
درد جامعه بشری در غرب و شرق است به در آورد.

گفته ها و نوشته ها

روی دشمن سیاه باید کرد

گویند شیخ فقیر الله لاهوری را کسی پرسید:
چرا در سن 90 سالگی خضاب میکنی؟ بدیهةدر جواب گفت:

دشمن زندگیست موی سفید

روی دشمن سیاه باید کرد.

مناعت طبع

نورالدین آذری طوسی از عرفای عهد خویش بوده
است. گویند: چهل سال بر سجاده طاعت به فقر و قناعت گذراند. روزی سلطان احمد پادشاه
هندوستان قاصدی با پنجاه هزار دینار نزد وی فرستاد که وجه را برداشته به نزداو به
هند برود.

آذری از پذیرفتن وجه خودداری کرده این ابیات
را سروده برای سلطان فرستاد:

موس صفت معاند گاو طبیعتم 

چون سامری، نه در پی گوساله زرم

خورشید اگر بنور نهد منتی مرا

هرگز به مهر جانب خورشید ننگرم

برآفتاب، سایه نیندازم از زمین 

بار غرامت اربکشد، چرخ اخضرم

دنیا چو صفر و معنی او هیچ گفته اند

پس بهر هیچ، این همه منت چرا برم؟!

شوم واقعی!

هشام بن عبدالملک روزی برای شکار از خانه
برآمده، به مردی که یک چشم برخورد کرد. او را به فال بد گرفت و به حبس و زدن آن
بیچاره امر نمود آن مرد گفت: گناه من چیست؟ گفت: مرد اعوری و اعور شوم است.

مرد گفت: سبحان الله! اگر یک چشم شوم باشد بر
خود شوم است و شومی وی بدیگری نمی رسد، اما احول(لوچ) بر دیگران شوم  است! نمی بینی که از ملاقات تو به من این آزار
رسید. هشام چون احول بود، از آن گفتار شرمنده شد و آن بیچاره راه رها کرد.

غارت دنیا و غارت آخرت

یکی از حکام، مرد بی گناهی را تهدید و تخویف
کرد و به او گفت: زود باشد که ترا به قتل برسانم و اولادت را اسر کنم و اموالت را
غارت نمایم!

آن مرد بی گناه در جواب گفت: زود باشد که من
دین ترا غارت نمایم و آخرتت را ویران سازم و خداوند را با تو دشمن نمایم!

شاهد تو کیست؟

دو نفر به محضر قاضی آمدند که یکی از دیگری
ادعای طلبی می کرد. قاضی به مدعی گفت: شاهد تو کیست؟ مدعی پاسخ داد: خدا! مولانا
قطب الدین در آن مجلس حاضر بود گفت: برای شهادت کسی را معرفی کنید که قاضی او را
بشناسد!

یزید و مزید

در زمان میرزا بابر، فقیهی «مزید» نام به
هرات آمده بود. روزی در مجلس میرزا بابر «جامی» از «مزید» پرسید که در لعن یزید چه
می گوئی؟ گفت: روا نیست که از اهل قبله بوده است!! میرزا روی به جامی کرده گفت:
شما چه می گوئید؟ گفت: ما می گوئیم صد لعنت بر یزید و صد دیرگ بر مزید!

پول عذرپذیر!

وقتی سردار معروف فرانسه مارشال دولافر وارد
شهر «متز» شده بود، تمام طبقات مردم به دیدن او آمدند، از جمله کلیمی های شهر، اما
مارشال آنان را بار نداد و به پیشخدمتی که برای کلیمی ها اجازه ورود می خواست
اظهار کرد: بگویید بروند گم شوند، همین یهودیها بودند که مولای ما عیسی علیه
السلام را دار زدند!

پیشخدمت بیرون آمد و به آنها گفت: سردار فرصت
پذیرائی ازشما را ندارد! یهودیان گفتند: خیل متأسفیم زیرا ده هزار فرانک پول آورده
بودیم که تقدیم سردار کنیم. پیشخدمت مجددا پیش مارشال رفت و موضوع را به گوش او
رساند. سردار گفت: بگو بیایند! این بیچاره ها تقصیری ندارند، وقتی که حضرت عیسی را
به دار زدند او را نمی شناختند و نمی دانستند کیست!!

من که خود را می شناسم!

یزیدبن مهلب با پسر خود از زندان عمربن
عبدالعزیز فرار کردند، بعد از طی مسافت بسیار به خیمه ای رسیدند که پیرزالی در آن
بود. بر او وارد شدند. پیرزال آنها را پذیرفت و بزغاله ای برای پذیرائی آنها کشت و
نزد آنها گذاشت. ابن مهلب پس ازصرف غذا به فرزندش گفت: برای خرج با خود چه آورده
ای؟ پسر گفت: یکصد دینار. ابن مهلب گفت: همه را به پیر زال بده! پسر گفت: این
عجوزه به اندکی پول خشنود می شود و ترا هم نمی شناسد.

ابن مهلب پاسخ داد: اگر او به وجه اندکی راضی
می شود، من راضی نمی شوم. و اگر او مرا نمی شناسد من که خود را می شناسم.

دانشمندان ساکن دوزخ!

امام صادق(ع) فرمود:

1-     
برخی از علما و
دانشمندان خواهان اندوختن دانش اند بی آنکه بدیگران بیاموزند؛ چنین دانشمندی در
طبقه اول جهنم جای خواهد داشت.

2-     
برخی از دانشمندان
چنین اند که اگر دیگران به آنهاپند دهند و موعظه کنند نپذیرند و هنگامی که خود
موعظه کنند، سختگیر باشند، اینان در طبقه دوم اتش هستند.

3-     
پاره ای از علما
معتقدند که بایست دانش را به اشراف و سرمایه داران آموخت و تهیدستان را از آن
محروم داشت؛ این گروه در سومین طبقه جهنم هستند.

4-     
گروهی از
دانشمندان در استفاده از دانش، روش زورگویان و پادشاهان را پیش می گیرند که اگر به
گفتارشان اعتراض شود و یا از  اوامرشان
کوتاهی گردد، خشمناک می شوند، اینها در طبقه چهارم جهنم هستند.

5-     
پاره ای از
دانشمندان بدنبال سخنا یهود و نصاری در تکاپویند تا بوسیله سخنان آنان بر دانش خود
بیافزایند، چنین دانشمندانی جایگاهشان پنجمین طبقه دوزخ است.

6-     
برخی دیگر از
دانشمندان در مسند فتوا می نشینند و از مردم می خواهند که وظایف خود را از آنها
بپرسند و چه بسا یک کلمه را هم درست نفهمند، خداوند  افرادی را که بدون لیاقت بر مقامی تکیه می زنند
دوست نمی دارد. این چنین دانشمندان در طبقه ششم جهنم جای دارند.

7-     
و پاره ای از
دانشمندان، دانش خود را وسیله نمایش مردانگی و خردمندی قرار می دهند جایگاه اینها
در طبقه هفتم دوزخ است.

آنها که پای در راه تقوی نهاده اند

آنها که پای در ره تقوی نهاده اند      

گام نخست بر در دنیا نهاده اند

آورده اند پشت براین آشیان دیو               

پس چون فرشته روی بعقبی نهاده اند

چون کار بخت و صورت تقوی بدیده اند

حالی قدم زصورت و معنی نهاده اند

ایمان به تو به و به ندم تازه کرده اند

و این تازه را لباس زتقوی نهاده اند

فرعون نفس را به ریاضت بکشته اند

وآنگاه دل بر آتش موسی نهاده اند

از طوطیان ره چوقدم برگرفته اند

«طوبی لهم» که بر سر طوبی نهاده اند

زاد ره و ذخیره این وادی مهیب

در تشت سربریده چو یحیی نهاده اند

«عطار» را که از سخنش دیده گشت جان

معلوم شد که همدم  عیسی نهاده اند «عطار نیشابوری»

عقیده فردوسی

بگفتار پیغمبرت راه جوی        

دل از تیرگیها بدین آب شوی

چه گفت آن خداوند تنزیل و وحی     

خداوند امر و خداوند نهی

که من شهر علمم، علیم در است   

درست 
این سخن گفت پیغمبر است

گواهی دهم کاین سخن راز اوست

تو گوئی که گوشم برآواز اوست

منم بنده اهل بیت نبی

ستاینده خاک پای وصی

بدین زادم و هم بدین بگذرم

یقین دان که: خاک پی حیدرم

ابا دیگران مرمرا کار نیست

جز این در مرا هیچ گفتار نیست «فردوسی»

ظل الله!

«میرفندرسکی» از علمای معروف، در سیاحت به
هندوستان که رسید، پادشاه هند با او ملاقات نموده و مسائل زیادی سئوال کرد، از
جمله گفت: شنیده ا م که یکی از مختصات پیغمبر(ص) این استکه او را سایه نبود؟

گفت: آری! خدا را نیز سایه نبود!

شاه خجل شد. زیرا متملقین، او را «ظل الله»
می گفتند یعنی سایه خدا!!

سکر خمر و سکر خویشتن دوستی

مستان مختلف اند: یکی از شراب خمر مست است،
یکی از شراب غفلت، یکی از حب دنیا، یکی از رعونت نفس و خویشتن دوستی، و این از همه
صعبتر است که خویشتن دوستی مایه گبری است و تخم بیگانگی و ستر بی دولتی و اصل همه
تاریکی!

اگر صدبار در روزی شهید راه حق گردی

هم از گبران یکی باشی چو خود را در میان بینی

تو خود کی مرد آن باشی که دل را بی هوا خواهی

تو خود کی درد آن داری که تن را بی هوان بینی

او که از خمر مست است و در آن ترسان و از بیم
عقوبت لرزان، غایت کار او حرقتس در آتش عقوبت گرش نیامرزد و باشد که خود بیامرزد.
و اما آن کس که مستی او از نخوت نفس است و کبر و خویشتن پرستی، کار او بر خطر است
و مایه وی زیان و عمل وی تاوان، در خطر استدراج و مکر و بیم فرقت جاودان. (خواجه
عبدالله انصاری)

ابوالعینا

این مکرم بر ابوالعینا برآشفت به عصبانیت به
او گفت: یا قردة! یعنی ای بوزینه!

ابوالعینا در جواب، این آیه را خواند: «وضرب
لنا مثلا و نسی خلقه» و برای ما مثلی زد ولی فراموش کرد آفرینش خود را، این مکرم
منفعل شد و از سر بسر ابوالعینا گذاشتن پشیمان گشت.

شکل زمین

برخی خیال می کنند زمین به شکل دایر است ولی
اطلاعاتی که از ماهواره بدست آمده، حاکی از آن است که شکل زمین اندکی به گلابی
شباهت دارد. قطب جنوب آن اندکی تو رفته و قطب شمال کمی برآمده است. و به عبارت
دیگر شکل زمین نزدیک به کره ای است که کوه ها و دره ها اندکی آن را تغییر داده
اند. این کره اندکی در قطبها یخ است. قطر قطبی زمین 40 کیلومتر کمتر از قطر آن در
استوا است. بنابراین شکل زمین یک «کره وار یخ» است.

اسلام، مکتب انسان سازی

عوامل رشد عقل

قسمت دهم

حجت الاسلام رحیمیان

آینده نگری

یکی از عواملی که در کاربرد صحیح عقل و
شکوفائی ان نقش مهمی دارد، اینده نگری است. انسان نباید اندیشه خود را در زمان حال
محبوس و محصور و فقط جلوی پای خود را ببیند و در امور زندگی دچار روزمرگی باشد
بلکه باید عقل در جهت کشف و تأمین مصالح و اهداف نهائی و بلند مدت زندگی به کار
گرفته شود و در تمام کارها و امور روزمره خویش هم متوجه عواقب و پی امدهای آنها در
راستای سرنوشت نهائی خود باشد.

از حضرت رسول اکرم(ص) نقل شده که فرمود:

«اذ هممت بامر فتد بر عاقبته» (بحار ج 77/
130)

هرگاه می خواهی در مورد کاری تصمیم بگیری در
نتیجه و سرانجام آن بیندیش.

و از حضرت امیرالمؤمنین(ع) نقل شده که فرمود:

(التدبر قبل العمل یؤمنک من الندم) (امالی
صدوق 268)

آینده نگری قبل از هر کاری ترا از پشیمانی
ایمن می سازد.

انسان عاقل نه آنکه خود را محصور امروز زندگی
محصور و محدود نمی بیند بلکه کل زندگی دنیا را در قبال زندگی و حیات ابدی مطمح نظر
قرار نیم دهد و امروز دنیای فانی را جز برای تأمین سعادت فردای باقی به کار نمی
گیرد که اگر دنیا از طلا باشد و آخرت از سفال، سفالی که همیشگی است بر طلای موقت
در نظر عقل رجحان دارد تا چه رسد به آنکه دنیا از سفال باشد و آخرت از طلا.

حضرت امام کاظم(ع) خطاب به هشام می فرماید:

«یا هشام ان العاقل نظر الی دنیا والی اهلها
فعل انهالاتنال الا بالمشقه و نظر الی الاخرة فعلم انه لاتنال الا بالمشقه فطلب
بالمشقه ابقاهما»

«یا هشام ان العقلاء زهدوا فی الدنیا و رغبوا
فی الآخرة لأنهم علموا …» (کافی ج 1/ 18)

ای هشام، خردمند به دنیا و دنیاداران نگریست
و دانست که دنیا جز با سختی بدست نیاید و به آخرت نظر کرد و دانست آخرت نیز جز با
مشقت حاصل نشود پس به این نتیجه رسید که با این سختی آنچه ماندگارتر است بخواهد.

ای هشام همانا خردمندان از دنیا دل بریدند و
به آخرت روی آوردند زیرا که دانستند …

و بالاخره بالاترین سخن را قرآن فرموده:

«$tBur äo4qu‹ysø9$# !$uŠ÷R‘$!$# žwÎ) Ò=Ïès9 ×qôgs9ur ( â‘#¤$#s9ur äotÅzFy$# ׎öyz tûïÏ%©#Ïj9 tbqà)­Gtƒ 3 Ÿxsùr& tbqè=É)÷ès?».
(انعام/ 32)

زندگی این دنیا جز بازیچه و سرگرمی نیست و
سرای آخرت برای آنانکه تقوی پیشه کنند بهتر است چرا عقل خود را به کار نمی گیرند.
و مسلم است که عاقل زندگی پایدار وسعادت آن را با پیشه کردن تقوی بر سراب خوشی
زندگی گذرا بر می گزیند.

علم و عقل

انسان دارای دو نوع دانش و اگاهی است یکی
آگاهی ها و دانائیهایی که ازخارج وجود به وسیله حواس دریافت می کند و دیگر آگاهیها
و دانائیهایی که از دورن انسان نشأت گرفته و نتیجه ابتکار و جوشش فکری اوست و به
تعبیر حضرت امیر(ع) گروه اول را علم مسموع و گروه دوم را علم مطبوع می نامیم:

«العلم علمان: مطبوع و مسموع و لاینفع
المسموع اذا لم یکن المطبوع» (نهج البلاغه حکمت 338)

این دو نوع آگاهی و علم وابستگی تنگاتنگی با
یکدیگر دارند اگر علم مسموع نباشد، علم مطبوع تحقق پذیر نیست و اگر علم مطبوع
نباشد همانگونه که در حدیث فوق است علم مسموع نمی تواند ثمربخش باشد.

معلوماتی که انسان از خارج دریافت می کند اگر
بوسیله عقل و اندیشه مورد تجزیه و تحلیل قرار نگیرد و به صورت مواد خام برای تولید
معلومات جدید و مفیدتر به کار گرفته نشوند بازدهی چندانی ندارند همانگونه که نیروی
عقل و مولد علم مطبوع نیز اگر مواد خام یعنی معلومات و اطلاعات خارجی را در اختیار
نداشته باشد نمی تواند به علم و آگاهی جدیدی دست یابد.

از حضرت امیرالمؤمنین(ع) چنین نقل شده:

«العقل مرکب العلم» (غرر الحکم)

عقل مرکب دانش است.

اگر علم بخواهد به مقصد برسد باید برمرکب عقل
و اندیشه سوار شود و عقل است که با حرکت و جوشش خود علم را حرکت و کمال می بخشد.

و قرآن مجید می فرماید:

«… و تلک الأمثال نضربها للناس و مایعقلها
الا العالمون» (عنکبوت/ 43)

… و این مثالها را برای مردم می زنیم اما
جز عالمان آنها را نمی فهمند.

و در آیه ای که در اوائل همین بحث متذکر شدیم
میفرماید:

«فبشر عباد tûïÏ%©!$# tbqãèÏJtFó¡o„ tAöqs)ø9$# tbqãèÎ6­Fu‹sù ÿ¼çmuZ|¡ômr& 4 y7Í´¯»s9’ré& tûïÏ%©!$# ãNßg1y‰yd ª!$# ( y7Í´¯»s9’ré&ur öNèd (#qä9’ré& É=»t7ø9F{$#
» (زمر 18)

خصیصه ممتاز هدایت یافتگان و خردمندان این
است که به سخن گوش فرا می دهند یعنی اطلاعات و معلومات را با دقت فرا می گیرند و
سپس با کمک عقل انها را مورد ارزیابی دقیق قرار می دهند و بهترین آنها را برای
پیروی کردن بر میگزینند.

محورها و منابع تفکر

اسلام در حالی که به کارگرفتن سرمایه
گرانبهای عقل را در جهت امور زیانبخش و بی فایده مردود دانسته بر حسب اولویت و
ضرورت و بازدهی مفید، محورهائی را برای به کارگرفتن اندیشه و تعقل در آنها ارائه
داده است که به طور عمده می توان آنها را به چهار مورد تقسیم نمود:

1-   
نفس انسان

اسلام خودشناسی را در صدر مهمترین منابع
شناخت و محور مهم برای تفکر انسان مطرح نموده است. تفکر در خویشتن خویش و دستیابی
به شناخت نفس و ویژگی های آن اساسی ترین گام است در شکوفائی و تکامل انسان که بدون
آن راه رسیدن بهرگونه کمال برای انسان مسدود است.

گرچه مسأله خودشناسی و نقش سرنوشت ساز آن
برای انسان مطلب مفصلی است ولی در اینجا به اختصار فقط به چند نمونه از مواردی که
انسان را به تفکر و اندیشیدن در ضمیر خویش توجه داده است اشاره می کنیم:

«سنریهم آیاتنا فی الافاق و فی انفسهم حتی
یتبین انه الحق» (فصلت/ 53)

بزودی آیات خویش را در آفاق و در ضمیرهایشان
به آنها نشان می دهیم تا برای آنان، آشکار شود که قرآن حق است.

«… اولم یتفکروا فی انفسهم …» (روم/ 8)

چرا در ضمیرهای خویش نمی اندیشید.

«وفی الارض آیات الموقنین و فی انفسکم افلا
تبصرون» (زاریات21/ 22)

و در زمین برای اهل یقین نشانه ها است و در
ضمیر شما نیز هست پس چرا نمی نگرید؟!

در قرآن کریم همچنین با بیان مطالب فراوان
درباره خلقت انسان و ویژگی های مادی و معنوی او بدینوسیله نیز انان را به تأمل و
تفکر در خویش سوق داده و او را در شناخت خود کمک نموده است.

2-   
طبیعت

این محور که موضوع تمام علوم طبیعی است بخش
عظیمی از آیات قرآن را در بر می گیرد و حتی بسیاری از سوره های قرآن بنام پدیده
هائی مانند نحل، رعد، عنکبوت، نمل، نجم، قمر، حدید، بروج، فجر، شمس، لیل، ضحی،
تین، علق، فلق که از مظاهر طبیعت هستند نام گذاری شده است.

از میان آیات فراوانی که مظاهر طبیعت را به
عنوان محور و منبع تفکر و تعقل مورد توجه قرار داده است به یک نمونه اکتفاء می
کنیم:

«ان فی خلق السموات والارض واختلاف اللیل و
النهار لایات لاولی الالباب. الذین یذکرون الله قیاما و قعودا وعلی جنوبهم و
یتفکرون فی خلق السموات والأرض ربنا ماخلقت هذا باطلا سبحانک فقنا عذاب النار» (آل
عمران 191/ 192)

در آفرینش اسمانها و زمین و آمد و شد شب و
روز برای خردمندان عبرتها است آنانکه خدا را ایستاده و نشسته و به پهلو خفته یاد
می کنند و درخلقت آسمانها و زمین می اندیشند- پس می گویند- پروردگارا این را بیهود
نیافریدی پاکی ترا است پس ما را از عذاب آتش نگهدار.

3-   
تاریخ و سرگذشت
پیشینیان:

تاریخ گذشتگان و آگاهی از فراز و نشیبها و
دگرگونیها و خوشبختیها و بدبختیهای آنان که همه ناشی از سنن و نوامیس خاصی بوده
اگر همراه با ریشه یابی و تفکر در کشف آن سنن و قوانین باشد می تواند همچون یک
آگاهی که مورد تجربه نیز قرار گرفت، راهگشای زندگی بوده و انسان را در جهت فراهم
ساختن زمینه های سعادت فرد و جامعه یاری دهد، قرآن بر تعقل روی تاریخ گذشتگان و
عبرت گرفتن از آن تأکید فرموده و خودفرازهای مهم و آموزنده و عبرت انگیز تاریخ بشر
را بیان نموده است.

«افلم یسیروا فی الارض فینظروا کیف کان عاقبة
الذین من قبلهم ولدار الاخرة خیر للذین اتقوا افلا تعقلون … لقد کان فی قصصهم
عبرة لاولی الالباب» (یوسف 109 و 111)

چرا در زمین سیر نمی کنند تا بنگرند سرانجام
آنانکه پیش از آنها بوده اند، چسان بود و سرای آخرت برای کسانی که تقوی پیشه ساخته
اند بهتر است چرا عقل خویش را به کار نمی گیرند؟ …. در سرگذشت آنان برای
خردمندان عبرتی است.

قران به سننی که منشأ شکل گیری تاریخ گذشتگان
شده، توجه داده و انسانها را به سیر و سیاحت در زمین و تأمل و اندیشه در آنها امر
فرموده است:

«قد خلقت من قبلکم سنن فسیروا فی الارض
فانظروا کیف کان عاقبة المکذبین» (آل عمران 137)

پیش از شما سنتهائی به وقوع پیوسته پس در
زمین گردش و کاوش کنید بنگرید سرانجام کسانی که حقایق وحی را تکذیب کردند چسان
بود.

4-   
قرآن (کتاب
تشریع):

قرآن، کتاب تشریع که هماهنگ با کتاب تکوین
است و راهگشا و راهنمای بهره جستن از  عالم
تکوین نیز هست، خود به عنوان منبعی عظیم ولایتناهی برای تفکر و شناخت و راهیابی به
سوی کمال غائی انسان است.

«وانزلناالیک الذکر لتبین للناس ما نزل الیهم
ولعلهم یتفکرون» (نحل/ 44)

و این قرآن را به ت و نازل کردیم تا برای
مردم آنچه را بر ایشان نازل شده بیان کنی، شاید اندیشه کنند.

«…. کذلک یبین الله لکم الآیات لعلکم
تتفکرون» (بقره آخر آیات 219/ 266)

بدینسان خداوند آیات را برای شما بیان می کند
شاید بیندیشید.

«… کذلک نفصل الایات لقوم یتفکرون» (یونس
24)

… بدینگونه آیات را شرح می دهیم برای کسانی
که اندیشه می کنند.

اتخاذ مشي انقلابي يا مشي انفعالي!؟

محمد رضا حافظ نيا

مقدمتا لازم است مفهوم انقلاب و انقلابي عمل کردن بيان گردد، چرا که ممکن
است با رفتارهاي تند و خشن که مبناي عقلائي و تفکر حکيمانه ندارد اشتباه شود.
انقلاب بفهوم لغوي آن يعني دگرگوني و از حالي به حالي کردن و تغيير اساسي يک موضوع
و ياپديده و جايگزيني عقلائي موضوع و پديده ديگر بجاي آن مي باشد. رفتار انقلابي
نيز اقدامي خواهد بود که بر پايه تفکر و دور انديشي و بصيرت در مسير تغيير اساسي
يک موضوع صورت پذيرد و اتّخاذ مشي انقلابي عبارت است از اتّخاذ روش و خط سيري که
دگرگني و از حالي به حالي کردن موضوعاتي را بر اساس دورانديشي و بصيرت عميق و تفکر
عقلائي بدنبال داشته باشد.

جايگزيني نظام حکومت اسلامي بجاي نظام منحط شاهنشاهي در جامعه ما في
الواقع يک انقلاب بود که ارکان يک حکومت استبدادي و دست نشانده استکبار جهاني فرو
ريخت و يک نظام الهي در جامعه اسلامي حاکم گرديد.

هر حکومت  هر نظام حکومتي براي خود
اهدافي دارد که بر نظام ارزشي و جهان بيني و ايدئولوژي آن استوار است. نظام هاي
حکومتي براي حصول به هدف هاي مورد نظرشان اهرمها و بازوها و ابزارهاي متناسب خود
را بوجود مي آورند و آنها را بگونه اي شکل مي دهند که بتوانند در فرايند عملکرد
خود، هدفهاي نظام حکومتي را محقق سازند. اين اهرمها ابعاد گوناگون دارند-
سازمانهاي اجتماعي- نهادها- روشها- رويه ها- قانونها- بينشها و نگرشها از همه
مهمتر افراد و نيروهاي انساني دستگاه هاي حکومتي و دولتي- مديران و نظريه پردازان-
مشاوران و متفکران و و… جملگي اهرمهاو بازوهاي نظام هاي حکومتي هستند و هر نظام
حکومتي که بتواند اين اهرمها را بوجود آورده و متناسب با هويت وشخصيت خود
سازماندهي نموده و مورد بهره برداري قرار دهد خواهد توانست هدفهاي خود را عملي
نمايد. نظام هاي حکومتي بسته به ماهيت و فلسفه وجودي و ايدئولوژي مربوطه اهداف
مختلفي دارند و مجموعاً مي توانند در طيفي قرار بگيرند که يک طرف طيف اهداف کاملاً
الهي و در طرف ديگر آن اهداف کاملا شيطاني قرار داشته باشد و حکومتها از حيث گزينش
نوع هدفها در داخل طيف مزبور مي توانند انواع مختلفي داشته باشند.

از اين بحث کلي مي گذريم و غرض از آن، بيان رابطه بين حکومتها و اهرمها و
بازوهاي متناسب و اکولوژيک آنها بود که هر حکومت و نظام اجتماعي که بر جامعه اي
حاکم گردد براي بقاي خود و براي تحقق اهداف ارزشي خود ناگزير از ايجاد و سازماندهي
و بکارگيري اهرمهاي متناسب با خود مي باشد و اگر اين کار را انجام ندهد يا بعنوان
اصول مسلّم رفتارهاي خود نپذيرد، بديهي است که نه تنها نخواهد توانست بر مسائل و
مشکلات جامعه اي که بر آن حکومت مي کند فائق آيد بلکه ارزشهاي مورد نظر خود را
نخواهد توانست محقّق سازد و شايد مجبور گردد دير يا زود اصول و ارزشهايي را که
داشته است مورد غفلت قرار دهد و از آن عدول نمايد. بنابراين هر انقلاب اجتماعي
ناگزير است اهرمهايي را که قبلاً ذکر شدند متناسب با خود شکل داده و بکار گيرد
زيرا که تکيه انقلاب اجتماعي بر اهرمهاي نظام اجتماعي پيشين، يقيناً دير يا زود،
سقوط يا انحراف و استحاله، و يا عقب نشيني از شعارها و مواضع اصولي و ارزشي آن را
بدنبال خواهد داشت.

در جهان کنوني واقعيت دردناک ديگري نيز وجود دارد و آن اينکه غرب در دو سه
سده اخير اقدام به پايه ريزي شالوده فرهنگي خاصي در جوامع مختلف تحت سلطه نمود که
اسارت دراز مدت آنها را به غرب تضمين مي نمايد. غرب بستر و زمينه فرهنگي مورد نظر
خودش را در جوامع تحت سلطه بوجود آورد و بعبارتي استراتژي يکپارچه سازي فرهنگي
جهان را در راستاي اسارت فرهنگي به غرب تعقيب نمود و بستر مناسب شکل گيري الگوهاي
مختلف را ايجاد کرد. الگوهايي که عمدتاً جهاني شده اند و جوامع با آن خو گرفته
اند. الگوهاي حکومتي- الگوهاي سياسي- الگوهاي انتخاباتي- الگوهاي حزبي- الگوهاي
انقلاب اجتماعي- الگوهاي مبارزاتي- الگوهاي اقتصادي- الگوهاي توسعه- الگوهاي
فرهنگي، اجتماعي، آموزشي- الگوهاي حقوقي و قضائي- الگوهاي اداري و اجرائي- الگوهاي
نظامي و دفاعي و انتظامي- الگوهاي تجارتي و پول و الگوهاي ديگر.

بنابراين در جوامع مختلف بويژه جهان زير سلطه، نهضتها و انقلاب اجتماعي و
مردمي که ناگزير از انتخاب اهرمهاي مورد نظر خود مي باشند متأسفانه در گزينش
اهرمها از الگوهاي پيش ساخته غرب که از بستر فرهنگ استعماري ايجاد شده قبلي مي
جوشد. استفاده مي کنند و طبيعي است که نمي توانند مسير استقالال خود را حفظ کنند و
دير يا زود در هم شکسته يا منحرف گرديده و يا ارزشهاي خود را که با کمک آنها پيروز
نيز شده اند فراموش مي کنند.

بدين لحاظ انقلاب اجتماعي مي تواند توفيق پيدا کند که اول داراي بار
فرهنگي ويژه بوده و بتواند مبارزه فرهنگي و اصولي را با فرهنگ سلطه غرب و الگوهاي
برخاسته از آن آغاز کند ثانيا بر اساس ارزشهاي فرهنگي خود اهرمها و بازوهاي متناسب
با خود را ايجاد و مورد استفاده قرار دهد.

انقلاب اسلامي هم بار فرهنگي ويژه و مستقل و قدرت مبارزه با فرهنگ سلطه
غرب را دارد و هم امکان و زمينه ايجاد اهرمها و بازوهاي متناسب خود براي تحقق
اهداف ارزشي اسلام را دارا مي باشد.

نظام اسلامي با اهداف الهي خود، جايگزين نظام اجتماعي منحطي گرديد که
اهداف پليد و شيطاني را تعقيب مي نمود و مجري سياستهاي ظالمانه استکبار جهاني بود
نظام شاهنشاني و پوشالي گذشته، هم ريشه اي کهن داشت و هم بر اساس بستر فرهنگي مغرب
زمين و الگوهاي برگرفته از آن، اهرمها و بازوهاي خود را شکل داده بود.

بنابراین انقلاب اسلامی ناگزیر از اتخاذ مشی
انقلابی در برخورد با زیرساختها و اهرمها و بازوهای متناسب با رژیم پوشالی گذشته
بود که میی بایست بفوریت کلیه اهرمهای رژیم سابق را مورد بررسی قرار داده و با
دگرگون کردن آنها اهرمها و الگوهای متناسب با نظام اسلامی را بوجود آورد تا
اهرمهای جدید و در شأن انقلاب اسلامی بتوانند ضمن برخورد با مسائل ریز و درشت
جامعه که ریشه در رژیم سابق داشت، اهداف مقدس نظام اسلامی را محقق سازند.

ایجاد نهادهای انقلاب اسلامی و تقویت آنان از
سوی حضرت امام خمینی مدظله العالی بعنوان رهبر انقلاب، در واقع شکل دادن به یکی از
اهرمهای مهم نظام اسلامی بود که می بایس کلیه دستگاه های اجرائی کشور را فرا می
گرفت ولی متأسفانه در کوران حوادث چندساله اخیر نه تنها این امر محقق نگردید بلکه
اصالت به قوانین و ساختارها و سازمانهای اجتماعی به ارث رسیده از گذشته که متناسب
با اهداف حکومت پوشالی گذشته شکل گرفته بودند و حتی نیروی انسانی درون خود را نیز
رنج داده و می دهند، داده شد و علاوه بر آن با کشیده شدن قلمرو عملکرد دستگاههای
مزبور (مالی- بودجه ای- اداری و غیره) به نهادهای انقللاب اسلامی، از طراوت و
پویائی نهادها کاسته شد و کار بجائی رسید که امروزه شاهد شکل گیری دیدگاه های
خطرناکی هستیم که موجودیت نهادها و گسترش حوزه عملیاتی آنها را بزیر سؤال می برند
و این خطر بزرگی است که نباید به سادگی از کنار آن گذشت. حرکتهای دیگری در جهت
اهرم سازی، از قبیل وضع قوانین، رویه ها، تربیت نیروی انسانی و غیره. بعد از
پیروزی انقلاب اسلامی صورت پذیرفت که در خور اهمیت می باشد ولی از شتاب آن تدریجا
کاسته شد، از طرفی دیگر بعضی از این اقدامات که بدون یک استراتژی مشخص و بصورت
پراکنده و مجرد صورت پذیرفت باعث کاهش بازده مورد نظر گردید. نهایتا کاسته شدن از
اهمیت نقش اهرمهای انقلاب، وضعیت را بجائی رساند که امروزه شاهدیم که بعضی از
دیدگاه های ساده لوحانه و احتمالا مغرض اصالت را به اهرمهای نظام پیشین داده و
اهرمهای انقلاب (نهادها- نیروها- قانونها- رویه ها و …) را بزیر سؤال می برند.

اکنون ما به مرحله ای رسیده ایم که دهمین
سالگرد انقلاب مقدس اسلامی را می خواهیم جش بگیریم. انقلاب اسلامی رسالت سنگینی را
بعهده دارد، رسالتهای انقلاب در داخل و خارج اصولی و ارزشمند هستند. ایفای رسالت
انقلاب و تحقق اهداف نظام اسلامی یقینا به تداوم مشی  انقلابی اتخاذ شده در اوایل پیروزی انقلاب
اسلامی بستگی داشته و تجدید نظر اساسی در روشهای کنونی مجلس و دولت که یا منشأ
احتیاطی و یا سطحی نگرانه و یا اعتقاد به حفظ وضع موجود را دارد طلب می نماید.
آنهائیکه تصور می کنند با احیاء و دادن نقش اولیه به اهرمهای متناسب با رژیم پیشین
می توانند امور انقلاب اسلامی را تدبیر و بانجام برسانند ساده اندیشی می کنند.

انقلاب اسلامی وارث چه وضعیتی است؟

با تحلیلی گذرا از وضعیت موجود کشور از حیث
مسائل مختلف و مبتلا به آن، به این نتیجه می رسیم که خلق کننده این وضعیت موجود
کشور نه اهرمهای انقلاب اسلامی، بلکه اهرمها والگوهای رژیم طاغوتی گذشته می باشند
که هم در دوران حیات رژیم سابق، زیرساختها و ابعاد ظهور مسائل مبتلا به جامعه را
پی افکندند و هم در دوران انقلاب اسلامی بلحاظ غفلت از آنان و پیدا شدن میدان
فعالیت برای آنها به مسائل دامن زدند، و متأسفانه گناه آن بگردن آنچه متعلق به
انقلاب اسلامی است گذاشته می شود. البته شاید این گناه وارد باشد که با تشدید
اختلافات و جناح بندی های ساسی بین نیروهای انقلاب اسلامی، مسئولین امر در دولت و
مجلس عنایت لازم را به امور جنگ و جامعه ننموده و در پرتو گذشت زمان، مسائل جامعه
تشدید شد و روند فزاینده بخود گرفت تا جائیکه بعضیها در برخورد با مسائل کشور
مواضع انفعالی بخود می گیرند.

طرح مسائل فرهنگی و اجتماعی و اداری و
اقتصادی کشور و رابطه علت و معلولی آن با اهرمهای رژیم گذشته، در اینجا مقدور
نبوده و خود موضوع بحث جداگانه ای است ولی واقعیت این است که مسائل مبتلا به کشور
ابعاد وسیعی بخود گرفته و روند فزاینده ای دارند، شهرهای کشور از مسائل مختلف چون کمبود
آب، رفاه، بهداشت و نیز آلودگی- ترافیک- بیکاری- افزایش جمعیت مهاجر- فاصله فقر و
غنی و غیره رنج می برند و روستاهای کشور نیز روزبروز مسئله دارتر می گردند. مشکلات
اداری و بوروکراسی در دستگاه های اجرائی و قضائی کشور بشدت مردم را رنج می دهد و
بعنوان یکی از بزرگترین موانع و تنگناهای توسعه کشور نیز تظاهر می نماید. اقتصاد
وابسته و تک محصولی نفت همچنان بر کشور حکومت کرده و بودجه تزریقی، به یک پایه
اقتصادی متزلزل در نظام اقتصاد جهانی متکی می باشد.

آلودگی محیط زیست فضای جغرافیایی ایران را
مسموم کرده و منابع خدادادی تخریب می گردند. مشکلات اقتصادی حالتی گسرتش یابنده و
رنج آور دارند. مشکل مسکن ابعاد وسیعی بخود گرفته است. نظام آموزشی دانشگاهی و پیش
دانشگاهی جهتی مشخص پیش نگرفته است. اینها و موارد متعدد دیگر مسائلی نیستند که
ریشه در دوران انقلاب داشته باشند بلکه میوه درختانی هستند که در رژیم سابقه کاشته
شده اند  اهرمهای رژیم سابق هستند که برای
تولید چنین وضعیتی شکل گرفته بودند.

انقلاب اسلامی وارث این وضعیت است استکبار
جهانی نیز از همه سو تهاجم خود را بر علیه انقلاب از روز اول تا به امروز شروع
کرده و تا زمانیکه قدرت داشته باشد ادامه خواهد داد. حال این سئوال مطرح است که
آیا ادامه وضع موجود و اتخاذ مشی انفعالی و پناه بردن به  اهرمها و الگوهای گذشته و ابزارهایی که
خودبوجود آورنده این وضعند می تواند راه و چاره باشد؟ یا باید با اتخاذ مشی
انقلابی و جهشی، بر اساس یک طرح نظام یافته، اهرمها و الگوها انقلاب اسلامی را
متناسب با شأن آن از حیث نیروی انسانی- قانون و مقررات- روشها- رویه ها- نهادها و
سازمانها- ساختارها و غیره و ایجاد و تجهیز نموده و با کمک آن به جنگ مشکلات کشور
رفته و آینده را ترسیم نمود؟ که مسلما شق دوم مورد نظر می باشد و این امر نشدنی
است مگر با اتخاذ مشی انقلابی از سوی مجلس و دولت و همه مسئولین در قوای سه گانه.

چگونه از وضعیت موجود خارج شویم؟

اتخاذ مشی انقلابی بمفهوم دگرگون کردن
ابزارها- اهرمها- الگوها بر اساس تفکر عقلائی و سیستمی و انتخاب الگوهای متناسب با
ارزشها و اهداف نظام اسلامی بصورت جهشی- در اینجا الگوهای قانونگذاری- سیاسی و
حزبی و انتخاباتی- حقوقی و قضائی اداری و اجرائی- برنامه ریزی توسعه- بودجه ریزی-
مالی دولتی بانکی- آموزشی- علمی- اقتصادی و اجتماعی و …. مورد توجه خواهند بود.
تحول در الگوها و انتخاب الگوهای انقلابی و سازماندهی کشور، دقیقا نیاز به ابداع و
ابتکار دارد و ابداع الگو به نیروهای خلاق و متفکر نیازمند است و بکارگیری الگوهای
نشأت گرفته از انقلاب اسلامی نیز نیازمند نیروها و مدیران شجاع و انقلابی و با
بینش عمیق می باشد که مردان شجاع و مدیر و بصیری را می طلبد تا بتوانند با یک خیزش
عمومی دوران انتقال را طی نمایند. انتقال از الگوهای گذشته به الگوهای مورد نظر
انقلاب اسلامی، و این کار شدنی است. منتها اتخاذ مشی انقلابی و جهشی شرایطی دار که
عمدتا عبارت  است از:

1-   
تحول بینشی و
نگرشی و روشی در ارتباط با مسائل کشور

2-   
داشتن ادراک درست
از موضوع، بویژه ضرورت ایجاد اهرمهای متناسب با انقلاب اسلامی و برچیدن اهرمها و
الگوهای متناسب با اهداف و ارزشهای رژیم منحط پیشین از جامعه.

3-   
داشتن بینش و نگرش
انقلابی نسبت به موضوعات.

4-   
داشتن خصلت و روح
انقلابی در اتخاذ روشها و رویه ها

5-   
داشتن روح شجاعت و
نداشتن روحیه احتیاطی و تذبذب بیمورد.

6-   
داشتن بینش عمیق و
نگرش همه جانبه و سیستمی به مسائل.

7-   
داشتن تحرک و
پویائی و سایر خصلتهای مورد نیاز.

کشور انقلابی ما باید در بینشها و نگرشها و
روشها و باورها و رفتارها، بویژه در دولت و مجلس مشی انقلابی خود را حفظ کرده و
برای نظام اسلامی، اهرمها و بازوهای متناسب را ایجاد نموده و الگوهای جدید را خلق
نماید. در چنین حالتی خواهد بود که امکان فائق آمدن بر معضلات فزاینده اجتماعی و
اقتصادی و اداری و فرهنگی کشور فراهم آمده و انقلاب اسلامی خواهد توانست با عنایات
الهی و با توجه به موقعیت جغرافیائی بسیار متناسب آن در جهان، و نیز زمینه های
قدرت خدادادی، رسالتهای خود را ایفا نماید.

ذکر این نکته ضروری است که با رویه های مرسوم
و روال قانونگذاری متداول در مجلس و روشهای اجرائی متداول در مجموعه دستگاه دولت،
که در واقع مانور در درون الگوها و ساختارهای باقیمانده از گذشته می باشد امکان
اتخاذ مشی انقلابی وجود نخواهد داشت و این امر تحول بینشی و نگرشی و روشی را طلب
می نماید، و باید توجه داشت که برای مقابله با مسائل کنونی کشور که در صورت حفظ
وضع موجود یقینا ابعاد خطرناکی پیدا خواهد نمود چاره ای جز برخورد انقلابی و
معقولانه و جهشی وجود ندارد و این مسئولیت سنگین مجلس و دولت است که در آغاز دومین
دهه پیروزی انقلاب مقدس اسلامی و دوران سازندگی و تجهیز کشور چگونه عمل کند؟ اتخاذ
مشی انقلابی یا اتخاذ مشی انفعالی؟ که نتیجه اولی جهش در راستای حل معضلات کشور و
طی طرق توسعه و ترقی در چارچوب اهداف ارزشی نظام اسلامی است و نتیجه دومی پس رفت و
عقب ماندگی و نتایج خطرناک دیگر.

ارزشهاي
اسلام و انقلاب را پاسداري کنيم

اسلام و
انقلاب را دريابيد!

حجة
الاسلام محمّد تقي رهبر

پيشگفتار

–        
اسلام استمداد مي
کند،

–        
انقلاب ياري مي
طلبد،

–        
خونهاي پاک صدها
هزار شهيد، خونبهاي خود را مي خواهند.

–        
پيامبران از آدم
تا خاتم عملکرد ما را نظاره گرند،

–        
امامان از علي (ع)
تا مهدي (ع) به تماشاي اعمال ما ايستاده اند و حسين (ع) فرياد «هل من ناصر ينصرني»
را تکرار مي کند،

–        
از دخمه هاي
زندانهاي اموي و عباسي، ناله آزادمردان بگوش مي رسد،

–        
از بالاي چوبه هاي
دار، از شکنجه گاه هاي اعصار مختلف تاريخ، «معذبين في الارض» و شهداي راه فضيلت
دست التماس دراز کرده اند،

–        
از قله هاي بلند
غرب و زمهرير شبهاي تار زمستان،

–        
از دشت هاي سوخته
جنوب و سموم آتشين تابستان،

–        
از سنگرداران بي
سنگر و سنگر نشينان عارف و پاکباز جبهه ها، پيک صبا پيام دارد…

–        
از سربازان گمنام
مدرسه عشق و گم شده هاي باتلاق ها، هورها و رودخانه ها و…

–        
از آنان که طعمه
حيوانات صحرا ها شدند و براي هميشه از آنها خبري نرسيد و نرسيد،

–        
از پدران و مادران
شهيد داده، و نو عروسان حجله سياه پوش کرده…

–        
از آن کودکي که
لبخند اميد زندگي بر لب هاي معصومش خشک شده و ديدگان بر راه دارد،

–        
از ويرانه هاي
بمباران گشته، که عرصه گاه جغدها شد،

–        
از طلايه داران
عشق و شهادت،

–        
از آنان که نوار
سرخ بسيجي بر پيشاني بسته و هستي خود را در طبق اخلاص و ايثار نهاده اند تا اسلام
را پاسداري کنند،

–        
از دزفول قهرمان،
هويزه مظلوم، چزّابه، بستان و آبادان، شلمچه و حلبچه شيميايي شده و خرمشهر زخم
خورده.

–        
و از ماوراي
مرزها؛ فلسطين و لبنان، افغانستان، مصر و عراق و هر گوشه دنيا که سربداران تاريخ،
پنجه در پنجه اهريمنان دژخيم افکنده و «هيهات منا الذله» مي سرايند،

–        
از مستضعفان تاريخ
و ميليونها انسان که زير آوارهاي ستم و بيداد با چشم کم فروغ و اميدوار تجربه
تاريخي، انقلاب ما را در اين لحظات حساس مي نگرند؛ که آيا مي توانيم دست آوردهاي
آن را حفظ کنيم يا نه…؟ و براي ديگر مستضعفان چه مي کنيم؟… و چه الگويي داريم؟

–        
از کعبه مجروح و
دربند، و مدينه مظلوم و در اسارت،

–        
از قدس خونين و
کربلاي مغصوب و اسير در چنگال يهوديان و يزيديان زمان،

–        
از زنده بگوران
بدست دژخيمان صهيونيست،

–        
از نفرت زدگان
شعار سراب گونه حقوق بشر استکبار و امپرياليسم و ليبراليسم،

–        
از پشت ديوارهاي
آهنين تحت سلطه کمونيسم ورشکسته،

–        
از آنان که
نويدهاي علم گريان را رؤيايي کاذب مي بينند و در جستجوي نوري ديگرند…

–        
از آنانکه سايه
سنگين و سياه فقر و استثمار کمرشان را خميده است،

–        
از کودکان خشکيده
و گرسنه و بيمار آفريقا و ديگر ديار محروم جهان معاصر،

–        
از آنان که قرن ها
حاکميت جهل و جور را در مسير انحرافي حکومت ها با اندوه و تأسف تحمل کردند، و در
رهگذر انقلاب اسلامي ما نشستند تا ره آورد اين تحفه الهي را ببينند…

–        
از آنان که آواي
انتظار سر دادند که: «اليس الصبح بقريب»؟

–        
از آنان که سپيده
را ديدند و به تيره روزان نويد پايان شب سياه را دادند…

–        
از آنان که گستره
فجر صادق را در پهن دشت افق نظاره کردند و سرود مرگ سياهي را زمزمه کردند،

–        
از آنان که ستاره
اقبالشان در محاق تيره بختي افتاده بود و با ناباوري، طلوع صبح صادق رهايي را جشن
گرفتند: «فقطع دابر القوم الذين ظلموا و الحمدلله رب العالمين».

–        
از آنان که رهبري
بزرگ مردي از تبار رسولان و خاتم پيامبران را به فال نيک گرفته و روند تاريخ را به
سوي کعبه آمال رهايي، پويا ديدند،

–        
از شهداي پانزده
خرداد،

–        
قربانيان هفده
شهريور،

–        
از آنانکه در عيد
خونين بيست و دوم بهمن درخت انقلاب را با خون پاکشان به ثمر نشاندند و طومار رژيم
ستمشاهي را پيچيدند،

–        
از آنان که طي هشت
سال جنگ تحميلي انواع محروميت ها و مصيبت ها را به جان خريدند و کشور عزيز ايران
را پر از شقايق سرخ کردند و به اين دل خوش داشتند که ما بميريم، اما چراغ اسلام
روش بماند،

–        
از آن جوان معلول
که تا واپسين لحظات حيات پر رنج و مصيبت خود روي در روي ما نشسته تا ببيند سرنوشت
خونبهاي همرزمانش و دست آورد پيکر درهم شکسته و بيمارش يعني اسلام و انقلاب به چه
سوئي مي رود؟ و قرباني هواها نمي شود؟!

آري، از همه اين زبانها و قطره قطره اين خونها، و از امام امت اسلام

اسوه وارستگان، آن پدر روحاني و فاني في الله نمودار چهره امامت و اميد
مستضعفان، نماينده امام معصوم و جانشين حجت بالغه خدا حضرت بقية الله الاعظم
ارواحنا له الفداء،

–        
آري، از همه اين
زبانها و همه دلسوختگان اسلام، اين نهيب دردناک بگوش مي رسد:

–        
اي مسئولان،
دولتمردان، کارگزاران، قانونگذاران، قضات، مجريان،…

–        
اي علماي حوزه ها،
دانشمندان، نويسندگان، زبانداران و قلمداران،…

اسلام و انقلاب را دريابيد! به داد اسلام و انقلاب برسيد!

انقلاب اسلامي ارزان بدست نيامده که پاي هر واژه واژه آن خون شهيدان
بسياري ريخته شده، اين خونها خونبهاي خود را مي طلبند، اينها مي گويند: از واقعيت
سخن بگوئيد نه شعار…

–        
بگوييد ببينيم آيا
آنچنان که در خور اين امام و اين امت است عمل کرده ايم يا در اينجا خلائي ديده مي
شود؟

–        
آيا سيره عدل و
احسان علي (ع) را که ما نماينده آنيم در حاکميت ارائه داديم؟

–        
آيا در قانون قضا،
اجرا و اداره، بطور جدي و در جهت دفاع از اسلام و حقوق مستضعفان جامعه در حد انتظار
عمل مي شود؟

–        
آيا رسانه ها،
روزنامه ها، مجلات و مطبوعات، مسئوليت واقعي خود را انجام مي دهند؟

–        
آيا صدا و سيما-
اين دانشگاه بزرگ جامعه- رسالت سنگين خود را بدرستي به انجام مي رساند؟

–        
آيا آنان که از
زهد گرائي و پشت پا زدن به دنيا حرف مي زنند چقدر عمل مي کنند؟

–        
آيا نهادهاي
آموزشي ما که با ميليونها جوان و نوجوان سرو کار دارند و تغذيه فکري آنها را مي
کنند نمودار کامل آموزش اسلامي هستند؟

–        
آيا به سدهاي
اخلاق و ارزشهاي معنوي رخنه وارد نشده و ضد ارزشها در تيپ زندگي مادي و دنيا گرايي
و فساد بتدريج و با نفوذ خزنده جايگزين ارزشها نمي شوند؟ و آيا… آيا…

اگر کار جنگ بالاخره بر اساس مصلحت امت ما به توقّف انجاميد، آيا هجوم
قساوت بار استکبار از زاويه هاي بسيار باريک ديگر که تشخيص آن مشکل است، خاتمه
يافته؟ آيا آنها ما را راحت مي گذارند؟ مارهاي زخم خورده جهان استکبار و در رأس
آنها آمريکاي جهانخوار و عوامل خارجي و داخلي اش براي خالي کردن زير پاي اين
انقلاب در بعد فرهنگي و اخلاقي دستيسه ها و توطئه ها در دست اجرا دارند که در
مقياسه با ناوگانهاي جنگي و حملات هوائي و زميني و موشک و بمب شيميايي از قدرت
ويرانگري بيشتري برخوردارند، اگر مراقب و هوشيار نباشيم خداي نخواسته با دست خود
ما، ما را از ميان برمي دارند.

–        
با جبهه گيري ها،
اختلاف ها و خط و خطوطها،

–        
با ترويج فساد و
مواد و شبکه هاي مخفي و آشکار آن،

–        
با خود محوري ها و
عدم پذيرش انتقادها،

–        
با دنيا گرائي،
ندانم کاري، مسئوليت ناشناسي، تسامح و تساهل در مسائل اصلي جامعه و انقلاب.

چنين احساس مي شود که ارزشها مورد هجوم قرار گرفته و از کنار اين جريان با
بي تفاوتي عبور مي شود. احساس مي شود برخي قلم هاي مرموز در يک سياست و جريان هداي
شده و هماهنگ، حريم اسلام، تشيع، فقه، فقاهت و روحانيت را جولانگاه حملات خود قرار
داده اند و مقالاتي در وزنامه هاي رسمي و پاره اي محلات وابسته به برخي نهادهاي
انقلاب نشر مي دهند که هدف ان شکستن حريم قدس امامت و فقه و فقاهت و فتح بابِ بازي
با ارزشهاي معنوي و ميراث فرهنگي ما است. و اين بزرگترين خطري است که بايد جلوي آن
را سد کرد.

–        
اگر حريم اسلام
شکسته شود، و علما و دانشمندان دلسوز صحنه را خالي بگذارند، خسارت آن را مشکل
بتوان جبران کرد و خطر آن دامن اسلام و انقلاب اسلامي را در دراز مدت خواهد گرفت.

–        
اگر پاسداران ارزشها
از ارزشهاي معنوي انقلاب غفلت ورزند، اين به معني تسليم توطئه شدن است.

اگر انتقاد سالم و سازنده و راهگشا تعطيل و يا به يأس و نوميدي بکشد
ديگران از اين فرصت سوء استفاده مي کنند.

اين انقلاب متعلق به قشر خاصي نيست، بلکه از آنِ آحاد مردم است و پاسداري
از آن بر آحاد مردم ضروري است به ويژه علامان دلسوز و آگاه که با درک مشکلات زمان
و حساسيت موقعيت در اين صحنه بايد حضور فعال داشته باشند. روزنامه ها و مجلات را
ببينند و با دقت مراقب اوضاع، جريانات، سخنرانيها، مطبوعات، کتاب ها، فيلم هاو
نمايش نامه و ديگر حرکات و ابزارهاي تبليغاتي باشند و به نقل حملات دشمن به ارزشها
و بازگو کردن حرف و نوشته فلان روزنامه، مجله و کتاب و يا محتواي فلان فيلم و…
به عنوان درد دل اکتفا نکنند، بلکه دامن همت به کمر زده براي خدا و اسلام و
پاسداري ارزشها در همه صحنه ها حضور داشته باشند. و در اين خصوص از نهادهاي مسئول،
انجام مسئوليت نظارت و کنترل را مجدانه بخواهند.

از اين گذشته، بهترين و مؤثرترين نوع پاسداري ارزشها، عمل مثبت و کار براي
مردم بويژه قشرهاي محروم و هميشه مستضعف جامعه است که با وعده ها و بهاره کِشتن ها
نمي توان دل مردم را بدست آورد. به فرموده امام صادق (ع): «کونوا دعاة للناس بغير
السنتکم ليروا منکم الجد و الاجتهاد و العمل»- مردم را نه با زبان، که با عمل دعوت
کنيد، تا آنها از شما تلاش و کوشش و مجاهده و عمل ببينند و ايما آورند. در اين
خصوص مسئولان مملکتي و علما و ساير کارگزاران در اولين صف مسئوليت قرار دارند؛ نه
اينکه از ديگران بخواهند و خود عمل نکنند.

شرايطي است که بقول يکي از نويسندگان و تحليل گران بيگانه: در حال حاضر
توده مسلمانان سراسر جهان، اخبار انقلاب اسلامي را پي مي گيرند. اکنون ميليونها
مسلمان در شمال آفريقا، مالزي، اندونزي، اروپا و… از سر عشق و ارادت به انقلاب
اسلامي به عنوان قبله آمال و آرزوها مي نگرند.

شرائطي که جهان سرخورده از ماديات، علم زدگي و غرب گرائي و شرق گرائي و
کاپتاليسم و کمونيسم و آوازه گري هاي برخي اديان مدعي معنويت و اخلاق‌، تشنه آب
زلال اسلام از چشمه هميشه جوشان آن است و آن را در دربارهاي حکام دست نشانده
کشورهاي اسلامي و عملکرد مدعيان معنويت وابسته به آنها، جستجو نمي کند بلکه از
ايران اسلامي خبر آن را مي گيرد و در جستجوي آب حيات معنويت و ايمان راهي اين
سرزمين شده و بدان چشم دوخته است.

در اين شرائط که نداي جهانشمول اسلام بيشتر از هر زمان ديگر بگوش جهان مي
رسد و امام بزرگوار امت اسلام پيام پيامبر گونه خويش را به مصداق «ادعوک بدعاية
الاسلام» براي رهبر شوروي مي فرستند که اين خود سرفصل نويني در تحولات تاريخ اسلام
است و مسلمين مباهات دارند که اسلام هميشه پيشرو است: «الاسلام يعلو و لا يعلي
عليه» و سخن خدا هميشه برترين سخن است: «کلمة الله هي العليا» و رهبري امت اسلام
اينچنين رسالت اسلام ناب محمدي (ص) را امروز در حساس ترين مقطع تاريخ به جهان با
همان عزت و شکوه دعوت نخستين ابلاغ مي نمايند تا در تاريخ روحانيت عصر غيبت، حجة الله
الأکبر- ارواحنا له الفداء- بماند و عزت اسلام و رهبري ولايت فقيه و مجد روحانيت
اسلام و تشيع را به نمايش بگذارد و الگويي هميشه پايدار باشد.

آري! در چنين موقعيتي رسالت اسلامي ما سنگين است. و انتظار خدا، پيامبران
و امامان و مسلمين عالم بيشتر است از آنچه ما عمل مي کنيم. پاسداري ارزشها آگاهي،
دلسوزي، هوشياري، دقت، گستاخي و فداکاري بيش از اين مي طلبد. مسئوليت اين جهاد
مقدس و بازسازي معنوي و اخلاقي و عملي در درجه نخست بر عهده مسئولان، علما،
انديشمندان، صاحبان قلم و بيان است و سپس رسانه ها، مطبوعات نهادهاي خبري و صدا و
سيما و آموزش و پرورش و دانشگاه و مراکز آموزشي ديگر… و بالاخره حمايت فرد فرد
مردم مسلمان که بدليل سرمايه گذاري مادي و معنوي و شهادت و ايثار، صاحبان اصلي اين
انقلابند. خداوند توفيق و احساس بيشتر اين مسئوليت را به همگان عنايت فرمايد و
مسئولان و کارگزاران مخلص و خادمان صديق را مدد رساند- آمين.

(در آينده در اين سلسله مقالات- بخواست خداوند- پاسداري از ارزشهاي اسلام
و انقلاب را خواهيد خواند.)

ادامه دارد

مسائل پشت
پرده در نبرد خونين بين حزب الله و امل در لبنان

حجة
الاسلام سيد حسن نصر الله يکي از رهبران بلند پايه لبنان

نظر به
حوادث دردناک و ناگواري که بر شيعيان لبنان مي گذرد، و ضرورت روشن شدن بعضي از
ابهامات نسبت به حقيقت آنچه بر مسلمانان جهان، در اين روزها، گذشته و مي گذرد،
مجله پاسدار اسلام اين افتخار را به اين جانب داد که در اين باره مقاله اي بنگارم.
من نيز اين خواسته را با کمال خوشوقتي و خلوص پذيرفتم و اين دعوت را لبيک گفتم و
آن را فرصيتي براي خود و امثال خود از آنان که در قلب گيرودارهاي دردناک لبنان بسر
مي برند، مي دانم که صداي مظلوميت آن ديار را به ملت عزيز و سربلند ايران اسلامي
برسانم و از آنها ياري بجويم و صبر بر مشکلات را درخواست نمايم.

چندمين
ماه است که لبنان شاهد حوادث اسفبار و نبردي خونين در گوشه و کنار روستاها و منطقه
هاي شيعه نشين مي باشد. اين حادثه هاي دردناک، تيترهاي روزنامه هاي محلي و بين
المللي را فرا گرفت و تحليل گران و سياستمداران اهميت فوق العاده اي به آن دادند
گو اينکه از نظر دوستان و دشمنان نيز خيلي مهم تلقي شد، زيرا آينده اسلام و تشيّع
را در لبنان، وابسته به اين حوادث دانسته و نتايج سياسي و اجتماعي و رواني اين
رويدادها را مؤثر در روند اوضاع سياسي در لبنان و در منطقه بطور کلي مي دانند.

اين فتنه
کور، دلهاي مؤمنين و مجاهدين راه خدا را در جهان بدرد آورد و آنان را به پرستش
واداشت که: حقيقت آنچه در آنجا مي گذرد چيست؟ و نتايجش چه مي باشد؟ مسائل شيعيان و
در نتيجه مسلمانان در اين نبرد به کجا مي انجامد؟ آيا آنچه مي گذرد، براستي همان
جنگ ميان برادران است؟! يا اينکه نقشه اي است خطرناک که مستکبرين بين المللي آن را
طرح نموده و اجرايش را بدست عوامل محلي و شيعيان سرسپرده، سپرده اند؟ آيا آنچه مي
گذرد پيکاري است براي بدست آوردن قدرت در ميان دو گروه از شيعيان؟ يا اينکه نبردي
است که اسلام را به عنوان يک خط و يک برنامه زندگي و سياسي و پيروي حقيقي از رهبري
مذهبي در بر مي گيرد؟

سؤالهاي
فراواني است که هر مسلماني براي خود مطرح مي سازد و از برادران خود مي پرسد تا به
حق و حقيقت دست يابد. و براي اينکه خوب و بد از يکديگر مشخص و شناخته شوند و
مظلوم، ظالم نگردد و ظالم، مظلوم شناخته نشود و براي اينکه هر مسلماني، مسئوليتهاي
تاريخي خود را در برابر آنچه در لبنان مي گذرد، بشناسد، لازم است حقايق را بي
پرده، بازگو نمائيم هرچند بعضي را خوش نيايد، ولي ما بايد حق را در زمان فتنه
بگوئيم گرچه حق تلخ است و بر ما است که از حق دفاع کنيم، هرچند پيامدهاي ناگواري
داشته باشد.

نبردي که
در لبنان، ميان جنبش امل و حزب الله برقرار است، نبردي است بين دو جريان فکري و
سياسي، که هريک از اين دو جريان داراي گذشته اي سياسي و حضوري نظامي و پشتوانه اي
مردمي در ميان شيعيان لبنان است. اين نبرد، عنوان ها و شعارهاي گوناگون دارد و
ظاهري سياسي و تبليغاتي دارد که پشت آن، انگيزه ها و اهداف حقيقي، پنهان است. و
اين بحث تلاشي است صادقانه در ترسيم سيمائي روشن از حقيقت اين نبرد و آينده و
ابعاد آن، که آن را در دسترس خوانندگان قرار مي دهيم و هرگز خواستار آن نيستيم که
اين مطالب را به عنوان حقيقت هاي محض تلقي کنند بلکه استدعاي ما اين است که مورد
بررسي و تحليل از سوي افراد با اخلاص و متعهد قرار بگيرد زيرا انگيزه، رسيدن به حق
و جلب رضايت حق تعالي است و نه تعصب نسبت به گروه يا فرقه خاصي.

اشاره اي
تاريخي

دوران
يورش اسرائيل به لبنان در سال 1982، دوراني حساس و سرنوشت ساز در تاريخ تشيع و
تاريخ نهضت اسلامي در لبنان از نظر انگيزه سياسي، شعارها، خط مشي، نبرد مسلحانه و
پيروي و تبعيت، مي باشد. در سال 1982، نيروهاي صهيونيستي، قسمت گسترده اي را از
سرزمين لبنان اشغال کرد و پايتخت (بيروت) را به محاصره درآورد و پس از جنگي خونين،
به آن وارد شد تمام نيروها و احزاب و جنبشها در برابر قدرت نظامي اسرائيل سقوط کرد
و ناتوان شد و پوچي شعارها ظاهر شده و شعار دهنده ها از ميدان عقب نشيني کردند و
تسليم و شکست در سرزمين لبنان براي همگان متعيّن گشت. آنجا بود که اسرائيل، مي
خوسات از جنگ خود، استفاده اي سياسي بنمايد و لذا پس از بيرون راندن سازمانهاي
فلسطيني از بيروت، در نظر داشت که لبنان را وابسته به خويش بنمايد، از اين رو تلاش
نمود براي به قدرت رسيدن بشير جميل و در نتيجه فالانژها و قبضه کردن تمام قدرتها
در لبنان، تا اينکه اين کشور بکلي در قبضه اسرائيل قرار بگيرد و سرنوشت مسلمانان
در دست دست نشاندگان صهيونيسم باشد و اراده اي از خود نداشته باشند.

در آن
ايام، زمزمه گروه نجات مطرح بود که اين گروه نجات چيزي جز يک پل سياسي براي رسيدن
بشير جميل به حکومت بر دريائي از خون مسلمانان نبود. گروه نجات از نماينده هاي
طوايف مختلف تشکيل و به سرپرستي آمريکائي- اسرائيلي برپا شد. از نبيه بري درخواست
شد که به عنوان رئيس جنبش امل در اين گروه حاضر شود. مسلمانان پيرو خط اصيل اسلامي
که در جنبش امل بودند، نسبت به شرکت کردند نبيه بري در گروه نجات مخالفت کردند و
شرکت او را خيانتي بزرگ دانستند ولي او اصرار ورزيد و شرکت کرد. و از اينجا بود که
جدائي آغاز شد.

نبيه بري
در سال 1982 ثابت کرد که تسليم اسرائيل است و خودش را در برابر اسرائيل به ذلت
کشيد. و بدينسان جنبش امل- که ما نيز در آن وقت عضو آن بوديم- در برابر هجوم
اسرائيل با جديّت مقاومتي نکرد و گفتني است که سلاح هاي زيادي در منازل افرادشان و
يا در دفترهاي جنبش در جنوب به طور علني و براي چندين ماه در پرتو اشغال اسرائيل
وجود داشت و با اين حال رئيس جنبش مي رود تا در جلساتي که اسرائيل برگزار کننده آن
است، سياست خود را دنبال نمايد، شرکت کند، و اين هم کفايتش نمي کند بلکه مبادرت مي
ورزد به بيرون راندن و اخراج رهبران متدين و اعضاي متعهد و مؤمني که در چارچو جنبش
امل فعاليت مي کردند.

افراد
متعهد به خوبي دريافتند که «امل» با آن چارچوب و برنامه اي که مؤسسش امام موسي صدر
براي آن برنامه ريزي کرده بود سقوط کرد و رهبري آن مصمم است که راه انحرافي خود را
همچنان بپيمايد و گامهايي بردارد که بکلي دور از اسلام و شرع مقدس است. اين جريان
در حالي رخ داد که نيروهاي سپاه پاسداران انقلاب اسلامي براي همکاري با مسلمانان و
ياري دادن آنان در برابر يورش اسرائيل به لبنان رسيدند.

و عمليات
مقاومت اسلامي آغاز شد، و حزب الله لبنان در گير و دار شريفترين و مردانه ترين
کارزار به عنوان يک جريان اصيل اسلامي که متعهد به رهبري امام خميني و مؤمن به
ولايت فقيه و متعهد به رهبري امام خميني و مؤمن به ولايت فقيه و معتقد به خط مشي
رهبر انقلاب بود، تشکيل يافت. حزب الله کم کم پيشرفت نموده و گسترده شد و اعوان و
انصار و سپاهيان زيادي پيدا کرد و در ميان مردم نيز پايگاه عميقي يافت تا جائي که
به شکل يک خطر عمده و بزرگ براي امريکا و اسرائيل و مستکبرين در لبنان و کل منطقه
درآمد و تمام برنامه هاي استعماري آنان را تهديد مي کرد.

حزب الله
لبنان شعارهايي انقلابي و روشن سرداد و در عمل، شعارهاي خود را به اثبات رساند و
شهداي بزرگواري را در اين ميان تقديم اسلام کرد و ايثارها و از خودگذشتگي هاي
فراواني نشان داد و دشمنان اسلام را به ذلت و خاکساري و هلاکت کشاند. و در برابر
چنين عمليات شجاعانه اي، آمريکا و فرانسه و اسرائيل راهي جز عقب نشيني و شکست و
فرار از سرزميني که نزديک بود در اثر فعاليتهاي مخلصانه مجاهدين راه خدا، زير
پايشان منفجر شود، نداشتند.

اينجا بود
که آمريکا و اسرائيل و عواملشان، توانستند دشمن اصلي را در لبنان شناسايي کنند.
همان دشمني که هرگز معامله نمي کند، سازش ندارد، به رسميت نمي شناسد و از پاي نمي
نشيند و عاشق شهادت است و به پيروي از امام امت فرياد مي زند و اسلام ناب محمدي را
متعهد است. و با مروري گذرا بر اعترافات 
مسئولين آمريکائي و اسرائيلي درباره حزب الله لبنان، کافي است که دو طرف
تناقض در نبرد حقيقي آشکار گردد؛ چرا که در نظر آنها، حزب الله لبنان قسمتي از
انقلاب اسلامي است و در خط مقدم از جبهه نبرد عليه آمريکا و اسرائيل مي جنگد.

حزب الله
لبنان شمشير از غلاف کشيده شده اي است که هماره دستهاي مستکبرين را در لبنان قطع
مي کند. آري! حزب الله لبنان خطري است جدّي عليه هر برنامه سياسي آمريکايي و
تهديدي است دائمي براي امنيت و وجود اسرائيل- فرزند غير شرعي آمريکا- در منطقه.
حزب الله لبنان، فرياد انقلاب اسلامي است در لبنان که انعکاسش در فلسطين اشغالي و
ساير مناطق جهان عرب به گوش مي رسد، زيرا قيامي که در فلسطين اشغالي برپا شد،
معنويتهاي خود را از انقلاب اسلامي ايران و از جهاد مقاومت اسلامي لبنان و قهرماني
فرزندانش فرا گرفته است، و بدين سخن، فرزندان قيام فلسطين و رهبرانشان در
مناسبتهاي گوناگون اعتراف کردند و همچنين رهبران رژيم صهيونيستي نيز اعلام کردند
زيرا مسئوليت بزرگ برانگيختن مردم را در سرزمينهاي اشغالي برعهده حزب الله لبنان
گذاردند.

خونهاي
پاک شهداي حزب الله و فريادهاي مجاهدان، روحيه معنويت را در مسلمانان فلسطين و
منطقه بالا برد و سخنان امام امت را که مي فرمود: «اگر ملت براي خدا قيام کند و در
برابر طاغوت مقاومت نمايد، حتما پيروز خواهد بود»، در عمل اثبات کرد. و اينچنين
است که ارتباط روحي و معنوي و مبارزه اي ميان فرزندان مقاومت اسلامي در لبنان و
فرزندان جنبش اسلامي در فلسطين اشغالي همچنان عميق تر و ريشته دارتر مي شود تا
آنجا که از همديگر نيرو و قدرت مي گيرند و سرنوشتشان با هم گره خورده است که اگر
نقشه اي عليه حزب الله طرح ريزي شود، بي گمان عليه قيام فلسطين نيز طرح ريزي شده و
بالعکس.

و لذا
طبيعي است که دشمنان اسلام دست به دست هم داده و عليه حزب الله دست بکار شوند قبل
از آنکه رشد و نمو بيشتري پيدا کند و گسترده تر گردد. و اين حزب الله لبنان که
دنيا را پر از جهاد و مقاومت و فداکاري کرده است و با قدرت هرچه تمام تر وارد صحنه
کارزار شده بيش از پنج سال از عمرش نمي گذرد، پس اگر مجال بيشتري براي فعاليت و
قيام و مبارزه پيدا کند، بي گمان به صورت يک قدرت انقلابي بزرگ در مي آيد که در
آينده هرگز نمي توان آن را از بين برد.

نقشه
استکبار خيلي روشن است. بايد به هر قيمت و به هر وسيله اي که شده است، حزب الله
لبنان را از بين برد. پس بايد دنبال يک مُجري گشت که اين نقشه خائنانه را خوب اجرا
نمايد. دشمنان تجربه هاي زيادي کردند و بدين نتيجه رسيدند که هيچ حزب و جنبش و
گروهي، خارج از محدوده شيعيان نمي تواند در برابر حزب الله مقاومت کند، بلکه چنين
نبردهائي بدون شک به قدرتمندي بيشتر حزب الله مي انجامد. و هرگز هيچ نيروي نظامي
نيز نمي تواند اين امر مهم را به عهده گيرد. و لذا در آخر الأمر، نظرشان بر اين
قرار گرفت که نبرد از درون خانه باشد و برادري، برادرش را بکشد و بگذار فتنه اي
کور برپا شود که پيران را فرسوده، جوانان را پژمرده و مؤمنين را رنج کش نمايد تا
مرگشان فرا رسد.

و کيست جز
جنبش امل که بتواند جنگي طولاني و شديد با حزب الله بنمايد، و براي کارزارش،
شعارهايي زيبا انتخاب نمايد؟ و کيست جز نبيه بري که قدرت بر خلق شعارهايي ظريف و
به ظاهر جالب داشته باشد و جنگي تمام عيار به راه اندازد؟

آري! با
صراحت و روشني، آنچه امروز در ميان شيعيان لبنان مي گذرد، نقشه اي آمريکائي
اسرائيلي است که با همکاري و همياري رژيم هاي مرتجع عرب، عليه حزب الله ترتيب
يافته و نبيه برّي با استفاده از تشکيلات و اعضاي جنبش امل آن را به اجرا در مي
آورد در حالي که خود پشت شعارهايي دروغين و منافقانه و پشت سر عددي چند از علماي
رسمي! و وعاظ السّلاطين که با داشتن نزاع هاي شخصي، مشغول تصفيه حساب هستند، مخفي
و نهان گشته است.

اين است
حقيقت جنگي که عليه حزب الله در جريان است. و از سويي ديگر، نبيه بري و برخي از
وعاظ السلاطين انگيزه هاي مستقيم ديگري دارند که مانند چنين فتنه اي را برپا کنند،
برخي از اين انگيزه ها برمي گردد به مسائل سلطه گري و نفوذ برخي برمي گردد به نقطه
نظرهاي سياسي ايشان که با او اختلاف داريم:

اولا- در
مورد موضعگيري هاي سياسي در منطقه و اختلاف هايي که با او داريم:

1-اختلاف
درمورد ادامه مقاومت و فعاليت عليه اسرائيل يا توافقهاي امنيتي با اسرائيل بگونه
اي که امنيت مرزهاي شماليش را- به اصطلاح- حفظ کند. جنبش امل و مجلس شيعي لبنان،
موافقت خود را با قطعنامه 425 شوراي امنيت که حق اسرائيل را در امنيت و حفظ مرزهاي
شماليش را اعتراف کرده و او را به رسميت مي شناسد، اعلام کرده اند، درصورتي که
جمهوري اسلامي علنا اين قطعنامه را رد مي کند و حزب الله نيز آن را رد مي نمايد و
اصرار مي ورزد بر ضرورت نبرد تا نابودي کامل اسرائيل همانگونه که امام خميني حفظه
الله امر فرمود. و در رابطه با قبول يا در قطعنامه 425 نزاع ها و مخالفت هاي سياسي
و تبليغاتي شديدي ميان دو جريان پديد آمد، جريان مخالف که متمثل است در حزب الله و
علامه سيد افضل الله و رهبر جنبش توحيد شيخ سعيد شعبان و هيئتهايي از علما مانند
هيئت علماي جبل عامل و تجمّع علماي مسلمين و تجمع علماي بقاع و برخي ديگر از
برادران اهل سنت و جريان ديگر، جريان موافق قطعنامه 425 است که متمثل است در جنبش
امل و مجلس شيعي به رهبري شيخ شمس الدين و برخي از شخصيتهاي رسمي شيعه که طرفدار
رژيم لبنان هستند.

2-تصميم
گيري در مورد نيروهاي بين المللي پاسدار صلح در جنوب

در حالي که
حزب الله نسبت به نقش آنان مشکوک است و آنها را به عنوان پشتيبانان امنيت اسرائيل
متّهم مي سازد و آنها را به عنوان جاسوسان اسرائيلي که براي تأمين منافع اسرائيل و
بستن راه بر مجاهدين مسلمان معرفي مي کند، جنبش امل و مجلس شيعي، اين نيروها را
تاييد کرده و از نظر سياسي و نظامي، آنها را حمايت مي کنند و وجودشان را ضمانتي
براي اجراي قطعنامه 425- که مورد اختلاف دو جريان است- مي دانند.

3-موضعگيري
نسبت به مارونيهاي سياسي از حزب فالانژ و نيروهاي لبناني و يارانشان

امام موسي
صدر حتي مذاکره با اين افراد را رد مي کرد زيرا اينها با اسرائيل همچنان همکاري مي
کردند. ولي جنبش امل و مجلس شيعي به رياست شمس الدين، مذاکره را حتي با شرايط
موجود، بلامانع مي دانند و گاهي هم در چارچوب حکومت واحد، با آنها مشارکت مي
کردند. ولي نگرشي که حزب الله به اين افراد دارد، همان نگرشي است که نسبت به
اسرائيل دارد و اينها را اسرائيليان داخلي مي داند و کارزار با آنها را واجب و
ضروري مي داند و بدينسان، با هر نوع مذاکره اي با آنها قويا مخالف است چه رسد به
اينکه در پي ريزي حکومت يا نظام موجود، با آنها همکاري داشته باشد.

4-نقطه
نظر نسبت به جنگ هاي داخلي

جنبش امل
وارد جنگهاي طولاني و بي هدف با گروه هاي مختلفي درلبنان شد که برخي از برادران
اهل سنت و برخي از درزي ها بودند و طولاني ترين جنگ را با فلسطينيان مقيم در لبنان
بود. در حالي که حزب الله هريک از اين چنين جنگ هايي را رد مي کند زيرا نتيجه اي
جز خدمت به دشمن اصلي در پي ندارد. بويژه جنگ با فلسطينيان داخلي که به مسلمانان
عموماً و به شيعيان خصوصا چه ضررها و زيانهاي جبران ناپذيري وارد ساخت و جز رسوائي
و خونريزي و هزاران کشته و مجروح- بدون هدف- چيزي نداشت و با اين حال نبيه بري و
يا سر عرفات با هم آشتي کردند، گويا چيزي رخ نداده است!

و اما حزب
الله در نتيجه مخالفت کردن با جنگ فلسطينيان مورد بسياري از تهمتهاي ناروا واقع
شد. براي تذکر خوب است موضع جمهوري اسلامي را نسبت به اين جنگ يادآور شويم که چه
تلاشها و کوششهاي فراواني براي متوقف شدن آن دشت و موضع گيري شجاعانه حضرت آية
الله العظمي منتظري براي همگان روشن است که اين جنگ خانمانسوز را جداً بي اساس و
بي هدف خواند و از جوانان شيعه خواست تا نسبت به رهبريهايشان که به چنين معرکه اي
دستور مي دادند، مخالفت ورزند و بي گمان حضرت آية الله العظمي منتظري متعرّض اذيت
و آزار تبليغاتي شديدي از سوي جنبش امل شد زيرا صريحا موضع خود را اعلام فرموده
بود.

5-موضعگيري
نسبت به توطئه ها و نقشه هاي آمريکا

جنبش امل
همواره حاضر بوده است و در هر برنامه سياسي شرکت جويد هرچند، طراح آن آمريکا باشد
مادام که در آن برخي از منافع سياسي موقت يا رسيدن به بعضي از منصب ها در رژيم
پوسيده لبنان باشد. و همچنين حاضر است که با هر برنامه آمريکائي يا استکباري،
همزيستي مسالمت آميز داشته باشد در صورتي که يک قطعه از پنير لبناني- همانگونه که
مي گويند- به او اهدا کند! ولي حزب الله بکلي با اين نظام موجود و رژيم کنوني
مخالف است و معتقد به ضرورت براندازي و جايگزيني نظامي ديگر با انتخاب آزادانه
مردم مي باشد و جايگزين را نظام اسلامي معرفي مي کند. و هر برنامه آمريکا را براي
لبنان رو مي نمايد چرا که اين برنامه هاي سياسي چيزي جز تأمين منافع آمريکا و ضربه
زدن به مسلمين در پي ندارد.

6-موضعگيري
نسبت به سرسپردگان و جاسوسان

حزب الله
مخالف است با اينکه مناطق مسلمان نشين، مرکز تاخت و تاز سرسپردگان و جاسوسهاي
اسرائيلي باشد و معتقد به ضرورت طرد و بيرون راندن آنان و يا محاکمه شان مي باشد
درحالي که جنبش امل پيوسته از آنان پشتيباني و دفاع کرده و بدتر اينکه برخي از
آنها را وارد تشکيلات خود نموده است تا آنجا که بسياري از کارهاي کليدي و رهبري
موجود درون امل را افرادي بر عهده دارند که معروف به دست نشاندگي و ارتباط مستقمي
با دستگاه هاي جاسوسي اجانب بويژه اسرائيل مي باشند.

نفوذ و
سلطه گري

انگيزه
اصلي حزب الله، نبرد با اسرائيل و تبليغ از مکتب اسلام و دعوت مردم به اسلام ناب
محمدي (ص) است. و لذا هرگز و در هيچ روزي از روزها به اين انديشه نبوده است که
نفوذ و سلطه اي در منطقه اي از مناطق داشته باشد و هيچ وقت تلاشي نکرده که در رژيم
سياسي لبنان، منصبي را به دست آورد و همه اين مسائل را به جنبش امل واگذار نمود!
ولي جنبش امل اصرار دارد بر اينکه اداره امور شيعيان را بر عهده گيرد و صاحب رأي
نهايي در تمام زمينه ها باشد! و از حزب الله سخن هراسان است زيرا وجودش را متزلزل
مي سازد و به مرور ايام پايگاه مردمي حزب الله همچنان بيشتر مي شود و بي گمان نفوذ
و سلطه دنيوي آن را زير سؤال مي برد و اين هرگز براي رهبري جنبش امل و خصوصا نبيه
بري قابل تحمل نيست.

ثانيا:
موضعگيري نسبت به مسئله رهبري و ولايت فقيه

حزب الله
مؤمن به ولايت فقيه و رهبري امت توسط ولايت فقيه است و معتقد است که امام خميني
رهبر شرعي تمام مسلمانان جهان است و در اين راستا هيچ فرقي بين کشور و کشوري ديگر
با ملت و ملتي ديگر نيست. و بدينسان حزب الله لبنان پيروي کامل و بي قيد و شرط از
امام و رهنمودهاي معظم له دارد و او را تنها مصداق رهبريت و مرجعيت مي داند و هر
صيغه رهبري ديگري را براي لبنان يا غير لبنان نمي پذيرد. و حزب الله لبنان معتقد
است که جمهوري اسلامي ايران همان کشور حضرت صاحب الزمان عجل الله فرجه است و محور
مسلمانان جهان مي باشد و دفاع از آن، مقدس ترين مقدسات است و دعوت به سوي آن از
واجبات بزرگ است. و حزب الله معتقد است که دوري از جمهوري اسلامي ايران، دوري از
اهل بيت عصمت و طهارت عليهم السلام است. و همانا شايعه پراکني عليه آن، خيانت است
و جنگ سياسي و تبليغاتي با آن، جنگ با خدا و رسول است.

ولي جنبش
امل و مجلس شيعي، مشکل شيعيان لبنان را جدا از ايران اسلامي مي دانند و رهبري خود
را تنها در امل و چارچوب مجلس شيعي مي دانند 
اين مجلس را مرجع شيعيان لبنان به حساب مي آورند و عملا قدرت امام را در
رهبري مسلمانان لبنان انکار مي کنند و بهانه شان در اين زمينه بُعد جغرافيايي است.
و همچنين قدرت و توان جمهوري اسلامي ايران را نيز رد مي کنند. و متأسفانه دست به
يک حمله سياسي و تبليغاتي شديد عليه جمهوري اسلامي و کادر رهبري آن در ميان مردم
لبنان به صورت آشکار و بي پرده زده اند. و چندين بار اعتراف کردند که ماهين
چنگشان، جنگ عليه جمهوري اسلامي است نه عليه حزب الله، و اين در وقتي بود که جمهوري
اسلامي درهاي خود را براي تمام مسلمانان گشوده بود. و حقيقت اين است که مشکل، مشکل
آنها است نه مشکل جمهوري اسلامي، آنها هستند که از آن دوري مي جويند هرچند که
جمهوري اسلامي به آنها نزديکتر مي شود و بالهاي خود را براي دربرگرفتن آنها مي
گشايد و آنها هستند که با آن مي جنگند هرچند آن نسبت به آنها و تمام مسلمانان
خيرخواه است. ولي در اين ميان مي بينيم که حزب الله خود را به جمهوري اسلامي نزديک
کرده و به آن پيوسته و خود را اصلا جزئي از آن و عضوي از اعضاي آن مي داند.

اينها
گوشه هايي از اختلاف هاي موجود بود. و با اين حال ما معتقديم که اين اختلاف نظرهاي
انديشه اي و سياسي، مجوّزي براي کسي نيست که عليه ديگري قيام مسلّحانه کند، و تنها
اجازه مي دهد که اين اختلافهاي سياسي و فکري براي ايجاد راه هاي بحث و مناقشه تا
رسيدن به نقطه نظرهاي مشترک وجود داشته باشد تا شايد تلاشها در اين روند به نتيجه
خوبي در آينده برسد.

ولي جنبش
امل به يورشهاي مسلحانه دست يازيد و تجاوزهايش از حد و مرز فزونتر رفت تا اينکه
نهادهاي جمهوري اسلامي و نمايندگيهايش را نيز در برگرفت. اسلحه مبارزين را مصادره
و بسياري از آنان را دستگير و زنداني کرد، راه را بر عمليات مقاومت عليه اسرائيل
بست. از برگزاري مراسم شهدا و مناسبتهاي مذهبي جلوگيري کرد. نشريات و اعلاميه هاي
مسلمانان را سوزاند. با علماي دين به جنگ برخاست و آنها را ظالمانه از خانه و
کاشانه شان بيرون راند و بسياري از مبارزين متعهد را به قتل رساند. اينها در طي اين
پنج سال گذشته رخ داد؛ و حزب الله هرگز مايل نبود عکس العمل از خود نشان بدهد تا
اينکه سال گذشته رسيد. اکنون براي جنبش امل منجّز شده بود که جنگي گسترده در جنوب
لبنان بر پا سازد و حزب الله ناچار مقداري از خود دفاع کرد و با اين حال براي
محافظت بر دماء مسلمين و نگهداري از سرزمينهاي اسلامي، خود را بطور کلّي از ميدان
جنگ کنار کشيد ولي جنبش امل نبرد خود را همچنان ادامه داد و حزب الله را از جنوب
اخراج کرد و صدها تن را دستگير نمود و سلاح ها را مصادره کرد و حرمت برادران و
خواهران مؤمن را مراعات ننمود و علما را مورد تعدّي و ظلم قرار داد و ده ها تن از
آنان را از خانه هايشان بيرون کرد مانند علامه مجاهد سيد عبدالمحسن فضل الله و شيخ
عفيف نابلسي و بسياري ديگر. مع ذلک حزب الله سعي در مصالحه داشت که امل احساس غرور
و قدرت کرد و متاسفانه تمام تلاشهاي صلح را ناديده گرفت و جنگ ضاحيه جنوبي را بر
پا کرد که حزب الله ناچار با قدرت وارد عمل شد براي اينکه اين بار تمام وجودش را
در معرض تهديد جدي مي ديد و توطئه بزرگ مانند آفتاب، براي همگان روشن شد.

اقدام هاي
صلح آميزي از سوي جمهوري اسلامي محقق گشت ولي تا کنون نتيجه چنداني نداده است و
هرچندي يکبار نبردها و تيراندازي هايي پراکنده در مناطق شيعه نشين رخ مي دهد و همه
اينها براي تضعيف حزب الله است که آن را از جنگ جدّي با اسرائيل باز دارند.

با کمال
صراحت اعلام مي کنيم که اکنون وجود حزب الله لبنان به عنوان يک نيروي اصلي اسلامي
در لبنان و منطقه، در معرض جنگ خانمانسوزي قرار گرفته است که جنبش امل آن را
فروخته و با پوشش مجلس شيعي و با همکاري نيروهاي زيادي خود را مي پوشاند.

پس اي
عزيزان و اي مسلمانان جهان و اي شيعيان و اي طرفداران مکتب در تمام نهضتهاي
اسلامي؛ آنچه امروز در لبنان مي گذرد، آنچنان که تبليغات اجانب آن را تبليغ مي
کنند، جنگي براي بدست آوردن يک خيابان يا زير سلطه قرار دادن يک قريه و روستا
نيست، جنگي بر سر چند شعار نيست، جنگي بين دو گروه نيست بلکه جنگي توطئه انگيز است
که تنها يک طرف آن را مي خواهد و آن جنبش امل به رياست نبيه بري است، او اين جنگ را
برانگيخته تا به اربابان استکباري خويش، خدمت کند و حزب الله اين مسئله را رد مي
کند و اصرار بر حلّ مسالمت آميز ميان شيعيان دارد. ولي حق پنهان است و خبو بد نزد
بسياري از افراد، يکسان است.

ما اکنون
فرياد تمام مبارزين شرافتمندي که خواستند با اسرائيل بجنگند، و از آنها بزور
خواسته شد که در داخل خود بجنگند، به شما ابلاغ مي کنيم و ناله هاي تمام اطفال و
يتيمان شهدا و استغاثه بانوان مؤمنه را به شما مي رسانيم. من اينجا صداي جبهه هاي
مقاومت اسلامي را که در جبل صافي و لويزه در جنوب لبنان در محاصره قرار گرفته اند
به شما مي رسانم و ناله هاي جانگداز مظلومين در ضاحيه جنوبي را به شما ابلاغ مي
کنم.

اي
مسلمانان و اي علماي اسلام و اي تمام مبارزين و جهادگران! حق را بشناسيد و از آن
دفاع کنيد. سخن حق را بازگو نمائيد و با تمام توان براي نابودي فتنه و توقف
خونريزي قيام نمائيد و اگر گروهي را ديديد که اصرار بر ظلم و ستم و عدوان دارد،
مظلوم را ياري رسانيد و با ظالم ستيز نمائيد.

آنچه
امروز در لبنان و در ميان شيعيان مي گذرد بسيار خطرناک است و مسئوليت علما و
مسلمانان جهان را زياد مي کند. و من اين مطلب را ننوشتم جز براي اينکه گوشه اي از
حقيقت را روشن نمايم و پرتوي بر حوادث موجود بيافکنم تا شايد که دين خود و
برادرانم را ادا کرده باشم، باشد که اين فريادها به گوشها برسد، شايد مخلصين و
خداخواهان براي خدا- به صورت فردي و يا گروهي- قيام کنند و مسئوليتهاي تاريخي خود
را در اين دوران بسيار سخت و دشوار از نبرد اسلام عليه کفر تحمّل نمايند. والحمد
لله رب العالمين

درسهايي
از تاريخ تحليلي اسلام

بخش سوم

قسمت
بيستم

داستان
معراج رسول خدا (ص)

حجة
الاسلام والمسلمين رسولي محلاتي

و بر طبق
همين روايت در آنجا ملک الموت را نيز مشاهده کرد که لوحي از نور در دست او بود و
پس از گفتگويي که با آن حضرت داشت عرض کرد: همگي دنيا در دست من همچون درهم (و سکه
اي) است که در دست مردي باشد و آن را پشت و رو کند، و هيچ خانه اي نيست جز آنکه من
در هر روز پنج بار بدان سرکشي مي کنم و چون بر مرده اي گريه مي کنند بدانها مي
گويم: گريه نکنيد که من باز هم پيش شما خواهم آمد و پس از آن نيز بارها مي آيم تا آنکه
يکي از شما باقي نماند، در اينجا بود که رسولخدا (ص) فرمود: براستي که مرگ
بالاترين مصيبت و سخت ترين حادثه است، و جبرئيل در پاسخ گفت: حوادث پس از مرگ سخت
تر از آن است.

و سپس
فرمود:

و از آنجا
بگروهي گذشتم که پيش روي آنها ظرفهائي از گوشت پاک و گوشت ناپاک بود و آنها ناپاک
را مي خوردند و پاک را مي گذاردند، از جبرئيل پرسيدم: اينها کيانند؟ گفت: افرادي
از امت تو هستند که مال حرام مي خورند و مال حلال را واميگذارند و مردمي را ديدم
که لباني چون لبان شتران داشتند و گوشتهاي پهلوشان را چيده و در دهانشان مي
گذاردند، پرسيدم: اينها کيانند؟ گفت: اينها کساني هستند که از مردمان عيبجويي مي
کنند. و مردمان ديگري را ديدم که سرشان را با سنگ مي کوفتند و چون حال آن ها را
پرسيدم پاسخ داد: اينان کساني هستند که نماز شامگاه و عشاء را نمي خوانده و مي
خفتند، و مردمي را ديدم که آتش در دهانشان مي ريختند و از نشيمنگاهشان بيرون مي
آمد و چون وضع آنها را پرسيدم، گفت: اينان کساني هستند که اموال يتيمان را به ستم
مي خورند، و گروهي را ديدم که شکمهاي بزرگي داشتند و نمي توانستند از جا برخيزند
گفتم: اي جبرئيل اينها کيانند؟ گفت: کساني هستند که ربا مي خورند، و زناني را ديدم
که بر پستان آويزانند، پرسيدم: اينها چه زناني هستند؟ گفت: زنان زناکاري هستند که
فرزندان ديگران را به شوهران خود منسوب مي دارند، و سپس به فرشتگاني برخوردم که
تمام اجزاء بدنشان تسبيح خدا مي کرد.[1]

و از آنجا
به آسمان دوم رفتيم و در آنجا دو مرد را شبيه بيکديگر ديدم و از جبرئيل پرسيدم:
اينان کيانند؟ گفت: هر دو پسر خاله يکديگر يحيي و عيسي عليهما السلام هستند، بر
آنها سلام کردم و پاسخ داده و تهنيت ورود به من گفتند، و فرشتگان زيادي را که به
تسبيح پروردگار مشغول بودند و در آنجا مشاهده کردم.

و از آنجا
به آسمان سوم بالا رفتيم و در آنجا مرد زيبائي را که زيبائي او نسبت به ديگران
همچون ماه شب چهارده نسبت به ستارگان ديگر بود مشاهده کردم و چون نامش را پرسيدم
جبرئيل گفت: اين برادرت يوسف است، بر او سلام کردم و پاسخ داد و تهنيت و تبريک
گفت، و فرشتگان بسياري را نيز در آنجا ديدم.

از آنجا
به آسمان چهارم بالا رفتيم و مردي را ديدم و چون از جبرئيل پرسيدم گفت: او ادريس
است که خدا وي را به اينجا آورده، بر او سلام کرده و پاسخ داد و براي من آمرزش
خواست، و فرشتگان بسياري را مانند آسمانهاي پيشين مشاهده کردم و همگي براي من و
امت من مژده خير دادند.

سپس به
آسمان پنجم رفتيم و در آنجا مردي را بسنّ کهولت ديدم که دورش را گروهي از امتش
گرفته بودند و چون پرسيدم کيست؟ جبرئيل گفت: هارون بن عمران است، بر او سلام کردم
و پاسخ داد، و فرشتگان بسياري را مانند آسمان هاي ديگر مشاهده کردم.

آنگاه به
آسمان ششم بالا رفتيم و در آنجا مردي گندمگون و بلند قامت را ديدم که مي گفت: بني
اسرائيل پندارند من گرامي ترين فرزندان آدم در پيشگاه خدا هستم ولي اين مرد از من
نزد خدا گرامي تر است، و چون از جبرئيل پرسيدم: کيست؟ گفت: برادرت موسي بن عمران
است، بر او سلام کردم جواب داد و همانند آسمان هاي ديگر فرشتگان بسياري را در حال
خشوع ديدم.

سپس به
آسمان هفتم رفتيم و در آنجا بفرشته اي برخورد نکردم جز آنکه گفت‌: اي محمد حجامت
کن و به امّت خود نيز سفارش حجامت را بکن، و در آنجا مردي را که موي سر و صورتش
سياه و سفيد بود و روي تختي نشسته بود ديدم و جبرئيل گفت: او پدرت ابراهيم است، بر
او سلام کرده جواب داد و تهنيت و تبريک گفت، و مانند فرشتگاني را که در آسمانهاي
پيشين ديده بودم در آنجا ديدم، و سپس درياهايي از نور که از درخشندگي چشم را خيره
مي کرد، و درياهايي از ظلمت و تاريکي، و درياهايي از برف و يخ لرزان ديدم و چون
بيمناک شدم جبرئيل گفت: اين قسمتي از مخلوقات خدا است.

و در
حديثي است که فرمود: چون به حجابهاي نور رسيدم جبرئيل از حرکت ايستاد و بمن گفت:
برو!

و در حديث
ديگري فرمود: از آنجا به سدرةالمنتهي رسيدم و در آنجا جبرئيل ايستاد و مرا تنها
گذارده گفت: برو! گفتم: اي جبرئيل در چنين جايي مرا تنها مي گذاري و از من مفارقت
مي کني؟ گفت اي محمد اينجا آخرين نقطه اي است که صعود به آن را خداي عزوجل براي من
مقرّر فرموده و اگر از اينجا بالاتر آيم پر و بالم مي سوزد[2]،
آنگاه با من وداع کرده و من پيش رفتم تا آنگاه که در درياي نور افتادم و امواج مرا
از نور به ظلمت و از ظلمت به نور وارد مي کرد تا جائيکه خداي تعالي مي خواست مرا
متوقف کند و نگهدارد آنگاه مرا مخاطب ساخته با من سخناني گفت.

و در
اينکه آن سخناني که خدا بآنحضرت وحي کرده چه بوده است در روايات بطور مختلف نقل
شده و قرآن کريم بطور اجمال و سربسته مي گويد «فاوحي الي عبده ما اوحي»- پس وحي
کرد به بنده اش آنچه را وحي کرد- و از اين رو برخي گفته اند: مصلحت نيست در
اينباره بحث شود زيرا اگر مصلحت بود خداي تعالي خود مي فرمود، و بعضي هم گفته اند:
اگر روايت و دليل معتبري از معصوم وارد شد و آن را نقل کرد، مانعي در اظهار و نقل
آن نيست.

و در
تفسير علي بن ابراهيم آمده که آن وحي مربوط به مسئله جانشيني و خلافت علي بن
ابيطالب (ع) و ذکر برخي از فضائل آن حضرت بوده، و در حديث ديگر است که آن وحي سه
چيز بود: 1-وجوب نماز 2-خواتيم سوره بقره 3-آمرزش گناهان از جانب خداي تعالي غير
از شرک، و در حديث کتاب بصائر است که خداوند نامهاي بهشتيان و دوزخيان را به او
داد.

و به هر
صورت رسول خدا (ص) فرمود: پس از تمام مناجات با خداي تعالي باز گشتم و از همان
درياهاي نور و ظلمت گذشته در سدرة المنتهي بجبرئيل رسيدم و به همراه او بازگشتم.

روايت
ديگري در اين باره

درباره
چيزهايي که رسول خدا (ص) آن شب در آسمانها و بهشت دوزخ و بلکه روي زمين مشاهده کرد
روايات زياد ديگري نيز بطور پراکنده وارد شده که ما ذيلاً قسمتي از آنها را انتخاب
کرده و براي شما نقل مي کنيم:

در احاديث
زيادي که از طريق شيعه و اهل سنت از ابن عباس و ديگران نقل شده آمده است که رسول
خدا (ص) صورت علي بن ابيطالب را در آسمانها مشاهده کرد و يافرشته اي را بصورت آن
حضرت ديد و چون از جبرئيل پرسيد در جواب گفت: چون فرشتگان آسمان اشتياق ديدار علي
(ع) را داشتند خداي تعالي اين فرشته را بصورت آن حضرت خلق فرمود و هر زمان که ما
فرشتگان مشتاق ديدار علي بن ابيطالب مي شويم به ديدن اين فرشته مي آييم.

و در حديث
نيز آمده که صورت ائمه معصومين پس از علي (ع) را تا حضرت مهدي عجل الله تعالي فرجه
الشريف در سمت راست عرش مشاهده کرد و چون پرسيد گفتند: اينها حجتهاي الهي پس از تو
در روي زمين هستند.

و در حديث
ديگري است که رسول خدا (ص) گويد: ابراهيم خليل در آن شب فرمودند:- اي محمد امت خود
را از جانب من سلام برسان و به آن ها بگو: بهشت آبش گوارا و خاکش پاک و پاکيزه و
دشتهاي بسياري خالي از درخت دارد و با ذکر جمله «سبحان الله و الحمدلله و لا اله
الا الله و الله اکبر و لا حول و لا قوة الا بالله» درختي در آن دشتها غرس مي
گردد، امت خود را دستور ده تا درخت در آن زمين ها زياد غرس کنند.[3]

شيخ طوسي
(ره) در امالي از امام صادق (ع) از رسول خدا (ص) روايت کرده که فرمود: در شب معراج
چون داخل بهشت شدم قصري از ياقوت سرخ ديدم که از شدت درخشندگي و نوري که داشت درون
آن از بيرون ديده مي شد و دو قبّه از درّ و زبرجد داشت از جبرئيل پرسيدم: اين قصر
از کيست؟ گفت: از آن کسي که سخن پاک و پاکيزه گويد، و روزه را ادامه دهد (و پيوسته
گيرد) و اطعام طعام کند، و در شبهنگامي که مردم در خوابند تهجّد- و نماز شب- انجام
دهد، علي (ع) گويد: من به آن حضرت عرض کردم: آيا در ميان امت شما کسي هست که طاقت
اين کار را داشته باشد؟ فرمود: هيچ مي داني سخن پاک گفتن چيست؟ عرض کردم: خدا و
پيغمبر داناترند فرمود: کسي که بگويد: «سبحان الله والحمدلله و لا اله الا الله و
الله اکبر» هيچ مي داني ادامه روزه چگونه است؟ گفتم: خدا و رسولش داناترند، فرمود:
ماه صبر- يعني ماه رمضان- را روزه گيرد و هيچ روز آن را افطار نکند، و هيچ داني
اطعام طعام چيست؟ گفتم: خدا و رسولش داناترند، فرمود: کسي که براي عيال و نانخواران-
خود (از راه مشروع) خوراکي تهيه کند که آبروي ايشان را از مردم حفظ کند، و هيچ مي
داني تهجّد در شب که مردم خوابند چيست؟ عرض کردم: خدا و رسولش داناترند، فرمود:
کسي که نخوابد تا نماز عشاء خود را بخواند- در آن وقتي که يهود و نصاري و مشرکين
مي خوابند.

اين حديث
را نيز که متضمّن فضيلتي از خديجه- بانوي بزرگوار اسلام- مي باشند بشنويد:

عياشي در
تفسير خود از ابوسعيد خدري روايت کرده که رسول خدا (ص) فرمود: در آن شبي که جبرئيل
مرا به معراج برد چون بازگشتيم بدو گفتم: اي جبرئيل آيا حاجتي داري؟ گفت: حاجت من
ان است که خديجه را از جانب خداي تعالي و از طرف من سلام برساني و رسول خدا (ص)
چون خديجه را ديدار کرد سلام خداوند و جبرئيل را به خديجه رسانيد و او در جواب
گفت:

«ان الله
هو السلام و منه السلام و اليه السلام و علي جبرئيل السلام».

خبر دادن
رسول خدا (ص) از کاروان قريش

ابن هشام
در سيره در ذيل حديث معراج از ام هاني روايت کرده که گويد: رسول خدا (ص) آن شب را
در خانه من بود و نماز عشاء را خواند و بخفت، ما هم با او بخواب رفتيم، نزديکيهاي
صبح بود که ما را بيدار کرد و نماز صبح را خوانده ما هم با او نماز گزارديم آنگاه
رو به من کرده فرمود: اي ام هاني من امشب چنانچه ديديد نماز عشاء را با شما در اين
سرزمين خواندم سپس به بيت المقدس رفته و چند نماز هم در آنجا خواندم و چنانچه
مشاهده مي کنيد نماز صبح را دوباره در اينجا خواندم.

اين سخن
را فرموده برخاست که برود من دست انداخته دامنش را گرفتم بطوري که جامه اش پس رفت
و بدو گفتم: اي رسول خدا اين سخن را که براي ما گفتي براي ديگران مگو که تو را
تکذيب کرده و مي آزارند، فرمود: بخدا! براي آنها نيز خواهم گفت!

ام هاني
گويد: من به کنيزک خود که از اهل حبشه بود گفتم: بدنبال رسول خدا (ص) برو ببين
کارش با مردم بکجا مي انجامد و گفتگوي آنها را براي من بازگوي.

کنيزک رفت
و بازگشته گفت: چون رسول خدا (ص) داستان خود را براي مردم تعريف کرد با تعجب
پرسيدند: نشانه صدق گفتار تو چيست و ما از کجا بدانيم تو راست مي گويي؟  فرمود: نشانه اش فلان کاروان است که من هنگام
رفتن بشام در فلانجا ديدم و شترانشان از صداي حرکت براق رم کرده يکي از آنها فرار
کرد و من جاي آن را به ايشان نشان دادم و هنگام بازگشت نيز در منزل ضجنان (25 ميلي
مکه) بفلان کاروان برخوردم که همگي خواب بودند و ظرف آبي بالاي سر خود گذارده
بودند و روي آن را با سرپوش پوشانده بودند و کاروان مزبور هم اکنون از دره تنعيم
وارد مکه خواهند شد، و نشانه اش آن است که پيشاپيش آنها شتري خاکستري رنگ است و
دولنگه بار روي آن شتر است که يک لنگه آن سياه مي باشد.

و چون
مردم اين سخنان را شنيدند بسوي دره تنعيم رفته و کاروان را با همان نشانيها که
فرموده بود مشاهده کردند که از دره تنعيم وارد شد و چون آن کاروان ديگر به مکه آمد
و داستان رم کردن شتران و گم شدن آن شتر را از آنها جويا شدند همه را تصديق کردند.

محدثين
شعه رضوان الله عليهم نيز بهمين مضمون- با مختصر اختلافي- رواياتي نقل کرده اند و
در پايان برخي از آنها چنين است که چون صدق گفتار آن حضرت معلوم شد و راهي براي
تکذيب و استهزاء باقي نماند آخرين حرفشان اين بود که گفتند:

-اين هم
سحر ديگري از محمد!

ادامه
دارد

تجلّي عرفان از مناجات ماه شعبان

قسمت نوزدهم

آيت الله محمدي گيلاني

وارستگي از غير و پيوستگي به خدا

*مسئله انقطاع و تبتّل الي الله غير از مسئله عزلت يا
مخالطت است.

*ارتباط انقطاع و تبتّل با اسم «ربّ» که صدها بار در
قرآن تکرار شده.

*دشواري نجات از شرک ربوبي.

*دعوت هر موجودي در طبيعت بزبان حال به شرک ربوبي.

*پرستندگان اموال و رجال در قرآن و روايات فروزينه هاي
جهنم که ديگر جهنميان از شعله آنها مي سوزند، اعوان آنان در معيت آنهايند.

*حداقل معاونت، در قرآن و روايت، انقطاع کامل از مواهب
است و نه از مکاسب، چنانکه در اين فقره از مناجات نيز به موهبت تعبير شده.

*التزام شديد به فرائض و احکام شرع، زمينه ساز نزول اين
موهبت است.

*رياضتهاي جوکيها و براهمه و تُرّهات جهله صوفيّه، ضلال
است.

*التزام عملي صادق به احکام شريعت، تجليات الهي را به
ارمغان مي آورد و تجليات خود حجب نورند که در اين فقره دريدن حجابهاي نور مسئلت
شده که رهرو الي الله «عرياناً» به جناب قدس واصل شود.

*سفر رهرو شريعت سير در وطن و خلوت او در جلوت جهاد است
و نهايات ديگران در بدايات او مندرج است.

*نفي رهبانيّت در اسلام.

*عتاب رسول الله (ص) به عثمان بن مظعون.

*حديث اتّصال روح مؤمن به روح الله تعالي…

قوله: «الهي هب لي کمال الانقطاع اليک و أنر ابصار
قلوبنا بضياء نظرها اليک حتّي تخرق ابصار القلوب حجب النّور فتصل الي معدن العظمة
و تسير ارواحنا بعزّ قدسک».

-الهي وارستگي از هرچيز و وابستگي و پيوستگي کامل به
آستانت را موهبتم فرما و ديدگان دل ما را به فروغ نظر به خود، روشن ساز، تا ديدگان
دل ما حجابهاي نو ر ا بدرد و «عرياناً» به معدن عظمت واصل شود و جانهاي ما همچون
شعاع بعزّ قدست، آويخته گردد.

انقطاع الي الله: وارستگي از غير و پيوستگي به آستان او

مسئله انقطاع الي الله تعالي که مدلول آيه: «و تبتّل
اليه تبتيلا» از سوره مزمل است غير از مسئله مشهور: «خلوت و عزلت يا صحبت و جمعيت»
است که در کتب اخلاق مطرح مي باشد که آيا براي تهذيب اخلاق و استکمال نفس، تنهائي
و گوشه گيري بهتر و به تحصيل غرض نزديکتر است، يا صحبت و اجتماع، و با دوستان،
معاشرت و مجالست کردن؟ ابوحامد غذالي در جلد دوم احياء العلوم طبع دارالفکر بيروت،
مبسوطاً در ابعاد اين مسئله بحث نموده و ادله هريک از دو طرف مسئله و نقوض و
ابرامات آنان را تفصيلاً ذکر کرده است.

و اما مئله انقطاع الي الله عزّوجلّ که يک مسئله مورد
وصيت قرآن است، در قوام آن نه عزلت و نه مخالطت مأخوذ است، بلکه مراد از انقطاع
الي الله تعالي، وارستگي ضمير و سرّ انسان از غير خدايتعالي در همه ابعاد
نيازمنديها، و بعبارت ديگر: انقطاع کامل الي الله سبحانه، واستن از هر نوع شرک
ربوبي و وابستگي، بلکه پيوستگي به آستان او است که در سوره مزمل چنانکه اشاره شد،
رسول الله (ص) به تحصيل اين دولت عظمي مأمور شده است.

ظاهراً تعبير: «کمال الانقطاع اليک» که در دعاء آمده، از
آيه مذکور اقتباس شده، ولي آيه شريفه مشتمل بر خصوصيتي است که دعاء مزبور با آنکه
به حسب معني، مقتبس از آيه است، فاقد آن خصوصيت مي باشد، و آن خصوصيت عبارت است از
ارتباط تبتّل و انقطاع با اسم «ربّ» که قبلاً در آيه شريفه آمده: «و اذکر اسم ربک
و تبتّل…» و اين اسم شريف با تکرار صدها بار در قرآن، ميثاق: «الس بربکم قالوا
بلي» را در خاطره ها تجديد نموده و با تکرار و اصرار به جلب توجه مردمان به مقام
ربوبيت خداي عزّوجلّ، اخطار فرموده که وفاي تامّ به ميثاق مزبور چنانکه بايد، صعب
و دشوار است به اين تقرير:

ارتباط انقطاع با اسم رب

هر مخلوقي در طبيعت، بزبان حال، در معرض ادّعاي ربوبيّت
و تدبير و استقلال تأثير از براي خويشتن است زيرا هيچ آفريده اي نيست، مگر آنکه
بحکمت بالغه خداي عليم مشتمل بر نفع و ضرري بالقياس بديگري است و از اين رو مظهر
اسم «نافع» و اسم «ضارّ» خداي سبحان است، و به همين جهت، مورد توجه نيازمندان در
جلب منفعت و دفع ضرر است که افراد انسان از اين نيازمندانند و اکثراً با ديده
استقلال در تأثير به اشياء مي نگرند و تا آنجا که کثيري از موجودات را به معبوديت
برگزيده اند که در کتب مربوط به ملل و نحل مبسوطاً آمده است. و در بعضي از مقالات
گذشته بيان کرديم.

غلط اندازي اشياء از يکطرف، و احتياج مردمان به آنها از
طرف ديگر موجب گرديد که قرآن مجيد با اصرار و تکرار، مقام ربوبيّت خداوند متعال را
به مردم تذکر دهد تا اسير شرک نگردند و از صراط مستقيم عبادت خدايتعالي عدول
ننمايند و در بيابان گمراهي سرگردان نشوند، و اعلان فرمود، سعادت حقيقي که لقاء
پروردگار است، مرهون وارستگي از هرگونه شرک است:

«ö`yJsù tb%x. (#qã_ötƒ uä!$s)Ï9 ¾ÏmÎn/u‘ ö@yJ÷èu‹ù=sù WxuKtã $[sÎ=»|¹ Ÿwur õ8Ύô³ç„ ÍoyŠ$t7ÏèÎ/ ÿ¾ÏmÎn/u‘ #J‰tnr&
» (سوره کهف- آيه 110).

-هرکس که اميدوار به لقاء پروردگار خويش است، بايد عمل
صالح انجام دهد و در عبادت پروردگارش احدي را شريک نسازد.

چنانکه مي بينيد، دولت لقاء الرّب تبارک و تعالي را
مرهون وارستگي از هرگونه شرک اعلان فرموده است و لفظ «احد» که مسبوق به نفي شود،
شامل هر چيزي مي شود، حتي جمادات، و بعبارت ديگر: دولت مغبوط لقاء پروردگار مرهون
دين خالص و آزاد از ايادي ربوبيّت همه 
اکوان است: «الا الله الدين الخالص» (سوره زمر- آيه 3)

پرستندگان اموال و رجال

وقوع اصناف مختلف اشياء در معرض عبادت، مورد اشاره در
بعضي از روايات است که از آنجمله مال و جاه است که با ظرافتي خاصّ در اين روايت
مروي از رسول الله (ص) بيان گرديده است:

«تعس عبد الدينار و الدرهم و القطيفة و الخميصة ان اعطي
رضي و ان لم يعط سخط، تعس وانتکس و اذا شيک فلا انتقش، طوبي لعبد آخذ بعنان فرسه
في سبيل الله اشعث رأسه، مغبرّة قدماه، ان کان في الحراسة کان في الحراسة و ان کان
في الساقه کان في الساقه، ان استأذن لم يوذن له، و ان شفع لم يشفّع» (باب الحراسة
في کتاب الجهاد من صحيح البخاري).

-نابود باد بنده دينار و درهم و حوله و جامه زيبا، اگ به
او عطايي شود، خشنود گردد و اگر به وي عطايي نشود، خشمناک شود. نابود و سرنگون باد
(او آنچنان بي مبالات است حتي) وقتي که خار به پايش مي رود، هرگز بيرون نمي آورد.
پاکبازي از آن عبدي است که عنان توسنش را در راه خدايتعالي به کف دارد، ژوليده و
پريشان موي، پاي برهنه غبار آلود، اگر راه خداوند متعال درحراست است در حراست، و
اگر دنباله لشکر است، دنباله لشکر (او آنچنان از غير خداي تعالي بريده است) اگر به
خواست و شفاعتش وقعي ننهند، هيچگونه تفاوتي در او پديد نمي آيد.

قسمتي از اين روايت در بعضي از مقالات گذشت و در آن
مقاله روايت از امام صادق (ع) مربوط به پرستش رجال نقل کرديم که تکرار آن در اينجا
مناسب است و آن روايت اين است:

ابوبصير مي گويد از امام صادق (ع) از تفسير آيه: «اتخذوا
احبارهم و رهبانهم ارباباً‌ من دون الله» (سوره توبه- آيه 21) پرسيدم، امام (ع) در
پاسخم فرمودند: «هان بخدا سوگند، علما و پارسايان اهل کتاب، پيروانشان را به پرستش
خودشان دعوت نکردند و بر فرض که دعوت مي کردند، آنها اجابت نمي کردند، بلکه مقصود
از ربوبيّت آنها، اين است که آنان امور حرامي را حلال و امور حلالي را حرام مي
نمودند و پيروانشان کورکورانه از آنان اطاعت و پيروي مي کردند و پرستش آنها به اين
اعتبار بوده است» (اصول کافي، ج2، ص398).

پس اطاعت کورکورانه از علما و پارسايان، درمعاصي و
بدعتها در منطق قرآن کريم، شرک در ربوبيت دانسته شده و چنين طاعت در روايت شريفه،
پرستيدن بحساب آمده، و اعجاب انگيز آنکه همه اين معبودها و عبدها در قرآن مجيد،
فروزينه و آتشگيره جهنم، معرفي شده اند، يعني اينها، آتش افروزان جهنّمند و ديگر
جهنميان از آتش اينها مي سوزند، و اينهايند که به بازار جهنم رونق و رواج مي
بخشند. قال تعالي:

«öNà6¯RÎ) $tBur šcr߉ç7÷ès? `ÏB Âcrߊ «!$# Ü=|Áym zO¨Yygy_ óOçFRr& $ygs9 šcrߊ͑ºur » (سوره انبياء- آيه 98).

-شما
کفّار و هرچه جز خدايتعالي که معبودتان بوده، سنگريزه و فروزينه جهنّميد که در آن
وارد مي شويد.

بديهي است
که پيشوايان وارسته اي که به جهالت، مردم آنان را پرستيده اند و به پندار غلط،
آنان را مطاع در معصيت، گمان کرده و پيروي نموده اند، مانند عزيز و مسيح عليهما
السّلام از عموم آيه مذکور خارجند.

مضافاً که
در قرآن شريف بعد از دو آيه، از عموم آيه مذکور استفاده شده اند: «¨bÎ) šúïÏ%©!$# ôMs)t7y™ Nßgs9 $¨YÏiB #Óo_ó¡ßsø9$# y7Í´¯»s9’ré& $pk÷]tã tbr߉yèö6ãB
» (سوره انبياء- آيه 101).

-آنهايي
که از ما برايشان عاقبت نيک پيش بيني شده است از آن جهنم بدورند.

گرفتاران
در دام شرک ربوبي- که ظلمي است عظيم- نه تنها خود و معبودشان، در جهنم سقوط مي
کنند، بلکه اعوان و انصارشان نيز با آنها گرفتار دوزخ مي شوند: «  (#rçŽà³ôm$# tûïÏ%©!$# (#qçHs>sß öNßgy_ºurø—r&ur $tBur (#qçR%x. tbr߉ç7÷ètƒ    `ÏB Èbrߊ «!$# öNèdr߉÷d$$sù 4’n<Î) ÅÞºuŽÅÀ ËLìÅspgø:$#
» (آيات 23 و 22- صافات).

به
فرشتگان گفته مي شود که: ستمکاران و مشرکان بشرک ربوبي و ازواج و يارانشان و آنچه
را که غير خدايتعالي معبودشان بوده، جمع و محشور کنيد و بدوزخشان رهنمائي نمائيد.

اعوان
مشرکان و ستمگران

مراد از
ازواج، مطلق همسرها نيست، زيرا بسياري از زنهاي صالحه هستند که شوهرهايشان فاجر يا
کافرند مانند آسيه زن فرعون و بسياري از شوهرها صالح ولي زنهايشان فاجره يا کافره
اند مانند زن نوح و زن لوط، بلي آن زني که در شرک شوهرش کمک کار است، در عموم
ازواج داخل است بلکه مراد از ازواج، کساني هستند که بواسطه معاونت و ياري به
مشرکان موصوف، عرفاً جفت و قرين بحساب آمده اند.

و در بعضي
از روايات و آثار، کيفيت حشر و جمع اين مشرکان ربوبي و اعوانشان و حدّاقل
معاونتشان آمده:

«اذا کان
يوم القيامه قيل: اين الظلمة و اعوانهم؟ فيجمعون في توابيت من نار ثم يقذف بهم في
النار و يدخل في الاعوان حتي من لاق لهم دواةً او بري لهم قلما او غسل ثيابهم».

-چون روز
قيامت مي شود، گفته مي شود: ستمکاران و ياورانشان کجايند؟ پس آنها را در تابوتهايي
از آتش جمع مي نمايند، سپس به آتش جهنم پرتاب مي کنند و يار ظلم حتي آنکسي است که
دواتي براي آنها ليقه نموده يا برايشان قلمي تراشيده و يا جامه آنها را شسته است.

و ظاهرا
تفسير معاونت به معناي مزبور مستفاد از اين آيه است: «من يشفع شفاعة حسنة يکن له
نصيب منها و من يشفع شفاعة سيئة يکن له کفل منها» (آيه 85- سوره نساء).

-هرکس در
کار خير و خصلت نيکوئي، شفاعت و وساطت کند بهره اي از آن دارد و هرکس در کار بد و
خصلت مذموم، شفاعت و وساطت کند، بهره کافي از آن دارد.

و شفيع
آنکس است که ديگري را در وصول به مقصدش معاونت و ياري مي کند، و آيه شريفه، با
اطلاق خود، هرگونه کمک و معاونت مذموم را شامل مي شود اگرچه در تراشيدن قلم باشد و
معين را در معصيت و نکال، بهره ور کافي اعلام فرموده است.

دشواري
تحصيل انقطاع کامل

غرض از
ذکر اين آيات و روايات بيان صعوبت خلاص از شرک ربوبي، و دشواري تحصيل انقطاع کامل
از مواهب الهي است و نه از مکاسب. بلي رياضتها و مجاهدات شرعي و التزام شديد به
انجام احکام شرعيه و متابعت تامّ از سنّت سنّيه سيد المرسلين صلوات الله و سلامه
عليه و آله، زمينه ساز نزول اين موهبت عظمي است زيرا دفع هواهاي نفساني و رفع
هواجس شيطاني، فقط با التزام شديد به انجام فرائض و نوافل و اکتساب اخلاق فاضله اي
که صاحب شريعت آنها را مقرّر داشته، ميسور است، و آنکس که در التزام بانجام اين
امور، راسخ تر است به يقين از هواها و هواجس دورتر است، و هر رياضت و مجاهدتي که
وراء آنچه که از صاحب شريعت رسيده باشد، مانند رياضتهاي جوکيها و براهمه و تُرّهات
جهله صوفيه، باطل و احياناً دام تزويري است که براي شکار ساده دلان گسترانده اند و
نتيجه اي جز ضلاليت و دوري از حقتعالي ندارد؛ رياضت شرعيه و التزام عملي شديد به
واجبات و مندوبات و خصلتهاي نيکوي مقرر در شريعت است که بدنبال خويش، جوهرهاي نفيس
حالات نوراني را مي آورد و ديدگان قلوب را به فروغ نظر به جمال حقتعالي آن چنان
روشن مي سازد که همه حجابهاي نور حائل را مي درد و مآلاً بموهبت وصل عريان، به
معدن عظمت نامتناهي، متکرّم مي شود، و اين وصل عريان، عبارة اخراي فناء في الله
تعالي است که گواه آن، تدلّي و ربط بودن ارواح است به عزّ قدس واجب الوجود که
فقره: «الهي هب لي- الي قوله- بعزّ قدسک» گوياي همين وصل عريان و لقاء بي حجاب و
حدّ است، و اين است جواهر نفسيه مواجيد و احوالي که التزام بشريعت حضرت خاتم
الانبياء صلوات الله عليه و آله و عليهم مي بخشد، و خسرت صفقه آنهايي که فريب
تُرّهات دراويش دام تزوير گستر را خورده و همچو اطفال با جَوز وَجد و مَوز حالي که
آ» شيادان بدستشان داده اند سرگرم بازي شده اند و با جواهر نفسيه و جدو حال مغبوط
معاوضه کرده اند!

حرف
درويشان بدزديده بسي           تا گمان آيد
که هست او خود کسي

خرده گيري
در سخن بر بايزيد           ننگ دارد از
درون او يزيد

بايد
دانست:

رهبانيّت
در اسلام نيست

رهرو الي
الله تعالي با التزام محکم به شريعت، راهش به خدايتعالي بسيار کوتاه و مسافتش
بسيار کم است زيرا که سفر او سير در وطن خويش است، يعني سفر او سير انفسي و سلوک
نفساني است، و سير آفاقي توأمان با اين سير است، و خلوت او در جلوت است يعني تفرقه
جلوت و اداء حقوق خلق، با تصدّي امور متفاوته و مشکله از امارت، و فرماندهي، و
مديريت، و فتوي و جهاد و امر بمعروف و نهي از منکر و تجارت و صناعت و غير اينها،
هيچگونه تأثير در جمعيت باطن وي ندارد بلکه بر قوت سلوک و شتاب باطنش بسوي قرب احديت
مي افزايد چنانکه در روايت نبوي آمده:‌ في کل امة رهبانية و رهبانية امتي الجهاد».

-در هر
امتي ترک دنيا و خلوت گزيني است، خلوت گزيني امّتم در جلوت جهاد است.

و در حديث
ديگري مي فرمايد: «سنام الدين الجهاد».

-قله و
تيغه منحني بلنداي دين جهاد است، که صعود بر آن کار بي باکان پاکباز است، و در خبر
ديگر آمده: «انّ عثمان بن مظعون اتّخذ بيتاً فقعد يتعبد فيه فبلغ ذلک النبيّ صلي
الله عليه و آله فاتاه فاخذ بعضادتي باب البيت الذي هو فيه، فقال يا عثمان ان الله
لم يبعثني بالرهبانيه- مرتين او ثلاثا- و ان خير الدين الحنيفية السمحة» (طبقات
ابن سعد، ج3، ص395).

-عثمان بن
مظعون (صحابي محترم برادر رضاعي پيمبر اکرم) اطاقي تهيه کرده بود و براي عبادت در
آن معتکف شده و از اجتماع بريده بود، اين خبر به پيمبر اکرم (ص) رسيد، بسراغش رفت
دو جانب و چارچوب در را گرفت- دو بار يا سه بار- فرمودند: اي عثمان، خدايتعالي مرا
به رهبانيت مبعوث نفرمودند، به يقين بهترين دين نزد خداوند متعال، دين معتدل و
آسان است.

از ترهب
نهي کردست آن رسول               بدعتي چون
در گرفتي اي فضول

جمعه
شرطست و جماعت در نماز            امر معروف
و ز منکر احتراز

رنج
بدخويان کشيدن زير صبر                    منفعت
دادن بخلقان همچو ابر

خير ناس
ان ينفع الناس اي پدر                گرنه
سنگي چه حريفي بامدر

آنچه که
به اصطلاح اهل طريقت، نهايات سير و سلوک مي نامند، براي رهرو ملتزم به شريعت در
بدايات صورت پذير است مثلا جذبه و بسط و مانند اينها که به اعتقاد آنها، مبتني بر
سلوک است، براي رهرو ملتزم به شريعت، بسا در آغاز امر روي مي دهد که بسياري از
صحابه محترم چنين بوده اند و از آنجمله بلال:

تن فداي
خار مي کرد آن بلال                   خواجه
اش ميزد براي گوشمال

مي زد
اندر آفتابش او به خار                    او
«احد» مي گفت بهر افتخار

از تنش صد
جاي خون بر مي جهيد            او «احد» مي
گفت و سر را مي نهيد

گرز زخم
خارتن غربال شد                       جان و
جسم گلشن اقبال شد

تن به پيش
زخم خار آن جهود                   جان من
مست و خراب آن ودود

خلوت بلال
در جلوت استقامت آموختن بود، شکنجه و تعذيب جسمش، نه هيچ تأثير در جمعيت خاطرش
نداشت، بلکه حضور باطن و سرّش را نزد حضرت ودود تبارک و تعالي شديدتر مي کرد و با
شکنجه نعشه مي شد و مست و خراب عشق ازلي مي گرديد و تجليات گوناگون حقتعالي او را
فرا مي گرفت، و همين تجليات است که در فقره دعاء ما نحن فيه به حجاب نور تعبير شده
و خرق و دريدن آن را از خدايتعالي مسئلت کرده است که عريان از همه حجابهاي نور و
تجليات مطلق، به حق سبحانه و تعالي واصل شود: «انّ روح المؤمن اشد اتصالا بروح
الله من اتصال شعاع الشمس بالشمس».

اتّصالي
به تکيّف في قياس                      هست
ربّ الناس را با جان ناس

ليک گفتم:
ناس من نسناس ني               ناس، غير
جانِ جانِ اشناس ني

ما رميت
اذ رميت خوانده اي                    ليک
جمعي در تجزّي مانده اي

«والله
يقول الحق و هو يهدي السبيل»

ادامه
دارد

تاريخچه خاندان حضرت امام مدظله

از زبان آية الله پسنديده

قسمت سوم

خلاصه مطالب گذشته اينکه سيد دين عليشاه تا آنجا که ما
مي دانيم و به ما اطلاع رسيده از نيشابور به کشمير مهاجرت کرده ولي فرزند ايشان
مرحوم سيد احمد (جد ما) ساکن کربلا بوده و از آنجا به دعوت بعضي زوار که از خمين
به کربلا رفته بودند به خمين مي آيد و در آنجا ازدواج مي کند و بجز مرحوم شهيد سيد
مصطفي (پدرما) که قبلاً ماجراي ايشان را گفتم، سه دختر هم داشت که عبارت بودند از:
سلطان خانم، آغا بانو خانم و صاحب خانم.

صاحب خانم

همانگونه که ذکر شد، مرحوم سيد احمد (جدّ ما) سه دختر
داشت که عبارت بودند از: سلطان خانم، آغا بانو خانم و صاحب خانم.

در مورد مرحومه صاحب خانم نيز گفتيم که نه از شوهر اول و
نه از شوهر دوم، صاحب اولاد نشد. ايشان پس از شهادت پدرمان، به منزل ما آمد و به
پرستاري و نگهداري من و اخويم مرحوم هندي و امام خميني و خواهرانمان مولود آغا
خانم و فاطمه خانم و آغا زاده خانم و مادرمان- که در آن وقت جوان بود- پرداخت و به
کارهاي ملکي و غير ملکي ما رسيدگي مي کرد و خيلي با شهامت و فعال بود. او در سال
1336 قمري وفات کرد. اتفاقاً ماد ما هم در همين سال از دنيا رفت. مرحوم آخوند
ملامحمد جواد هم که شوهر عمه مان بود، او هم در همين سال1336 درگذشت و گويا در اثر
«مرض وبا» که منتشر شده بود، وفات کردند.

عمه ما مرحوم صاحب خانم، شهامتش در فاميل، زبانزد همه
بود؛ او هرگز از قول حق ابا نداشت و بدون رودربايستي مطالب را مي گفت.

آغابانو خانم

تاريخ تولد عمه ما آغا بانو خانم نزد ما هست. ايشان در
روز پنجشنبه 18 جمادي الاولي 1272 قمري متولد شده است. ايشان ازدواج کرد با شکر
الله خان قلعه اي پسر مرحوم حاج باباخان و از او اولادي پيدا نکرد. بعد از وفات
او، با مرحوم آخوند ملامحمد جواد خميني- که اصلاً خوانساري است- ازدواج کرد و از
او سه پسر داشت: 1-مرحوم حاج ميرزا رضا که فاميليش نجفي شد. 2-مرحوم آقا ميرزا علي
محمد که بعداً لقب امام جمعه اي گرفت ولي نماز جمعه نمي خواند. 3-حاج آقا
صدرالدين.

حاج ميرزا رضا شوهر همشيره ما مولود آغا خانم شد و امام
جماعت هم شد. سه دختر هم داشت: يکي- حليمه خانم همسر مرحوم حاج ميرزا محمد مهدي و
ديگري- فرخنده خانم عروس امام جمعه جعفر آبادي شد و سوم- شايسته خانم بود که خيلي
زن با کفايت و با شهامتي بود و او هم ازدواج کرد با حاج ميرزا خليل ماهورزاني… و
از او اولادي پيدا نکرد جز يک پسر و پسري هم که داشت از پسرش اطلاعي نداريم.

مرحوم حاج ميرزا رضاي نجفي تحصيلات زيادي داشت و شايد
مجتهد هم بود. يک وقت من اصفهان بودم و او رساله عمليه اش را فرستاد که چاپ کنيم و
ما هم به چاپخانه اي رفتيم و با 25 قران، تعدادي از رساله اش را چاپ کرديم.

سلطان خانم

سلطان خانم با کريم خان قلعه اي ازدواج کرد و از کريم
خان دو پسر و دو دختر داشت. يکي از پسرهايش به نام ميرزا يحيي خان بود ميرزا يحيي
خان از خمين به تهران رفت و در تهران، در مدارس جديد آنجا مشّاق خط بود و استخدام
شد. او هم داراي چند اولاد شد که يکي از پسرهايش به اروپا رفت و هيچ خبري از او
نيست و مفقود شد.

دومين پسر مرحومه سلطان خانم، مرحوم امامقلي خان صارم
لشکر بيگلربيگي (از خوانين متعين و محترم خمين) بود و او با خوانين خمين از جمله
مرحوم غلامحسين خان، حاج جلال لشکر علي خان سالار قمشه و مرحوم حاج عباس قلي خان،
خويشاوندي داشتند و با خواهر مرحوم حاج جلال لشکر ازدواج کرد ولي اولاد پيدا نکرد.

امامقلي خان (صارم لشکر) به اتفاق امير مفخم با
تفنگدارها و سوارهايي که داشت به کرمان رفت و امير مفخم والي کرمان شد. بعد نمي
دانم چه شدکه مرحوم صارم لشکر از کرمان برگشت و در راه در حدود نائين محلي که
باغات انار داشت، وفات کرد. البته قبل از اينکه به کرمان برود، بين او و دو
برادرانش در مورد ارث اختلافي رخ داد و آنها سهميّه خواهرشان را نمي دادند، او هم
تفنگ کشي کرد و با عده اي به دهات آن خوانين رفت و مشغول زد و خورد شدند. طرف
مقابل زورشان بيشتر شد و صارم لشکر بيگلربيگي را گرفتند و در محوّطه حياط بستند و
کتکش زدند. و اين در صورتي بود که بيگلربيگي خيلي عنوان داشت و شديد العمل بود تا
آنجا که حشمت الدوله نوه عباس ميرزاي معروف که بزرگترين رجل ايران بود، در حشمتيه
در دهات خمين مي زيست و به همه زور مي گفت، اين شعر را همواره براي امامقلي مي
خواند:

اگر بشنود نام بيگلر بيگي

                                شود
کوه البرز يکي نعلبکي

با اين حال در همين منزلي که متعلق به پدرمان بود و
بعداً سهم امام خميني شد، حاج جلال لشکر در اينجا آمد، من يادم هست که در اتاقي
نشسته بوديم و حاج جلال لشکر به امام خميني رو کرد و گفت: صارم لشکر چه کار کرده
بود که فلکش کردند؟ امام در ان وقت دو سه سال بيشتر نداشت و نمي توانست جوابش را
بدهد، بعد خود حاج جلال لشکر گفت: او لقممه بزرگتر از دهانش گرفته بود، از اين جهت
ما فلکش کرديم!

در اينجا لازم است تذکر دهيم در کتابي که آقاي ربّاني
خلخالي شرح حال شهداي صد سال اخير را نوشته، به اختصار شرح حال پدر ما را مي نويسد
و نقل قول مي کند از آقاي حاج شيخ علي اکبر مسعودي خميني به اينکه فلاني (يعني من)
گفته ام که بهرام خان، قاتل پدرم بوده، در حالي که بهرام خان قاتل نبوده و در آن
وقت خودش هم کشته شده بود. و اشتباهات ديگري هم است که در صورت تجديد چاپ کتاب،
بايد اين اشتباهات را تصحيح کنند، من جمله اينکه «صاحب خانم» خواهر حضرت آية الله
العظمي امام خميني است، درحالي که ايشان عمه امام هستند نه خواهر.

در اين بخش مطالبي را در رابطه با حضرت امام خميني بيان
مي کنيم:

تاريخ ولادت

قبلا در رابطه با زادگاه امام مطالبي عرض کرديم. در هر
صورت در همان عمارت و اتاقي که حضرت امام متولد شدند، من و مرحوم اخويمان آقاي
هندي و ديگر خواهرانمان متولد شديم، بجز خواهر بزرگمان مولوده خانم که نمي دانم در
نجف يا خمين متولد شده بود.

در شناسنامه امام که شماره اش 2744 مي باشد، تاريخ تولد
ايشان 1279 شمسي ذکر کرده ولي در واقع ايشان در روز بيستم جمادي الثاني 1320 قمري
متولد شده اند، گرچه در کتاب جنات الخلود، 18 جمادي الثانيه نوشته است و اين
اشتباه است. پس امام در روز بيستم جمادي الثانيه 1320 هجري قمري چشم به جهان گشوده
اند.

نام خانوادگي: مصطفوي نام پدر: آقا مصطفي نام مادر: خانم
هاجر.

اين مطالب شناسنامه اي در گلپايگان بوسيله جعفري نژاد
رئيس آمار اداره ثبت گلپايگان صادر شده است و سال صدور شناسنامه 1305 شمسي بوده
است.

چهار ماه و بيست و دو سه روز از عمرشان گذشته بود که
پدرمان براي اوضاع منطقه کمره به سلطان آباد اراک مسافرت کرد و به شهادت رسيد. و
روزي که قاتل پدرمان را کشتند روز چهارم ربيع الاول 1323 بود که امام تقريبا سه
سال بيشتر نداشت.

دوران کودکي

امام دوران کودکي را در خمين گذراند، يک بانوي مؤمنه اي
بود به نام «خاور» که به او «ننه خاور» مي گفتيم، او دايه امام بود و امام را
نگهداري مي کرد و به او شير مي داد. ننه خاور از زنهاي بسيار لايق و با شهامت بود.
شوهرش کربلائي ميرزاآقا تفنگدار و نوکر پدرمان بود، او هم بسيار رشيد بود. خوب اسب
سواري و تيراندازي مي کرد. منزلشان نزديک منزل ما بود و فاصله چنداني با ما
نداشتند.

تحصيلات

امام در مکتب خانه آخوند ملا ابوالقاسم تحصيل مي کردند.
ملا ابوالقاسم پيرمردي بود که مکتب خانه اش نزديک منزل مابود. من هم پيش او درس
خوانده بودم. هريک از ما بچه ها در مکتب خانه روزي نيم جزو قرآن مي خوانديم و هر
وقت کسي قرآن را ختم مي کرد و به آخر مي رسيد، رسم بود که به ساير بچه ها و به ملا
نهار بدهد.

امام پس از ختم قرآن که سنّش هفت سال بود تقريبا براي
فراگيري ادبيات و درس عربي، نزد شيخ جعفر پسر عموي مادر ما رفت و بعد از او پيش
ميرزا محمود افتخار العلما درسهاي ابتدائي را خواند سپس مقدمات را نزد مرحوم حاج
ميرزا محمد مهدي (دائيمان) شروع کرد و سپس نزد مرحوم حاج ميرزا رضا نجفي (که شوهر
خواهرمان بود) منطق را شروع کردند و بعد هم منطق و مطول و سيوطي را نزد من
خواندند. و ضمناً نزد من مشق هم مي کردند چون من تا اندازه اي خط نستعليق خوب مي
نوشتم ولي طوري شده بود که خطّ ايشان به خط من خيلي شبيه شده بود و به اندازه اي
شبيه بود که يکبار من نصف کاغذ را نوشتم و نصف ديگرش را ايشان نوشتند و هيچ کس نمي
توانست بين اين دو خط فرق بگذارد.

در هر صورت امام تا 16، 17 سالگي در خمين بود و بيشتر
تحصيلات مقدماتي را نزد من خواندند سپس در سال 1339 به اراک رفتند. در آن وقت
مرحوم حاج شيخ عبدالکريم حائري در اراک بودند. مرحوم حاج آقا نور الله عراقي در
نظر مردم مقدم بر حاج شيخ بود ولي حاج شيخ علماً بر همه مقدم بود. امام در آن سال
به سلطان آباد اراک رفتند و نزد مرحوم شيخ محمد گلپايگاني منطق و نزد مرحوم آقا
عباس اراکي شرح لمعه مي خواندند.

مرحوم آية الله حائري در رجب سال 1340 (نوروز 1300 شمسي)
از اراک به قم هجرت کردند، امام هم به دنبال هجرت حاج شيخ، به قم رفتند. يعني خمين
آمدند و از خمين بقم تشريف بردند.

امام در قم، مطوّل را نزد اديب تهراني که نامش مرحوم
ميرزا محمد علي بود خواندند. سطوح را نزد حاج سيد محمد تقي خوانساري و بيشترش را
نزد مرحوم سيد علي يثربي کاشاني که از علماي بزرگ بود (برادر امام جمعه حالي
کاشان) فرا گرفتند و سپس با آقاي يثربي به درس خارج مرحوم آية الله حائري مي رفتند
و عمده تحصيلات خارجشان را نزد حاج شيخ خواندند و در علوم عرفاني نزد مرحوم ميرزا
محمد علي شاه آبادي تحصيل کردند.

تا وقتي که مرحوم حائري در حيات بودند (1355) ايشان به
درس آن مرحوم حاضر مي شدند ولي موقعيت علمي امام خيلي زياد شده بود و خودشان فقه و
اصول را تدريس مي کردند. عرفان و فلسفه را هم خصوصي به بعضي از زبدگان درس مي
دادند.

بعد از وفات مرحوم حائري، آية الله بروجردي به قم آمدند
و حضرت امام با اينکه از نظر عليمت در سطح بسيار بالايي قرار داشت، براي ترويج از
آقاي بروجردي، به درس ايشان مي رفتند. و خودشان مي گفتند که من از درس آقاي
بروجردي خيلي استفاده کردم با اين حال در مسجد سلماسي با اصرار مرحوم آقاي مطهري و
بعضي از اشخاص، درس فقه و اصول را شروع کردند و ديگر تدريس عرفان را ترک نمودند.
مجلس درس امام موج مي زد از علماي زيادي که براي استفاده بدانجا مي رفتند.

امام از نبوغ و استعداد فوق العاده اي برخوردار بود؛ با
اينکه بيست سال اول عمرشان را در تحصيل ادبيات گذراندند و مدت زيادي به ادبيات
پرداختند با اين حال از سال 1340 تا 1347 جهش فوق العاده اي در ايشان پيدا شد که
حتي اسفار را هم پشت سر گذاشت و از فضلا و شخصيتهاي برجسته حوزه علميه به شمار مي
آمد.

ازدواج امام

امام در سال 1308 با «خديجه خانم» دختر مرحوم حجت
الاسلام آقاي ثقفي ازدواج کردند. خانم امام متولد سال 1292 شمسي است. مراسم ازدواج
در تهران بود و در آن هنگام ما بر يکي از دوستان خودمان که افسر بود و افسر خيلي
خوبي بود وارد شديم و در منزل ايشان سکونت گرفتيم. پس از تمام شدن ازدواج، امام با
همسرشان به قم آمدند.

اولاد امام

اولين فرزند امام، مرحوم حاج آقا مصطفي بود که در سال
1309 متولد شد که مرد بسيار منظم و با شهامت و فقيه و شجاع و وارد در مسائل سياسي
و اجتماعي بود. سه دختر هم امام دارند به نامهاي «صديقه خانم»، «فريده خانم» و
«فهيمه خانم» دو دختر ديگر هم امام داشتند که فوت شدند به نامهاي لطيفه خانم و
سعيده خانم.

فرزند ديگر امام آقاي حاج احمد آقا است که ايشان هم در
مسائل سياسي و اجتماعي واردند و تحصيلاتشان هم خوب است الآن هم مشغول تحصيل هستند
و امور سياسي زير نظرشان بررسي مي شود.

هم سنهاي امام

امام در تمام امور حتي در بازي هاي کودکانه و در امور
تفريحي و ورزش بر تمام هم سالانشان برتر و از همه جلوتر بودند. امام نه تنها در
درس و مشق، استعداد فوق العاده اي داشت که حتي در ورزش و بازي هم بر ديگر دوستانش
تفوق داشت. اکنون بيش از سه نفر از هم سن و سالهايش زنده نيستند. 1- آقاي ميرزا
اسد الله صابري که مدتي رئيس بلديه خمين بودند 2- آقاي ميرزا حسن خان مستوفي که
پسرخاله ما و حضرت امام است که ايشان هم در تهران هستند و مأموريتهاي مهمي در
مقامات گذشته داشتند. 3- يک نفر بود که در همسايگي ما در خمين بود و بنظرم نامش
آقاي سليمي بود، هنوز هم هر وقت من به خمين مي روم خيلي اظهار علاقه مي کند که به
زيارت امام برود. اين سه نفر اطلاعات زيادي از دوران همبازي و همکلاسي با امام
دارند.

مبارزات سياسي

همانگونه که از پيام امام در بيش از چهل سال پيش برمي
آيد، مشخص است که موضعگيري سياسي امام و مبارزات ايشان تازگي و به صورت ناگهاني
شروع نشده بلکه از قديم در جريان مسائل سياسي بوده اند. کتاب کشف الاسرار هم دليل
بارز ديگري بر اين معني است. در آن اوقات که مرحوم آقاي بروجردي زعامت حوزه را
داشتند، در مسائل سياسي با امام مشورت و صحبت مي کردند و نظر ايشان را مي پرسيدند.
در هر صورت امام از قديم مبارزات سياسي داشتند و با برنامه هاي خلاف شرع با شهامت
تمام به مبارزه مي پرداختند.

در مورد مبارزات علني امام گرچه در کتابهاي تاريخ بسيار
نوشته اند ولي ممکن است در اين موارد اشتباهاتي باشد و لذا من خاطراتي که در اين
مورد به يادم هست، بازگو مي کنم:

در آن هنگام که دکتر علي اميني- بر حسب تمايل
آمريکائيها- نخست وزير شد، شاه و انگليس ها با نخست وزيري دکتر اميني موفاق
نبودند. دکتر اميني انتخاب شده بود که اصلاحات ارضي را انجام بدهد و املاک را در
ولايات ايران به کشاورزها انتقال بدهد. به اين خاطر در قم به ديدار مراجع وقت رفت
و بنا گذاشت خدمت امام هم برسد. در آن وقت من هم در آنجا بودم. آقاي سعيد پسر
مرحوم حاج ميرزا عبدالله چهلستوني هم درآنجا بود و با يکي از وعاظ تهران که خيلي
معروف بود و با اميني هم ارتباط داشت آمده بودند که آقا را وادار کنند به اميني
احترام نمايد!

آقاي محمدي گيلاني هم در همان اطاق بيروني، خدمت امام
نشسته بود، هر دو دستهايش را از عبا بيرون آورده بود و خيلي مؤدب نشسته بود. من
گفتم به آقاي گيلاني که اينطور ننشين و دستهايت را از عبا بيرون نياور وقتي که
اميني مي آيد. امام گفتند که: آقاي محمدي گيلاني هميشه اينطوري است، رسماً اينطور
مي نشيند و خيلي مودب است. حالا هم ايشان همينطور هستند، خيلي منظم و مرتب و خوش
لباس و با اخلاق پسنديده رفتار مي نمايند.

در هر صورت دکتر اميني وارد شد. جلوي در اطاق که رسيد،
آقاي سعيد پسر مرحوم حاج ميرزا عبد الله به امام اصرار کرد که بلند شويد، سر پا
بايستيد و احترام کنيد!! ايشان گوش ندادند و اعتنا نکردند. اميني هم دم درب اطاق
براي باز کردن بند کفش عمداً مقداري ور رفت تا مقداري طور بکشد و آقا بلند شود و
از او احترام کند. بهرحال دکتر اميني با شريف العلماء خراساني با هم بودند و وارد
شدند. وقتي که به داخل اطاق آمدند و نشستند، آقا بلند شدند و فورا هم نشستند. ضمنا
قبلا آقاي مسعودي گفته بود که شيريني تهيه کنيم و امام نپذيرفته و فرمودند: فقط يک
ظرف گز بياوريد و جلويشان نگهداريد، ديگر شيريني لازم نيست.

وقتي اميني نشست، مي خواست صحبت کند ولي آقا اصلا مجال
صحبت کردن به او ندادند و خودشان شروع کردند به صحبت و نصيحت کردند، او هم
خداحافظي کرد و رفت.

دکتر اميني ارديبهشت 1330 نخست وزير شد و تا تيرماه 1341
اشتغال داشت 19/10/1340 تصويب نامه صادر کرد.

در هر صورت دکتر اميني با امضاي تصويبنامه اي، برنامه
اصلاحات ارضي را شروع کرد و هيچ اعتنايي به علماء ننمود. مرحوم آية الله خوانساري
عليه اين جريان، اقدام کرد و پيشاپيش جمعيت به عنوان اعتراض در بازار راه افتاد
ولي دولت وقت جلوي آقاي خوانساري ايستاد و به ايشان اهانت شد و نتوانست فعاليت
اعتراض آميز خود را ادامه دهد. و دولت نيز قانون خود ا به مرحله اجرا گذارد (قانون
نبود تصويب نامه وضع کردند).

منظور آمريکائيها و بالتبع دولت وقت ايران از اصلاحات
ارضي اين بود که زمينهايي بين کشاورزها تقسيم کنند تا آنها ديگر تمايلي به کمونيست
ها پيدا نکنند و اوضاع کمونيستي در ايران از ميان برود و چنين برداشت کرده بود که
هرگاه همه کشاورزان صاحب زمين شدند، با دولت سازش خواهند کرد و کسي مخالفت نخواهد
نمود.

دکتر اميني اين عمل را انجام داد و از آن پس براي مسأله
انجمن هاي ايالتي و ولايتي اقدام نمود، تا اينکه تمام مردان و زنان را وارد معرکه
انتخاباتي بکنند وبراي انيکه هم نسبت به اسلام، اعلام بي تفاوتي کنند هم اصحاب
ديگر اديان را با خودشان وارد معرکه نمايند، حتي قسم به قرآن را مبدل کرده بودند
به «قسم به کتاب آسماني!».

اينجا بود که علما قيام کردند و جدا اقدام نمودند، و
حضرت امام نيز فعاليت زياد و اقدامات چشمگيرتري در اين زمينه داشتند.

ادامه دارد

***

تاريخ تولد آغابانو خانم 18 جمادي الاولي 1272 هجري قمري
مي باشد که در شماره 84 اشتباها 1279 چاپ شده بود.

اصول اعتقادي اسلام

قسمت بيست و ششم

«معاد»

آيت الله حسين نوري

کيفيّت حشر انسانها

بحث ما در رابطه با مسائل «معاد» در باره کيفيّت محشور
شدن انسانها در روز قيامت است و در اين مورد توجه به يک مطلب بعنوان يک «اصل» لازم
است و آن اينکه چون اين جهان بمنزله پيوسته و ظاهر آنجهان، و آن عالم بمنزله مغز و
باطن و حقيقت اين جهان است لذا ميان اعمالي که انسانها در اين عالم انجام مي دهند
و کيفيت حشر آنها در آن صحنه که نخستين مرحله ظهور و بروز حقايق و واقعيّت است
تناسب کاملي وجود دارد و روي همين جهت اين گفتار که اصل تناسب ميان اعمال و کيفيّت
حشر انسانها يکي از اصول مباحث معاد است گفتاري است صحيح و حقيقتي است که از
احاديث حضرت پيغمبر اکرم (ص) و اهل بيت مکرّمش سلام الله عليهم بدست مي آيد و ما
در اينجا دو نمونه از آن را ذکر مي کنيم و نمونه هاي ديگر را بتوفيق خداوند براي
مقاله هاي بعد مي گذاريم:

الف- کيفيّت حشر مجاهدين

ميدانيم «جهاد» در فرهنگ اسلامي از اهميّت و ارزش والائي
برخوردار است و بعنوان يک وظيفه همگاني و رسالت عظيم جهاني بمنظور اعلاي کلمه
اسلام و احياي تفکر ديني جهاني و زدودن ننگ شرک و کفر و استکبار از سطح گيتي و در
هم کوبيدن طاغوتهايي که در هر عصر و زمان ممکن است بوجود بيايند واجب و لازم
گرديده است.

در اين مورد بهتر آن است که در بيان اهميت و فلسفه وجودي
آن از کلام پيشواي مجاهدان راه خدا حضرت اميرمؤمنان (ع) استفاده کنيم:

امّا بعد فانّ الجهاد باب من ابواب الجنّة فتحه الله لخاصة
اوليائه و هو لباس التّقوي و درع الله الحصينة و جُنّته الوثيقه فمن ترکه رغبة عنه
البسه الله ثوب الذّل و شملة البلاء و ديّث بالصّغار و القماءة و ضرب علي قلبه
بالاسهاب و اديل الحقّ منه بتضييع الجهاد و سيم الخسف و منع النصف»[1].

پس از حمد و ستايش ذات مقدس پروردگار جهاد دري از درهاي
بهشت و رحمت الهي است که تنها بر روي بندگان خاص و دوستان مخصوص خداوند باز مي شود
پيراهن سربازي و جامه جهاد زرهي است که تنها بر اندام جوانمردان پاکباز و خونگرم و
ايثار گر راست مي آيد جامه فاخر جهاد در زندگي لباس شرافت است آنان که اين لباس
تقوا و شرافت را از خود دور کنند و شانه از زير بار وظيفه جهاد و مسؤوليت رهايي
بخش و انساني خود خالي سازند در نتيجه لباس ذلّت را خواهند پوشيد و غبار ذلّت و
تيره روزي بر سيماي آنها سايه خواهد افکند و طوفان ننگ و عار و حقارت اساس زندگي
آنها را درهم خواهد ريخت و امواج بلا آنها را زبون و سيه روز خواهد ساخت و بالأخره
حقوق آنها پايمال و از عدالت و انصاف محروم خواهند شد.

دين اسلام در راستاي اين فرهنگ عزّت آفرين همه آنچه را
که با جهاد و مجاهد ارتباط پيدا مي کند مشمول ارزشها و فضيلت ها مي داند «ارج خوني
که در راه خدا جاري گرديده و ارزش زخمي که بر پيکر مجاهد رسيده و حتي پاهايي که در
اين راه غبار آلود شده است هريک به نوبه خود جاي ويژه و مقام والائي در فرهنگ
اسلامي پيدا کرده است حتي به نيزه و شمشير و سلاح هاي جنگي مجاهدين راه خدا و
اسبها و مرکبهاي آنها بديده تجليل مي نگرد و به کساني که هريک به نحوي به جهاد و
مجاهدين کمک کرده اند وعده و پاداش ثواب مي دهد».

«در روز قيامت» نيز در هنگام حشر اين جهادگران، با عظمت
خاصّي که نمايانگر اين مقام والا است محشور مي شوند که حضرت رسول اکرم (ص)
فرمودند:

«للجنة باب يقال له باب المجاهدين يمضون اليه فاذا هو
مفتوح و هم متقلدون بسيوفهم و الجمع في الموقف و الملائکة ترحب بهم»[2].

يعني: براي بهشت دري هست که آن را «باب مجاهدين» (دري که
مخصوص جهادگران است) مي گويند و آن در به روي ايشان باز است و آنها در حالي که خود
را با سلاح هاي رزمي مجهّز کرده و شمشيرهاي خود را آويخته اند با عظمت و شکوه
مخصوصي از جلو صفوف خلائق به سوي آندر عبور مي کنند، تمام مردمي که در صحنه محشر
گرد آمده اند و فرشتگان الهي با نظر تکريم و تجليل با آنها مي نگرند و بر آنان
آفرين مي گويند.

و نيز فرمودند «خيول الغزاة في الدنيا خيولهم في الجنة و
انّ اردية الغراة لسيوفهم».[3]

يعني: اسبهايي که پيکارگران اسلامي در اين دنيا دارند و
با آنها به ميدان جهاد رفته و با دشمن نبرد کرده اند همان اسبهايي است که در بهشت
خواهند داشت و سوار بر آنها به بهشت وارد خواهند شد و نيز ردا و لباس آنها
شمشيرهايي است که در راه خدا بکار برده اند.

و نيز حضرتش فرمودند:

کسيکه در راه خدا زخم برداشته است در روز قيامت درحالي
محشور مي گردد که در پيکر او همان زخم که نشانه جهاد است آشکار و رنگ آن زخم رنگ
خون و بوي آن بوي مشک است[4].

ب- کيفيّت حشر منافقين

اسلام بهمان شدت که از کفر انتقاد و با آن مبارزه مي کند
از نِفاق نيز انتقاد و با آن بمبارزه مي پردازد و با همان منطق که از کفر اظهار
انزجار و تنفّر مي نمايد از نفاق نيز بيزاري مي جويد و آن را مورد نفرت قرار مي
دهد و همانطوري که مسلمانان را براي اداي يک رسالت خطير جهاني و همگاني به جهاد با
کافران براي زدودن کفر و شرک مأمور مي سازد براي جهاد با منافقين نيز بمنظور زدودن
لکه ننگِ نفاق و منافقين از سطح جامعه بشري بسيج مي نمايد.

و بالاخره هر دو گروه را مستحق عذاب و غضب الهي معرفي مي
کند.

قرآن کريم مخصوصاً در طي آياتي خطر منافقين را براي
جامعه اسلامي از جهت اينکه داراي دو چهره و دو زبان مي باشند مهمتر و زيانبارتر
معرفي مي نمايد مثلا مي گويد: «و اذا لقوا الذين آمنوا قالوا آمنا و اذا خلوا الي
شياطينهم قالوا انّا معکم انما نحن مستهزؤون الله يستهزئ بهم و يمدهم في طغيانهم
يعمهون»[5].

اين منافقين هنگامي که باهل ايمان مي رسند مي گويند ما
هم مثل شما داراي ايمان هستيم و جزء گروه مؤمنين مي باشيم ولي هنگامي که با شياطين
خود و همفکران خويش خلوت مي کنند مي گويند ما با شما هستيم و مؤمنان را بمسخره مي
گيريم اما بايد بدانند که خداوند آنها را در برابر اين مسخره بازيهايي که بوجود مي
آورند مجازات و در بيابان جهل و گمراهي رها خواهد کرد.

و بالأخره سوره اي را بنام آنها يعني منافقين نام مي
نهند و در آن سوره چهره واقعي آنها را کاملا ترسيم مي کند و مسلمانان را از خطر
آنها برحذر مي دارد و مي گويد:

«هم العدو فاحذرهم قاتلهم الله انّي يوفکون»[6].

اي رسول ما بدان که دشمنان اسلام و مسلمانان در حقيقت
اين منافقين هستند از آنها بر حذر باش خداوند آنها را بکشد که چه اندازه در سايه
مکر و دروغ خود از حق باز مي گردند در آثار درخشان اسلامي مخصوصاً در نهج البلاغه
نيز عبارات بسياري که در راستاي آنها دوروئي و دو چهره بودن آنان و خطرهائي که از
طرف آنها دامنگير جامعه اسلامي مي شود تبيين شده است.

حضرت امير مؤمنان (ع) مي فرمايند:

«اوصيکم عبادالله بتقوي الله و احذرکم اهل النفاق فانهم
الضّالون المضلّون و الزّالون المزلون يتلوّنون الواناً و يفتنون افتناناً و
يعمدونکم بکل عماد و يرصدونکم بکل مرصاد قلوبهم دويه و صفاحهم نقيّة يمشون الخفاء
و يدبّون الضّراء وصفهم دواء و ذکرهم شفاء و فعلهم الداء العياء حسدة الرخاء و
موکّدوا البلاء و مقنطوا الرّجاء لهم بکل طريق صريع والي کل قلب شفيع و لکل شجو
دموع يتقارضون الثناء و يتراقبون الجزاءان سألوا الحفوا و ان عذلوا کشفوا و ان
حکموا اسرفوا قدا عدّوا لکل حق باطلا و لکل قائم مائلاً و لکل حيّ قاتلاً و لکل
باب مفتاحاً و لکل ليل مصاحباً يتوصلون الي الطمع بالياس ليقيموا به اسواقهم و
ينفقوا به اعلاقم يقولون فيشبّهون و يصفون فيُموهون قد هونوا الطريق و اضلعوا
المضيق فهم لمّة الشيطان و حمة النيران اولئک حزب الشيطان الا ان حزب الشيطان هم
الخاسرون»[7].

يعني: اي بندگان خدا شما را به تقوا و سفارش مي کنم و از
مکر و فريب منافقين بر حَذر مي دارم زيرا آنان گمراه و گمراه کننده لغزنده و
لغزاننده مي باشند خود را برنگهاي گوناگون در مي آورند و چهره هاي مختلف بخود مي
گيرند و بهر وسيله اي مي خواهند به شما ضرر و زيان وارد سازند و در هر کمينگاهي
بکمين شما نشسته اند دلهاشان بيمار است و ظاهرشان آراست و پاک ولي در نهاني به ايجاد
فتنه و فساد مي پردازند دواها و راه هاي معالجه امراض و مشکلات را توصيف مي کنند و
از شفا و ترميم کمبودها سخن مي گويند ولي کردار آنها خود دردي است درمان ناپذير،
بخوشي مردم رشک مي برند و مي کوشند که جامعه را بگرفتاري و سختي بيندازند و اميد
آنها را نوميد کنند براي تباه کردن مردم راههاي مختلف را در نظر مي گيرند و در هر
غم و اندوهي اشکها (اشک تمساح) مي ريزند.

ستودن از يکديگر را بهم وام مي دهندو در انتظار پاسخ از
يکديگر هستند، در طرح سؤالها و درخواستهاي خود اصرار مي کنند و در هنگام ملامت از
کسي، افراط و پرده دري مي کنند اگر در کاري حَکَم قرار داده مي شوند در حکم خود
اسراف و زياده روي مي نمايند در برابر هر حقي باطلي و در مقابل هر راستي کجي و در
برابر هر فرد زنده اي کشنده اي و براي هر دري کليدي و براي هر تاريکي چراغي آماده
کرده اند.

از روي تزوير در ظاهر اظهار بي نيازي از مال مردم مي
کنند ولي در باطن چشم طمع بآن دوخته اند تا بوسيله بدست آوردن آن بازار خودشان را
نگاهداشته کالاي کاسد خود را رواج بدهند.

سخنهاي نادرست خود را طوري ادا مي کنند که آن را مانند
سخن حق منطقي جلوه مي دهند راه خودشان را با اينکه راه باطل است آسان و نتيجه بخش
نشان مي دهند تا مردم را به آن راه بکشانند و مردم را طوري بدام مي اندازند تا
رهائي از آن ميسر نباشد، آنها در حقيقت پيرو شيطان و شعله هاي آتش هستند.

سپس اين آيه از قرآن را در پايان کلام خود خواندند.
«اولئک حزب الشيطان الا ان حزب الشيطان هم الخاسرون»[8]: آنان لشکريان شيطانند و
لشکريان شيطان، زيانکاران مي باشند.

در اين کلام چنانچه ملاحظه مي کنيد حضرت امير مؤمنان (ع)
با بيان رسائي که مخصوص آن حضرت است پرده از روي افسونها و شيطنت هاي منافقين
برداشته و چهره واقعي آنها را نشان داده است.

ولي بايد دانست که «نفاق» مراتبي دارد:

1-    انسان در باطن و ضمير خود کافر و بي ايمان باشد
ولي براي اغفال مردم اظهار مسلماني بکند و اي بدترين نوع نفاق است و نظر قرآن کريم
و بيشتر آثار اسلامي همين نفاق است.

2-    انسان ظاهراً خود را صالح و پاک نشان بدهد ولي در
واقع آلوده و گناهکار باشد.

3-    انسان ادّعاي مؤمن و مسلمان بودن بکند ولي در عمل
داراي نشانه ها و خصوصياتي که لازم است در يک مؤمن باشد نباشد.

مرتبه سوم پايين ترين حدّ نفاق است و از آنجا که منظور
تعاليم اسلامي اين است که همه مسلمانان در ظاهر و باطن در خلوت و جلوت پاک و
آراسته و از دو روئي و دورنگي بکلّي بر کنار باشند مرتبه دوم  و سوم را نيز نوعي نفاق معرفي مي کند.

حضرت صادق «ع» فرمود حضرت رسول اکرم «ص» فرمودند:

3 خصلت است در هر که باشد هرچند نماز بخواند و روزه هم
بگيرد منافق است:

1-    هنگامي که چيزي بعنوان امانت در اختيار او قرار
بگيرد امانت را مراعات نکرده خيانت کند.

2-    هنگام سخن گفتن از دروغ پرهيز نکند.

3-    موقعي که وعده مي دهد تخلّف بکند.

اکنون بايد توجه داشت که بر اساس اصل تناسب ميان اعمال
انسان و کيفيّت حشر در صحنه قيامت، چون منافقين در دنيا با دو چهره و دو زبان
زندگي مي کنند در روز قيامت نيز با وضعي محشور مي گردند که با زندگي منافقانه آنها
کاملا تناسب داشته باشد:

حضرت صادق (ع) فرمودند: «من لقي المسلمين بوجهين و
لسانين جاء يوم القيمة و له لسانان من نار»[9].

يعني کسيکه با مسلمانان با دو چهره و دو زبان برخورد و
ملاقات مي کند در روز قيامت در حالي که دو زبان از آتش دارد وارد عرصه محشر مي
گردد.

ادامه دارد

هدايت در قرآن

تفسير سوره رعد

قسمت هيجدهم

اشکالات کفار پيرامون وحي و رسالت

آية الله جوادي آملي

سوره مبارکه رعد با بيان حقيقت آنچه که نازل شده است؛ بر
رسول الله (ص) از آيات قرآني آغاز مي شود، و سپس به اثبات اين مدعا بوسيله چند
برهان مي پردازد، يعني «والّذي انزل اليک من ربک الحق» را با سه برهان ثابت مي
نمايد، که و برهان آن ناظر به مسأله مبدأ و معاد است و در خلال آن مسأله وحي و
رسالت هم تبيين مي گردد، چه اينکه اگر مبدأ و معاد حق است، يعني از براي بشر مبدئي
است که آنها را آفريده و معادي که در آن روز از او حساب مي طلبد، بين مبدأ و معاد،
وحي و رسالت و شريعت و دين هم حق خواهد بود. و بدين ترتيب، در بخش اول اين سوره
اصول سه گانه دين يعني: توحيد و نبوت و معاد با براهين اقامه شده، اثبات مي شود، و
آنگاه به نقل شبهات کفار پرداخت مي شود که مقام نخست اشکالاتشان به مسأله معاد
مربوط مي گردد و در قسمتهاي گذشته بررسي شد و مقام دوم شبهاتشان راجع به مسأله وحي
و رسالت است.

اعتراض کفار درباره رسالت

حرفي که کفار درباره رسالت دارند اين است که مي گويند:
رسالت الهي از صلاحيت بشر خارج بوده و انسان نمي تواند «رسول الله» باشد، و اين
منشأ ديگر اشکالات و حرفهاي آنان است است. و پيامبر (ص) همواره گرفتار چنين افرادي
بوده که پيوسته پيشنهادهاي تازه اي را مطرح مي ساختند. مثلا مي گفتند: تو اگر
پيامبري بايد اين کوه ها را کنار ببري! براي ما چشمه ها را از زمين بجوشاني! با
اين کوه ها را بصورت طلا تبديل نمائي! نردباني نصب کن و به آسمان ها بالا برو! و
امثال آن، و اين پيشنهاد هاي بي جا بوسيله گرو ه هاي متعدد مطرح مي شد و يا افراد
يک گروه در چند مورد تقاضاي چنين معجزاتي مي نمودند.

و لذا قرآن کريم اين پيشنهاد را بطور مکرّر در سوره هاي
رعد، انعام، اسراء و ديگر سوره ها مطرح مي سازد. و در همين سوره «رعد» مي فرمايد:

«و يقول الذين کفروا لولا انزل عليه آية من ربّه انّما
انت منذر و لکل قوم هاد» کفار مي گويند: چرا معجزه اي از پروردگارش بر او (پيامبر)
نازل نمي گردد، همانا تو انذار دهنده اي و براي هر قومي هدايت کننده اي است.

و اين آيه را در سوره هاي ديگر بطور تفصيل بيان مي نمايد
که از آن حضرت مي خواهند نظير آنچه براي موسي کليم الله و آنچه براي عيسي مسيح
نازل شد، براي او هم نازل گردد، اگر موسي عصا را اژدها کرد شما هم اژدها کنيد، اگر
او بر دريا مسلط بود شما هم نشان بدهيد که مي توانيد مسلّط باشيد، اگر براي او
«مَن و سَلوي» از آسمان آمد براي شما هم بيايد. البته اين اعجاز طلبان هرگز در
مقام احتجاج نبودند وگرنه خداي سبحان، حجت بالغه اش را به آنان نيز ارائه مي داد،
بلکه در مقام استهزاء بودند، چه اينکه اين پيشنهادها را- چنانچه از سوره «اسراء»
بر مي آيد- در برابر پيامبري مطرح مي ساختند که هم وجود خود او معجزه بود و هم
کتابي که آورده بود، چرا که يک شخص اُمّي درس نخوانده در بين مردم اُمّي به مقام
رسالت برسد، جز اعجاز چيزي نمي تواند باشد. اگر مردم عصري را اهل دانش و علم تشکيل
دهند و يا مرکزي عملي وجود داشته باشد و از بين آن دانشمندان، يک نابغه اي برخيزد،
اوائل امر خيلي مهم به نظر نمي رسد، ولي از بين اميّين که از درک ساده ترين مسائل
محروم اند، چنانچه رسولي مبعوث گردد، از اهميت بسياري برخوردار است و لذا هم روي
اهميت امّي بودن حضرت و هم روي امّي بودن مردمي که پيامبر از ميان آنان برخاسته
تکيه مي نمايد، چنانچه روي قرآتي که اين پيامبر آورده است بعنوان يک معجزه تکيه
نموده و مي فرمايد: «و ان کنتم في ريب ممّا نزّلنا علي عبدنا فأتوا بسورة من
مثله»- اگر شما در کتابي که بر بنده خويش نازل نموده ايم در ترديد مي باشيد، يک
سوره مانند قرآن بياوريد، شما هم يک امّي پيدا نمائيد که سوره اي مثل قرآن بياورد،
چرا که ظهور رسول ميان اميّين اعجاز است. اگر در روز جائي روشن باشد امري عادي
است، اما اگر ديديم بين ظلمات و تاريکيها يک باره روشنائي درخشيده مسأله اي غير عادي
به نظر مي رسد؛ ظهور فردي دانشمند و داراي نبوغ از مراکز دانش تعجب آور نمي باشد
ولي از ميان مردم درس نخوانده و امّي جاي بسي تعجب است. البته چنين نيست که اگر
اين مسأله در ميان مردم تحصيل کرده و غير امّي اتفاق مي افتاد معجزه نبود، چرا که
اگر همه مراکز عملي هم دست به هم دهند و بخواهند مثل کوچکترين سوره قرآن کريم
بياورند، مقدورشان نخواهد بود، و لذا اگر حضرت رسول (ص) در بين علماي ربّاني هم
بود و چنين قرآني را مي آورد باز هم اعجاز بود. در سوره اسراء آيه 88 مي فرمايد:
«قل لئن اجتمعت الأنس و الجنّ علي ان يأتوا بمثل هذا القرآن لا يأتون بمثله و لو
کان بعضهم لبعض ظهيراً» بگو اي پيامبر، اگر جن و انس براي آوردن قرآني مثل اين
قرآن گرد آيند، نخواهند توانست مثل آن را بياورند، گرچه بعضي از آنان پشتيبان و
کمک ديگري شوند. همه حوزه هاي علميه و مراکز علمي را دعوت به مبارزه مي کند، در
اين آيه آوردن اصل قرآن کريم مطرح است و يا در سوره «طور» آيه 34 فرموده: «فليأتوا
بحديث مثله» و در يک جا فرموده سوره اي مثل سوره هاي قرآن بياوريد، و در سوره
«هود» آيه 13 فرموده: «فأتوا بعشر سوره مثله»- ده سوره مثل سوره هاي قرآن بياوريد
و آخرين مرحله در آيه 23 سوره بقره مي فرمايد: «فأتوا بسورة من مثله»- يک سوره
مانند سوره هاي قرآن بياوريد اينها مراحل سه گانه تحدّي در قرآن است.

اعجاز در تکلّم

اگر در بعضي از موارد، «تکلّم» معجزه است، براي رسول
الله (ص) هم «تکلّم» معجزه است چنانچه درباره عيسي مسيح (ع) تکلم يک معجزه بود،
يعني در سنّي سخن گفت که در آن سن، تکلم، معجزه بود و ديگران را قدرت بر تکلم
نبود. «قالوا کيف تکلّم من کان في المهد صبيّا، قال انّي عبدالله آتيني الکتاب و
جعلني نبيّا» که در آيه 29 و 30 سوره مريم آمده است، گفتند: چگونه سخن بگوئيم با
کسي که کودک و در گهواره است آن طفل گفت: من بنده خدايم که به من کتاب آسماني و
نبوت عطا شده است. در مورد عيسي (ع) اصل تکلم عجزه بود و گرنه کلمات مشابه آن آسان
بود اما در مورد پيامبر ما تکلمش به کلمات الهي معجزه بود خود کلمات هم معجزه بود،
براي اينکه اگر همه علماي ربّاني هم بخواهند چنان تکلم نمايند قادر نخواهند بود.

بنابراين اعجاز از سه جهت بود: يکي- وجود حضرت که يک
انساني معمولي از ميان درس نخواندگان و اميّين، به اين مقام رسيد. دوم- تکلم حضرت
و سوم- کلمات حضرت. ولي کفّار هيچ يک از اين معجزات را به حساب نمي آوردند و مي
گفتند بايد عصا را اژدها کني و مانند آن.

اعجاز به اذن خداوند

البته اين معجزه هم معجزه دائمي است و تحدّي قرآن در
آيات ياد شده از روز نزول تا روز قيامت مي باشد، چرا که اين کتاب «نذيراً
للعالمين» است و براي همه در هر زماني است، و هميشه همگان را به مبارزه مي طلبد که
اگر قادرند حتي سوره اي را مثل آن بياورند. در سوره اسراء آيات 90 به بعد مي
فرمايد: مردم از ايمان آوردن ابا نمودند، و آن عده که نتوانستند در برابر قرآن به
مبارزه برخيزند مي گفتند:

«قالوا لن نؤمن لک حتي تفجر لنا من الأرض ينبوعاً، او
تکون لک جنّة من نخيل و عنب فتفجّر الأنهار خلالها تفجيرا، او تسقط السّماء کما
زعمت علينا کسفا او تأتي بالله و الملائکة قبيلا. او يکون لک بيت من زخرف او ترقي
في السماء و لن نؤمن لرقيّک حتي تنزّل علينا کتابا نقرؤه قل سبحان ربي هل کنت الا
بشرا رسولاً»- مي گفتند ما به تو ايمان نخواهيم آورد مگر اينکه زمين را بشکافي و
چشمه هاي آب جوشان از آن بيرون بياوري (تا ما اين سرزمني را براي کشت و زرع آماده
سازيم) يا اينکه ترا باغي از خرما و انگور باشد و در ميان آن نهرهاي جاري آب باشد
(نه با چاه کندن و احداث قنات) يا تکه هايي از آسمان بصورت صاعقه و امثال آن بر ما
فرود آيد، چنانچه مي پنداري و وعده مي دهي، يا خدا و فرشتگانش را در مقابل ما حاضر
سازي و نشان بدهي، يا اينکه خانه از زر و کاخي زرنگار داشته باشي، يا آنکه به
آسمان بالا روي باز هم هرگز ايمان به آسمان رفتنت نياوريم مگر آنکه بر ما کتابي نازل
نمايي که ما آن را قرائت نمائيم، بگو: خداوند منزّه است آيا من فردي از بشر
بيشترم؟!

شما از من مي خواهيد که آنچه دلم مي خواهد انجام دهم و
در جهان تأثير بگذارم يعني کار ربّ العالمين را انجام دهم، در صورتي که من فردي از
بشر هستم که به رسالت مبعوث شده ام و با وحي و ارتباط با خداوند و به اذن او کاري
انجام مي دهم آري! از زمين تا آسمان هرچه هست در قدرت پيامبران هست ولي باذن الله،
نه اينکه خودشان مستقلاً بتوانند ارده نموده و بخواهند معجزه اي را انجام دهند.
حضرت عيسي مي گويد: «اني اخلق لکم من الطين کهيئة الطير فانفخ فيه فيکون طيرا باذن
الله» که در سوره آل عمران آيه 49 آمده است- من براي شما از گِل مجسمه مرغي را مي
سازم و در آن مي دمم تا به امر خدا مرغي باشد. «و ابرئ الأکمه و الابرص و احي
الموتي باذن الله»- کور مادر زاد و بيمار برص گرفته را شفا و مردگان را زنده مي
سازم به اذن «الله». اين چنين نيست که اگر کسي رسول الله شد هر روز بخشي از نظام
طبيعت را تغيير دهد، منطقه گرمسير حجاز را به منطقه سردسير و دشتهاي خرّم تبديل
سازد، و منطقه سردسير را گرمسير کند، و يا در موجودات آسماني اثر بگذارد، فرمود به
اينها بگو: اوّلاً من بشرم و از خويش اراده مستقلي ندارم و رسولم که پيام الهي را
به شما مي رسانم و هرچه او بخواهد به دست من جاري مي سازد، ولي شما جز استهزاء
نظري نداريد نه اينکه در مقام احتجاج باشيد، بر فرض هم که کوه هاي حجاز را کناري
ببرم و نهرهاي جاري در صحرا از زمين بجوشانم و آن سرزمين را به صحرائي سرسبز و خرم
مبدل سازم، باز هم قانع نخواهيد شد و مشکل شما اين است که فکر مي کنيد بشر نمي
تواند پيامبر باشد چنانچه در سوره «اسراء» آمده است «و ما منع الناس ان يؤمنوا اذ
جائهم الهدي الا ان قالوا ابعث الله بشراً و رسولاً»- مردم را چيزي از ايمان و
هدايت باز نداشت هنگامي که قرآن آمد جز اينکه مي گفتند: آيا خدا بشري را پيامبر
نموده؟! بايد فرشته به رسالت برسد «قل لو کان في الارض ملائکة يمشون مطمئنين
لنزلنا عليهم من السماء ملکا رسولا»- اگر ملائکه را در زمين جايگاهي بود يا شما فرشته
بوديد، ما براي فرشتگان فرشته اي را به پيامبري مي فرستاديم که اسوه و حجّت آنها
باشد. حالا اگر ما براي شما فرشته اي بفرستيم نمي تواند برايتان اسوه باشد، شما
بشريد، راهنما و اسوه شما هم بايد بشر باشد، او معصيت نمي کند شما هم نکنيد، ولي
اگر فرشته باشد، قوه شهوت و غضب ندارد، و لذا معصيتي از او سر نمي زند. پس نمي شود
حجّت و الگوي انسانها باشد.

منظور کفار استهزاء است نه احتجاج

در سوره «انعام» آيه (7) به بعد مي فرمايد که منظور اين
افراد احتجاج نيست استهزاء است.

«و لو نزّلنا عليک کتابا في قرطاس فلمسوه بايديهم لقال
الذين کفروا ان هذا الا سحر مبين. و قالوا لولا انزل عليه ملک و لو انزلنا ملکا
لقضي الأمر ثم لا ينظرون، و لو جعلناه ملکا لجعلناه رجلا و للبسنا عليهم ما
يلبسون. و لقد استهزئ برسل من قبلک فحاق بالذين سخروا منهم ما کانوا به يستهزؤن»-
و اگر نامه اي و کتابي بر تو بر روي کاغذي نازل نمائيم و آن را با دستهاي خود لمس
کنيد، کافران مي گويند اين چيزي جز يک سحر آشکار نيست گفتند چرا فرشته اي بر او
نازل نشده (تا او را در مسأله هدايت مردم کمک نمايد) ولي چنانچه فرشته اي بفرستيم
کار تمام مي شود (و در صورت مخالفتشان) ديگر مهلتي برايشان در کار نيست (و هلاک مي
شوند) و اگر او را فرشته قرار مي داديم حتي او را در صورت انساني ظاهر مي ساختيم،
باز هم کار را بر آنها مشتبه مي ساختيم، همانطور که آنها کار را بر ديگران مشتبه
مي سازند، جمعي از پيامبران قبل از ترا استهزاء مي نمودند، اما سرانجام آنچه را
مسخره مي کردند دامنگيرشان شد (و به عذاب مبتلا شدند) يعني قصد آنها احتجاج نبود،
بلکه استهزاء بود و گرنه تو با حجّت بالغه آمدي که کافي بود.

درباره اينکه تقاضاي ديدن خدا و ملائکه را مي نمودند
فرمود:‌ «لا تدرکه الأبصار» خداوند ديدني نيست در هيچ عالمي نه در دنيا و نه در
آخرت، و در باره ديدن فرشتگان در آيه 22 سوره «فرقان» فرمود: «يوم يرون الملائکة
لا بشري يومئذ للمجرمين»- روزي مي رسد که ملائکه را ببينند، آن روز برايشان روز
بشارت نيست «و يقولون حجرا محجوراً»- مي گويند از ما دور باش، ولي قبل از آن که فرشته
اي را با سمت پيامبري برايشان بفرستيم، فرشته چون از جنس آنها نيست نمي تواند
پيامبر باشد، البته جنسيّت به اين معنا که بتوانند يکديگر را ببينند و بتوانند سخن
هم را بشنوند و با هم تفاهم داشته و اطاعت و عصيان داشته باشند تا بتوانند براي
بشر حجّت باشند، اما فرشته که در هيچ يک از اين مسائل با انسان شريک نيست تا
بتواند حجّت باشد.

و درباره استهزاء آنها فرمود: «فحاق بالذين سخروا منهم
ما کانوا به يستهزؤن» «حاق» به معني «اَحاط» است يعني هر معصيت و استهزائي که
اينها مي کنند، اين گناه محيط به خود آنان است، چرا که عمل انسان، انسان را رها
نمي کند؛ چنين نيست که معصيتي که کرد، بگويد گذشت، عمل او زنده است و اگر اين
معاصي بسيار شد مانند کمربندي بر او احاطه پيدا مي کند «و احاطت به خطيئته» و راه
فرار را بر او مي بندد، اگر گناه زياد نباشد، راه بازگشت وجود دارد، «و لا يحبق المکر
السي ء الا باهله» يعني لا يحيط؛ مکر بد به مکر کننده احاطه مي کند معصيت و گناه
وقتي احاطه پيدا کرد، شخص گناهکار را در وسط گناه دفن مي کند، و از او جدا نمي شود
و کم کم حلقه محاصره بر گرد او تنگ تر مي گردد، و در اين ميان انسان معصيت کار
گرفتار مي شود، و چون منظور آنها استهزاء بود نه احتجاج، لذا نه خود مستقيماً
جوابشان را داده و نه به پيامبر فرمود جواب آنان را بگويد، بلکه فرمود: «انّما انت
منذر»- تو انذار دهنده اي، تو مبعوث نشدي که روزانه در اين نظام تغيير بدهي؛ يک جا
را چشمه کني، يک جا را باغ کني، تو منذري «و لکل قوم هاد»- و هر ملتي هدايت کننده
اي دارد.

ضرورت رسالت و وحي

و اين جمله ناظر به ضرورت رسالت و وحي است که هيچ امّتي
ممکن نيست رهبر و هادي و امام و پيامبري نداشته باشد و اين يک اصل کلّي قرآني است
و تا آنگاه که انسان در زمين ساکن است براي او مسأله هدايت و هدايتگر مطرح است،
براي قوم تو هم هادي وجود دارد و تو هادي و راهنماي اين امّتي و هدايت تو هم از
راه انذار است و تو نيز بشر مي باشي، اما قسمت مهمّ آن انذار است و لذا در طليعه
وحي فرمود: «يا ايها المدّثر قم فانذر»- بلند شو مردم را انذار کن، چرا که آنچه عامل
مهم در هدايت توده مردم است، انذار و ترساندن مي باشد، زيرا ممکن است بگويند: ما
الآن در دنيا از آن لذائذ و منافع و نعمتهايي که در بهشت است برخوردار مي شويم!!
ولي جوابش اين است که «حقّت النار بالشهوات» آتش جهنم با هوسرانيها و شهوات همراه
است و «حقّت الجّنة بالمکاره» و در بهشت با دشواريها پيچيده است. چنانچه امير
مؤمنان عليه السلام فرموده که اصل اين سخن از رسولخدا (ص) است، کسي که بخواهد بهشت
برود با دشواريها مواجه است ولي اگر از لذائذ و شهوات بهره مند باشد پايانش آتش
است. ممکن است کسي بگويد من به همين لذتهاي دنيا قناعت مي کنم  و آن «جنات تجري من تحتها الانهار» را نمي
خواهم ولي با جهنمي که در اين صورت در انتظارش هست و پيوسته پيوستهايي که از اثر
آتش از ميان مي رود پوستي تازه بر بدنشان مي رويد تا عذاب بيشتري بچشند چه مي
کنند؟ و «کلّما نضجت جلودهم بدلنا هم جلودا غيرها» را نمي توانند تحمل نمايند، اين
است که اکثراً براي هدايت توده مردم از انذار استفاده مي شود، و لذا «انّما انت
بشير!» نفرموده که کار هدايت آن حضرت را در بشارت دادن منحصر ساخته باشد ولي‌
«انّما انت منذر» فرموده است، و خود حضرت هم نفرموده «انّما انا مبشّر!» من تنها
بشارت دهنده ام، و «انّما انا نذير» در جاهاي ديگر آمده است يعني کار من فقط انذار
و ترساندن است که حصر اضافي است، براي اينکه اهمّ الأمرين انذار است.

درباره علماء که ورثه انبياء مي باشند در آيه (122) سوره
توبه فرمود: «فلولا نفر من کلّ فرقة منهم طائفة ليتفقّهوا في الدّين و لينذروا
قومهم اذا رجعوا اليهم»- چرا از هر گروهي عدّه اي کوچ نمي کنند (و عدّه اي باقي
بمانند) تا تعاليم دين را فرا گيرند و در بازگشت، قوم خويش را انذار نمايند، يعني
از هر طائفه، عده اي بسيج علمي داشته باشند در مراکز علمي و علوم الهي را ياد
بگيرند و فقيه شوند در معارف دين، درس خواندن آنها براي اين نباشد که مدرس، مؤلف و
خطيب شوند، بلکه «لينذروا قومهم» پس هرکس را قدرت انذار نيست، بلکه بايد خود نحست
ترسيده باشد و انذار الهي در او اثر گذاشته باشد تا بتواند مردم را بترساند و
انذار دهد. کسي که خود خداترس باشد مي تواند مردم را بترساند، وارث انبياء کسي است
که مثل انبياء بتواند مردم را انذار کند و از خشم و عذاب الهي بترساند. خلاصه تا
انسان آتش را نبيند نمي ترسد و وقتي نترسد نمي تواند بترساند، اگر کسي به مقام
شامخ فقاهت رسيد نيمي از راه را طي کرده ولي هرگز وارث انبياء نيست، وارث انبياء
کسي است که بواسطه او مردم خدا ترس شوند. همان برنامه اي که پيامبر داشت و به او
دستور رسيد: «قم فانذر».

اگر کسي با حالت عادي و با نشاط بيايد و بگويد در فلان
مکان شير درنده اي است حرفش باور نمي شود، و لذا کسي هم نمي ترسد، اما اگر کسي
دوان دوان با رنگ زرد و پريده، در حالي که نفسش به شماره افتاده وحشت زده بگويد:
در آنجا شيري درنده ديده است، مردم باور مي کنند و مي ترسند و همچنين مردم اگر
ديدند کسي از جهنم مي ترسد و در عمل نشان داد، مي ترسند، و حرفش را باور مي
نمايند، کار مهمّ انبياء انذار است، چرا که ترس از جهنم است که نقش سازنده تر را
دارا است و لذا در ادعيه سخن از اين نيست که ما را به بهشت ببر، دعاي کميل را
ملاحظه مي کنيد که لبه تضرّع به سوي بيم از آتش است، و خلاصه قسمت مهمّ دعا را ترس
از جهنّم تشکيل مي دهد.

ادامه دارد

درسهايي از نهج البلاغه

خطبه 234

قسمت سوم

آزمايش فلسفه آفرينش

آيت الله العظمي منتظري

و لو اراد الله ان يخلق ادم من نور يخطف الابصار ضياؤه،
و يبهر العقول رواؤه، و طيب يأخذ الانفاس عرفه، لفعل، و لو فعل لظلّت له الاعناق
خاضعة، و لخفت البلوي فيه علي الملائکة، و لکنّ الله- سبحانه- ابتلي خلقه ببعض ما
يجهلون اصله تمييزاً بالاختبار لهم، و نفيا للاستکبار عنهم، وابعاداً للخيلاء
منهم.

موضوع بحث، بررسي خطبه 192 نهج البلاغه با تفسير محمد
عبده و يا خطبه 234 با ترجمه فيض الاسلام بود که اين خطبه را «قاصعه» مي نامند و
بزرگترين خطبه هاي نهج البلاغه است. در قسمت گذشته، داستان شيطان و امتناع کردنش
از سجده براي حضرت آدم مطرح بود که در اثر اين روحيه استکباري و خود بزرگ بيني،
براي هميشه مطرود درگاه احديّت شد. آنگاه به اينجا رسيديم که حضرت مي خواهند
بفرمايند: محال است چنين روحيه اي در کسي وجود داشته باشد و با اين حال رستگار
شود. اکنون به ادامه خطبه مي پردازيم:

«و لو اراد الله أن يخلق ادم من نور يخطف الابصار ضياؤه،
و يبهر العقول رواؤه، و طيب يأخذ الانفاس عرفه، لفعل».

و اگر خداوند مي خواست، آدم را از نوري بيافريند که
روشنايي آن چشمها را بربايد و منظره و زيبايي آن بر عقلها چيره شود و از چيزي
خوشبو که بوي خوش آن نفسها را بگيرد، به تحقيق چنين مي کرد.

خلقت آدم

خداوند آدم را از خاک آفريد براي اينکه فرشتگان را مورد
آزمايش و امتحان قرار دهد، وگرنه، اگر آدم را از نوري درخشان آفريده بود که ديده ها
را خيره مي کرد و با زيبائي و ظرافتي که خِردها را به اعجاب وا مي داشت و يا از
چيز خوشبو و معطّري مي ساخت که بوي دلاويزش نَفَس ها را مي گرفت، بي گمان ملائکه و
شيطا زير بارش مي رفتند و فوراً براي او خاضع مي شدند، چون خلقتش را از خلقت
خودشان، جالب تر و ظريف تر مي ديدند و ديگر جايي براي آزمايش و امتحان باقي نمي
ماند و شيطان هم که از آتش خلق شده بود، در برابر او تواضع و کرنش مي کرد ولي اصلا
هدف خداوند از اينکه آدم را از جنس پستي چون خاک آفريد، همين بود که ديگر مخلوقاتش
را مورد آزمايش قرار دهد.

خلاصه اگر به ما هم گفته شود که زير بار شخصيت برتر و
بالاتري برويم که مثلاً قدرت و شوکت و ثروت زيادتري داشته باشد، برايمان آسانتر
است از اينکه بخواهيم زير بار کسي برويم که از نظر شخصيت و مکانت اجتماعي در درجه
پائين تر و نازلتري از ما باشد، و مگر فرعون را با آن همه قدرت و مکنت دستور نداد
که پيروي و تبعيت از يک چوپان فقيري بکند که سرمايه اش از دنيا يک عصا بيش نبود.

خَطِفَ يَخطَف: از باب فَعِل يفعَل مانند علم يعلم است و
به معناي ربودن با سرعت است. يخطف الابصار يعني ديده ها را بربايد. ضياء: روشنائي
است.

يبهر العقول: بهر به معناي غلبه است و يبهر العقول يعني
بر عقلها غالب مي شود.

رواء: به معناي منظره يک شيء است که اين کلمه از رؤيت
گرفته شده است.

طيب: عطر و بوي خوش است.

يأخذ الانفاس: نَفَسها را بگيرد و جذب کند.

عرفه: عَرْف بوي خوشي است که در هوا پخش مي شود.

« و لو فعل لظلّت له الاعناق خاضعة، و لخفت البلوي فيه
علي الملائکة».

و اگر چنان مي گرد بتحقيق گردنها براي او خاض مي شدند و
آزمايش بر فرشتگان آسانتر مي گشت.

« و لکنّ الله- سبحانه- ابتلي خلقه ببعض ما يجهلون اصله
تمييزاً بالاختبار لهم، و نفيا للاستکبار عنهم، وابعاداً للخيلاء منهم».

ولي خداوند سبحان، آزمايش کرده است بندگان خود را به
بعضي از اموري که نسبت به اصل آن جهل دارند براي اينکه اطاعت کنندگان از گنهکاران
تميز داده شوند و حالت بزرگمنشي از آنها برطرف و تکبّر و خودپسندي را از آنان دور
سازد.

علت آزمايش

خداوند همواره مي خواهد که با ايجاد حوادث و صحنه هاي
بلا، مردم را آزمايش و امتحان نمايد تا معلوم شود در ناملايمات بنده مطيع و
فرمانبردار کيست و بنده لجباز و خيره سر چه کسي مي باشد؟ اين آزمايش ها براي اين
است که بندگان خوب از بد، مطيع از عاصي مخلص از خائن مشخص و تميز داده شوند، و
ضمناً خداي سبحان که منزّه از هر عيب و نقصي است، مي خواهد مخلوقاتش را آزمايش کند
به برخي از امور که به اصل و فلسفه و ريشه اش نادان و جاهلند و نکته و حکمتش را
نمي دانند تا اينکه در اين آزمايش ها حالت استکباري و فخر فروشي و خود بزرگ بيني
را در افراد بزدايد و حالت انقياد و رام بودن امري است بسيار مطلوب بلکه بزرگترين
فلسفه عبادات و دستوراتي که خدا مي دهد اين استک ه روحيه اطاعت کردن و زير بار
رفتن و خضوع در بشر پيدا شود و از حالت خود محوري و تبختر بيرون آيد.

آزمايش در زمان طالوت

و اين مطلب در تمام اعصار و قرون بوده است. هنگامي که
طالوت از سوي خداوند معيّن شد که فرمانرواي بني اسرائيل باشد، قرآن در اينجا مي
فرمايد: «ان الله مبتليکم بنهر فمن شرب منه فليس مني و من لم يشربه فانه مني»
طالوت به آنان گفت: همانا خداوند شما را به نهر آب آزمايش مي کند، پس هريک از
ارتشيان و سربازان من اگر از اين آب گوارا بياشامد از من نيست و هرکس از اين آب
نياشامد، او جزء ارتش من است، جز اينکه کسي با دست يک جرعه آب بردارد- که اين
مستثني شده است- حال ما کار نداريم که فلسفه اين آب نخوردن چيست؟ شايد يک مسئله
بهداشتي در اينجا نهفته باشد و شايد مسئله ديگري باشد ولي آنچه مهم است اين است که
خداوند با همين نياشاميدن آب گوارا در کنار رود روان، مي خواهد بندگان خود را
بيازمايد، هرچند در فلسفه و ريشه اين کار جهل دارند، اما آنچه در اين بين مشخص
است، همان تميز دادن خوب از بد و تشخيص دادن مطيع از عامي و گنهکار است.

نمونه اي ديگر:

در قرآن مي خوانيم که خداوند به قوم بني اسرائيل دستور
داده بود که روز شنبه حق ندارند صيد کنند و ماهي بگيرند مگر روز شنبه با روزهاي
ديگر چه فرقي دارد که خداوند اين دستو را تنها براي روز شنبه مي دهد؟ اينجا ديگر
کميت فکر بشر لنگ است و کار نمي کند.

در هر صورت روز شنبه دستور اکيد داده شده بود که بني
اسرائيل حق ندارند صيد کنند. ماهي ها هم گويا مطلع شده بودند که روز شنبه، آزاد و
راحت اند، لذا، بيشتر کنار ساحل مي آمدند و با خيال آسوده جمع مي شدند. بني
اسرائيل دست به حيله اي زدند و يک کلاه شرعي براي گرفتن ماهي ها درست کردند به اين
معني که روز شنبه صيد نمي کردند اما حوضچه هايي درست مي کردند که ماهي ها وارد
حوضچه ها شوند و نتوانند بيرون بيايند و روز بعد آنها را مي گرفتند. و بدينسان
معلوم شد که تا چه اندازه روحيه عصيان و نافرماني در اين اشخاص وجود دارد و چقدر
نسبت به اوامر و دستورات الهي بي تفاوت بلکه بي اعتنا هستند.

اطاعت بي چون و چرا از خداوند

گاهي بعضي از جوانان از ما مي پرسند: چرا حمد و سوره
نماز مغرب و عشاء را بايد بلند بخوانيم و چرا حمد و سوره ظهر و عصر را آهسته؟
اينجا لزومي ندارد که ما فلسفه و ريشه اين حکم را بدانيم بلکه بايد حکم خدا را بي
چون و چرا- همانگونه که دستور داده است- با دل و جان پذيرا شويم و اطاعت و پيروي
نمائيم. حکم خداوند چرا و چرا را نمي پذيرد بزرگترين فلسفه چنين دستوراتي همين است
که حالت انقياد و رام بودن در بنده پيدا شود و درمقابل فرمان خداوند روحيه اطاعت
وخضوع داشته باشد. آن چيزي که انسان را بالا مي برد و به خدا نزديک مي کند، همين
حالت مطيع و منقاد بودن است و خداوند مي خواهد با اين اوامر و دستورها ما را
آزمايش و امتحان کند تا مطيع از گنهکار شناخته و تميز داده شود و سيه روي شود هرکه
در او غش باشد.

اصلاً فلسفه خلقت انسانها جز آزمايش و امتحان چيزي نيست.
قرآن در سوره ملک مي فرمايد: «الذي خلق الموت و الحياة ليبلوکم ايّکم احسن عملاً»
خدائي که مرگ و زندگي را خلق کرده است تا آزمايش کند شما را که کدامتان بهتر کار
را انجام مي دهيد.

خداوند انسانها را با استعدادها و اميال و غرائز مختلف
خلق کرده؛ در هريک از ما روحيه خداپرستي و اطاعت هست، ضمن اينکه روحيه خودخواهي و
شهوت و غضب نيز وجود دارد ولي همزمان با بودن اين غرائز در وجودمان، عقلي به ما
عنايت کرده است که با استفاده از آن، مي توانيم غرائز خود را به نحو احسن کنترل
نمائيم. و سپس ما را در صحنه زندگي رها کرده و با حوادث مختلف از جنگ ها و کمبودها
و مشکلات اجتماعي و اقتصادي و درگيريها، مواجه نموده است تا اينکه در صحنه زندگي،
استعدادهاي اشخاص شکوفا شود و باطن ها بروز بکند و با اينه خداوند سبحان از تمام
ضميرها و نهان هاي ما با خبر است، مشکلات و حوادث را پيش پاي ما گذاشته است تا
براي خودمان و براي ديگر بندگان روشن شود که ما چه کاره ايم؟

پس اگر مشکلات و حوادث پيش نيايد، همه ما چنين مي
پنداريم که انسان هاي فرمانبردار و مطيعي مي باشيم و تنها با وجود مشکلات و
رويدارهاي سخت و دشوار است که جوهر و حقيقت مردان روزگار، پيدا و آشکار مي شود. و
چنانچه ما گرفتار سختي ها، گرسنگي ها، جنگ و ستيزها و نقص اموال و اولاد بشويم و
مع ذلک صابر و بردبار باشيم، آن وقت است که ارزش ما معلوم مي شود.

اطاعت از اولي الامر

بنابراين، فلسفه خلقت جز آزمايش و امتحان نمي تواند چيز
ديگري باشد. اينجا است که حضرت مي فرمايد: خداوند آزمايش کرده است بندگان خود را
به بعضي از دستوراتي که فلسفه اش برايشان مجهول است تا اينکه روحيه انقياد و اطاعت
براي بشر نسبت به خدا پيدا شود. و نه تنها نسبت به خداوند که نسبت به پيامبر و
اولي الامر نيز بايد روحيه اطاعت و زير بار رفتن در انسان ها پديد آيد «اطيعوا
الله و اطيعوا الرسول و اولي الامر منکم»- خداي را اطاعت کنيد و پيامبر و اولي
الامر را اطاعت نمائيد.

و نه تنها اطاعت نسبت به ائمه اطهار بر ما لازم است که
اگر فقيه عادلي از طرف خداوند- طي شرايطي- لازم الاطاعه باشد؛ بايست از او اطاعت و
پيروي نمائيم. اصلاً زندگي بشر در اين عالم بدون اين حالت محقق نمي شود. فرض
بگيريد اگر در جنگها و نبردها، روحيه اطاعت و انقياد در ارتش نباشد، هيچ وقت
پيروزي برايشان محقق نمي شود، هرچند در مقام تصميم گيري لازم است که فرمانده با
کارشناسان و اهل تشخيص، مشورت کند ولي پس از مشورت و پخته شدن طرح، ديگر همگان
بايد در برابر تصميم نهايي روحيه اطاعت داشته باشند. در قرآن، خداوند به پيامبر
اکرم (ص) مي فرمايد: «و شاورهم في الامر» ولي بلافاصله پس از دستور مشورت مي
فرمايد: «فاذا عزمت فتوکل علي الله»- پس اگر تصميم گرفتي، بر خداي خود توکل کن.
تصميم نهايي را خداوند به خود آن حضرت واگذار کرده اين آيه به ما مي فهماند که
مشورت- خصوصاً در موارد سرنوشت ساز- لازم و واجب است و پس از تکميل طرح و نقشه،
تصميم نهايي با فرمانده است و هنگامي که تصميم نهايي اعلام شد، تمام افراد، بدون
چون و چرا بايد تبعيت و پيروي کنند. اينجا ديگر حق ندارد آن افسر يا آن درجه دار
يا ديگري سرباز زند يا به رأي خودش عمل کند! و اگر خداي نخواسته نافرماني در بين
افراد پيدا شود، هرگز پيروزي بدست نمي آيد.

لزوم برخورد افکار در تصميم گيريها

در اينجا باز لازم است تذکر بدهم که در تمام کارها بايد
مشورت و برخورد افکار باشد.حتي در مسئله آموزش و درس خواندن بايد اِشکال ها و
اعتراض ها در ميان دانشجويان و طلاب همچنان برقرار باشد. بنظر من بهترين متد درس
خواندن همين متدي است که در حوزه هاي علميه متداول است زيرا استاد هرچند مقام علمي
اش بالا باشد، مطلب خود را پس از اظهار، بايد استدلال کند و با دليل و برهان آن را
جا بيندازد. پس از آن نوبت به شاگردان مي ردسد که اگر اشکال و اعتراضي دارند،
اشکال خود را مطرح سازند و بسا يک طلبه ساده اي که تازه وارد درس خارج شده است،
مطلبي را اظهار کند که اصلاً نظر استاد را برگرداند. لذا بهتر است اين حالت در
مباحثات علمي نيز مطرح باشد و به شاگردان اجازه دهند که اظهار نظر بنمايند و
اشکالاتشان را عرضه بدارند و بدينسان، افکار تازه تر و ابواب نوين تري در مباحث
علمي پيش آيد.

در طرحها و تصميم گيريهاي بازسازينيز بايد اظهار نظر به
قوّت خود باقي باشد و معناي صحيح انتقاد هم همين است. اگر فرض کريدم دولت تصميم
گرفت براي بودجه. افرادي که سوء نظر ندارند وقصدشان اصلاح است، بايد انديشه هاي
خود را به کار بندند و نظرات خود را در روزنامه ها و رسانه هاي گروهي- به صورت
آزاد- ابراز و اظهار نمايند و دولت را در اين امر ياري کنند. يا اينکه اگر در مجلس
بنا شد، لايحه اي مهم مطرح شود، لازم است از کارشناسان و ديگر افردا استفاده و از
افکار آگاهان به امور بهره برداري گردد، در عين حال پس از اينکه مدت مشاوهرو بررسي
آراء تمام شد و دولت يا مجلس يا فرماندهي ارتش تصميمي گرفت، بايد به مرحله اجرا
گذاشته شود و بايد حالت اطاعت و انقياد در مرحله اجرا و عمل نسبت به بالاتر در
تمام صحنه هاي زندگي وجود داشته باشد.

حال که معلوم شد، براي ايجاد آرامش و امنيت در جامعه،
لازم است که حالت انقياد و اطاعت در همه افراد وجود داشته باشد، بي گمان اين حالت
در مورد خداوند که خالق ما است و ما همه مخلوقهاي ضعيف او هستيم، بدون چون و چرا
بايد در ما باشد زيرا او است که مصلحت ما را مي داند و ما در مورد مصالح خودمان-
چه در دنيا و چه در آخرت- نادان و ناتوانيم، پس دستورات او را بايد بدون چون و چرا
به مرحله اجرا بگذاريم  و  اصلا خداوند تبارک و تعالي براي اينکه روحيه
انقياد و اطاعت درمردم پيدا شود، مخصوصا دستوراتي مي دهد که فلسفه اش براي اشخاص
مجهول است، تا معلوم شود چه اندازه روحيه انقياد و فرمانبرداري در ميان آنان هست.

از اين روي حضرت امير (ع) مي فرمايد: اگر خدا مي خواست
آدم را از آغاز طوري خلق کند که براي ملائکه و شيطان آسان باشد، زير بار او رفتن و
خضوع براي او کردن، مي تواسنت چنين نمايد ولي اين کار را نکرد بلکه آدم را از خاک
خشن و کثيف خلق کرد درحالي که ملائکه از اجسام لطيف هستند و شيطان را از آتشي که
قطعا از خاک لطيف تر است خلق کرد و آنجا بود که به همه آنان دستور داد بايد براي
آدم سجده کنيد تا اينکه باطن شيطان پليد بروز کند و براي فرشتگان معلوم شود که او
چقدر مطيع خداوند بوده است.

پس بلاها و حوادث براي امتحان ما هستند، گرچه فلسفه و
ريشه شان برايمان معلوم نباشد و بايد خود را براي فتنه ها و مصائب و بلايا آماده
سازيم و از خداوند بخواهيم ما را در اين آزمايشها ياري دهد تا به خواست خداوند،
منجر به گناه و نافرماني و عصيانمان نگردد.

و من الله التوفيق و عليه التکلان.

ادامه دارد

خطر لجام
گسيختگي

خداوند از
لطف و کرمش، بندگان خويش را به نعمتهاي مادي و معنوي بهره مند مي سازد تا نمودا
رشود که چه کساني شکرگزار و سپاسگوي منعم اند و چه کساني کفر پيشه و منکر. و لذا
همه نعمتهاي الهي، آزمايش و امتحان انسان است چه تمدن خيره کننده امروز و چه
نعمتهاي طبيعي مادي و چه رهنموهاي اخلاقي و معنوي آسماني از کتب الهي و پيامبران و
اولياء و علماي متعهد و دلسوز و چه عقل و فطرتي که در نهاد انسان او را خوبيها
دعوت مي کند و از بديها برحذر مي دارد.

خطر کفران
نعمت ها

يکي از
نعمتهاي بزرگ الهي در جامعه کنوني ما، وجود رهبري آگاه و قاطع و خيرخواه است که
آگاهي او چراغي فراراه جامعه انقلابي و در حال تحول ما است و قاطعيت او موانع را
از جلوي تصميمات بلندش برمي دارد و خيرخواهي او همواره، او را مترصّد فرصت قرار
داده تا تغيير و تحول لازم را در جامعه از بعد معنوي و مادي پديد آورد. ولي اگر ما
قدر اين نعمت بزرگ را ندانيم، بايد منتظر خشم الهي باشيم که خود فرموده است:‌«لئن
شکرتم لازيدنکم و لئن کفرتم ان عذابي لشديد»- اگر نعمتهاي مرا سپاس گوئيد، بر شما
مي افزايم و اگر کفران بورزيد، بدانيد که عذاب من سخت و دردناک است.

شکر و
کفران تنها به زبان و قلب نيست بلکه بايد در رفتار و روش، نعمتهاي خدا را ارج نهيم
و اگر از آنها سوء استفاده شود آن بدترين نوع کفران است. اعضا و جوارح انسان،
نعمتهاي الهي است، پس اگر با دست و پا و گوش و چشم و عقل و هوش و ساير نعمتهاي
خدادادي، وظايف فردي و اجتماعي خود را انجام دهيم، اين بهترين شکر و سپاس الهي است
حتي اگر متوجه نعمت هم نباشيم که به زبان شکرش بگوئيم و اگر آنها را در معصيت و
نافرماني خداوند بکار بنديم و سوء استفاده کنيم، اين بدترين نوع کفران و ناسپاسي
است.

خطر
برداشتهاي غلط و سوء استفاده ها

رهنمودها
و ارشادات حضرت امام از بهترين نعمتهاي اين زمان است ولي افراد منحرف و فرصت طلب
از آن سوء استفاده مي کنند و اين يک مصيبت دردآور است که بشر از آيات الهي و
احاديث و گفتارهاي پيامبران و ائمه و سخنان و ارشادات علما و بزرگان دين و رهبران
جامعه، به مجراي غلط استفاده مي کند. خداي متعال در کتاب آسماني گوشزد فرموده است
که چنين برداشتهاي غلط از آيات الهي چه خطري در پيش دارد:

«فأمّا
الذين في قلوبهم زيغٌ فيتّبعون ما تشابه منه ابتغاء الفتنة و ابتغاء تأويله»- آنان
که در دلهاشان انحراف و کژي است، از آيات متشابه (که قابل تأويل است) پيروي مي
کنند، اين انگيزه که فتنه اي برپا نمايند و آيات را از معناي اصلي خود منحرف
سازند.

در دوجاي
قرآن، آيه 59 سوره بقره و 162 سوره اعراف، يهود را سرزنش کرده است که به آنها
دستور داده شد و آنان، آن دستور را به چيز ديگر تبديل کردند. «فبدّل الذين ظلموا
منهم قولا غير الذي قيل لهم، فارسلنا عليهم رجزا من السماء» و چون چنين کردند،
خداوند بر آنها عذابي از آسمان فرستاد.

بشر تا
اين اندازه کِبر و عُجب دارد که با اعتراف و اقرار به الوهيت ذات احديّت، سخن او
را تغيير مي دهد، پس سزاوار عذاب است. و در چهار جاي قرآن، يهود را به خاطر تحريف
کلام خداوند، مورد مذمّت و نکوهش قرار داده است. «يحرّفون الکلم عن مواضعه»،
«يحرّفون الکلم من بعد مواضعه» و در آيه 75 سوره بقره «و قد کان فريق منهم يسمعون
کلام الله ثم يحرفونه من بعد ما عقلوه…»- برخي از آنان، سخن خدا را مي شنيدند و
پس از تعقل و ادراک، آن را تحريف مي کردند. بهرحال اين يک شيوه بشر بدکردار است که
سخن خداوند را نيز به نفع خود تغيير مي دهد يا آن را به غلط تفسير مي کند، چه رسد
به احاديث و گفتار انبياء و ائمه و تا چه رسد به رهنمودهاي علما و رهبران مذهبي
جامعه.

ترويج لهو
و لعب

اخيراً
مشاهده مي شود که جريان منحرف و خطرناک و فرصت طلبي با سوء استفاده از فتواهاي
اخير امام امّت، سعي در گمراهي جامعه و کشاندن آنان به مراکز فساد و لهو و لعب و
برپا داشتن همان محافل و مجامع مفسده انگيز گذشته دارند با اندکي تغيير نام که
تدريجاً حتي نام و عنوان آن زمان را هم بدنبال خواهد داشت. و در اين راستا، گروهي
جنبه فکري اين خطّ خطرناک و منحرف را به عهده گرفته و گروهي نيز با جسارت و به
سرعت، مراحل عملي آن را مي پيمايند و گروهي نيز با سکوت مرگبار، سير اين حوادث را
تاييد مي کنند و بايد ترسيد از آن روزي که فتنه اي برپا شود که «لا تصيبينّ الذين
ظلموا منکم خاصّة».

اما گروهي
که از نظر فکري، جريان را تغذيه مي کنند مشغول نوشتن مقالاتي سريالوار در روزنامه
ها و مجلات اند که شايد ما حتي فرصت خواندن اکثر آنها را نداشته باشيم و هيچ
ارگاني هم مسئوليت نظارت بر نشر اينگونه نوشتجات گمراه کننده را به خود اختصاص
نداده يا شايد آنها را موجب هدايت و سرافرازي جامعه و رسيدن به همان دروازه تمدن
موعود! مي دانند.

در يکي از
آن مقالات سريالي که متأسفانه در يک روزنامه کثير الانتشار، مندرج شده است،
نويسنده تمدن زده آن که خود را فرزند سلمان زمان مي داند با رسوباتي از انديشه هاي
نياکان خويش با کمال صراحت، ترويج و تشويق به گوش دادن به ترانه هاي دلکش مي نمايد
که او را در زندان به ياد کوه بلند و جام طلا و هواي صحرا انداخته و اشک از
ديدگانش فرو ريخته و اين خود قويترين دليل بر حلال بودن ترانه و موسيقي و غنا است
و آنچه فقها گفته اند و مي گويند ناشي از اين است که اين واقعيت را لمس نکرده اند
و در گوشه حجره خزيده اند و از اين سعادت محروم گشته و از قافله تمدن عقب مانده
اند!! و چون اعتراض و انتقاد به او زياد شده در چند شماره بعد، تنها به اين دليل که
نام يک زن خواننده دوران طاغوت بوده، عذرخواهي کرده و آن را با ديدي شاعرانه لکه
اي بر آن مقاله هاي زرين! دانسته است.

آيا
براستي چنين است و گناه آن زن فقط همين بوده که در دروان طاغوت خوانندگي مي کرده؟!
و آيا آن شعري که خوانده چون در آن نام خدا آمده است، پس بايد مورد ستايش قرار
گيرد؟! آيا تمدني که چشم شما را خيره کرده و حوزه هاي عقب مانده مانع رسيدن به آن
شده است، خوانندگي و نوازندگي و رقّاصي و فيلمهاي مبتذل است؟! اگر اين تمدن است که
براي آن، اين همه فرياد برآورده ايد، همان به که هرگز دروازه اش بر روي اين کشور و
اين ملت گشوده نشود.

بايد
حصارهاي جهل و خرافه را شکست

البته
بعضي از مطالبي که در آن نوشتجات آمده و انتقادي که از وضع حوزه علميه شده تا
حدودي صحيح و بجا است و ما از گفتن و علني کردنش هم هيچ ابائي نداريم که اگر درد
را نشناسيم، به فکر درمان نخواهيم بود شک نيست که بايد حوزه ها در برنامه هاي درسي
خويش تجديد نظر کنند و نيازهاي جامعه کنوني بلکه آينده را مدّ نظر داشته باشند و
از تقليد و جمود بر افکار گذشته- اگر بر اصول مذهب تکيه ندارد- بپرهيزند و به
فرموده حضرت امام: «ما بايد سعي کنيم تا حصارهاي جهل و خرافه را شکسته تا به اسلام
ناب محمّدي صلي الله عليه و آله برسيم». اما اين هرگز بدان معني نيست که عنصر
جديدي در استنباط حکم خداوند دخالت دارد بلکه اطلاعات از واقعيتهاي جهان که هر روز
گوشه تازه اي از آن کشف مي شود، انسان را به موضوعات احکام آگاهتر مي سازد و البته
آن دوران گذشته است که فقيه فقط حکم کلّي را بگويد و چاره اي براي تشخيص موضوعاتي
که جامعه به آن گرفتار است نيانديشد. و اين جمله که تشخيص موضوع، وظيفه فقيه نيست،
بايد اختصاص به موضوعات فردي داشته باشد نه مسائلي که در جامعه بطور عموم مورد
ابتلا است و شبهه موضوعيه آنچنان فراگير شده که همه موارد را دربر گرفته است. و
اما اصل استنباط حکم، راهي بجز نظر در گذشته يعني کتاب و سنّت ندارد.

مثلا در
آن مقاله آمده است که: «الکل ميکربها را از بين مي برد، پس پاک کننده است»! و اين
بحث که در رساله ها آمده «الکل اگر مسکر است نجس و اگر مسکر نيست پاک است» مورد
تمسخر و استهزا قرار گرفته! اين امر ناشي از جهل به احکام و حدود الهي است؛ طهارت
و نجاست، ربطي به ميکرب زدائي ندارد. مثلا در روايات متعدد و معتبر آمده است که
روغن مايع اگر عين نجس در آن افتاد، همه آن نجس مي شود و فقط بايد در سوخت مصرف
گردد و خوردن آن حرام است، درحالي که بدون شک ميکرب زدائي آن در هر زمان، امکان
پذير است. امام معصوم مي توانست بمردم بگويد: اين گونه روغن مايع را پس از
جوشانيدن مي توانيد مصرف کنيد! اصولاً بعضي از نجاسات فقط براي ايجاد تنفّر، حکم
به نجاست آنها داده شده است مانند خمر و ساير مسکرات و گرنه مسکرات الزاماً محتوي
ميکرب نيستند بلکه گاهي خاصيّت ميکرب زدائي هم دارند.

البته
بعضي از مسائل بکله اکثر آنها نياز به بازنگري دارد و انسان تا در يقينيات گذشته
خود شک نکند و پيرو دليل قطعي زنده و متکامل نباشد، هرگز پيشرفت نخواهد کرد و اين
مطلب که در همه زمينه هاي علمي صادق است، در فقه نيز صادق است، تنها اکتفا به شهرت
مسئله و گفتار بزرگان موجب رکود علمي است.

تقيه از
پيروان

در اينجا
لازم است اين نکته نيز تذکر داده شود که تقيه از عوام مقدس که به عنوان يک نقص در
جامعه روحانيت و برخورد مراجع تقليد به شمار آمده، يک سياست اجتماعي مهمّي است که
بايد هميشه مورد توجه رهبران جامعه باشد و اين را نبايد به عنوان عوام زدگي محکوم
کرد. اين همان تقيه اي است که ائمه عليهم السلام به آن اهميت فوق العاده مي دادند؛
تقيه هميشه از دستگاه حاکم و مفتيان درباري نيست. تقيه موارد مختلفي دارد که براي
توضيح آن نياز به بحث مفصلي است و اين مختصر را گنجايش نيست و يکي از آن موارد
رعايت مصالح اجتماعي و ظرفيت جامعه در بيان احکام است و اين همان «مدارات» است که با عاقه مردم بايد مورد توجه رهبران و
علما باشد. و نه تنها ائمه و پيامبران اين ملاحظات را داشته اند بلکه خداوند متعال
نيز احکام شرعيه را به تدريج بر مردم فرو فرستاده است.

مصلحت تدرج در احکام اقتضا مي کند که خداوند تدريجاً
مردم تازه مسلمان را دعوت به فعل خير و ترک شرور و مفاسد نمايد و لذا در آغاز
اسلام، هيچ تکليفي بجز گفتن «لا اله الا الله» نبود و تدريجاً احکام عبادات و
معاملات و حدود و ديات تشريع شد.

بايد در هر زماني با فساد مقابله کرد

بهرحال در رابطه با نياز به تحول و تکامل در حوزه ها هيچ
جاي ترديدي نيست و اين سخن نه امروز که هميشه در ميان اصلاح طلبان حوزه مطرح بوده
است ولي متأسفانه عملاً هنوز کار مهمي صورت نگرفته. ولي اين هرگز موجب اين نمي شود
که پيشرفت و تمدن را به رخ روحانيت بکشيد و حوزه را مخالف تمدن بدانيد؛ اين همان
سخن طاغوت است که حضرت امام در پاسخ آن، همان زمان فرمودند «ما کي با تمدن
مخالفيم؟ ما با فساد و فحشاء مخالفيم» اکنون نيز همين است و فرقي ميان فسادي که در
زمان طاغوت باشد و ترويج شود و فسادي که در دوران جمهوري اسلامي باشد از اين نظر
که بايد با آن مقابله کرد، نيست بلکه بدون شک، کمترين فساد امروز از بدترين فساد
آن روز بدتر است زيرا لکه ننگي بر دامن اسلام و حوزه و روحانيت است. آن روز هرچه
واقع مي شد، مستند به طاغوت بود و ديگر اسلام متهم نبود؛ امروز هرچه واقع شود به
نام اسلام و امام تمام مي شود و اين درد آور است که در تالارها به همان گونه دوران
فسق و فجور، خواننده هاي زن يا مرد همان ترانه ها با تغييري در محتوي يا بدون آن
بخوانند و هيچ فرقي بجز نام و عنوان با غنا و ترانه سابق نداشته باشد و همه آن را
تشويق و تاييد کنند و فتواي مقدس حضرت امام را مستند قرار دهند!! اين يک جنايت
نابخشودني نسبت به اسلام و خيانت به امام است.

حضرت امام در آن فتوي که مستند مطربان و يارانشان شده
است، اشاره فرمودند که بعضي از سرودهاي راديو مورد اشکال است و سرپرستي صدا و سيما
از دست اندرکاران خواست که آنها را از برنامه ها حذف کنند. انصافاً از آن روز تا
کنون سرودهاي راديو و تلويزيون به چه سوئي تغيير جهت داده است؟! آيا مرتّب به
ترانه ها نزديکتر نشده است؟!

اين سرپرستي هيچ مراجعه اي به اعلاميه خويش کرده است تا
ببيند چه تغييري داده با آن اعلاميه هم مانند ساير برخوردهاي مسئولين با پيامهاي
حضرت امام است که فقط از آنها تجليل و احترام مي شود و پس از بوسيدن و قاب گرفتن و
با آب طلا نوشتن، کناري گذاشته و به مرور ايام فراموش مي شود. کجا رفت پيام هشت
ماده اي، پيام حج (منشور انقلاب)، رهنمودهاي بازسازي، دستور در مورد تعزيرات
حکومتي و بالاخره منشوري که به نام منشور برادري خوانده شد و امثال آن؟ آن فتوا هم
مانند ساير فتواها و پيام ها فقط مورد استفاده فرصت طلبان قرار گرفت. و فقط آن بخش
که اکثراً سرودهاي راديو را بي اشکال دانستند، مورد توجه واقع شد و از آن هم پا را
فراتر نهادند و انواع و اقسام ترانه ها و موسيقي ها را حلال کردند و حتي اخيراً در
راديو با نام ترانه نيز پخش شده است و اما آن بخش که بعضي مورد اشکال است، فراموش
شد. با قرآن نيز چنين مي کنند:

کلوا و اشربوا را دُرِ گوش کن             و لا تسرفوا را فراموش کن!

«افتؤمنون ببعض الکتاب و تکفرون ببعض»؟

اين فتوي مربوط به سرودهاي راديو بود که بسيار ساده تر
از سرودهاي منتشر در نوارهاي مجاز از سوي ارشاد اسلامي است. معلوم نيست آن آقايان
ديگر چه ملاک و معياري براي تشخيص حرام و حلال دارند؟ ظاهرا نظر آنها فقط، معيار
هنر است! و ظاهراً از تمدن شگفت انگيز امروز فقط غنا و موسيقي مورد توجه قرار
گرفته است.

جلوي پيشروي اين روند خطرناک را بگيريد

اگر اين روند خطرناک را از نظر سياسي هم بررسي کنيم،
مسئله وحشتناک است. البته بعيد نيست بعضي از مسئولين که با اين وضع موافقند و روي
خوش نشان مي دهند از سياست آزاديهاي مطلوب بي بند و باران براي سرپوش نهادن بر
ضعفهاي اداري و کمبودها و نابسامانيها بخواهند استفاده کنند، همانگونه که در نظام
هاي طاغوتي رايج است که فساد و فحشاء را به تمام معنا ترويج مي کنند تا مردم را
سرگرم نموده و زبان اعتراض را ببندند، ولي اگر چنين فکري در سر بعضي از افراد
باشد، سخت در اشتباهند، براي اينکه تنها پشتوانه اين انقلاب- از نظر ظاهري-
متدينين و حزب اللهيان و خانواده هاي شهدا و جانبازانند که آنها از اين وضع بشدت
عصباني و ناراحت و نااميد و سرخورده اند. اگر باور نداريد از خانواده هاي شهدا و
مسجديان و بسيجيان و طلاب حوزه ها نظرخواهي کنيد. و اما مطربان و رقصان و
خوانندگان و نوازندگان و ياران و ياوران آنها هرگز از اين نظام، راضي و خشنود
نخواهد شد و شما هرچه آزادي به آنها بدهيد بيشتر فيلشان ياد هندوستان خواهد کرد و
منتظر آزادي بيشتر و لجام گسيختگي افزونتر خواهند بود. آنها هرگز راضي نخواهند
شدکه عمامه بسري، رئيس جمهور يا رئيس مجلس يا نخست وزير باشد. از اظهار ارادت آنها
فريب نخوريد. جلوي پيشروي آنها را بگيريد تا دير نشده است. اگر سياستمداريد بدانيد
که پشتوانه سياست شما تجمعات نماز جمعه است که بايد سعي کنيد بسردي نگرايد نه
تجمعات تالارهاي خوانندگي و نوازندگي! و اگر متدينيد و پشتوانه خود را خدا و مردم
مسلمان مي دانيد، بدون شک اين روند به سود تقواي جامعه نيست.

بررسي اغوائات منحرفين

گفته مي شود اين روند، عکس العمل سختگيري مقدسيني است که
حلال را حرام کرده اند؛ البته صحيح است، حلال را حرام کردن مانند حرام را حلال
کردن گناه است و عکس العمل آن در جامعه خطرناک، ولي حرام و حلال معيار دارد و
معيار در غنا و موسيقي که حرام است به فتواي فقها مختلف مي باشد و از نظر حضرت
امام دام ظله- طبق رساله و فتواهاي منتشره- اين است که مطرب و مناسب مجلس لهو و
عياشي باشد، اما از نظر محتوي هيچ فرقي ندارد چه شعرهاي باطل و دعوت به فسق و فجور
باشد و چه گفتارهاي صحيح و شعرهاي انقلابي يا اخلاقي.

مي گويند موارد مشکوک نيز جايز است زيرا شبهه موضوعيه
است ولي با اين روندي که مشهود است آيا به مرز محرمات وارد نشده ايم؟ و بالاخره
آيا غنا و ترانه و موسيقي حرام مصداقي دارد يا نه؟ بدين ترتيب که مطربان پيشروي
کرده اند، همه انواع ترانه ها و موسيقي ها تدريجاً رايج خواهد شد با فرض اينکه نوع
شعر و محتواي آن تأثيري از نظر حرمت آواز ندارد گرچه در صورت بطلان محتوي و مفسده
انگيز بودن آن حرمت مضاعف مي شود و اخيراً پا را فراتر نهاده و محتوي را نيز طبق
دلخواه خود انتخاب کرده اند. کافي است که فقط شعر، شعر سعدي يا حافظ يا مولوي باشد
يا اگر در تلويزيون پخش شود با آن فيلمي از رزمندگان اسلام ارائه شود همين، محتوي
را و همه چيز را عوض مي کند. مگر شعر «اي ساربان آهسته ران…» شعري است انقلابي
يا اخلاقي يا دعوت به جنگ و جهاد است؟! اين شعر چه ربطي به رزمندگان اسلام دارد؟!
بدون شک اين دغلبازيها فقط براي سوء استفاده از سادگي متدينين و روحانيون بمنظور
پيشروي بيشتر مفسدين و مطربين است.

گفته اند: فيض کاشاني (ره) غنا را حرام نمي دانسته! آنچه
از سخن ايشان- در وافي- ج3 ص35- استفاده مي شود اين است که ايشان غنا را بمعناي
صداي خوب با ترجيع مي دانسته و فرموده است که غنا يعني صداي خوب، في حد ذاته حرام
نيست ولي آنچه همراه آن است از خواندن زن در محضر مردان و بازي با آلات لهو از
قبيل عود و ناي و امثال آنها موجب حرمت است و در آخر گفته است که اهل نظر مي
توانند حق و باطل غنا را از هم تميز دهند و اکثر غناهاي صوفيان از قبيل باطل و
حرام است. بنابراين، ايشان نوعي از غنا را که ظاهراً فقط صداي خوب و با ترجيع
منظور او است، بدون اينکه هرگونه آلات لهو با آن همراه باشد يا شعر باطل باشد يا
زن براي مردان بخواند، حلال دانسته است و اين هرگز مقصود عاشقان ترانه دلکش را
تأمين نمي نمايد.

گفته اند: چيزي تحت عنوان موسيقي در روايات، حرام نشده
است! و اين واقعاً عجيب است. آيا انتظار داريد در روايات، پيانو و امثال آن از
وسايل موسيقي جديد تحريم شده باشد؟! آنچه در آن روز به عنوان آلات موسيقي شمرده مي
شده است، صريحاً در روايات بسيار زيادي که در وسائل، بخشي از آن آمده، تحريم شده
است. مراجعه شود به وسائل، ج2، از صفحه 230 تا 236 که البته بخش کوچکي از روايات
فراواني است که در ابواب متعدد ذکر شده است. در اين روايات از عود و ناي و بربط و
طنبور و طبل و دف و مزمار و معازف نام برده شده و همه آنها به شدت نکوهش و تحريم
شده است.

البته مي توان گفت: همه اينها به عنوان آلات لهو، حرام
شده است و اگر هر کدام از اينها در غير لهو استعمال شود حرام نيست.

ولي بايد مرزها را نگه داشت تا همچنان به عنوان شبهه
موضوعيه پيشروي نشود و به محرمات قطعيه تجاوز نشود.

توهين به ساحت قدس معصومين عليهم السلام

مسئله ديگري که در آن از فتواي حضرت امام سوء استفاده
شده مسئله شطرنج است حضرت امام فرمودند که اگر از آلات قمار شمرده نشود، بازي با
آن اشکال ندارد و در پاسخ آقاي قديري ايده الله فرمودند: «اگر چنين چيزي ثابت
نباشد بازي نکنند». از اين فتواي واضح و روشن، بعضي سوء استفاده کرده اند و هرگونه
قماري را بدون برد و باخت حلال دانسته و انجام مي دهند و بعضي شطرنج را- که قطعاً
در زمان گذشته به عنوان قمار مطرح بوده و روايات فراوان در نکوهش آن وارد شده است-
به عنوان هديه ايرانيان به دنياي اسلام معرفي کرده اند و از آن بدتر و قبيحتر اين
است که نويسنده- به اصطلاح پژوهشگري- در مجله اي که منتسب به يک ارگان انقلابي و
فرهنگي است و از پول بيت المال مسلمين اداره مي شود، با کمال وقاحت و بيشرمي و
جسارت و بي ادبي، بازي شطرنج را به ائمه اهل بيت عليهم السلام و بخصوص حضرت امام
حسين (ع) و خانواده او و حضرت امام زين العابدين (ع) نسبت داده و نوشته است که آن
حضرت در بازي شطرنج مهارت داشته اند! و حضرت امام حسين (ع) هنگام نظاره شطرنج اگر
اشتباهي در پوزسيون بازي شطرنج ملاحظه مي فرموده اند، متذکر مي گرديده اند!!!

و اين مطلب قبيح و زشت را که ما با ترديد و دودلي آن را
نقل کرديم زيرا حتي از بازگو کردن چنين جملات انسان متنفر و منزجر مي شود، آن جمله
با کمال بيشرمي نقل کرده و سپس در شماره بعد، در مقدمه بخش دوم آن مقاله زشت و
ناهنجار که به عنوان يک پژوهش مطرح شده، اظهار داشته است که مجله مسئول مطالب
مندرج در مقاله هاي پژوهشي نيست!! آيا اين عذر بدتر از گناه، مي تواند توجيه کننده
نشر اکاذيب و اراجيف و تهمت زدن به ساحت پاک و مقدس اهل بيت عصمت و طهارت عليهم
السلام باشد؟! آيا سکوت در مقابل چنين جسارتي به مقام ائمه عليهم السلام جايز
است؟!

چرا علما و مراجع ائمه جمعه و مبلغين و نويسندگان و
گويندگان و نمايندگان و هرکس که به نحوي مي تواند فرياد خود را برآورد و در برابر
چنين گستاخي و بي شرمي که بدون شک مقدمه اي براي پژوهشهاي رسواي آينده است، فريادي
برنمي آورند و دهان چنين افراد منحرف و منافقي را نمي کوبند؟ و چرا مسئولين ارشاد
اسلامي که باي از توهين و جسارت به مقام مراجع و علما جلوگيري کنند، در برابر چنين
توهين فاحش و آشکار نسبت به مقام عصمت و طهارت هيچ اعتراضي نمي کنند؟

چه شده است؟ چرا تدريجا همه مقدسات زير سؤال مي رود و
بلکه بکلي نفي مي گردد و هيچ عکس العملي از حاميان دين و مدافعان حق صورت نمي
گيرد؟!

نويسنده گستاخ آن مقاله، مطلب سرتا پا دروغ و تهمت خويش
را از کتاب «تاريخ شطرنج» تأليف «هانس مواري» نقل کرده که او اين مطلب تاريخي که
در هيچ يک از کتب تاريخ مسلمين اعم از سني و شيعه نيامده است، در کتب خطّي قديم
ديده!! چگونه ممکن است چنين مطلبي در تاريخ اسلام باشد و هيچ مورخ مسلمان آن را
نشنيده و نديده و پس از قرنها يک مستشرق کافر- که دشمني مستشرقان با اسلام و فرهنگ
اسلامي واضح و روشن است- از لابلاي کتابهاي پوسيده خطي که نويسنده اي ندارد، آن را
يافته و پژوهشگر بي فرهنگ آن را به عنوان يک سند تاريخي معتبر، مدرک قرار داده است
و به ساحت مقدس آن انسانهاي والا و وارسته که اگر فرضاً شطرنج در آن زمان، حلال
بود هم از آن مبرّا و منزه بودند، چنين جسارت و توهيم مي کند؟!

نکوهش بازي با شطرنج در روايات

و اما هديه اي که به گفته اين پژوهشگر، ايرانيان به
اسلام داده اند، امام صادق (ع) آن را رد کرده است. در روايتي که راويان آن در کتب
رجال توثيق شده اند، آمده است که از آن حضرت درباره شطرنج پرسيدند، فرمود: «دعوا
المجوسية لأهلها لعنها الله»- يعني اين بازي مجوسي را براي اهلش واگذاريد، خداوند
آن را لعنت کند رواياتي که در مذمّت و نکوهش بازي با شطرنج وارد شده بسيار زياد
است و بيش از آن است که نياز به تحقيق از سند داشته باشد، گذشته از اينکه بعضي از
آنها از نظر سند هم معتبر است. البته از نظر فقهي مي توان گفت که روايات، دلالت بر
حرمت آن به عنوان آلت قمار دارد و اگر اين عنوان منتفي شود و به صورتي درآيد که
فقط وسيله آزمايش هوش باشد، اشکالي ندارد ولي مادامي که آلت قمار است، بازي با آن
حرام است.

و اما خدشه اي که مرحوم آية الله خوانساري در ادلّه کرده
اند، نه از جهت سند است بلکه از جهت دلالت است و ايشان در خصوص شطرنج نفرموده اند،
بلکه بطور کلي، بازي با آلات قمار را بدون برد و باخت حرام ندانسته اند؛ البته
اعتراف دارند که لغو و باطل است ولي هر باطلي را حرام نمي دانند.

بنابراين، بر فرض که امروز به دليل تبدل عنوان شطرنج
حلال باشد، در ان زمان قطعاً حرام بوده و بر فرض که در آن زمان هم حلال باشد، بدون
شک لغو و باطل است و معصوم از هر باطلي، منزه و مبرّا است. در روايتي از امام صادق
(ع) درباره شطرنج و بعضي بازيهاي ديگر سؤال شد، حضرت فرموده اند: اگر خداوند حق و
باطل را از هم جدا کند، اين بازيها جزء چه گروهي است؟ سؤال کننده جواب مي گويد: از
گروه باطل است. امام مي فرمايد: «پس در آن خيري نيست».

در پاسخ ديگري، امام مي فرمايند: مؤمن آنقدر مشغول است
که به بازي نمي رسد «ان المؤمن لمشغول عن اللعب». کاري که امام، مؤمن را از آن
منزّه مي داند، چگونه به امام معصوم نسبت داده مي شود؟! اين يک توهين آشکار است که
براي سرپوش گذاشتن بر رسوائيهاي خود به آن متوسل مي شوند، درست مانند کاري که
جاعلان حديث در دوران بني اميه و بني عباس براي توجيه کار خلفا که هميشه مجالس و
محافل غنا و شب نشيني هاي کثيف را داير مي کردند، رواياتي را ساختند و در آن، رسول
خدا (ص) را متهم کردند که مجالس لهو و لعب و غنا و موسيقي را مي ديد و اعتراض نمي
کرد بلکه خودش هم گوش مي داد بلکه… در اينجا چيزي در احاديث دروغ آن ياوه گويان
آمده است که غيرت مسلماني اجازه بازگويي آن را هم نمي دهد!

بهرحال، اين روند خطرناک که براي ترويج عياشي و گرم کردن
بازار و هنرهاي مفسده انگيز و ضد دين و مذهب و اخلاق به نام تمدن، نه تنها فتواي
حضرت امام را به بازيچه گرفته اند بلکه مقام منيع عصمت و طهارت را نيز مورد توهين
قرار داده اند بايد متوقّف شود و گرنه اين لجام گسيختگي بجائي خواهد رسيد که ديگر
کنترل آن مشکل است.

مناسبتهاي
مقدّس بهمن ماه امسال

بهمن ماه
امسال مصادف با ولادت دو امام بزرگوار حضرت باقرالعلوم و حضرت جوادالأئمه و شهادت
امام هادي عليهم السلام است، پاسدار اسلام اين ولادت ها را تبريک و آن شهادت را به
تمام پيروان و محبان تسليت گفته و توفيق هرچه بيشتر آنان را در پيروي و متابعت از
خط روشن ولايت از خداوند بزرگ خواستار است، و به همين مناسبت توجه خوانندگان محترم
را بطور گذرا به گوشه اي از حيات زندگي ساز آن بزرگواران جلب مي نمايد:

امام باقر
عليه السّلام

حضرت باقر
(ع) در سال پنجاه و هفت هجري در نخستين روز ماه رجب در مدينه منوره تولد يافت.
مادر آن حضرت، «فاطمه» دختر امام حسن مجتبي (ع) بود که حضرت صادق (ع) درباره اين
بانوي بزرگ فرمود: «لم يُدرک في آل الحسن مثلها»[1]
در ميان خاندان امام حسن (ع) کسي مانند او پيدا نشده است. و پدر بزرگوارش حضرت
سجاد (ع) از چهره هاي درخشان و برجسته علم و فضيلت در تاريخ بشر است، بنابراين
طبيعي است که از چنين پدر و مادري بزرگ و با عظمت، فرزندي بدنيا آيد که در شکوفائي
و بارور ساختن نهال دانش و فرهنگ بشري نقشي عظيم ايفا نمايد.

رسول خدا
(ص) سالها پيش از ميلاد آن حضرت به جابربن عبدالله انصاري خبر ولادت امام باقر (ع)
و ملاقات او را با او داده و فرمود: «يا جابر، انّک ستبقي حتي تلقي ولدي محمد بن
علي بن الحسين بن علي بن ابي طالب، المعروف في التوراة بباقر، فاذا لقيته فاقرأه
منّي السلام» اي جابر! تو زنده و باقي خواهي ماند تا آن گاه که فرزندم محمد بن علي
را ديدار نمائي، هنگامي که با او ملاقات کردي سلامم را به او برسان. و سرانجام
جابر پس از پيامبر ساليان درازي زيست تا روزي در کوچه هاي مدينه به کودکي برخورد و
از او خواست خود را معرفي نمايد، حضرت خود را «محمّد بن علي» معرفي نمود. جابر سه
بار او را با لقب «باقر» صدا نمود و گفت: «انت الباقر حقا انت الذي تبقر العلم
بقراً اشهد انّک اوتيت الحکم صبيّاً»[2]
تو در حقيقت باقر هستي، تو همان کسي مي باشي که مسائل علمي را مي شکافي، گواهي مي
دهم که در خردسالي علم و حکمت به تو عطا گرديده است و سپس جابر خدمت امام مي رسيد
و علم و دانش فرا مي گرفت.

در کشف
الغمة دليل لقب يافتن امام را به باقر العلم، گسترش بخشيدن و توسعه علم و فرهنگ
اسلامي ياد نموده است، چرا که در عصر امام باقر (ع) فرهنگ اسلامي در اثر سياست ضد
اسلامي و جاهلي امويان، بسيار کم رنگ و ضعيف بود، اين سياست با روي کار آمدن معاوية
با شدت هرچه تمام اِعمال و از آن پس توسط جانشينان او دنبال شد، و در اين رابطه نه
تنها ميان مردم و اهل بيت بوسيله ايجاد رعب و وحشت و اتهام فاصله بوجود آمد، و در
نتيجه جامعه از منبع صحيح و اصيل فرهنگ و دانش اسلامي محروم ماند، بلکه شاگردان و
اصحاب آنان را که مي توانستند وسيله انتقال علوم آنها به مردم باشند بصورتهاي
مختلف از ميان مي بردند و در مقابل با ترويج از اشعار مبتذل جاهلي و شاعران وابسته
و نوازندگان و معرفي آنها بعنوان علم و عالم، جامعه اسلامي را به فقر و انحطاط
فرهنگي دچار نمودند، ولي خوشبختانه پس از حادثه عاشورا، چهره واقعي رژيم اموي افشا
گرديد و بدنبال آن قيامها و نارضائيهاي عمومي در جامعه بوجود آمد و رفته رفته موج
آن تقريباً به تمام نقاط کشور پهناور اسلامي آن عصر گسترش يافت بطوري که هر پرچمي
که در نقطه اي به نشانه قيام و مخالفت برافراشته مي شد، جمعيتهاي فراواني را بسوي
خويش جذب مي نمود و به تجزيه موقّت بخشي عظيم از کشور مي انجاميد. چنانچه براي
نمونه قيام ابن زبير و مصعب در حجاز و عراق، قيام مختار در عراق، و قيام ابن اشعث
در عراق و بخشي از ايران را مي توان نام برد، و چنين بود که مجموعه اين حرکتها و
نهضتها- بدون توجه به انگيزه و اهداف آنان- حکومت ديکتاتور مآبانه اموي را روز
بروز فرسوده و فرسوده تر مي ساخت و گرچه هر قيامي که پيش مي آمد، پس از مدتي با
شدت و قساوت هرچه بيشتر سرکوب شده و فوج فوج قيام کنندگان و رهبر آن را از دم تيغ
مي گذراندند، ولي ديري نمي پائيد که قيامي ديگر در نقطه ديگري برپا مي شد و چنين
بود که زنگهاي خطر از هر سو براي امويان به صدا درآمده بود و ديگر از تيغ خونريز
جلادي چون حجاج و قدرت خليفه مقتدري چون عبدالملک کاري ساخته نبود چرا که ترس از
مرگ، از دلها فروريخته بود، و گاه مردم حتي در دربار خلافت سخن حق خود را با صراحت
اظهار مي داشتند و از سرنوشت خطرناکي که در انتظارشان بود وحشتي بدل راه نمي
دادند. و همين جرأت و شهامت که عاشورا در جامعه بوجود آورد، کارآيي و بُرَندگي تيغ
خونريز جلادان اموي را خنثي ساخت تا آنجا که بناچار در سياست خشن و پر قساوت خويش
نسبت به ائمه که بوجود آورندگان چنين قيام و حرکتي در جامعه بودند، تا حدودي تجديد
نظر نمودند، و لذا هنگامي که حجاج والي بي رحم عبدالملک از او در مورد قتل امام
سجاد (ع) اجازه مي طلبد، عبدالملک در پاسخ مي نويسد: مرا از آلوده شدن به خون
خاندان ابي طالب دور دار، چرا که خاندان حرب در اين کار پيروز نشدند، و به اين
تغيير سياست در عصر عمر بن عبدالعزيز علاقه بيشتري نشان داده شد، تا از اين راه
حکومت رو به اضمحلال اموي را ترميم و بازسازي نمايند.

يکي از
نويسندگان مي نويسد: در هرجا که قدرتهاي خودکامه و ضد مردمي به ضعف دچار شده اند،
فرهنگ در آنجا رشد يافته است و اين مسأله اي بود که در دوره امام باقر (ع) که
خلافت اموي بواسطه بيداري و قيام هاي مردم تحت فشار قرار گرفته بود، اتفاق افتاد،
و امام باقر (ع) از اين فرصت براي شکوفا ساختن فقه و فرهنگ اسلامي،نهايت استفاده
را نمود، و پس از يک وقفه و رکود طولاني که در مورد فقه و احاديث شيعه بواسطه
خفقان حاکم پيش آمده بود، به نشر و نقل فرهنگ شيعه پرداخت و حتي کساني را که تا آن
وقت از بيم دستگاه خلافت، اجازه نقل احاديث وارده در مورد اهل بيت را نداشتند،
دعوت نموده و از آنان خواست تا آنچه را در اين زمينه مي دانند نقل نمايند. عبدالله
علوي مي گويد: امام باقر فرزندان مهاجر و انصار را خواست و فرمود: «من کانت عنده
منقبة لعلي بن ابي طالب فليقم و ليتحدّث» هر کس از اميرمؤمنان حديثي در فضيلت او
مي داند بلند شود و نقل نمايد. «فقام الناس فسردوا تلک المناقب» مردم بلند شدند و
احاديث مربوط به فضائل آن حضرت را نقل نمودند. در صورتي که چنين دعوتي از محدثين
قبل از آن حضرت براي ديگر ائمه امکان پذير نبود و امام با بهره برداري صحيح از اين
فرصت پيش آمده، بخشي عظيم از فرهنگ اسلامي راتبيين و ادامه و تکميل آن را به
فرزندش امام صادق (ع) توصيه و سفارش نمود.

امام جواد
(ع)

همانگونه
که خداوند معجزاتي را بدست پيامبران و امامان جاري مي سازد تا بدينوسيله مردم به
نبوّت و امامت آنان اعتقاد يابند، گاه وجود خود آنان را آيه و معجزه اي قرار مي
دهد. انسان هاي ممولي در چهل سالگي عقل و خردشان به حدّ کمال مي رسد چنانچه در
قرآن کريم مي فرمايد: «حتّي اذا بلغ اشدّه و بلغ اربعين سنة» هنگامي که انسا به
کمال عقل و به سن چهل سالگي نائل آيد، ولي در ميان پيامبران، حضرت يحيي (ع) را در
خردسالي به نبوّت مي رساند و لذا درباره اش در آيه 12 سوره مريم فرموده: «و آتيناه
الحکم صبيّاً- ما او را آيه و معجزه اي براي مردم قرار مي دهيم و در چند آيه بعد
مي فرمايد: «قال اني عبدالله آتاني الکتاب و جعلني نبيّاً»- گفت: من بنده خدايم؛
او کتاب آسماني را به من عطا فرموده و مرا پيامبر گردانيده است. عيسي هنگامي اين
کلمات را مي گفت که مردم، سخن گفتن او را انتظار نداشتند با ناباوري اظهار مي
داشتند: «کيف نکلّم من کان في المهد صبياً؟»- چگونه با کودکي که در آغوش مادر است
سخن بگوئيم؟

پس از
امام باقر و امام صادق عليهما السلام که در سايه تلاش هاي علمي آن دو امام، مکتب،
از نظر فرهنگي غني و پربار و چهره امامان در زمينه هاي مختلف دانش درخشيد، در
حقيقت کنترل مذهب از دست خلفاي زورگوي زمان خارج شد و در جامعه اسلامي پايگاه
واقعي خود را پيدا کرد، و علوم احاديث اهل بيت توسط شاگردان فراوان امامان در
جابجايي کشور اسلامي تدريس و نقل مي شد چنانچه علي بن وشاء در زمان امام رضا (ع) مي
گويد: «اني دخلت مسجد الکوفه فرأيت فيه تسعمائة شيخ کلّهم يقولون: سمعت جعفر بن
محمد» وارد مسجد کوفه شدم، نهصد استاد را يافتم که همه مي گفتند از امام صادق
شنيده ايم و نقل حديث مي کردند. و به همين دليل خلفاي عبّاسي به خوبي دريافته
بودند که تنها با از ميان برداشتن امامان، مکتب تشيع پايان نمي يابد، بلکه بصورت
فکر و عقيده اي، در دلها و فرهنگ جامعه وارد گرديده است، و لذا سعي داشتند که از
طريق علمي و فرهنگي، شخصيت علمي ائمه (ع) را در افکار عمومي زير سؤال ببرند، در
اين رابطه مي بينيم که مأمون از دانشمندان عصر خويش دعوت به عمل مي آورد تا با
حضرت رضا (ع) به مباحثه و مناظره علمي بپردازند، شايد امام در برخورد با دانشمندان
عصر، شکست خورده و در اعتقاد و اعتماد شيعه نسبت به او خلل ايجاد نمايد، ولي چهره
امام در خلال اين مباحثات علي رغم ميل مأمون، بيشتر درخشيد، در ميان چنين تلاشهايي
مذبوحانه براي شکست ائمه، امام جواد (ع) در سنّ نه سالگي به امامت و رهبري شيعه به
ترتيب نائل مي شوند تا خداوند بار ديگر اعجاز خويش را در وجود آنان نشان داده و به
مخالفان اتمام حجت نمايد که مسأله امامت و تشيع، مسأله اي عادي و معمولي نيست.

مأمون پس
از به شهادت رسانيدن امام هشتم، حضرت جوادالائمه (ع) را از مدينه به بغداد مي آورد
و يحيي ابن اکثم يکي از دانشمندان عصر خويش را وادار مي نمايد تا در حضور آن حضرت
به سؤال و طرح مسائل علمي بپردازد، به همين منظور مجلسي با حضور جمعي از درباريان
و اميران و ديگران تشکيل شد و امام جواد که در آن وقت نه سال و چند ماه داشت وارد
مجلس شد و در جايگاهي خاص که براي آن حضرت در نظر گرفته شده بود نشست و يحيي هم در
مقابل ايشان در جائي نشست. يحيي از مأمون اجازه طرح سؤال خواست، مأمون در پاسخ گفت
که از خود امام اجازه بخواهد. امام اجازه داد و يحيي سؤال خويش را چنين شروع نمود:

«ما تقول-
جعلت فداک- في مُحرم قتل صيدا؟»- فدايت شوم، نظر شما درباره شخصي که در حج در حال
احرام شکاري را بکشد چيست؟ امام از يحيي سؤال کرد: «قتله في حل او حرم، عالما کان
المحرم او جاهلا، قتله عمداً او خطاً، حرّاً کان المحرم او عبداً، صغيراً کان او
کبيراً، مبتدئاً بالقتل او معيداً، من ذوات الطير کان الصيد ام من غيرها، من صغار
الصيد ام من کباره، مصرّاً علي ما فعل او نادماً، في الليل کان قتله الصيد ام
بالنّهار، محرماً کان بالعمرة اذ قتله او بالحجّ کان محرماً؟»- آيا صيد را در خارج
از محدوده حرم کشته است يا در داخل محدوده حرم؟ به حرمت صيد در حال احرام علم
داشته يا جاهل بوده است؟ از روي عمد آن را کشته يا به اشتباه؟ آن شخص آزاد بوده يا
برده؟ صغير بوده يا کبير؟ اولين باري است که چنين کاري از او سر زده يا چندمين
بار؟ شکارش پرنده بود يا غير پرنده؟ از نوع شکارهاي کوچک بوده يا بزرگ؟ شکار کننده
از اين کار خود پشيمان است يا تصميم بر تکرار آن دارد؟ شبانه به شکار پرداخته يا
در روز شکار کرده؟ وقت شکار در حال احرام حج بوده يا در احرام عمره؟ «فتحيّر يحيي
بن اکثم و بان في وجهه العجز و الأنقطاع و تلجاج حتي عرف جماعة اهل المجلس عجزه»[3]–
يحيي بن اکثم که آن سؤال عميق و پر انشعاب و فروع را در آن سطح ساده معرفي کرده
بود که دليل بر کم مايه بودن او از نظر علمي بود، از سؤالات فراوان امام و توجه
عميق امام به تمام ابعاد آن مسأله علمي متحير و شگفت زده شد و عجز و ناتواني در
چهره اش ظاهر و زبانش دچار لکنت گرديد بطوري که حاضران در مجلس متوجه عجز او شدند،
و سپس خود آن حضرت پاسخ همه آن سؤالات و فروعات مسأله را به تقاضاي مأمون داد.

امام هادي
(ع)

امام هادي
(ع) نيز همچون امام جواد (ع) در شرايطي امامت و رهبري امت را به عهده گرفت که رژيم
عباسي که در اثر ظلم و فساد، مردم را به ستوه آورده و از فرياد اعتراض و قيام هاي
مردمي به وحشت افتاده بود، از سوي دستگاه رهبري شيعه، سخت احساس خطر مي نمود، و از
اين رو امام هادي (ع) را از مدينه به سامرا آورد چنانچه پزشک مخصوص دربار خلافت در
اين باره مي گويد: «بلغني انّ الخليفة استقدمه من الحجاز فرقاً منه لئلا ينصرف
اليه وجوه الناس فيخرج هذا الأمر عنهم يعني عن بني العباس»- به من خبر رسيده است
که خليفه بواسطه خوف و وحشت از ناحيه حضرت هادي (ع) او را از حجاز آورده تا چهره
هاي جامعه به ايشان توجه و گرايش نيافته و در نتيجه خلافت از خاندان عباسي خارج
نگردد.

ولي امام
هادي (ع) در سامرّا نيز همچون خورشيدي فروزان مي درخشد، تا جائي که دربار خلافت
مجبور مي شود سؤالات عميق علمي را که علماء عصر در جواب و حلّ آن عاجز مانده اند
از امام هادي سؤال نمايد. براي نمونه وقتي که متوکّل (خليفه عباسي) مسموم مي شود و
همانند فرعون که به هنگام احساس خطر، متوجه خدا مي گردد، نذر مي کند اگر حالش
بهبود يابد مالي فراوان تصدّق دهد، پس از بهبودي از فقهاء و علماي عصرش مي پرسد
چقدر بايد تصدّق نمايد؟ بعضي مي گويند ده هزار درهم و بعضي اظهار مي دارند: صدهزار
درهم، و متوکّل از اين پاسخهاي متفاوت دچار ترديد مي گردد، و بناچار حاجب خويش را
نزد امام روانه مي کند تا از او پاسخ صحيح را دريافت نمايد «فقال ابوالحسن: قل له:
يتصدق بثمانين درهماً»- به متوکل بگو: هشتاد درهم صدقه دهد. و وقتي متوکل بوسيله
حسن حاجب دليل آن را مي پرسد، امام مي فرمايد: خداي عزّوجلّ به پيامبرش فرمود:
«لقد نصرکم الله في مواطن کثيره»- خداوند شما مسلمين را در موارد کثيري نصرب بخشيد
«فعددنا مواطن رسول الله صلي الله عليه و آله فبلغت ثمانين موطنا»- ما آن جنگهاي
رسول خدا را- که نصرت خداوند شامل حالشان گرديده- محاسبه نموديم، شمارشان به هشتاد
مورد بالغ شد»[4] و از
اين گونه اتفاقات در دوره زندگي امام در سامرا بسيار اتفاق افتاده است، و از اين
رو امام علي رغم خواست خليفه عباسي با آوردن آن حضرت به سامرا در صدد منزوي ساختن
او بود، بيش از پيش شهرت و محبوبيت مي يابد، تا آنجا که ديگر وجود او حتي بصورت
تحت نظر در مرکز خلافت هم قابل تحمّل نيست و سرانجام آن امام بزرگوار را به شهادت
مي رساند.

سخنان
معصومين

بهداشت
دهان و دندان

*پيامبر
اکرم (ص):

«لولا ان
اشق علي امتي لأمرتهم بالسّواک مع کل صلوة»

(وافي-
جلد6- ص673)

اگر بر
امت من سخت و دشوار نبود، به آنها دستور مي دادم که با آماده شدن براي هر نماز،
مسواک نمايند.

*پيامبر
اکرم (ص):

از توصيه
هاي رسول خدا (ص) به امير مؤمنان (ع) اين بود: «يا علي و عليک بالسّواک عند کل
ضوء»

(کافي-
جلد8- ص79)

يا علي بر
تو باد به مسواک نمودن به هنگام هر وضوء.

*پيامبر
اکرم (ص):

رسول خدا
(ص) به آن عده از اصحاب که مسواک نمي زدند فرمود: ما لي اراکم قلحا لا تستاکون؟!»

(کافي-
جلد6- ص496)

چرا
دندانهايتان را زرد و کثيف مي بينم و مسواک نمي زنيد؟!

*پيامبر
اکرم (ص):

هنگامي که
گرايش گروهي مردم به اسلام آغاز شده بود، قبيله اَزد که نسبت به ديگر قبائل از
عاطفه و رقّت قلب بيشتري برخوردار بودند و دندانهاي پاکيزه اي داشتند، به جمع
مسلمين پيوستند، به پيامبر اکرم (ص) عرضه شد: ما از انعطاف پذيري و رقت قلب اين
قبيله آگاهيم، ولي دليل تميزي دهان آنان را نمي دانيم. حضرت فرمود: «انها کانت
تستاک في الجاهليّه» آنها قبل از اينکه اسلام بياورند در دوره جاهليت، مسواک مي
زدند.

(وافي-
جل6- ص676)

*پيامبر
اکرم (ص):

«استاکوا
عرضا و لا تستاکوا طولا»

(سفينه-
جلد1- ص675)

از عرض
دندان ها مسواک بزنيد نه از طول آن.

*پيامبر
اکرم (ص):

«رکعتين
بسواک احبّ الي الله عزوجل من سبعين رکعة بغير سواک»

(سفينه-
جلد1- ص675)

دو رکعت
نماز با دندان هاي مسواک زده نزد خداي عزوجل از هفتاد رکعت نماز بدون مسواک بهتر
است.

*پيامبر
اکرم (ص):

«تخللوا
فانه ينقي الفم»

(فروع
کافي- جلد6- ص376)

خلال
نمائيد که خلال نمودن مايه تميزي دهان است.

*پيامبر
اکرم (ص):

«رحم الله
المتخللين. قال رسول الله صلي الله عليه و آله لجعفر: تخلل فان الخلال يجلب الرزق»

(وسائل-
جلد16- 640)

پيامبر
خدا (ص) فرمود: خداوند خلال کنندگان را رحمت نمايد و نيز به جعفر فرمود: خلال نما
که مايه جلب روزي است.

*امير
مومنان (ع):

«السواک
مطهرة للفم و مرضاة للرب»

(وافي-
ج6- ص676)

مسواک
کردن مايه پاکيزگي و تميزي دهان و موجب خشنودي پروردگار است.

*امير
مؤمنان (ع):

«ان
افواهکم طرق القرآن فطهروها بالسّواک»

(من
لايحضره الفقيه- جلد1- ص53)

بدرستي که
دهانهاي شما راه و وسيله تلاوت قرآن است پس آنها را با مسواک پاکيزه سازيد.

*امام
باقر (ع):

«ان رسول
الله صلي الله عليه و آله کان يکثر السواک»

(فقيه-
جلد1- ص53)

رسول خدا
(ص) چنين بود که بسيار مسواک مي زد.

*امام
صادق (ع):

«اذا قمت
باليل فاستک فان الملک يأتيک فيضع فاه علي فيک و ليس من حرف تتلوه و تنطق به الا
صعد به الي السماء فليکن فوک طيب الريح»

(فروع کافي-
جلد3- ص23)

هنگامي که
در شب (براي نماز شب) بلند مي شوي مسواک بزن، که فرشته پيش تو مي آيد و دهانش را
بر دهانت مي گذارد و هيچ حرفي (از قرآن و نماز و دعا) تلاوت نمي کني جز آنکه به
آسمان بالا مي رود، پس بايد دهانت خوشبو باشد.

پيام حضرت
امام به مجمع تشخيص مصلحت

بسم الله
الرحمن الرحيم

خدمت
حضرات آقايان، اعضاء محترم مجمع تشخيص مصحلت دامت افاضاتهم.

با سلام و
دعا و آرزوي موفقيت براي آن مجمع محترم از آنجا که وضعيت جنگ بصورتي درآمده است که
هيچ مسئله اي آنچنان فوريتي ندارد که بدون طرح در مجلس و نظارت شوراي محترم
نگهبان، مستقيماً در آن مجمع طرح گردد لازم ديدم نکاتي را متذکر شوم:

1-   
آنچه تاکنون در
مجمع تصويب شده است مادام المصلحه بقوت خود باقي است.

2-   
آنچه در دست تصويب
است اختيار آن با خود مجمع است که در صورت صلاحديد تصويب مي نمايند.

3-   
پس از آن، تنها در
مواقعيکه بين مجلس و شوراي نگهبان اختلاف است بهمان صورتيکه در آئين نامه مصوب آن
مجمع طرح شده بود عمل گردد.

البته
ماده 5 بهمان صورتيکه اصلاح کرده بودم- جلسه با 7 نفر رسميت پيدا مي کند- باقي
باشد، و ماده 10 بدين صورت اصلاح گردد:

«کلمه-
مجددا- حذف گردد و بجاي آن- تنها يکبار- گذارده شود».

تذکري
پدرانه به اعضاء عزيز شوراي نگهبان ميدهم که خودشان قبل از اين گرها مصلحت نظام را
در نظر بگيرند، چرا که يکي از مسائل بسيار مهم در دنياي پرآشوب کنون نقش زمان و
مکان در اجتهاد و نوع تصميم گيريها است.

حکومت، فلسفه
و عملي برخورد با شرک و کفر و معضلات داخلي و خارجي را تعيين مي کند و با اين بحث
هاي طلبگي مدارس که در چارچوب تئوريها است نه تنها قابل حل نيست که ما را به بن
بست هايي مي کشاند که منجر به نقض ظاهري قانون اساسي مي گردد.

شما در
عين اينکه بايد تمام توان خودتان را بگذاريد که خلاف شرعي صورت نگيرد- و خدا آن
روز را نياورد- بايد تمام سعي خودتان را بنمائيد که خداي ناکرده اسلام در پيچ و
خمهاي اقتصادي، نظامي، اجتماعي، و سياسي متهم به عدم قدرت اراده جهان نگردد.

خداوند به
همه اعضاء محترم مجمع تشخيص مصلحت توفيق دهد تا هرچه بهتر به اسلام خدمت کنند.

والسلام
عليکم و رحمة الله

روح الله
الموسوي الخميني

8/10/67

پيام حضرت
امام خميني به گورباچف

بسم الله
الرحمن الرحيم

جناب آقاي
گورباچف صدر هيئت رئيسه اتحاد جماهير سوسياليستي شوروي.

با اميد
خوشبختي و سعادت براي شما و ملت شوروي.

از آنجا
که پس از روي کار آمدن شما چنين احساس مي شود که جنابعالي در تحليل حوادث سياسي
جهان خصوصاً در رابطه با مسائل شوروي، در دور جديدي از بازنگري و تحول و برخورد
قرار گرفته ايد و جسارت و گستاخي شما در برخورد با واقعيات جهان چه بسا منشأ
تحولات و موجب بهم خوردن معادلات فعلي حاکم بر جهان گردد، لازم ديدم نکاتي را
يادآور شوم.

هرچند
ممکن است حيطه تفکر و تصميمات جديد شما، تنها روشي براي حل معضلات حزبي و در کنار
آن، حل پاره اي از مشکلات مردمتان باشد، ولي به همين اندازه هم شهامت تجديد نظر در
مورد مکتبي که ساليان سال فرزندان انقلابي جهان را در حصارهاي آهنين زنداني نموده
بود قابل ستايش است. و اگر به فراتر از اين مقدار فکر مي کنيد اولين مسئله اي که
مطمئناً باعث موفقيت شما خواهد شد اين است که در سياست اسلاف خود دائر بر «خدا
زدائي» و «دين زدائي» از جامعه که تحقيقاً بزرگترين و بالاترين ضربه را بر پيکر
مردم کشور شوروي وارد کرده است، تجديد نظر نمائيد و بدانيد که برخورد واقعي با
قضاياي جهان جز از اين طريق ميسر نيست.

البته
ممکن است از شيوه هاي ناصحيح و عملکرد غلط قدرتمندان پيش کمونيسم در زمينه اقتصاد،
باغ سبز دنياي غرب رخ بنمايد، ولي حقيقت جاي ديگري است.

شما اگر
بخواهيد در اين مقطع تنها گره هاي کور اقتصادي سوسياليسم و کمونيسم را با پناه
بردن به کانون سرمايه داري غرب حل کنيد نه تنها دردي از جامعه خويش را دوا نکرده
ايد که ديگران بايد بيايند و اشتباهات شما را جبران کنند. چرا که امروز اگر
مارکسيسم در روش هاي اقتصادي و اجتماعي به بن بست رسيده است دنياي غرب هم در همين
مسائل البته به شکل ديگر و نيز در مسائل ديگر گرفتار حادثه است.

جناب آقاي
گورباچف

بايد به
حقيقت رو آورد. مشکل اصلي کشور شما مسئله مالکيتو اقتصاد و آزادي نيست. مشکل شما
عدم اعتقاد واقعي به خداست، همان مشکلي که غرب را هم به ابتذال و بن بست کشيده و
يا خواهد کشيد. مشکل اصلي شما مبارزه طولاني و بيهوده با خدا و مبدأ هستي و آفرينش
است.

جناب آقاي
گورباچف

براي همه
روشن است که از اين پس کمونيسم را بايد در موزه هاي تاريخ سياسي جهان جستجو کرد.
چرا که مارکسيسم، جوابگوي هيچ نيازي از نيازهاي واقعي انسان نيست، چرا که مکتبي
است مادي، و با ماديات نمي توان بشريت را از بحران عدم اعتقاد به معنويت که اساسي
ترين درد جامعه بشري در غرب و شرق است، به درآورد.

حضرت آقاي
گورباچف

ممکن است
شما اثباتاً در بعضي جهات به مارکسيسم پشت نکرده باشيد و از اين پس هم در مصاحبه
ها اعتقاد کامل خودتان را به آن ابراز کنيد، ولي خود مي دانيد که ثبوتا اينگونه
نيست. رهبر چين اولين ضربه را به کمونيسم زد و شما دومين و علي الظاهر آخرين ضربه
را بر پيکر آن نواختيد، امروز ديگر چيزي به نام کمونيسم، در جهان نداريم ولي از
شما جداً مي خواهم که در شکستن ديوارهاي خيالات مارکسيسم، گرفتار زندان غرب و
شيطان بزرگ نشويد.

اميدوارم
افتخار واقعي اين مطلب را پيدا کنيد که آخرين لايه هاي پوسيده هفتاد سال کژي جهان
کمونيسم را از چهره تاريخ و کشور خود بزدائيد.

امروز
ديگر دولتهاي همسو با شما که دلشان براي وطن و مردمشان مي طپد، هرگز حاضر نخواهند
شد بيش از اين، منابع زير زميني و روزميني کشورشان را براي اثبات موفقيت کمونيسم-
که صداي شکستن استخوانهايش هم به گوش فرزندانشان رسيده است- مصرف کنند.

آقاي
گورباچف

وقتي
ازگلدسته هاي مساجد بعضي از جمهوريهاي شما پس از هفتاد سال، بانگ «الله اکبر» و
شهادت به رسالت حضرت ختمي مرتبت (ص) به گوش رسيد تمامي طرفداران اسلام ناب محمدي
(ص) را از شوق به گريه انداخت. لذا لازم دانستيم اين موضوع را به شما گوشزد کنم که
بار ديگر به دو جهان بيني مادي و الهي بيانديشيد. ماديّون معيار شناخت در جهان
بيني خويش را «حس» دانسته و چيزي را که محسوس نباشد از قلمرو علم بيرون مي دانند و
هستي را همتاي ماده دانسته و چيزي را که ماده ندارد موجود نمي دانند. قهراً جهان
غيب مانند وجود خداوند تعالي و وحي و نبوت و قيامت را يکسره افسانه مي دانند.
درحاليکه معيار شناخت در جهان بيني الهي اعم از «حس و عقل» مي باشد و چيزي که
معقول باشد داخل در قلمرو علم مي باشد گرچه محسوس نباشد، لذا هستي اعم از غيب و
شهادت است و چيزي که ماده ندارد، مي تواند موجود باشد. و همانطور که موجود مادي به
«مجرّد» استناد دارد، شناخت حسي نيز به شناخت عقلي متکي است. قرآن مجيد اساس تفکر
مادي را نقد مي کند و به آنان که بر اين پندارند که خدا نيست و گرنه ديده مي شد.

«لن نؤمن
لک حتي نري الله جهرة».

مي
فرمايد: «لا تدرکه الابصار و هو يدرک الابصار و هو اللطيف الخبير».

از قرآن
عزيز و کريم و استدلالات آن در موارد وحي و نبوت و قيامت بگذريم که از نظر شما اول
بحث است. اصولا ميل نداشتم شما را در پيچ و تاب مسائل فلاسفه، بخصوص فلاسفه اسلامي
بيندازم. فقط به يکي دو مثال ساده و فطري و وجداني که سياسيون هم مي توانند از آن
بهره اي ببرند بسنده مي کنم:

از اين
بديهيّات است که ماده و جسم، هرچه باشد، از خود بي خبر است. يک مجسمه سنگي يا
مجسمه مادي انسانس هر طرف آن از طرف ديگرش محجوب است. در صورتي که به عيان مي
بينيم که انسان و حيوان، از همه اطراف خود آگاه است. مي داند کجاست، در محيطش چه
مي گذرد در جهان چه غوغائي است، پس در حيوان و انسان چيز ديگري است که فوق ماده
است و از عالم ماده جدا است و با مردن ماده نمي ميرد و باقي است.

انسان در
فطرت خود هر کمالي را به طور مطلق مي خواهد، و شما خوب مي دانيد که انسان مي خواهد
قدرت مطلق جهان باشد و به هيچ قدرتي که ناقص است دل نبسته است. اگر عالم را در
اختيار داشته باشد و گفته شود: جهان ديگري هم هست، فطرتاً مايل است آن جهان را هم
در اختيار داشته باشد، انسان هر اندازه دانشمند باشد و گفته شود: علوم ديگري هم
هست، فطرتاً مايل است آن علوم را هم بياموزد. پس قدرت مطلق و علم مطلق بايد باشد
تا آدمي دل به آن ببندد آن خداوند متعال است که همه به آن متوجهيم گرچه خود
ندانيم.

انسان مي
خواهد به «حق مطلق» برسد تا فاني در خدا شود. اصولا اشتياق به زندگي ابدي در نهاد
هر انساني نشانه وجود جهان جاويد و مصون از مرگ است.

اگر جناب
عالي ميل داشته باشيد در اين زمينه ها تحقيق کنيد مي توانيد دستور دهيد که صاحبان
اين گونه علوم، علاوه بر کتب فلاسفه غرب، در اين زمينه به نوشته هاي فارابي و
بوعلي سينا رحمة الله عليهما در حکمت مشاء مراجعه کنند تا روشن شود که: قانون
عليّت و معلوليّت که هرگونه شناختي بر آن استوار است معقول است نه محسوس، و ادراک
معاني کلي و نيز قوانين کلي که هرگونه استدلال بر آن تکيه دارد، معقول است نه
محسوس. و نيز به کتابهاي سهروردي رحمة الله عليه در حکمت اشراق مراجعه نموده و
براي جنابعالي شرح کنند که: جسم و هر موجود مادي ديگر به نور صرف که منزه از حس مي
باشد، نيازمند است، و ادراکِ شهودي ذات انسان از حقيقت خويش، مبرا از پديده حسي
است و از اساتيد بزرگ بخواهيد تا به حکمت متعاليه صدرالمتألهين رضوان الله تعالي
عليه و حشرة الله مع النبيين و الصالحين مراجعه نمايند تا معلوم گردد که: حقيقت
علم، همانا وجودي است مجرد از ماده و هرگونه انديشه از ماده منزه است و به احکام
ماده محکوم نخواهد شد.

ديگر شما
را خسته نمي کنم و از کتب عرفاء بخصوص محي الدين بن عربي نام نمي برم، که اگر
خواستيد از مباحث اين بزرگ مرد مطلع گرديد تني چند از خبرگان تيزهوش خود را که در
اينگونه مسائل قويا دست دارند راهي قم گردانيد تا پس از چند سالي با توکل به خدا،
از عمق لطيف باريکتر زموي منازل معرفت آگاه گردند، که بدون اين سفر آگاهي از آن
امکان ندارد.

جناب آقاي
گورباچف

اکنون بعد
از ذکر اين مسائل و مقدمات از شما مي خواهيم درباره اسلام بصورت جدي تحقيق و تفحّص
کنيد و اين نه به خاطر نياز اسلام و مسلمين به شما، که به جهت ارزش هاي والا و
جهان شمول اسلام است که مي تواند وسيله راحتي و نجات همه ملتها باشد و گره مشکلات
اساسي بشريت را باز نمايد.

نگرش جدي
به اسلام ممکن است شما را براي هميشه از مسئله افغانستان و مسائلي از اين قبيل در
جهان نجات دهد، ما مسلمانان جهان را مانند مسلمانان کشور خود دانسته و هميشه خود
را در سرنوشت آنان شريک مي دانيم.

با آزادي
نسبي مراسم مذهبي در بعضي از جمهوري هاي شوروي، نشان داديد که ديگر اينگونه فکر
نمي کنيد که مذهب مخدر جامعه است.

راستي،
مذهبي که ايران را در مقابل ابرقدرتها چون کوه، استوار کرده است، مخدّر جامعه است؟
آيا مذهبي که طالب اجراي عدالت در جهان، و خواهان آزادي انسان از قيود مادي و
معنوي است، مخدّر جامعه است؟

آري مذهبي
که وسيله شود تا سرمايه هاي مادي و معنوي کشورهاي اسلامي و غير اسلامي، در اختيار
ابرقدرتها و قدرتها قرار گيرد و بر سر مردم فرياد کشد که دين از سياست جدا است،
مخدّر جامعه است. ولي اين ديگر، مذهب واقعي نيست، بلکه مذهبي است که مردم ما آن را
مذهب آمريکائي مي نامند.

در خاتمه
صريحاً اعلام مي کنم که جمهوري اسلامي ايران بعنوان بزرگترين و قدرتمندترين پايگاه
جهان اسلام به راحتي مي تواند خلأ اعتقادي نظام شما را پر نمايد. و در هر صورت
کشور ما همچون گذشته به حسن همجواري و روابط متقابل معتقد است و آن را محترم مي
شمارد.

والسلام
علي من اتبع الهدي

روح الله
الموسوي الخميني

11/10/67

دانستنيهايي از
قرآن

جايگاه زن در
اسلام و انقلاب

بمناسبت ولادت
پربرکت بزرگ بانوي اسلام حضرت فاطمه سلام الله عليها و روز «زن»

«!$¯RÎ) š»oYø‹sÜôãr& trOöqs3ø9$# .   Èe@|Ásù y7În/tÏ9 öptùU$#ur .   žcÎ) št¥ÏR$x© uqèd çŽtIö/F{$# »

ما به تو
(اي پيامبر) خير کثير عنايت کرديم، پس براي پروردگارت نماز بگذار و قرباني نما؛
بدرستي که دشمن تو بدون نسل و بلاعقب است.

الکوثر:
کوثر از ماده «کثر» گرفته شده و به معني خير و برکت فراوان است و در تفاسير و
روايات براي آن مصاديق مختلفي ذکر شده است و جمعي از علماي بزرگوار شيعه، وجود
مبارک حضرت زهرا سلام الله عليها را يکي از مصاديق بارز و مشخص کوثر شمرده اند، چه
اينکه دشمنان اسلام و پيامبر طبق پندار نادرست جاهلي نوه هاي دختري انسان را از
فرزندان او به حساب نمي اوردند و از اين رو پيامبر را که تنها براي او دختراني
باقي مانده بود بدون نسل و باصطلاح خويش «ابتر» مي خواندند. چنانچه در تفسير علي
بن ابراهيم قمي آمده است که عمروبن عاص و حکم بن ابي العاص آن حضرت را در مسجد
«ابتر» خطاب کردند «فانزل الله علي رسوله صلي الله عليه و آله: انا اعطيناک
الکوثر…» پس خداوند اين سوره را بر پيامبرش نازل فرموده.

موقعيت زن
در اسلام

با توجه
به زمينه نزول آيه، زن در جامعه جاهلي بعنوان عضوي رسمي از خانواده به حساب نمي
آمد و به هنگام خبر تولد دختري «ظلّ وجهه مسوداً و هو کظيم يتواري من القوم من سوء
ما بشر به ايمسکه علي هون ام يدسه في التراب الاساء ما يحکمون»

صورت (پدر
از ناراحتي) سياه و بسيار خشمگين مي گرديد، و به جهت خبر و بشارت ناگواري که به او
داده شده بود (نمي توانست) از ميان قومش متواري گردد و يا دختر را در خاک پنهان
سازد، چه بد قضاوتي (درباره زن) داشتند.

و بدين
ترتيب قرآن کريم با ارائه بينش و وضعيت منحط زن در جامعه جاهلي، و محکوم ساختن آن،
تحولي بنيادي در موقعيت زن در جامعه اسلامي به وجود مي آورد، و در سوره مبارکه
احزاب در آيه «35» زن مسلمان و مؤمن، مطيع و فرمانبر دستورات و احکام الهي، صادق و
راستگو، صابر و خاشع،انفاق گر و روزه گير، و پاکدامن و بسيار ياد کننده و ذاکر خدا
را در کنار مرداني با چنين خصوصيات قرار داده و در خاتمه مي فرمايد: «اعدّ الله
لهم مغفرةً و اجرا عظيما» خداوند براي آنان مغفرت و اجر عظيم فراهم ساخته است. بي
شک زنان که در جامعه جاهلي از هيچ گونه موقعيتي برخوردار نبودند، و با خبر تولد
دختر آن چنان احساس نادرستي به آنها دست مي داد، تولد دختر را، عطاي کوثر خواند و
مطرح ساختن او را در آيات قرآن، در کنار مردان بود که تأثيري شگرف در طرز بينش و
تفکر آنان نسبت به زنان به وجود آورد، و زن را به جايگاه شايسته و واقعي خويش در
جامعه باز گردانيد، و بدليل همين عنايت بسيار اسلام نسبت به زن بود که زنان در
زمينه هاي مختلف علمي و عملي درخشيدند و شخصيت اسلامي خويش را به منصّه ظهور
رسانيدند.

از ائمه
معصومين عليهم السلام نيز براي تغيير چنين تفکري جاهلي روايات فراواني وارد شده است
و از آن جمله مردي به حضور امام صادق (ع) رسيد و عرض کرد: «ان لي بناتاً» من داراي
چند دخترم، امام فرمود: «لعلک تتمنّي موتهنّ، اما انّک ان تمنيّت موتهنّ و متن لم
توجر يوم القيامة ولقيت ربّک حين تلقاه و انت عاص»- شايد تو در آرزوي مرگشان بسر
مي بري؟! بدان چنانچه تمنّاي مردن آنها را داشته باشي و آنها بميرند، پاداش (صبر
بر سوکشان را) در روز رستاخيز دريافت نخواهي کرد و آنگاه که به ملاقات پروردگارت
بروي، معصيت کار خواهي بود. و امام صادق عليه السلام در روايتي از رسول خدا (ص)
نقل فرمود: «نعم الولد البنات ملطفات، مجّهزات، مونسات، مبارکات مفليات» چه خوب
فرزنداني هستند دختران، داراي محبت و عاطفه، کمک کار و مونس، مايه برکت و پاک
کننده اند.

نقش و
موقعيت زن در انقلاب

رژيم فاسد
پهلوي با از ميان بردن ارزشهاي انساني، آن چنان محيطي فاسد در جامعه بوجود آورده
بود که زنان به آن لجنزار پر عفونت به فساد و تباهي کشيده شده و از جايگاه واقعي
خويش جدا گرديده بودند، ولي انقلاب اسلامي به زنان شخصيت و نقش اصيل آنان را
بازگردانيد و بدنبال آن در تمام زمينه هاي متناسب با وضعيت خاص خود، به ايفاي
رسالت تاريخي و اسلامي خويش نائل شدند، تا آنجا که امام بزرگوار درباره آنان
فرمود:

اينجانب
به زنان پر افتخار ايران مباهات مي کنم که تحوّلي آنچنان در آنان پيدا شد که نقش
شيطاني بيش از پنجاه سال کوشش نقاشان خارجي و وابستگان بي شرافت آنان از شعراي
هرزه گرفته تا نويسندگان و دستگاه هاي تبليغاتي مزدور را نقش بر آب نمودند، و
اثبات کردند که زنان ارزشمند مسلمان دچار گمراهي نشده و با اين توطئه هاي شوم غرب
و غربزدگان آسيب نخواهند پذيرفت.

و در باره
نقش بانوان در جنگ تحميلي فرمود: «مقاومت و فداکاري اين زنان بزرگ در جنگ تحميلي
آن چنان اعجاب آميز است که قلم و بيان از ذکر آن عاجز، بلکه شرمسار است».

پاسدار
اسلام سالروز ولادت اين بزرگ بانوي اسلام را که از سوي جمهوري اسلامي ايران بعنوان
«روز زن» اعلام گرديده است به همه بانوان متعهّد و مؤمن تبريک و تهنيت گفته و
توفيق پيروي از آن بهترين الگوي زنان جهان را، براي همه آنان آرزومند است.

امام خميني ثابت و
استوار از آغاز تا کنون

22 بهمن

ديديد به ما مي
گفتند حالا زود است، شما ايران نرويد. مي خواستند قدرت خودشان را جمع و جور کنند و
به آشفتگيها پايان دهند، تا ديگر امکان رفتن نباشد. آن هم يکي از ايام الله بود و
يکي از ايام بزرگ خداي تبارک و تعالي، آن شبي بود که کودتا کردند، اينها آن شبي که
ما تهران بوديم و اعلام حکومت نظامي کردند که حتي روز هم کسي بيرون نيايد، بعدها
به ما اطلاع دادند، اينها آن شب قصد داشتند که تمام سران قوم و هرکسي گوشش مي جنبد
بکشند و تصفيه نمايند و کار را تمام کنند، خدا نخواست. آن قيام نوراني ملت متعهد
بود که انجام گرفت و نيروهاي آن طرف هم به اين طرف ملحق شد و پيروز شديم. اين يک
مسئله الهي بود و از روزهاي خداست اين را از ياد نبريد… اين يکي از ايام الله
بود که شما ملت شريف و نوراني با قلبهاي پر از ايمان نترسيديد و آن روز با اينکه
اعلام حکومت نظامي شده بود به خيابانها ريختند و آن چيزي که آنان مي خواستند خنثي
شد؛ آنها مي خواستند خيابانها خلوت بشود تا تانکها را بياورند و همه جا مستقر کنند
و شب مشغول آن جنايات بشوند. خداي تبارک و تعالي به داد اين ملت رسيد و آن روز يکي
از روزهاي بزرگ خداست.

19/6/58

سالروز پيروزي
انقلاب عظيم ايران را به مستضعفين جهان و مسلمانان عموماً و ملت شريف و شجاع ايران
تبريک عرض مي کنم. در چنين روز فرخنده اي حق بر باطل و جنود رحماني بر اولياي
شيطان و حزب الله بر طاغوت و طاغوتيان غلبه نمود و حکومت عدل اسلامي مستقر گرديد و
دست انتقام حق از آستين ملت رزمنده ايران بيرون آمد و نصرت اعجاز آميز اسلام بر
کفر تحقق يافت. در چنين روز مسعودي همبستگي قشرهاي ملت دلير روز افزون، و ارتش و
ساير قواي انتظامي وفاداري خود را به اسلام و ايران نشان دادند و ميهن خود را از
شر طاغوتهاي زمان که در رأس آن دولت آمريکاست رهايي بخشيدند. بر ملت شريف ما است
که اين ايام الله را که هديه هايي از عالم غيب ربوبي است با جان و دل حفظ و با چنگ
و دندان نگهداري کنند و با شعار و شعور به مخالفان مکتب و خدمتگزاران به شياطين
بزرگ و کوچک بتازند.

22/11/58

پيام من به ملت
بزرگ و توده هاي عظيم انساني که پيروزي به دست پر برکت آنان تحقق يافت و آن اسلام
عزيز را در اين قرن تجديد نمودند و همه مرهون خدمات ارزنده آنان هستيم، اين است که
اين اعجاز بزرگ قرن و اين پيروزي بي نظير و اين جمهوري اسلامي محتاج به حفظ و
نگهداري است و آن نيزه به دست تواناي شما که دست خداوند قادر با آن است، حاصل مي
شود. شما ملت عزيز بزرگوار، همه چيز خودتان را براي رضاي خداوند تعالي در طبق
اخلاص نهاديد و اين مائده بزرگ آسماني را بدست آورديد، نگهداري اين متاع، محتاج به
صبر و کوشش است.

22/11/59

کشور ما و ملت
عزيز با اينکه هيچ کس و هيچ کشوري از او حمايت نظامي نکرد و در دست خودش هم هيچ
چيزي که بتواند مقابله کند با قدرت شيطاني محمد رضا نداشت الا ايمان راسخ به مکتب،
قيام کرد و در 22 بهمن نظام فاسد شاهنشاهي را شکست و نظام مترقي اسلامي را بر پا
کرد. اين داد و فريادها از سرتاسر کشور، فرياد الهي بود، نداي حق بود از حلقوم شما
و خداوند وعده نصرت به شما داده است.

15/11/60

ملت ما حکومت عدل
اسلامي را بجاي حکومت طاغوت ستم شاهي جايگزين و اسلام عزيز را بر ملتهاي تحت ستم
در شرق و غرب عرضه نموده است.

19/11/64

آن چيزي که در ايران
حاصل شد و بايد آن را جزء معجزات حساب کنيم، همان انقلاب دروني اين ملت بود.

22/11/64

اين ملت با عنايت
حق تعالي دست ردّ بر سينه همه قدرتها زد و در مقابل آنها ايستاده است و اگر به
همين وضع پيش برود، مطمئن باشيد که پرتوش همه عالم را خواهد گرفت.

21/11/66

امام خمینی ثابت و استوار(22بهمن)

دانستنیهایی از قرآن(جایگاه زن در اسلام و
انقلاب)

پیام حضرت امام به آقای گورباچف

پیام حضرت امام به مجمع تشخیص مصلحت

سخنان معصومین(بهداشت دهان و دندان)

مناسبتهای بهمن ماه امسال

خطر لجام گسیختگی

آزمایش، فلسفه آفرینش                                         آیت الله العظمی
منتظری

اشکالات کفار پیرامون وحی و نبوت                         آیت الله جوادی آملی

کیفیت حشر انسانها                                             آیت
الله حسین نوری

تاریخچه خاندان حضرت امام                                  آیت الله پسندیده

وارستگی از غیر خدا و پیوستگی به خدا                    آیت الله محمدی گیلانی

داستان معراج رسول خدا (ص)                              حجة الاسلام و
المسلمین رسولی محلاتی

نبرد خونین بین حزب الله و امل در لبنان                    حجة الاسلام سید حسن نصرالله

اسلام و انقلاب را دریابید!                                    حجة الاسلام
محمد تقی رهبر

اتخاذ مشی انقلابی یا مشی انفعالی                            محمدرضا حافظ نیا

عوامل رشد عقل                                               
حجة الاسلام رحیمیان

گفته و نوشته ها

پاسخ به نامه ها

رهنمودهای امام و آیت الله العظمی منتظری

رهنمودها

امام خمینی

* من سیاست
داخلی و خارجی کشور را به دقت ملاحظه می کنم و تا زنده ام نخواهم گذاشت مسیر سیاست
واقعی ما عوض شود و مسئولین نیز چیزی غیر از این            نمی خواهند و انتظاری غیر از این از
آنان نمی رود.

* من به بعضی
از مسئولین هشدار می دهم که بشدت باید مراقب بود که خدای ناکرده آب به آسیاب
دشمنان نریزیم و آنان را با اقوال و جبهه گیریهایمان شادمان نگردانیم.

* این کشور
متعلق به اسلام و همت ملت ایران است و همانگونه که در جنگ همه در کنار هم بودند در
صلح و سازندگی هم باید در کنار یکدیگر باشند.

(12/7/67)

* سعی کنید
تنها خدا را در نظر بگیرید و تحت تاثیر مقدس نماها و آخوندهای بی سواد واقع نشوید
چرا که اگر بناست با اعلام و نشر حکم خدا به مقام و موقعیتمان نزد مقدس نماهای
احمق و آخوندهای بی سواد صدمه ای بخورد بگذارید هرچه بیشتر بخورد.

(13/7/67)

* امروز غریب
ترین چیزها در دنیا همین اسلام است و نجات آن قربانی می خواهد و دعا کنید من نیز
یکی از قربانیهای آن گردم.

* ما باید
سعی کنیم تا حصارهای جهل و خرافه را شکسته تا به سرچشمه ی زلال اسلام ناب محمدی
صلی الله علیه و آله برسیم.

(14/7/67)

آیت الله
العظمی منتظری

* تمام پستها
و قدرتها و مسئولیتها باید در مسیر حفظ آرمانهای اسلام باشد و ما خود را برای آنها
بخواهیم نه آنها را برای حفظ موقعیت و قدرت چند روزه ی خودمان.

* به اساتید
و شخصیتهای علمی و دانشمندان احترام بگذارید و به آنان بها بدهید و از دانش آنان
در مسیر اهداف انقلاب استفاده کنید.

* باید دوران
شعار بدون عمل را تمام کنیم و ترتیبی بدهیم تا شعارهای این ده ساله را پیاده کنیم!

* باید همگی
با وحدت کلمه و صداقت و وفاداری و پرهیز از شیوه های فریب و سیاست بازی، برای تحقق
اهداف اصلی انقلاب تلاش کنیم و از جوسازی ها نهراسیم.

* رشد و
شکوفائی فرهنگ اسلام و انقلاب بدون احساس آزادی بیان امکان ندارد.

* رسانه های
گروهی و دانشگاهها و حوزه ها نباید تریبون گروه و جناح خاصی باشند و دیگران از
تمام مزایا محروم گردند.

* ما اگر
تحمل شنیدن حرف مخالف نظر خود را نداشته باشیم بزودی این حرف مخالف تبدیل به گلوله
و به فرمایش حضرت امیر، «یدعوا الی السیف» خواهد شد.

(19/7/67)

* امام خمینی

بر هیچ یک از
مردم و مسئولین پوشیده نیست که دوام و قوام جمهوری اسلامی ایران بر پایه سیاست «نه
شرقی و نه غربی» استوار است و عدول از این سیاست، خیانت به اسلام و مسلمین و باعث
زوال عزت و اعتبار و استقلال کشور و ملت قهرمان ایران خواهد بود.

(12/7/67)

نگاهی به
رویدادها

جهان اسلام

·       
سربازان اسرائیلی
چهار فلسطینی را در نابلس به شهادت رساندند.

·       
چندین هزار الجزایری
در شرق الجزایر با شعارهای اسلامی بدنبال برپائی نماز جمعه دست به تظاهرات زدند در
این تظاهرات تاکنون 900 تن دستگیر شده اند.

·       
«سازمان عدالت انقلابی» با انتشار یک بیانیه
شدیداللحن، قدرتهای خارجی را از دخالت در بحران لبنان برحذر داشت.

16/7/67

·       
کنفرانس بزرگ اسلامی
لبنان به منظور بررسی اوضاع جاری و با شرکت شخصیتهای برجسته سیاسی مذهبی در بیروت
گشایش یافت.

·       
شمار شهدای تظاهرات
الجزایر طی 5 روز اول به بیش از 200 تن رسید.

19/7/67

·       
مجاهدین افغانی
پادگان خواجه نور را به تصرف خود درآوردند.

·       
درگیری مسلمانان و
هندوها در هند 7 کشته و دهها تن زخمی برجای گذاشت.

·       
انقلابیون مسلمان
افغانستان شهر «اسدآباد» مرکز استان «کنار» را به تصرف خود درآوردند.

20/7/67

·       
در تظاهرات کرانه ی
باختری و غزه 18 فلسطینی مجروح شدند.

24/7/67

·       
مناطق مسلمان نشین
لبنان دیروز در اعتراض به حمایت عراق از رژیم نظامی فالانژیستها، یکپارچه در
اعتصاب بود.

·       
انقلابیون مسلمان
فلسطینی با بمب آتش زا منزل «آریل شارون» را به آتش کشیدند.

26/7/67

·       
در حمله ایثارگرانه
حزب الله لبنان به نیروهای رژیم صهیونیستی در منطقه مرزی نزدیک شهرک متولا 7
اسرائیلی کشته و تعدادی نیز مجروح شدند.

·       
اسقف کلیسای مارونی
لبنان بلند گوههای مساجد شرق بیروت را در هم شکست!

28/7/67

·       
رژیم مبارک 11
دانشجوی محجّبه را از دانشگاه اسیوط مصر اخراج کرد.

·       
فرودگاه کابل برای
دومین بار طی سه روز گذشته بر اثر حمله ی موشکی مجاهدین افغانستان بسته شد.

·       
از سوی اتحادیه انجمن
های اسلامی دانشجویان ایرانی در اروپا مبلغ 91 هزار و 73 مارک به منظور تدارک
مرزداران دلیر میهن اسلامی تقدیم قائم مقام رهبری شد.

·       
هواپیماهای رژیم
صهیونیستی 15 بار مناطق مسکونی جنوب لبنان را هدف بمباران وحشیانه قرار دادند که
تعدادی غیرنظامی شهید و مجروح شدند.

30/7/67

·       
ارتش و مزدوران
اسرائیل از زمین و هوا به حومه بیروت و جنوب لبنان حمله کردند. در این حملات 59 تن
کشته و مجروح شدند.

5/8/67

·       
بیمارستان بنیاد شهید
بمنظور خدمت به محرومین و مستضعفین در بیروت افتتاح شد.

·       
یک جوان ایرانی از
حوزه علمیه تهران بعنوان بهترین قاری مسابقه بین المللی قرائت قرآن در هند برگزیده
شد.

·       
اساتید و دانشجویان
دانشگاه «اسیوط» مصر بدنبال ضرب و شتم یکی از اساتید توسط پلیس، دست به اعتصاب
زدند.

9/8/67

·       
عراق از طرح مسأله
لایروبی اروندرود، خارج از چهارچوب قطعنامه 598 عقب نشینی کرد.

12/8/67

·       
رژیم عراق پیشنهاد
ایران را برای مبادله اسرای بیمار و معلول رد کرد.

14/8/67

اخبار داخلی

·       
کاروان تدارکاتی 360
میلیون ریالی مردم استان مازندران با صدها دستگاه کامیون به جبهه ها ارسال شد.

·       
100 هزار دانشجوی جدید، سال نو تحصیلی را
آغاز کردند.

17/7/67

·       
420 تن دیگر از
کردهای عراق از مرز ترکیه به ایران پناهنده شدند.

21/7/67

·       
شورای مصلحت نظام، با
تأسیس مدارس غیرانتفاعی موافقت کرد.

·       
وزیر امور اقتصادی و
دارائی: ایران بیش از 7 میلیارد دلار مطالبات بانکی و وامی دارد و در حال حاضر هیچ
بدهی معوقه ندارد.

·       
سیل 500 هزار هکتار
از شالیزارهای چند روستای ممسنی را از بین برد.

·       
پرواز هواپیماهای
مسافربری به فرودگاه باختران از سر گرفته شد.

24/7/67

·       
5 کودک بر اثر انفجار
بمب خوشه ای در سقز جان خود را از دست دادند.

·       
در فستیوال عکس «مردم
و سکونتگاه» در ژاپن، عکاس ایرانی جایزه بهترین عکس جهان را تصاحب کرد.

27/7/67

·       
ساخت دستگاههای جدید
استخراج معادن توسط کارشناسان باریت ایران، در خط تولید قرار گرفت.

28/7/67

·       
هیئت مشورتی سیاست
گزاری بازسازی با تشکیل 7 کمیته تخصصی کار خود را آغاز کرد.

30/7/67

·       
از بدو پیروزی انقلاب
اسلامی تا کنون 750 هزار هکتار زمین مزروعی به مردم واگذار شده است.

·       
دولت آمریکا به رئیس
ایرانی کنفرانس جهانی خلع سلاح ویزا نداد.

3/8/67

·       
اولین دوره مرکز
آموزش و تحقیقات علوم اسلامی مدرسه دارالشفای قم با حضور آیت الله العظمی منتظری
گشایش یافت.

8/8/67

·       
50 اسیر ایرانی و
عراقی در فرودگاه تهران مبادله شدند.

9/8/67

·       
کمکهای مردمی شهرستان
فومن به ارزش 25000000ریال به جبهه ها ارسال شد.

·       
یکی از اسرای آزاد
شده ایرانی ضمن تشریح جنایات و رفتار غیرانسانی رژیم عراق گفت: من شاهد بودم که
اسیری را در یک گونی که داخل آن گربه ای بود می- انداختند و با چوب و ترکه های خیس
او را می زدند.

10/8/67

·       
حرکت انبوه ملخ ها به
شمال خوزستان رسید.

11/8/67

·       
اجرای سومین مرحله
بسیج سلامت کودکان توسط 25 هزار مأمور بهداشت و 13 میلیون دانش آموز آغاز شد.

14/8/67

اخبار خارجی

·       
واکسن آنفلوانزا در
ژاپن ساخته شد.

·       
عراق بعنوان نخستین
دولت عرب، رژیم نظامی ژنرال میشل عون را در لبنان به رسمیت شناخت.

·       
اعتصابات عمومی سراسر
فرانسه را فرا گرفت.

·       
دفتر هواپیمائی
فرانسه در «وهران» دومین شهر الجزایر توسط تظاهرکنندگان تخریب شد.

·       
کره جنوبی سالانه
قریب 2 میلیارد دلار هزینه، صرف حضور نظامی آمریکا در این کشور می کند.

·       
یک گور دسته جمعی
حاوی اسکلت 102 هزار نفر از قربانیان دوره ترور وحشت استالین در شوروی کشف شد.

17/7/67

·       
رئیس کنفرانس اوپک،
عراق، امارات و کویت را به عنوان عاملین اصلی کاهش بهای نفت معرفی کرد.

·       
فرانس پرس تعدا تلفات
اغتشاشات اخیر الجزایر را 450 تا 500 نفر ذکر کرد.

20/7/67

·       
توسط سرویس های
اطلاعاتی انگلیس، مکالمات ضبط شده خلبانان عراقی هنگام بمباران شیمیائی فاش شد.

·       
چریکهای کلمبیا
بزرگترین خط لوله نفتی این کشور را منفجر کردند.

21/7/67

·       
مسواک ناپلئون
بناپارت بمبلغ 39 هزار مارک در مونیخ فروخته شد!!

·       
هر هفته صدها نفر در
جنوب سودان از گرسنگی جان خود را از دست می دهند.

·       
حزب دمکرات کردستان
عراق وضعیت پناهندگان کرد در ترکیه را نامطلوب خواند.

24/7/67

·       
عضویت در حزب بعث
عراق اجباری شد!

·       
شورشیان ارتش
آزادیبخش جنوب سودان ششمین شهر این کشور را طی چهار هفته اخیر به تصرف خود
درآوردند.

·       
صدها آمریکائی روز
گذشته ضمن اجتماع در مقابل پنتاگون مخالفت خود را با سیاستهای کاخ سفید در قبال
کشورهای آمریکای لاتین اعلام کردند.

26/7/67

·       
یک استاد دانشگاه
لبنانی طی نامه سرگشاده ای از حمایت رژیم عراق از          مارونی ها ابراز انزجار کرد و مبلغ
اهدائی صدام را پس فرستاد.

·       
انتخاب رئیس جدید
مجلس لبنان به دلیل نرسیدن تعداد نمایندگان به حد نصاب لازم، با شکست مواجه شد.

·       
رژیم عراق بار دیگر
مناطق کردنشین را بمباران کرد.

27/7/67

·       
یک هیأت از «ساف» با
نمایندگان پارلمان رژیم صهیونیستی در بلگراد ملاقات کرد.

28/7/67

·       
عربستان اخیراً مبلغ
50 میلیون دلار از طریق شرکتهای سرمایه گذاری وابسته به سعودیها به دفتر تبلیغاتی
جورج بوش پرداخته است.

·       
فهد خواستار توقف جنگ
تبلیغاتی عربستان علیه ایران شد.

·       
ارتش عراق تا عمق
بیست کیلومتری خاک کویت به پیشروی دست زد.

·       
تظاهر کنندگان
اسپانیائی در اعتراض به سفر ملکه الیزابت به مادرید، پرچم انگلیس را به آتش
کشیدند.

·       
فالانژها پیشنهاد
برگزاری انتخابات ریاست جمهوری لبنان در تونس را مطرح کردند!

30/7/67

·       
رژیم مارکسیستی کابل
وزارتخانه ای بنام «امور اسلامی» دایر کرد!

·       
خسارت وارده به
اقتصاد الجزایر 6/1 میلیارد فرانک تخمین زده شد.

1/8/67

·       
حسنی مبارک رئیس رژیم
مصر و یاسرعرفات مسئول اجرائی ساف به دنبال یک دیدار کوتاه از بغداد و مذاکره با
صدام به قاهره بازگشتند.

·       
ارتش اسرائیل بیش از
یکهزار سرباز تازه نفس و مسلح به دهها تانک، نفربرزرهی و مسلسلهای اوتوماتیک سنگین
در جنوب لبنان مستقر کرد.

·       
عرفات از فلسطینی ها
خواست به شیمون پرز رأی دهند!!

3/8/67

·       
دبیر دوم سفارت
عربستان در آنکارا با تیراندازی افراد ناشناس کشته شد.

4/8/67

·       
هیئت کنگره آمریکا
وارد بغداد شد.

·       
شوروی 30 فروند
هواپیمای پیشرفته خود را در پایگاههای هوایی افغانستان مستقر کرد.

·       
وزیر اطلاعات عراق:
قطعنامه 598 شورای امنیت با قرارداد الجزایر هیچگونه ارتباطی ندارد و قرارداد
الجزایر باطل است و ایران باید توافقنامه ای تازه با عراق امضاء کند.

8/8/67

·       
آمریکا برای تشکیل
«سپاه اعراب» اعلام آمادگی کرد.

·       
انگلیس به اسکورت
کشتی ها در خلیج فارس خاتمه داد.

·       
تلویزیون شوروی اعلام
کرد 50 فروند جنگنده شوروی طی چهارماه گذشته در افغانستان سقوط کرده است.

·       
رژیم اسرائیل کرانه
باختری و نوار غزه را به محاصره کامل نظامی درآورد.

10/8/67

·       
وزیر خارجه عراق به
کاربرد سلاحهای شیمیائی اعتراف کرد.

·       
با برکناری «میشل
عون» از پست ریاست، ارتش لبنان در آستانه ی تجویز قرار گرفت.

·       
شورای همکاری خلیج
فارس در بیانیه پایانی اجلاس دو روزه خود در ریاض، خواستار اجرای کامل قطعنامه ی
598 شورای امنیت شد.

·       
رژیم عراق 4 تن از
افسران بلند پایه ی خود را به اتهام تلاش برای سرنگونی نظام اعدام کرد.

12/8/67

·       
هزاران تن از
دانشجویان سودان در جریان ادامه تظاهرات ضد دولتی خود، ساختمان سفارت آمریکا در خارطوم
را با سنگ مورد حمله قرار دادند.

14/8/67

اختراعات و اکتشافات

·       
آثار تمدن 7 هزار سال
قبل از میلاد در یک روستای شهرکرد کشف شد.

27/6/67

·       
ترانسفورماتور جریان
سنگین، توسط دو محقق دانشگاه مشهد شناخته شد.

·       
یک مبتکر سمنانی
دوچرخه برقی ساخت.

6/7/67

·       
دستگاه تمام اتوماتیک
کنترل تزریق خون و سرم توسط یک جوان مبتکر مشهدی ساخته شد و مورد بهره برداری قرار
گرفت.

1/8/67

·       
دستگاه بلانکت قلب در
بیمارستان شهید چمران اصفهان ساخته شد و مورد     
بهره برداری قرار گرفت.

3/8/67

·       
برای اولین بار در
کشور، دستگاه تنظیم کننده پمپ انژکتور ماشین های دیزلی توسط یک مکانیک اصفهانی
ساخته شد.

5/8/67

·       
دستگاه عیب یاب سیستم
های الکتریکی هواپیمای «پی سی-7» طراحی و ساخته شد و به مرحله بهره برداری رسید.

12/8/67

ضد انقلاب

·       
چند دامدار در
خراسان، به جرم عدم رعایت تعهدات، مبلغ 160 میلیون تومان جریمه شدند.

·       
1000 تن رب گوجه فرنگی احتکار شده در مشهد
کشف شد.

17/7/67

·       
مدیر بازرگانی و قائم
مقام بنیاد نبوت باقرار 15 میلیون ریال بازداشت شد.

20/7/67

·       
در یک درگیری مسلحانه
8 ساعته با سوداگران مرگ، مقدار 1100 کیلوگرم          مواد مخدر، در منطقه کویری زاهدان کشف
شد.

21/7/67

·       
اعضای هیئت مدیره و
38 عضو تعاونی صنف تانکرسازان اصفهان، به جرم تقلب در توزیع تانکر مبلغ 2/1
میلیارد ریال جریمه شدند.

4/8/67

گفته ها و
نوشته ها

هشت گروه از
انسانیت بدورند

یکی از
اصحاب، خدمت امام صادق «ع» رسید و عرض کرد: شما همه ی این خلایق را از مردم حساب
می کنید؟ حضرت فرمود: هشت طایفه را از مردم جدا کن:

1- آن کس که
مسواک نزند.

2- آن که در
مجلس فشرده، چهار زانو بنشیند.

3- آن کس که
در کارهای بیهوده دخالت کند.

4- شخصی که
درباره ی چیزی که نمی داند، اظهار دانش و معرفت بکند.

5- کسی که
بدون بیماری، خود را بیمار نشان دهد.

6- کسی که
مصیبت ندیده، خود را عزادار بنمایاند.

7- شخصی که
با یاران خود در مطلب حقی که مورد اتفاق آنها است، مخالفت ورزد.

8- آن کس که
به پدران خود افتخار کند در صورتی که از کارهای خوب آنان بی بهره باشد. چنین کسی
همچون گیاه خلنج است که پوستهای روئین اش کنده شود و سرانجام، جوهر ذاتش برملا
گردد و او همان است که خداوند فرموده است: آنان چهارپایانی بیش نیستند بلکه گمراه
ترند.

مسئولیت
فرمانروائی

هنگامی که
هارون الرشید از سفر حج! بر می گشت، بهلول عاقل او را در راه دید و سه مرتبه او را
به نام صدا زد. هارون گفت: این شخص کیست؟ گفتند: بهلول دیوانه!! هارون گفت: من
کیستم؟ بهلول گفت: تو آن کسی هستی که اگر شخصی در مشرق به کسی ستم روا دارد و تو
در مغرب باشی، خدای تعالی در روز قیامت، از تو مواخذه می کند. هارون گفت: حاجت تو
چیست؟ بهلول گفت: حاجت من این است که اگر می توانی گناهان مرا بیامرزی و مرا داخل
بهشت کنی! هارون خندید و گفت: این کار بدست من نیست ولیکن من می توانم قرضهای تو
را پرداخت کنم. بهلول گفت: این مالی که در دست تو است، قرض از مردم است که به ذمه
ی تو می باشد و قرض به قرض ادا نمی شود. مال مردم را به مردم رد کن. هارون گفت:
رزقی برای تو مقرر می کنم که تا زنده باشی به تو برسد! بهلول پاسخ داد: ما هر دو
بنده ی خدائیم و روزی رسان واقعی، او است. چطور ممکن است خدا تو را یاد کند و مرا
فراموش نماید؟!

«تین» کجا
رفت؟!

سعدالدین
جوهری به دیدن شیخ صفی الدین رفت. چون در نزد شیخ انجیری چند پیش نهاده بود، در
زیر دستار پنهان کرده در را بگشاد، جوهری از شکاف در بدید. چون بنشست، شیخ پرسید
تو کیستی؟ گفت: بنده مردی حافظ قرآنم. گفت: پنج آیتی بخوان. آواز برکشید و گفت:
«والزیتون وطورسینین وهذاالبلدالامین». شیخ گفت: «تین» کجا رفت؟ گفت: تین در زیر
دستار شیخ است!

قضای سی سال
نماز

شیخ بهائی
علیه الرحمه حکایت کرده است که: عابدی سی سال نماز خود را در صف اول به جماعت می
گذارد. بعد از آن همه، آن نمازها را اعاده کرد! چون سبب را از او پرسیدند: گفت:
روزی به مسجد آمدم که نماز کنم، در میان صف اول که همیشه می ایستادم، جای نبود، در
صف آخر ایستادم و نماز گذاردم. چون فارغ شدم، دیدم که مردم از دیدن من در این مکان
تعجب می کنند و بر من نگاه می کنند. من از خود تعجب کرده خجل شدم و با خود گفتم:
از این خجالت بر من معلوم شد که نمازهای من در صف اول خالی از ریا نبوده است! پس
همه ی نمازها را به این سبب اعاده می کنم.

علم طب در
قرآن

جهودی از
حکیمی پرسید که خدای تعالی در کلامی که به ابوالقاسم محمد مصطفی «ص» فرستاده گفته
است: «ولا رطب ولایابس الا فی کتاب مبین» -از تر و خشک هیچ چیز نیست مگر آنکه در
کتاب روشن- یعنی کلام الله واقع است. اکنون بگو که علم طب در کجا واقع است؟ گفت:
آنجا که فرموده است: «کلوا واشربوا ولا تسرفوا» بخورید و بیاشامید و اسراف مکنید
یعنی بسیار مخورید، چه سرّ همه ی بیماری ها بسیار خوردن است.

سخن راست

ایاس بن
معاویه ی مزنی، خردسال بود و نارسیده، در شام با پیری بن دارالقضا رفت که معامله
او با آن پیر جز در حضور قاضی، فیصله نمی یافت. اول ایاس آغاز سخن کرد، قاضی گفت:
ای پسرک! در سخن گفتن بر پیران تقدم مجوی! گفت: سخن حق مقدم است. قاضی گفت: خاموش
باش! گفت: اگر من خاموش باشم، مدعای مرا که گوید؟! قاضی گفت: گمان نمی برم تو در
این مجلس، یک سخن راست بگوئی؟! ایاس گفت:               «لا اله الا الله». قاضی خجل
گردید و به سخنانش گوش داد و چون حق را با طفل دید، کار را به دلخواه او تمام کرد.

مراحل خواب

پرفسور
پاسوآن، استاد دانشگاه مون پلیه، نتیجه ی تحقیقات دانشمندان را در مورد مراحل خواب
چنین بیان می دارد:

1- مرحله
اول-خواب آلودگی: در این مرحله انسان می تواند خود را کنترل کند ولی احساس نیز
مبرم به خفتن دارد.

2- مرحله
دوم-خواب سبک: انسان از آگاهی برخوردار است و ممکن است خواب بسهولت قطع گردد.

3- مرحله
سوم-خواب عمیق: غالباً نیم ساعت پس از خواب آلودگی بر انسان مستولی می گردد.
ارگانیسم بدن هورمون مخصوصی را در خون می ریزد و موجب آرامش و      سنگین تر شدن خواب می گردد.

4- مرحله
چهارم-خواب آرام: در این مرحله، تمام علایم حیاتی به کندی می گراید؛ ضربان قلب کند
می شود، فشار خون پائین می آید و عضلات شل می گردد بطوری که انسان قادر به نگهداری
وزن جمجمه خود نیست. این مرحله قسمت اعظم خواب شبانه را دربر می گیرد و پس از چنین
خواب آرامی، خستگی عضلانی و جسمی از پیکر انسان بیرون می رود و تجدید قوا حاصل می
گردد.

بی ملک الموت
نیرزد

حکیمی از
مردی شنید که وی می گفت: این جهان با وجود ملک الموت، پشیزی نیرزد! حکیم گفت: بی
ملک الموت نیرزد. گفت: چرا؟ حکیم گفت: زیرا که دوست را بدوست رساند و از دیدن
سفلگان برهاند.

زبان عیب پوش

روزی اکثم
صیفی وقیس بن صاعد که هر دو از حکیمان عرب بودند، با یکدیگر نشسته بودند و می
گفتند که: آدمی را عیب چند است؟ گفتند: بیش از آن است که بر توان شمردن، از هشت
هزار برآید! و این هشت هزار عیب را یک هنر باز پوشد و آن خاموشی است. هر که زبان
نگاه دارد همه ی عیبهای خویش را بپوشد.

حرکت های
زمین

در حالی که
بسیاری از پیشینیان می پنداشتند، زمین حرکتی ندارد، اکنون به این نتیجه رسیده اند
که زمین نه تنها حرکت وضعی و حرکت انتقالی دارد بلکه حرکتهای دیگری نیز دارد ولی
حواس آدمی هرگز نمی تواند این حرکات را دریابد. تاکنون 6 حرکت برای زمین تشخیص
داده اند که عبارتند از:

1- زمین به
دور محورش روزی یکبار دوران می کند (حرکت وضعی).

2- محور زمین
سالی یکبار بر گرد خورشید می گردد (حرکت انتقالی).

3- محور زمین
حرکتی تقدیمی دارد.

4- محور زمین
حرکتی ترقّصی دارد (رقص محوری).

5- خورشید
همراه زمین و سیارات دیگر در میان خوشه ی محلی ستارگان با سرعت 20 کیلومتر در
ثانیه حرکت می کند.

6- خوشه ی
محلی ستارگان با سرعتی در حدود چند صد کیلومتر در ثانیه، بر گرد مرکز کهکشان ما می
گردد.

نفرین، دردی
را دوا نمی کند!

مردی خوش
ضمیر از کدخدای ده به حاکم شکایت برد. حاکم شروع کرد به نفرین کردن کدخدا! مرد
دهاتی ناامید شده از دارالحکومه بیرون رفت. حاکم گفت: کجا می روی؟ گفت: بر می گردم
پیش مادرم، جناب حاکم! اگر به نفرین دردها دوا شود، مادرم بهتر از شما نفرین می
کند!

عناصر تشکیل
دهنده ی بدن انسان

درصد تقریبی
عناصری که در ساختمان بدن انسان به کار رفته است، به شرح زیر        می باشد:

اکسیژن
65%-کربن 18%-هیدروژن 10%-نیتروژن 3/3%-کلسیم 5/1%-فسفر ا%-پتاسیم 35/0%-گوگرد
25/0%-کلر 19/0%-سدیم 24/0%-منیزیم 05/0%-آهن 005/0%-منگنز 0003/0%-مس 00015/0%-ید
00004/0%.

پیاز بهترین
آنتی بیوتیک

دکتر «توکین»
از شوروی روی 150 نوع سبزی و میوه آزمایش کرده و پیاز را از نظر خاصیت میکرب کشی
در درجه ی اول قرار داده است. حال ببینیم رسول اکرم «ص» درباره ی پیاز چه می
فرماید؟ حضرت می فرماید: «اذا دخلتم بلداً کلوا من بصلها یطرد عنکم وباؤها» هرگاه
وارد شهری شدید از پیاز آن شهر بخورید تا از وبای آن بلد در امان باشید. و در حدیث
دیگری امام صادق «ع» می فرماید: پیاز دید را روشنائی و مو را قوت و پشت را محکم و
نیروی راه رفتن را زیاد نموده و تب بر می باشد. پس از بررسی دقیق پیاز، معلوم شده
است به علت گوگردی که دارد ضدعفونی خوبی برای مجاری تنفسی است ضمناً مواد میکرب
کشی نیز در پیاز وجود دارد. ویتامین «ث» فراوان پیاز، رفع خستگی کرده و نیروی
دفاعی بدن را زیاد می سازد. بعلاوه پیاز دارای ماده ای است که در هضم مواد        نشاسته ای اثر کرده و کالری به بدن می
رساند. فسفر پیاز در تجدید قوای سلسله اعصاب موثر است. و همه اینها را در یک جمله،
امام صادق «ع» بیان فرمود.

ساختار نظام
اجرائی کشور

نظام آموزشی

نظام آموزشی
در چشم انداز استعمار فرهنگی:

در مقاله ی
قبلی بحث شکل گیری استعمار فرهنگی بعنوان یک استراتژی توسط استعمارگران کهن و
استکبار جدید به منظور تداوم و استمرار حاکمیت سلطه ی      ظالمانه ی خود بر جهان زیرسلطه مطرح گردید،
و اینک هرچند محدود، به لحاظ اهمیت مسئله استعمار و وابستگی فرهنگی بعنوان اساس و
بنیاد ایجاد اسارتها و وابستگی های همه جانبه ی سیاسی-اقتصادی-اجتماعی-نظامی-فکری
و و … سعی می گردد کما کان به چگونگی شکل گیری نظام های آموزشی کشورهای جهان سوم
در جهت استعمار فرهنگی اشاره گردد. در کتاب تعلیم و تربیت در خدمت امپریالیسم
فرهنگی به نقش مدارس اشاره گردیده و می گوید: «مدارس غربی برای پرورش نخبگان بومی
به عنوان واسطه های بین بازرگانان کشور مادر و کارگران کشور مستعمره مورد استفاده
قرار     گرفته اند. از این مدارس در جهت
تجهیز افراد بومی برای تولید کالاهای مورد نیاز بازارهای کشور مادر استفاده شده
است».

در جای دیگر
می گوید: «در این هنگام که کشورهای مستعمره استقلال رسمی خود را بازیافته بودند،
آموزش و پرورش باید هرچه بیشتر در جهت تحکیم مبانی فرهنگ و رشد و توسعه ی ملی گسترش
می یافت با وجود این، مدارس همچنان در انطباق با الگوهای کشورهای اروپا و آمریکا
باقی ماندند که در آنها غالباً همان زبان استعماری تدریس می- شد و یا مورد تاکید
قرار می گرفت و برنامه هائی به مرحله اجرا درمی آمد که عمدتاً از کشورهای سلطه گر
پیشین اقتباس شده بود».

یکی از صاحب
نظران بنام راسکین در ارتباط با نقش آموزش رسمی معتقد است که این آموزش مانع می
شود که دانش آموزان هویت خود را بشناسند و دانش آموز معمولاً درخواهد یافت که برای
ادامه ی زندگی راهی جز این ندارد که یا خود را به ظاهر آقا و ارباب جلوه دهد و یا
اینکه خویشتن را با تصویری که استعمارگر درباره ی استعمار شده ترسیم می کند هماهنگ
سازد و به واقعیت استعمار شدن تن در دهد.

سیاستهای
آموزش و پرورش استعماری در نقاط مختلف جهان:

هند: سیاست
آموزشی بریتانیای استعمارگر در شبه قاره ی هندوستان (هند-پاکستان-بنگلادش-کشمیر-سیلان
و غیره) بر این اساس تنظیم یافته بود که آنرا از نظر سیاسی زیر سلطه ی خود درآورد
و این قاره را از نظر اقتصادی به بریتانیا وابسته کند. برای آنکه مردم هندوستان
مصرف کنندگان کالاهای بریتانیائی شوند و بیشتر در جهت نظام سرمایه داری گام
بردارند، نوسازی نظام آموزشی مبتنی بر ارزشها و هنجارهای انگلیسی ضرورت پیدا کرد.
سیاست انگلیسی مآبی در هندوستان به مورد اجرا گذاشته شد و قرار بر این شد که آموزش
و پرورش هندیان به زبان انگلیسی صورت گیرد¹ انگلستان از طریق تربیت
یافتگان بومی که خود انجام داده بود توانست در مردم هند ارزشهای خود را نفوذ دهد و
سالها به حاکمیت ظالمانه ی خود ادامه دهد و زبان انگلیسی نقش مهمی در این امر
بعهده داشت و هندوستان صادرکننده ی کالاها به یک کشور وارد کننده تبدیل گردید.
آموزش و پرورش نیز امری صوری بود و از محتوای عمیقی برخوردار نبود و بیشتر ناظر بر
تربیت افرادی دست آموز برای حکومت استعمارگر بود که بترسند و تابع باشند و در
مقابل فرهنگ اشرافی انگلیس احساس ترس توام با احترام بکنند و در مقابل ارزشهای
بومی خود احساس حقارت نمایند. مکاولی بعنوان تئوریسین تعلیم و تربیت استعماری می
گفت: «هرگاه دولت بجای اینکه مسئولیت مستقیم آموزش و پرورش توده مردم را بر عهده
بگیرد به طریق مناسبی برگزیدگان هندی را با ارزشها و مفاهیم غربی آشنا کند آنها
نیز به     نوبه ی خود دانش خود را به مردم
انتقال خواهند داد و بدین ترتیب تراوش از بالا به پائین صورت می پذیرد»².

آفریقا:

تعلیم و
تربیت اروپائی همراه با کلیسا و برنامه ی تغییر مذهب به آفریقا وارد شد و تربیت
افراد بومی براساس خُلق و خوی انگلیسی و فرانسوی و زبان فرانسوی برای انجام اهداف
استعمار و نیز تغییر مذهب آنها به مسیحیت اجرا می گردید. مبلغان بزبان محلی آموزش
می دادند و توجه آنان بیشتر به موسسات شبانه روزی معطوف بود تا بدین وسیله     دانش آموزان را از محیط سنتی خود جدا سازند
و آنها رشوه را وسیله ای برای جلب کودکان به مدارس خود قرار دادند. در آفریقا
کارهای مبلغان و مدارس وابسته به آنها، از هدفهای نشر تمدن سرچشمه می گرفت هدفی که
نه تنها تغییر مذهب، بلکه پذیرش سازمانهای جدید اجتماعی و اقتصادی را شامل می شد.
البته این سازمانها منشا اروپائی و در درجه ی نخست منشا بریتانیائی داشتند. مبلغان
تلاش کردند که مردم به جای اشتغال به تجارت برده که اروپائیان موجد آن بودند به
تولیدات کشاورزی روی آورند. محصولات کشاورزی که قرار بود توسط آفریقائیان تولید
شود باید در جهت رفع نیازمندیهای اروپائیان باشد همچنان که تجارت برده در جهت
نیازهای آنان بود.³ فرانسه و انگلیس سیاست همساز کردن آفریقائیان را با
خود، در نظام آموزشی آنان تعقیب می کردند و آنان را وادار کردند که در قالب محتوی
و ساخت نظام آموزش اروپائی وارداتی تربیت شوند تا خدمتگزاران صادقی برای اروپا بار
آیند.

آمریکای
لاتین:

بریتانیا،
آمریکای لاتین را برای نقشهای بعدی خود مناسب یافت زیرا می توانست به کمک افراد
محلی که با فرهنگ اروپائی همساز شده و ایدئولوژی آزاد سرمایه داری را از پیش
پذیرفته بودند مقاصد خود را تحقق بخشد و حتی در دوران پس از استقلال علی رغم
شعارها نظام آموزشی تغییری نیافت و برنامه های آموزشی دبیرستانها و دانشگاهها همان
برنامه های دوران استعمار بود⁴ و تربیت شدگان قبلی در این فرآیند نقش
اصلی را داشتند آموزش و پرورش حتی بصورت طبقاتی درآمد و در سطح متوسطه و عالی در
انحصار ثروتمندان و افراد مرفه باقی ماند. و برای طبقات فقیر در سطح متوسطه بیشتر
آموزش حرفه ای گسترش می یافت. در واقع همان نگرشی که در آمریکا و اروپا نسبت به
آموزش و پرورش وجود داشت که نتیجه ی این فرآیند تداوم حاکمیت ثروتمندان                 و توسری خوری فقرا و ضعفا بود.
چنین نگرشی در داخل جامعه ی آمریکا نیز وجود دارد که زندگی واقعی سیاه پوستان بر
مبنای آموزش حرفه ای، و زندگی سفید پوستان براساس آموزشهای نظری پایه گذاری گردیده
است.

همانطور که
ملاحظه گردید استعمار در پایه ریزی شالوده و ساختار نظام آموزشی کشورهای مختلف
جهان مستقیم و غیرمستقیم دخالت داشته و آن را در جهت تحقق اهداف پلید خویش
سازماندهی، و مسیر یکدست کردن جهان را با تسلط و غلبه ی فرهنگ و نظام ارزشی غرب
تعقیب کرده است و جهانی کردن و بین المللی نمودن       زبان انگلیسی نیز بعنوان یکی از جنبه های
مهم و مقدماتی جهانی کردن فرهنگ و نظام ارزشی غرب در جهان بوده است. امروزه سران
استکبار غرب و شرق یعنی آمریکا و شوروی نیز همانند کشورهای فرانسه و انگلیس سعی بر
ایجاد و گسترش نظام آموزشی مورد نظر خود در جهان زیر سلطه را داشته و دارند تا
ساختار سیاسی-اجتماعی-اقتصادی-فکری و فرهنگی منحط خود شکل دهند و بتوانند ارزشها و
اهداف استعماری خود را در جهان متبلور کرده و سیادت بی رحمانه ی خود را بر جهان
زیر سلطه تداوم دهند. سیاست یکپارچه سازی جهان با کنترل و هدایت و فرماندهی آنان
از کانال جوامع بین المللی و سیستمهای آموزشی به شدت تعقیب می گردد بیچاره آنهائی
که به این سیاست خطرناک با خوشبینی می نگرند و یا غافل از آنند و آن را درک نمی
کنند.

جنبه های
مورد توجه استعمار در نظام آموزشی کشورهای تحت سلطه:

استعمار برای
شکل گیری نظام آموزشی مورد دلخواه خود و به منظور ایجاد دستگاه تربیت انسانهای
مورد نظر در جهان تحت سلطه از روشهای مختلفی استفاده کرده و جنبه های مختلفی را
مورد توجه قرار داده است که ذیلاً به آنها اشاره می گردد:

1- زبان:
استعمار سعی کرده است از زبان استفاده ی زیادی در جهت انتشار فرهنگ خود ببرد. زبان
کانال مناسبی برای انتقال مفاهیم، ارزشها، باورها و سایر موارد می باشد و سعی
استعمار همیشه این بوده است که زبان خود را در جامعه و کشور تحت سلطه گسترش دهد.
انگلستان و فرانسه در این جهت تلاش زیادی کردند و حتی انگلستان زبان خود را بعنوان
زبان بین المللی در جهان تثبیت نمود. فرانسویها نیز در کشورهای تحت سلطه سعی بر
تثبیت زبان فرانسوی داشتند. مکاولی می گوید: «زبان انگلیسی زبانی است که طبقه حاکم
هندوستان به آن سخن می گویند. طبقات ممتاز مردم بومی که پایگاهی در دستگاه حکومتی
دارند، به این زبان تکلم می کنند این زبان احتمالاً زبان تجاری سرتاسر دریاهای شرق
خواهد شد»⁵. یکی از صاحب نظران می گوید: «به نظر می رسد که معرفی زبان
کشور غالب به مردم کشور مغلوب، روشی مسلم برای همانند سازی آنان با مردم کشور غالب
باشند»⁶. فرانسویان در زمان اشغال الجزایر می گفتند: «مدرسه قبل از هر
چیز باید پایگاه آموزش زبان فرانسه باشد»⁷. استاد محمد سعید می گوید:
«زبانهای بیگانه تنها عامل نشر افکار غیر اسلامی و گسترش مظاهر فاسد تمدن بوده
است. همین زبانهای بیگانه اند که راه استعمارگران عربی را برای حاکمیت بر کشورهای
شرقی هموار کرده اند و همین زبانها عامل وازدگی ملتهای شرقی نسبت به آداب و رسوم خود
شده اند تا آنجا که دین و زبان خویش را از یاد برده اند»⁸. گاندی می
گوید: «زبان انگلیسی عامل سقوط و لغزش در راه ادامه معارف بشری به ملتها شده
است… دلیل این اثر زیانبار آن است که کودکان پس از آموزش زبان مزبور، در سرزمین
و وطن خود به افرادی غریب و ناآشنا تبدیل می گردند…»⁹. بهرحال آنچه
که مسلم است زبان عامل و واسطه ی مهمی در انتقال فرهنگ بیگانه به کشورهای تحت سلطه
بوده است و نقش عمده ای در        نظام
آموزش کشورها داشته است و لذا در مورد علت وجودی زبانهای خارجی بصورت اجباری باید
تجدیدنظر نمود و به نظر می رسد که لازم باشد، عده بخصوصی با هدفمندی مشخصی زبانهای
خارجی را یاد بگیرند و از اجبار فراگیر آن در نظام آموزشی باید خودداری گردد و به
منظور دسترسی به منابع علمی که عمدتاً به زبانهای لاتین هستند باید نهضت ترجمه
ایجاد گردد و در تمامی رشته های تخصصی گروهی مترجم زبردست، زیر نظر دولت، منابع
جدید را فوراً به فارسی ترجمه و در اختیار عموم قرار دهند.

2- اعزام
استاد: کشورهای سلطه گر سعی بر اعزام اساتید و معلمان توجیه شده به کشورهای تحت
سلطه داشتند تا از این رهگذر ارزشهای فرهنگ خود را منتقل نمایند و نوعی علاقه به
فرهنگ سلطه را در ذهن دانشجویان القاء نمایند.

3- تربیت
دانشجویان اعزامی: غرب و شرق برای دانشجویان و دانش آموزان کشورهای تحت سلطه حساب
خاصی باز کرده و سعی می نماید آنها را بخوبی تربیت غربی و شرقی نموده و ارزشهای
فرهنگی خود را تدریجاً در وجود آنها تزریق نمایند تا این خودباختگان با افتخار از
اینکه به اصطلاح متمدن شده اند به کشورشان برگردند و مدینه ی فاسده ی آنها را
تبلیغ نمایند و مجری سیاستهای آنها بطور مستقیم یا غیر مستقیم و آگاهانه و یا
ناآگاهانه باشند. این حرکت را امروزه شوروی برای چند ده هزار کودک و نوجوان افغانی
انجام می دهد و آمریکا نیز مشابه این حرکت را برای دانش آموزان و دانشجویان
عربستان سعودی عملی می نماید. این سیاستگذاری ها در تعلیم و تربیت برای ایجاد
تضمین اسارت همه جانبه ی آنها در چشم انداز آینده صورت می پذیرد.

4- ایجاد
موسسات آموزشی الگو: کشورهای استعمارگر با ایجاد موسسات آموزشی الگو و عمدتاً
شبانه روزی در کشورهای تحت سلطه سعی بر ترویج روشها و قالبهای مورد نظر خود را
داشتند.

5- نفوذ
کارشناسان بعنوان مشاور و برنامه ریز… در سیستم آموزشی کشور تحت سلطه، به منظور
تنظیم مناسبات و سازماندهی دستگاه آموزش و پرورش و تربیت کارشناسان بومی در جهت
هدفهای بلند مدت استعمار.

6- اعمال
سیاستها و نقطه نظرات خود از طریق مجامع و محافل بین المللی در راستای یکپارچه
سازی جهان، بنحوی که جایگاه رهبری و سیادت در اینگونه مجامع برای استکبار جهانی
محفوظ بماند. امروزه در راستای یکپارچه سازی جهان و هماهنگ سازی ساختهای فرهنگی و
آموزشی کشورهای تحت سلطه، استکبار از این ترفند بیشتر استفاده         می نماید.

7- دادن
کمکهای مالی و اقتصادی مشروط به کشورهای تحت سلطه در ارتباط با آموزش و پرورش، از
طریق مجامع و محافل و بنیادها و انجمنها نظیر دفتر رشد و توسعه ی           بین المللی، بانک جهانی، انجمنهای
تبلیغات مذهبی، بنیاد راکفلر، سازمان کمک رسانی آمریکا در زمان جنگ، و غیره.
بهرحال آنچه که مسلم است استعمار و استکبار تنها راه و چاره ی تداوم حاکمیت
ظالمانه و زالوصفتانه ی خود را بر جهان زیر سلطه، در اتخاذ سیاست استعمار فرهنگی
بعنوان زیربنا و مبنای اسارت همه جانبه ی آنان دانسته و   نظام آموزشی کشورهای تحت سلطه را متناسب با
اهداف خویش سازمان داده و        می دهد و
امروزه نیز سیاست یکپارچه کردن جهان را با حفظ نقش رهبری این جریان برای خود تعقیب
می نماید. اهداف کلی ایجاد وابستگی فرهنگی در جهان زیر سلطه از نظر سلطه گران و
سران استکبار و استعمار عبارت است از: تربیت انسانهایی که سیادت و آقائی سلطه گران
را باور نمایند، در مقابل قدرت کاذبانه و زرق و برق بی محتوای آنان احساس هراس و
کوچک بینی و تواضع و کُرنش بنمایند، پوچ و پوک و تهی شده و ادای روشن فکر مآبی را
درآورند، از هویت فرهنگی خویش احساس شرمندگی نموده و از آن دوری جویند، برده ی بی
اراده ای در مقابل عظمت فریبنده و کاذبانه ی استکبار درآیند، از درون عینکی که به
چشم و قلبشان می زنند بخود و همدردان خود و جهان و جهانخواران بنگرند و راه و چاره
و دوای درد خود را در آنچه که استکبار برایشان ترسیم می کند ببینند، در تمامی امور
زندگی و حیات و مماتشان از فرهنگ سلطه الهام گرفته و به آن افتخار نمایند و آن را
بهترین ارمغان بدانند و بالاخره افسار اسارت را از بدو تولد تا مرگ به گردن
انداخته و خودرا خاضعانه در اختیار زمامداران استکبار و استعمار قرار دهند.

ادامه دارد

یاران امامان

عَمروبن
حَمِق خزاعی

سيد جواد
مُهري

«عمروبن
حَمِق، یا رسول خدا صلّی الله علیه و آله، آن عبد صالح و بنده ی شایسته ای که
عبادت، تنش را رنجور و ضعیف و رنگش را زرد کرده بود…».

این سخن بزرگ
از سیدالشهداء، حسین بن علی صلوات الله علیه است که در ستایش یکی از باوفاترین و
مخلص ترین اصحاب رسول الله «ص» و یاران صدیق پدر بزرگوارش حضرت امیر صلوات الله
علیه، گفته است. کشی «ره» در رجال خود نامه ای را از امام حسین علیه السلام نقل می
کند که آن حضرت به معاویه نامه ای نوشت که در آن نامه آمده بود:

«اولست قاتل
عمروبن الحمق صاحب رسول الله صلّی الله علیه و آله؟ العبد الصالح الذی ابلته
العبادة، فنحل جسمه واصفرلونه بعدما امنته واعطیته من عهود الله ومواثیقه ما
لواعطیته طائراً لنزل الیک من راس الجبل ثم قتلته جراة علی ربک واستخفافاً بذلک
العهد…» تو (ای معاویه) مگر قاتل عمرو بن حمق، یا رسول خدا صلّی الله علیه و آله
نیستی، همان بنده ی شایسته ی پروردگار که از کثرت عبادت، بدنش به ضعف گرائیده و
رنگ چهره اش زرد شده بود، آن هم پس از اینکه او را امان دادی و پیمان های محکم
الهی با او بستی که به او آسیبی نرسانی، همان پیمان هائی که اگر به پرنده ای داده
بودی از سر کوه برای تو پائین می آمد، و با این حال او را کشتی درحالی که بر خدای
خود تجرّی کردی و پیمان خود را کوچک شمردی!

عمروبن حمق
کیست؟

بنابراین،
عمروبن حمق یکی از یاران پیامبر صلّی الله علیه و آله و امیرالمومنین علیه السلام
است که بدست معاویه لعنة الله علیه به شهادت رسید و به این فوز عظیم نائل شد.
عمروبن حَمِق خزاعی همان رادمرد جلیل القدری است که استقامت و پایداریش در دفاع از
حق امیرالمومنین علیه السلام، او را به شهادت رساند. او همان شخصیت والائی است که
مورد احترام و تقدیر تمام اصحاب و یاران بود بلکه دوست و دشمن، او را به بزرگی و
عظمت یاد می کنند.

برقی «ره» او
را از شرطة الخمیس و از خواص اصحاب امیرالمومنین می داند. ابن شهر آشوب «ره» او را
از نزدیکترین و مقربترین یاران امیرالمومنین و امام حسن علیهما السلام می داند.
شیخ مفید «ره» او را از پاکترین و منزه ترین اصحاب حضرت امیر سلام الله علیه به
شمار می آورد، آنگاه از محمدبن جعفر مودب نقل می کند که ارکان چهارگانه اصحاب:
سلمان، مقداد، ابوذر و عمار بودند و از تابعین اویس قرنی و عمروبن حمق خزاعی از
ارکان می باشند. سپس از جعفربن حسین نقل می کند که گفت: «همانا عمروبن حمق به آن
مقام والا رسیده بود که قرب و منزلتش نزد امیرالمومنین علیه السلام مانند قرب و
منزلت سلمان فارسی بود نزد رسول خدا صلّی الله علیه و آله وسلم».

علما و
مورخین عامه نیز در کتابهای خود، عمروبن حمق را به بزرگی نام می برند. ابن اثیر در
اسدالغابه و ابن حجز عسقلانی در اصابه و ابن عبدالبر در استیعاب، آن بزرگوار را از
جمله اصحاب حضرت رسول صلّی الله علیه و آله دانسته و نقل کرده اند که او افتخار
این را دارد که پیامبر گرامی «ص» او را دعا کرده چنین فرمود: «اللهم امتعه بشبابه»
خداوندا او را از جوانیش بهره مند ساز. و آنگاه ذکر کرده اند که هشتاد سال از عمرش
گذشته بود و یک موی سفید در سر و صورتش یافت نمی شد. ابن مزاحم در کتاب صفین،
مطالب بسیار جالبی درباره ی عمروبن حمق و شجاعتهایش در جنگ صفین بیان کرده که دلیل
ایمان راسخ و روح پاک و بزرگ او است.

برقی نقل
کرده است که عمروبن حمق به امیرالمومنین علیه السلام عرض کرد:           «یا امیرالمومنین! به خدا سوگند، من
ترا دوست نداشتم و با تو بیعت نکردم برای این که خویشاوندی بین من و تو وجود دارد
و نه برای گفتن پولی و یا درخواست مقامی از تو بود ولی به این خاطر ولایت تو را
پذیرفتم که تو را پنج خصلت است: تو پسر عموی رسول خدا صلّی الله علیه و آله و
اولین کسی هستی که به او ایمان آوردی و تو همسر سرور زنان امت فاطمه زهرا دختر
رسول خدا «ص» هستی و تو پدر ذریه ی پیامبر اکرم صلّی الله علیه و آله می باشی و تو
عظیم ترین مرد از مهاجرین هستی که در جهاد والاترین سهم را دارا هستی. پس اگر به
من دستور داده شود که کوه های سنگین را از زمین برکنم و به جائی دیگر منتقل نمایم
و یا دریاهای مواج را از آب خالی سازم تا اینکه بتوانم بنحوی در هر امری دوستان و
اولیایت را تقویت نموده و دشمنانت را منکوب سازم، گمان نمی کنم توانسته باشم، حقی
را که برگردنم داری ادا نمایم». حضرت امیر علیه السلام در پاسخ او فرمود: «اللهم
نوّر قلبه بالتّقی واهده الی صراط مستقیم لیت ان فی جندی مائة مثلک» بارالها! قلبش
را به نور تقوی منور ساز و او را به صراط مستقیم هدایت کن. ای کاش در سپاه من صد
نفر مانند تو وجود داشت. حجر عرض کرد: «در آن صورت، به خدا قسم سپاه تو تکمیل شده
و کمتر کسی پیدا می شد که به تو خیانت کند». کشی «ره» عمروبن حمق را از حواریون
امیرالمومنین علیه السلام می شمرد و نقل می کند که: پیامبر اکرم صلّی الله علیه و
آله گروهی را (برای تبلیغ) فرستاد و آنها فرمود: در فلان ساعت از شب راه را گم می
کنید، پس به دست چپ جاده حرکت کنید تا اینکه به مردی خیّر و با فضل می رسید، از او
راه را بپرسید ولی او هرگز به شما راه را نشان نمی دهد تا اینکه از غذایش تناول
کنید و آنگاه برای شما گوسفندی می کشد و شما را از غذا سیر می کند، سپس بلند می
شود و راه را به شما نشان می دهد. پس سلام مرا به او برسانید و به او خبر دهید که
من در مدینه ظاهر شده ام (دعوتم را آشکار ساخته ام). آنان از نزد حضرت رفتند و
چنین شد که فرموده بود؛ راه را گم کردند، یکی از آنان گفت: مگر فراموش کردید که
پیامبر به شما فرمود، به سوی دست چپ روانه شوید؟ چنین کردند تا اینکه به همان مرد
رسیدند. او به آنها گفت: تا نزد من غذا میل نکنید، راه را به شما یاد نمی دهم. غذا
خوردند، سپس راه را به آنها نشان داد. ولی آنان یادشان رفت که سلام پیامبر خدا را
به او برسانند، تا اینکه خود آن مرد -که همو عمروبن حمق بود- از آنان پرسید: آیا
پیامبر صلّی الله علیه و آله در مدینه ظهور نموده است؟ گفتند: آری! پس او به مدینه
رفت و مدت زیادی در خدمت پیامبر صلّی الله علیه و آله بود، تا اینکه روزی حضرت به
او فرمود: به همان جائی که از آنجا هجرت کردی باز گرد تا اینکه امیرالمومنین علیه
السلام به ولایت رسد، آنگاه به سوی او بشتاب. عمروبن حمق برگشت و در آنجا به تبلیغ
اسلام مشغول بود تا اینکه حضرت امیر سلام الله علیه، کوفه را مقرّ حکومت خود قرار
داد، پس به سوی امیرالمومنین علیه السلام -به کوفه- روانه شد و در آنجا مدتها در
خدمت آن حضرت بود تا اینکه روزی امیرالمومنین علیه السلام به او فرمود: آیا منزلی
داری؟ عرض کرد: آری! فرمود: آن را بفروش و پولش را به قبیله «ازد» بسپار زیرا پس
از چندی که من از میان شما رفتم حکومت وقت در پی تو می فرستد که دستگیرت نماید، پس
قبیله ازد تو را پناه می دهند تا اینکه از کوفه خارج شوی و به قلعه ی موصل برسی.
به موصل که رسیدی به شخص فلجی برمی خوری، تو را سیراب خواهد کرد و از تو می پرسد
که چه کاره ای؟ تو به او خبر ده و اسلام را بر او عرضه کن که او مسلمان می شود،
سپس دستت را روی پایش بمال که خداوند ان شاءالله او را شفا می بخشد و همراه تو
قیام می کند. از آن پس بر شخص نابینائی می گذری که او هم از تو سوال می کند: چه
کاره ای؟ او را خبر ده و به اسلام دعوتش کن، دعوتت را اجابت می کند و آنگاه دستت
را بر چشمش بمال که به خواست خداوند بینائیش باز می گردد و دنبال تو روانه می
شود.و همین دو نفر هستند که ترا پس از مرگ، در قبر خواهند گذاشت. سپس نظامیان
سواره به دنبال تو می آیند، پس هرگاه نزدیک قلعه در فلان موضع رسیدی، خسته خواهی
شد؛ از اسبت فرود آی و در غاری که آنجا هست وارد شو، و همانا در ریختن خون تو،
فاسقین از جن و انس شرکت خواهند داشت. عمروبن حمق به آنچه امیرالمومنین علیه
السلام فرموده بود عمل کرد تا اینکه به قلعه رسید، به آن دو نفر گفت: چه می بینید؟
گفتند: اسب سوارانی می بینیم که به سوی ما می آیند. پس از اسبش فرود آمد و داخل در
غار شد، و اسب را رها کرد. وقتی وارد غار شد ماری او را زد. سپاه دشمن رسید، اسبش
را دیدند که بی سرپرست رها شده، فهمیدند که او در همین نزدیکی است، دنبالش رفتند
تا او را در غار یافتند؛ سر مبارکش را از تن جدا کرده نزد معاویه آوردند، معاویه دستور
داد آن را بر نیزه ای قرار داده در شهر بگردانند و این اولین سری در اسلام بود که
بر نیزه می رفت.

داستان شهادت

و اما علامه
امینی «ره» داستان شهادت عمروبن حمق را چنین نقل می کند: عمرو جزء اصحاب حِجربن
عدی «ره» بود که پس از قیام حجر، معاویه برای دستگیری یارانش، سپاهیانش را بسیج
کرد. عمروبن حمق و رفاعه بن شداد فرار کردند تا اینکه از مدائن به موصل رسیدند، در
آنجا کوهی بود، به آن کوه پناه بردند. بخشدار آنجا که عبیدالله بن ابی بلتعه نام
داشت از جریان پناه بردن آنان مطلع شد، با سوارانش به سوی آنان شتافت. عمرو بیمار
بود و توان جنگیدن نداشت و اما رفاعه جوانی نیرومند بود، بر اسبش سوار شد و به
عمرو گفت: اجازه می دهی، برای دفاع از تو بجنگم؟ عمرو گفت: برای من چه فایده دارد
که تو کشته شوی؟ خود را برهان و فرار کن. او هم جنگی نمایان کرد و با زبردستی
توانست خود را از مهلکه نجات دهد و فرار کند. به عمروبن حمق رسیدند او را دستگیر
کردند و سپس پرسیدند: تو کیستی؟ عمرو فرمود: من کسی هستم که اگر مرا رها کنید برای
خودتان بهتر است و اگر مرا کشتید زیانش برای شما بمراتب بیشتر خواهد بود!       هرچه اصرار کردند، عمرو خود را معرفی
نکرد، بخشدار او را نزد والی معاویه بر موصل، عبدالرحمن بن عبدالله ثقفی (که گویا
خواهرزاده معاویه بود) فرستاد. عبدالرحمن تا عمرو را دید، او را شناخت، پس به
معاویه نامه ای نوشت و جریان دستگیری عمرو را به او اطلاع داد. معاویه نوشت: او نُه
ضربت به عثمان زده است! پس او را نُه ضربت بزنید. عمرو را نُه ضربت زدند که در
اولین یا دومین ضربت به شهادت رسید. سپس سر مبارکش را برای معاویه فرستادند و این
اولین سر بود که در اسلام از شهری به شهری حمل می شد. ابن کثیر می نویسد: سر
عمروبن حمق را در شام و دیگر شهرها گرداندند و این اولین سری بود که بر نیزه
گذارده شد و آن را به حرکت درآورده بودند. آنگاه معاویه سر عمرو را برای همسرش
«آمنه دختر شرید» فرستاد و آمنه در آن وقت، در زندان معاویه بسر می برد. سر را
بردند و جلوی آمنه انداختند. آمنه دست خود را بر پیشانی مبارک عمرو گذاشت و سر را
در آغوش گرفت و گفت: مدتی طولانی او را از من پنهان کردید و اکنون مرده اش را به
من هدیه می کنید! چه خوب هدیه ای! ابن اثیر در اسدالغابه چنین نقل می کند که در
سال 50 هجری قمری، عمرو به موصل فرار می کند، در آنجا عبدالرحمن ثقفی والی موصل و
خواهرزاده معاویه، او را به شهادت رسانده، سر مبارکش را نزد زیادبن ابیه می فرستند
و زیاد آن سر را نزد معاویه می فرستد و این اولین سری بود در اسلام که از جائی به
جائی فرستاده می شد. آنگاه ابن اثیر می نویسد: قیر عمروبن حمق در موصل مشهور و
معروف است و زیارتگاه مسلمانان می باشد و دارای صحن و بارگاه بزرگی است که در آغاز
ابوعبدالله سعیدبن حمدان، پسر عموی سیف الدوله، در ماه شعبان از سال 336 قمری، آن
را بنا کرد.